Αρθρο του Γιάννη Τζανετή σχετικά με τον τουρισμό και την Ελληνική Οικονομία και τα περιθώρια ανάπτυξης σε στυνδυασμό με την αειφορία
Η τουριστική δραστηριότητα είναι μια από τις πλέον ακμάζουσες βιομηχανίες διεθνώς. Η ανοδική πορεία της δεν δείχνει να ανακόπτεται ούτε από περιόδους ύφεσης, όπως αυτή που διανύει η Ευρώπη τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με τα στοιχεία του UN-WTO (United Nations World Tourism Organization) οι ετήσιοι ρυθμοί αύξησης παραμένουν μεταξύ 3-5% ανεξαρτήτως της οικονομικής συγκυρίας. Για τη χώρα μας, ο τουρισμός αποτελεί έναν από τους κυριότερους παραγωγικούς τομείς, με σαφή εξαγωγικό προσανατολισμό και ισχυρή επίδραση σε ευρύ φάσμα οικονομικών δραστηριοτήτων:
α. Συνεισφέρει (άμεση και έμμεση επίδραση) το 15,1% του ΑΕΠ (πηγή: ΙΟΒΕ),
β. Συντηρεί περίπου 741.000 θέσεις εργασίας (περίπου 45.000 για κάθε 1 εκατομμύριο αφίξεων), τόσο ως άμεση απασχόληση σε τουριστικές δραστηριότητες όσο και έμμεση σε δορυφορικούς κλάδους όπως οι κατασκευές και το εμπόριο (πηγή: ΙΟΒΕ 2012).
γ. συμβάλει στην ενίσχυση του βιοτικού επιπέδου σε πλήθος περιοχές κυρίως εκτός αστικών κέντρων και εντέλει συμβάλει στην κοινωνική συνοχή.
Παρά την σημαντική θέση της τουριστικής βιομηχανίας στην Ελλάδα υπάρχει ακόμη σημαντικό ανεκμετάλλευτο δυναμικό. Αν και η χώρα διαθέτει ισχυρά συγκριτικά πλεονεκτήματα (κατέχει την 5η θέση, μετά τις ΗΠΑ, Ισπανία, Τουρκία και Γαλλία, κατά την LEON DU TOIT), με κυριότερα αυτά του φυσικού περιβάλλοντος, της γεωγραφίας της, του κλίματος, της ιστορίας και του πολιτισμού, εντούτοις βρίσκεται μόλις στην 10η θέση της Ευρωπαϊκής αγοράς με 17,9 εκ. αφίξεις το 2013 (πηγή: WTO) πίσω ακόμη και από χώρες όπως η Αυστρία και η Ουκρανία.
ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ #1
30.000.000 αφίξεις το 2025 & 450.000 νέες θέσεις εργασίας
Σύμφωνα με τα στοιχεία του UN-WTO στην Ευρώπη καταγράφεται μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης των αφίξεων κατά 5% από το 2005 και έπειτα παρά το μάλλον δυσμενές διεθνές οικονομικό περιβάλλον. Άρα είναι ρεαλιστικό η Ελλάδα να θέσει έναν ετήσιο στόχο αύξησης των αφίξεων κατά 5% έως το 2025 ώστε να έχει 30 εκ αφίξεις, δηλαδή να επιτύχει περίπου διπλασιασμό των αφίξεων και του Τουριστικού της Προϊόντος.
Οι 30 εκ τουρίστες με μια σχετικά συντηρητική προσέγγιση (40.000 θέσεις εργασίας ανά εκατομμύριο αφίξεων) θα συντηρούν άμεσα και έμμεσα 1,2 εκ θέσεις εργασίας, δηλαδή θα δημιουργηθούν περίπου 450.000 νέες θέσεις εργασίας στον τουρισμό και σε δορυφορικούς οικονομικούς κλάδους (πλέον των 741.000 υφιστάμενων).
ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ #2
Βελτίωση της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος
Η σχέση ποιότητας και τιμής αποτελεί ένα σημαντικό ζητούμενο. Ο κλάδος πρέπει να στοχεύσει στην ποιότητα θέτοντας σαν στόχο την αύξηση της συνολικής δαπάνης κάθε έτος (σε σταθερές τιμές) με ρυθμό υψηλότερο από την αύξηση των αφίξεων. Για να το επιτύχει αυτό, η Ελλάδα πρέπει να παρέχει προϊόν με αξιόλογες υπηρεσίες και υποδομές, σεβόμενη τα εξαιρετικά χαρακτηριστικά του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, και υψηλά καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό, ώστε να δικαιολογεί τις αυξημένες τιμές της. Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του τόπου μπορούν να στηρίξουν ένα τέτοιο στόχο αρκεί να εστιάσουμε σε επενδύσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας και φυσικά ανάλογου τελικού κόστους.
Το τουριστικό προϊόν πρέπει να γίνεται σταδιακά πιο ακριβό κατά μέσο όρο και να προσφέρει ανάλογης ποιότητας υπηρεσίες και εμπειρίες, διατηρώντας την ανταγωνιστικότητά του σε κάθε επιμέρους κατηγορία κόστους (από τον παραθεριστικό τουρισμό με all-inclusive πακέτα ως τις αγροτουριστικές εμπειρίες, κι από τις περιπατητικές διαδρομές στους ορεινούς όγκους ως και την περιήγηση με ιδιωτικά αεροσκάφη και ελικόπτερα). Ο Ελληνικός Τουρισμός δεν έχει την πολυτέλεια να λέει «όχι» σε κανέναν επισκέπτη, όχι μόνον επειδή αυτό δε συνάδει με το πνεύμα της φιλοξενίας, αλλά διότι ο τουρισμός κάθε είδους (είτε θρησκευτικός, είτε ιστιοπλοϊκός, είτε γκολφ, οποιοσδήποτε) μπορεί να βρει μια θέση στην χώρα μας.
ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ #3:
Αειφορία
Οποιαδήποτε τουριστική πολιτική πρέπει να συμβαδίζει με την βιωσιμότητα. Η διατηρησιμότητα του τουριστικού προϊόντος σε βάθος χρόνου (δηλ. η αειφορία), εξαρτάται ισχυρά από την προστασία των εξής:
α. Του φυσικού περιβάλλοντος.
β. Του δομημένου περιβάλλοντος
γ. Της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ο Τουρισμός δεν είναι πηγή πλουτισμού για μια μόνον γενιά Ελλήνων, αλλά αποτελεί μοναδική ευκαιρία για την ανάπτυξη της χώρας που πρέπει να διατηρήσει τη δυναμική του για πολλές γενιές.
Το βασικότερο πρόβλημα για την αειφορία είναι η έλλειψη επαρκούς προστασίας του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος. Κτηματολόγιο, Δασικοί Χάρτες, Χωροταξικά Σχέδια με λεπτομερείς αποτυπώσεις σε κάθε περιοχή, ορισμός χρήσεων γης παντού με περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης, ενιαίο μητρώο ιστορικών κτηρίων και μνημείων είναι μερικά μόνο από τα εργαλεία που είναι επιβεβλημένο να λειτουργήσουν άμεσα στην Ελλάδα.
Βασικές πρόσθετες κατευθύνσεις για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος από τις αρνητικές επιπτώσεις του παρελθόντος, καθώς και για την αναστροφή των επιπτώσεων της τουριστικής ανάπτυξης σε ορισμένες περιοχές που οδήγησε στην περιβαλλοντική τους υποβάθμιση είναι:
α. Ο περιορισμός της εκτός σχεδίου δόμησης (οποιαδήποτε δόμηση θα πρέπει να επιτρέπεται μόνον μέσα σε σαφώς ορισμένες χωροταξικές ζώνες). Τα πλεονεκτήματα της οριοθετημένης δόμησης (ακόμη και σε ιδιαίτερα μεγάλη κλίμακα) συγκριτικά με το πρότυπο της διάχυτης δόμησης που επικράτησε έως σήμερα στην Ελλάδα είναι συντριπτικά (βλ. σχετική εικόνα).
β. Η θέσπιση καθεστώτος απόσυρσης αδρανών τουριστικών οικοδομών (αλλαγή χρήσης, υποχρεωτική εισφορά σε μεγαλύτερα σχήματα, ή απαλλοτρίωση/κατεδάφιση) τα οποία επιβαρύνουν αισθητικά το περιβάλλον καθώς και το εν γένει τουριστικό προϊόν της χώρας.
γ. Θέσπιση αρχιτεκτονικών/αισθητικών προδιαγραφών για πολύ ευρύτερες περιοχές της επικράτειας από αυτές που μέχρι στιγμής προστατεύονται από ειδικά καθεστώτα, ώστε να ξεκινήσει η αποκατάσταση της αισθητικής του δομημένου περιβάλλοντος.
δ. Επέκταση και ανάπτυξη του θεσμού των ειδικών φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών, θεσπίζοντας και την εμπλοκή τουριστικών φορέων σε αυτούς, δεδομένου ότι οι φορείς αυτοί αποτελούν το συνεκτικό κρίκο που απαιτείται για την ουσιαστική εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.
ε. Θέσπιση νομικής υποχρέωσης των ΟΤΑ για την διατήρηση της καθαριότητας του περιβάλλοντος, για την εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» στα δημοτικά τέλη καθαριότητας με την ταυτόχρονη θέσπιση δυνατότητας πίστωσης τελών για επιχειρήσεις και ιδιώτες που αποδεδειγμένα μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των αποβλήτων τους.
Υπόδειγμα Διάχυτης-Κατακερματισμένης και Οριοθετημένης-Μεγάλης Κλίμακας Τουριστικής Ανάπτυξης
ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ «ΕΛΛΑΔΑ»
Η Ελλάδα ως τουριστικό προϊόν έχει προωθηθεί αναποτελεσματικά εδώ και δεκαετίες. Οι καμπάνιες προβολής του ΕΟΤ χαρακτηρίζονται από ασυνέπεια και συνεχείς μεταβολές στο μήνυμα που θέλουν να εκπέμψουν, ενώ πρόδηλη ήταν η προσπάθεια της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας να ξοδέψει τα κρατικά χρήματα σε μέσα επικοινωνίας που θα εξυπηρετούσαν πολιτικές σκοπιμότητες.
Σχεδόν κάθε χρόνο (για την ακρίβεια όποτε άλλαζε ο εκάστοτε αρμόδιος υπουργός) δημιουργούνταν μια νέα στρατηγική προώθησης, ένα νέο Marketing Plan και τροποποιούνταν το κύριο μήνυμα της χώρας (πχ live your myth, the true experience, chosen by the gods…) και το αντίστοιχο λογότυπο. Έτσι, αναπόφευκτα, εξασθενούσε το μήνυμα και επικρατούσε η εικόνα ενός τουριστικού προορισμού χαμηλής ποιότητας. Από την γενικότερη εικόνα διασώθηκαν μεμονωμένες περιοχές (συχνά μοναδικού κάλλους) που έχουν αποκτήσει ιδιαίτερη ταυτότητα (brand), συχνά ισχυρότερη από της χώρας συνολικά (πχ Σαντορίνη, Κρήτη, Μύκονος).
Τα παραπάνω απογοητευτικά αποτελέσματα συνοδεύτηκαν από ένα καθόλου ευκαταφρόνητο κόστος για τους πολίτες: περίπου 30 εκ. κατ’ έτος (για τα έτη πριν από την εισαγωγή της χώρας στο πρόγραμμα περιστολής των δημοσίων ελλειμμάτων).
Αποτελεί σημαντική πρόοδο η ίδρυση της εταιρείας MARKETING GREECE Α.Ε., στην οποία και συμμετέχει κατά 100% ο Ιδιωτικός Τομέας της οικονομίας μας, Θα ήταν ιδανικό όλες οι σχετικές αρμοδιότητες Διαφήμισης & Προώθησης, που κάποτε ασκούνταν από τον ΕΟΤ ή το κατά καιρούς αρμόδιο υπουργείο (π.χ. Ανάπτυξης, Τουρισμού, Πολιτισμού) να καταργηθούν από τη σφαίρα του Δημοσίου τομέα και να περιέλθουν στον Ιδιωτικό, ο οποίος –φυσικά– θα επωμιστεί και τη σχετική χρηματοδότηση. Η Marketing Greece AE θα ήταν το καταλληλότερο όχημα.
ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ
Ο Εθνικός Στόχος των 30.000.000 επισκέψεων το 2025 απαιτεί την αναβάθμιση και δραστική επέκταση του δυναμικού φιλοξενίας της χώρας. Σήμερα το ξενοδοχειακό δυναμικό είναι κατακερματισμένο, μικρής κλίμακας, κατά κανόνα χαμηλής ποιότητας, και συχνά συγκεντρωμένο σε κορεσμένους προορισμούς. Συνήθως περιβάλλεται από διάχυτη και εν πολλοίς άναρχη δόμηση, ενώ πασχίζει να παραμένει βιώσιμο σε μια μικρής διάρκειας τουριστική σεζόν.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η χώρα να αποκτήσει μερικές δεκάδες μεγάλες τουριστικές επενδύσεις ως σημεία αναφοράς, κατά προτίμηση σε περιοχές μέτριας τουριστικής ανάπτυξης αλλά υψηλού δυναμικού και κοντά στους μεγάλους σταθμούς διακίνησης τουριστών (οπωσδήποτε, δηλαδή στη Δυτική Ελλάδα, την Πελοπόννησο, τη Νότια και Ανατολική Κρήτη, στα μεγάλα νησιά που έχουν αεροδρόμια, καθώς και σε περιοχές που έχουν ήδη επιλέξει μεγάλοι επενδυτές όπως στη Βοιωτία και τη Μαγνησία).
Μεγάλης κλίμακας επενδύσεις με σεβασμό στα φυσικά κληροδοτήματα αναβαθμίζουν σημαντικά το τουριστικό προϊόν της χώρας, αυξάνουν την ζήτηση στον προορισμό γενικότερα, αποτελούν από μόνα τους ισχυρά εργαλεία marketing και δημιουργούν δυναμική ανάπτυξης σε μεγάλης έκτασης περιοχές γύρω τους. Στη συνέχεια προσελκύουν μεγάλο αριθμό μικρότερων επενδύσεων για συμπληρωματικές τουριστικές υπηρεσίες αλλά και για παροχή υπηρεσιών στο πολυπληθές προσωπικό τους (στέγαση, κατασκευές, σίτιση, μεταφορές κτλ).
Οι μεγάλης κλίμακας επενδύσεις, που θα περιλαμβάνουν ξενοδοχειακές υποδομές αλλά και τουριστική κατοικία, πρέπει να ευνοηθούν – ενισχυθούν με βελτιωμένο καθεστώς χρήσης γης και αυστηρούς όρους περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, καθώς και μόνον το γεγονός ότι οι επενδυτές ρισκάρουν πολύ μεγάλα ποσά αποτελεί από μόνο του μία ασφαλιστική δικλείδα για την ορθή διαχείριση με τα υψηλά στάνταρ που απαιτούνται από τις διεθνείς αγορές. Σε όσους ενδεχομένως θεωρούν ότι αποτελούν περιβαλλοντικό κίνδυνο και δεν συνάδουν με την μικρή κλίμακα του Ελληνικού τοπίου πρέπει να τονισθεί ότι το περιβάλλον υποβαθμίστηκε κυρίως από την διάσπαρτη εκτός σχεδίου και μικρής κλίμακας δόμηση που η σημερινή κατάσταση επιτρέπει, αν όχι ενθαρρύνει.
Και στην περίπτωση των υποδομών φιλοξενίας πρέπει να αρθούν οι περιορισμοί σχετικά με το αντικείμενο των προσφερόμενων υπηρεσιών. Ο συνδυασμός ξενοδοχειακών υπηρεσιών, πωλήσεων οργανωμένης τουριστικής κατοικίας, υπηρεσιών εστίασης-ψυχαγωγίας, υπηρεσιών άθλησης, καθώς και εμπορικών δραστηριοτήτων κάθε είδους πρέπει να ενθαρρύνεται. Οι επενδύσεις παροχής συνδυασμένων υπηρεσιών μεγάλης κλίμακας είναι προαπαιτούμενο για την επίτευξη του τελικού στόχου, δηλαδή της αύξησης του τουριστικού προϊόντος και βελτίωσης της σχέσης ποιότητας/τιμής.
Σε κάθε περίπτωση η ανάπτυξη υποδομών διαμονής πρέπει να ακολουθεί υψηλά αισθητικά στάνταρντ. Ιδιαίτερα σε περιπτώσεις επενδύσεων μεγάλης κλίμακας είναι επιβεβλημένο να υπάρχουν αυστηρές αρχιτεκτονικές – αισθητικές προδιαγραφές σύμφωνα με το τοπικό παραδοσιακό πρότυπο ώστε να επιτυγχάνεται άρτιο αποτέλεσμα. Οι αρχιτεκτονικές προδιαγραφές πρέπει να επεκταθούν στο σύνολο της χώρας και όχι μόνο σε μικρής έκτασης προστατευόμενες περιοχές.
Οι επενδύσεις έως σήμερα ενισχύονταν από σχήματα Ευρωπαϊκών επιδοτήσεων γεγονός που τελικά δεν οδήγησε σε ουσιαστική βελτίωση του παρεχόμενου προϊόντος. Θα ήταν προτιμότερο οι επιδοτήσεις να αντικατασταθούν από φορολογικά κίνητρα, και μάλιστα για σημαντικό χρονικό διάστημα από την αρχή κάθε επένδυσης, ώστε να διευκολυνθεί η βιωσιμότητά της. Οι φορολογικές απαλλαγές (σε σταθερό φορολογικό-νομικό πλαίσιο και φιλικό επιχειρηματικό περιβάλλον) αποτελούν επαρκή κίνητρα για επενδύσεις μεγάλης κλίμακας, χωρίς επιχορηγήσεις.
Οι, μειωμένες πλέον, επιχορηγήσεις πρέπει εφεξής να δίνονται με φειδώ εφόσον ο επενδυτής/επιχειρηματίας δεσμεύεται ισχυρά (αυξημένη προσωπική συμμετοχή – ίδια κεφάλαια) στην επιχειρηματική δραστηριότητα και μόνο για εξαιρετικές περιπτώσεις όπως:
α. Αυξημένο κοινωνικό όφελος (πχ μεγάλος αριθμός θέσεων εργασίας)
β. Άνοιγμα νέων προορισμών
γ. Πραγματικά καινοτόμες υπηρεσίες
δ. Επενδύσεις με υψηλή περιβαλλοντική ευαισθησία
ε. Αξιοποίηση μνημείων, διατηρητέων οικισμών κτλ.
ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ
Για την επίτευξη του στόχου των 30.000.000 αφίξεων το 2025, απαιτούνται ανεπτυγμένες υποδομές μεταφορών. Η εύκολη και φθηνή μετακίνηση αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την τουριστική ανάπτυξη. Οι μεγαλύτεροι τουριστικοί προορισμοί της Ευρώπης στηρίχθηκαν αρχικά στις αναπτυγμένες επίγειες υποδομές και γιγαντώθηκαν βασιζόμενοι στην ύπαρξη μεγάλων αεροδρομίων, διεθνών αεροπορικών εταιρειών, και τις τελευταίες δεκαετίες στη δραστηριοποίηση αεροπορικών εταιρειών χαμηλού κόστους που έκαναν πολύ πιο προσιτή την αερομεταφορά για τους καταναλωτές.
Η Ελλάδα ακολουθώντας αυτό το πρότυπο και δεδομένου ότι δεν μπορεί λόγω γεωγραφικής θέσης να στηριχθεί στις χερσαίες μεταφορές πρέπει να εστιάσει στην αναβάθμιση κομβικών αεροδρομίων κατανεμημένα σε όλη την επικράτεια (ενδεικτικά: Ηράκλειο ή Χανιά, Ρόδος, Άραξος ή Καλαμάτα, Άκτιο, Θεσσαλονίκη) και την ανάδειξή τους σε πόλους προσέλκυσης μεγάλου αριθμού πτήσεων charters ή εταιρειών χαμηλού κόστους. Προτεραιότητα, πρέπει να δοθεί αρχικά σε αυτά που προσελκύουν σήμερα την μεγαλύτερη κίνηση. Η ανάπτυξη των συγκεκριμένων κόμβων θα γίνει φυσικά με ιδιωτικά κεφάλαια μέσω πλήρους ιδιωτικοποίησης ή με μίσθωση ορισμένου χρόνου ή μέσω ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα).
Αν και το μεγαλύτερο μέρος των αφίξεων γίνεται μέσω αερομεταφορών, η χώρα μας, με τα 17.000 χιλιόμετρα ακτογραμμής και με παράκτια ζώνη που φιλοξενεί το 85% του πληθυσμού και το 90% του τουρισμού, επιβάλλεται να εκσυγχρονίσει άμεσα κομβικές λιμενικές εγκαταστάσεις.
Μια θαλάσσια πύλη εισόδου που πρέπει να ενισχυθεί σημαντικά είναι τα σημεία ελλιμενισμού κρουαζιερόπλοιων. Η Ελλάδα πρέπει να διαθέτει 4-5 λιμάνια κρουαζιέρας μεγάλης εμβέλειας και στρατηγικά τοποθετημένα σε σημεία υψηλού ενδιαφέροντος. Αυτά πρέπει να αναζητηθούν τόσο στα λιμάνια με την μεγαλύτερη κίνηση επιβατών κρουαζιέρας (Πειραιάς – 2εκ αφίξεις, Σαντορίνη – 838.000, Κατάκολο – 749.000, Μύκονος, Ρόδος, Κέρκυρα, Ηράκλειο) όσο και σε νέα σημεία υψηλού δυναμικού (πχ Θεσσαλονίκη).
Ενισχυμένο ρόλο στην ενίσχυση των υποδομών μεταφορών θα έχουν οι μαρίνες και τα αναρίθμητα αγκυροβόλια που διαθέτει η χώρα. Σήμερα, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, αποτελούν αδρανείς ή χαμηλά αξιοποιημένες υποδομές που συνεισφέρουν μόνο κόστος στον κρατικό προϋπολογισμό.
Και στις περιπτώσεις των λιμανιών (κρουαζιέρας, μαρίνες, αγκυροβόλια) η δραστηριοποίηση του ιδιωτικού τομέα αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την επίτευξη σημαντικών αποτελεσμάτων. Ο ρόλος του κράτους πρέπει να εξαντληθεί στην ταχύτατη ιδιωτικοποίηση των υποδομών και στην απελευθέρωση κάθε είδους περιορισμών που εμποδίζουν τον ανταγωνισμό (πχ υπολείμματα καμποτάζ, περιορισμοί στην χρήση των λιμανιών από ξένα κρουαζιερόπλοια ή πλοία ακτοπλοΐας).
Η Ελλάδα διαθέτει ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Την εποχή της αλόγιστης κρατικής δαπάνης σπάρθηκαν σε όλη την χώρα υποδομές με πολιτικά κριτήρια (αεροδρόμια, αγκυροβόλια) χωρίς προφανή οικονομική λογική και οι οποίες αξιοποιήθηκαν σε εξαιρετικά μικρό βαθμό. Η ιδιωτικοποίησή τους μπορεί να αναδείξει ένα κρυμμένο δυναμικό και να αποτελέσει ισχυρό παράγοντα βελτίωσης του τουριστικού προϊόντος.
Προκειμένου οι υποδομές μεταφορών να αποτελέσουν ελκυστική τοποθέτηση για τα ιδιωτικά κεφάλαια πρέπει να απελευθερωθεί η χρήση τους ώστε να υπάρξει η δυνατότητα επιχειρηματικής αξιοποίησης με συνδυασμό τουριστικών υπηρεσιών. Για παράδειγμα πρέπει να επιτραπεί νομικά η ανάπτυξη εμπορικών και ξενοδοχειακών υποδομών μεγάλης κλίμακας στον χώρο των αεροδρομίων και των λιμενικών εγκαταστάσεων. Το παράδειγμα του αεροδρομίου Ελ. Βενιζέλος και της Μαρίνας του Φλοίσβου όπου έχουν αναπτυχθεί ευρύτατες εμπορικές δραστηριότητες μπορεί να επαναληφθεί σε πολλά σημεία στην επικράτεια και να ενισχύσει το τουριστικό προϊόν.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
Ο ρόλος του κράτους στον τομέα του Τουρισμού οφείλει να είναι (όπως παντού άλλωστε) ρυθμιστικός, και με τις ελάχιστες δυνατές παρεμβάσεις.
- Προετοιμασία, σε στενή συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, όλων των Ειδικών Χωροταξικών Σχεδίων που αφορούν τον Τουρισμό, σε στενή συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος για τον σαφή ορισμό των περιοχών προστασίας.
- Απελευθέρωση του μεταφορικού έργου ώστε να δημιουργηθούν ή να προσελκυσθούν μεγάλοι παίκτες με σημαντική μεταφορική ικανότητα (αεροπορικές εταιρείες, χαμηλού κόστους, κρουαζιερόπλοια).
- Ριζικός εκσυγχρονισμός όλων των μεταφορικών υποδομών με την αξιοποίηση κοινοτικών ενισχύσεων και ιδιωτικών κεφαλαίων (επιλεγμένα λιμάνια, μαρίνες, κομβικά αεροδρόμια). Εστίαση σε κομβικά σημεία της χώρας τα οποία στην συνέχεια θα αποτελέσουν ισχυρό πόλο τουριστικής ανάπτυξης για μια διευρυμένη γεωγραφική περιοχή. Η σημερινή πρακτική της διασποράς των δράσεων και του αναπόφευκτου ακραίου κατακερματισμού τους πρέπει να τροποποιηθεί δραστικά.
- Καθορισμός σημείων περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος και απόλυτη προστασία τους, αλλά και ταυτόχρονα άρση των υπερβολικών περιορισμών για την οικιστική – ξενοδοχειακή αξιοποίηση συγκεκριμένων οριοθετημένων και πολεοδομικά μελετημένων περιοχών, με στόχο τη δημιουργία υποδομών φιλοξενίας μεγάλης κλίμακας.
- Απλοποίηση – κατάργηση των περίπλοκων νομικών και ρυθμιστικών διατάξεων που εμποδίζουν τις συνδυαστικές επενδύσεις ξενοδοχειακών μονάδων – κατοικιών – εμπορικών χώρων – γηπέδων γκολφ κτλ.
- Δυνατότητα αξιοποίησης του μνημειακού και εκθεσιακού μας αποθέματος για τουριστικούς σκοπούς, με ιδιαίτερη έμφαση στην δυνατότητα της εκκλησίας να αξιοποιήσει σειρά εγκαταλελειμμένων υποδομών (πχ μοναστηριών) για θρησκευτικό τουρισμό, καθώς και το δανεισμό έργων που φυλάσσονται σε αποθήκες κρατικών μουσείων σε εκθέσεις τουριστικών προορισμών.
- Αποχώρηση από κάθε είδους επιχειρηματική δραστηριότητα στον τουριστικό τομέα (πχ. καζίνο, σπα, θερμά λουτρά κτλ.) και αποκρατικοποιήσεις μέσω είτε μεταβίβασης σε ιδιώτες, είτε μακροχρόνιας εκμίσθωσης, είτε δια μέσου συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ).
- Διαχείριση Κρίσεων. Η τουριστική βιομηχανία είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σε κρίσεις – συμβάντα που δημιουργούν αρνητική δημοσιότητα (πχ φυσικές καταστροφές, ατυχήματα, οικονομικές κρίσεις, πολιτική αστάθεια, διαδηλώσεις, ταραχές κτλ). Βασική αρμοδιότητα της κεντρικής κυβέρνησης είναι να διαχειρίζεται τα συμβάντα αυτά και να ελαχιστοποιεί τον αντίκτυπό τους στην τουριστική αγορά.
Με δεδομένο το γεγονός ότι όλο το έργο της προώθησης και προβολής του τουριστικού μας προϊόντος αναλαμβάνει πλέον ο ιδιωτικός τομέας, οι επιμέρους αρμοδιότητες του Υπουργείου Τουρισμού θα πρέπει να είναι μόνον ο έλεγχος της εφαρμογής της νομοθεσίας από το σύνολο των τουριστικών επιχειρήσεων ανά την επικράτεια, Στο Υπουργείο πρέπει να περιέλθουν όλες οι αρμοδιότητες του ΕΟΤ και σε αυτόν τον τομέα, ώστε να καταργηθεί αυτός ο οργανισμός και οι Έλληνες πολίτες να ελαφρυνθούν ενός μέρους από τα 120εκ Ευρώ που τους κοστίζει κάθε χρόνο.
Συμπερασματικά, ο τουρισμός δικαίως θεωρείται η ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας και μπορεί να δώσει ακόμη πολλά και σε μεγάλο βάθος χρόνου αν προστατευθούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας. Φιλόδοξοι στόχοι μπορούν και πρέπει να τεθούν. Με την απλοποίηση του ρυθμιστικού πλαισίου, την προώθηση κομβικών επενδύσεων σε κρίσιμα σημεία της επικράτειας και την «ανάθεση» του κεντρικού ρόλου στην ιδιωτική οικονομία είναι βέβαιο ότι μπορεί να αναδειχθεί σε «πρωταθλητή» κλάδο σε παγκόσμια κλίμακα.
Γιάννης Γ. Τζανετής Dipl. Eng. / MBA Σύμβουλος Διοίκησης και Πληροφορικής Mob: 6974457481 | Yiannis.tzanetis@gmail.com | Facebook: Γιάννης Τζανετής
