Σε αντίθεση με τους ψηφιακούς κουλοχέρηδες ή τα επιτραπέζια παιχνίδια που βασίζονται σε RNG, η live ρουλέτα περιλαμβάνει πραγματικούς κρουπιέρηδες που περιστρέφουν έναν φυσικό τροχό σε πραγματικό χρόνο.
Ωστόσο, στο παιχνίδι συμμετέχουν παίκτες από όλο τον κόσμο — χιλιάδες, κατά περίπτωση — και αυτοί θα πρέπει να τοποθετήσουν τα στοιχήματά τους στο ίδιο, σύντομο χρονικό διάστημα πριν περιστραφεί ο τροχός.
Η επίτευξη του συγχρονισμού σε τόσο μεγάλη κλίμακα είναι ένα από τα πιο σύνθετα τεχνικά ζητήματα και επιτεύγματα στον κόσμο των online καζίνο.
Πλατφόρμες όπως το CasinoLab Casino προσφέρουν υψηλής ποιότητας εμπειρίες live ρουλέτας, συντονίζοντας τεράστιους όγκους ταυτόχρονων στοιχημάτων, animations και αποτελεσμάτων, μέσω σχολαστικά σχεδιασμένων συστημάτων που γεφυρώνουν το video streaming, τις μηχανές στοιχημάτων και αυτό που βλέπει σε πραγματικό χρόνο, ο χρήστης.
Χρονοδιακόπτες Αντίστροφης Μέτρησης και Περίοδοι Στοιχηματισμού
Κάθε γύρος live ρουλέτας ξεκινά με τον κρουπιέρη να δίνει το “σύνθημα” μια χρονικά περιορισμένη συνεδρία στοιχηματισμού — συνήθως διάρκειας 15 έως 30 δευτερολέπτων. Οι παίκτες που είναι συνδεδεμένοι από διαφορετικές συσκευές και τοποθεσίες βλέπουν έναν συγχρονισμένο χρονοδιακόπτη αντίστροφης μέτρησης στις οθόνες τους, ο οποίος δείχνει πόσος χρόνος απομένει για να τοποθετήσουν τα στοιχήματά τους.
Αυτός ο χρονοδιακόπτης δεν είναι απλώς μια οπτική ένδειξη. Ελέγχεται από το σύστημα, το οποίο διασφαλίζει ότι μόλις η αντίστροφη μέτρηση φτάσει στο μηδέν, δεν μπορούν να τοποθετηθούν άλλα στοιχήματα.
Για να επιτευχθεί ο παγκόσμιος συγχρονισμός, ο χρόνος του διακομιστή θεωρείται η μοναδική πηγή αναφοράς. Ακόμη και αν το ρολόι ενός χρήστη είναι ελαφρώς ανακριβές ή η σύνδεσή του στο διαδίκτυο παρουσιάζει κάποια καθυστέρηση, ο διακομιστής είναι αυτός που ορίζει το χρονικό “παράθυρο” του στοιχηματισμού.
Η Λογική του Συστήματος: Ένα Παιχνίδι, Πολλές Συνεδρίες
Χιλιάδες παίκτες μπορεί να “κάθονται” διαδικτυακά στο ίδιο τραπέζι ρουλέτας και να αλληλεπιδρούν με τον ίδιο κρουπιέρη, αλλά το backend αντιμετωπίζει κάθε συνεδρία ξεχωριστά. Όταν ένας παίκτης τοποθετεί ένα στοίχημα, το ποσό και η επιλογή του (π.χ. κόκκινο, μαύρο, αριθμός 17, κ.λπ.) αποστέλλονται στον διακομιστή του παιχνιδιού και αντιστοιχίζονται με την τρέχουσα περίοδο στοιχηματισμού.
Κάθε έγκυρο στοίχημα καταγράφεται, ταυτοποιείται με το αναγνωριστικό του παίκτη, λαμβάνει χρονική σήμανση και μπαίνει στην ουρά για διακανονισμό. Μόλις η μπίλια προσγειωθεί σε μια θέση, ο νικητήριος αριθμός καθορίζεται και εμφανίζεται μεταδίδεται σε κάθε συνδεδεμένο παίκτη.
Αυτή η ασύγχρονη αλληλεπίδραση απαιτεί προσεκτική κατανομή φορτίου και οριζόντια κλιμάκωση για τη διαχείριση των κορυφώσεων της κίνησης. Σε πλατφόρμες όπως το CasinoLab Casino, η υποδομή είναι βελτιστοποιημένη για να φιλοξενεί μεγάλες συνεδρίες, διατηρώντας παράλληλα τον συγχρονισμό σε επίπεδο χιλιοστού του δευτερολέπτου.
Ροές Βίντεο και Δεδομένων σε Πραγματικό Χρόνο
Για να είναι πραγματικά συγχρονισμένη μια παρτίδα live ρουλέτας, το video streaming από μόνο του δεν επαρκεί. Οι παίκτες λαμβάνουν επίσης συνεχείς ενημερώσεις δεδομένων μέσω ξεχωριστών καναλιών με χαμηλή καθυστέρηση. Αυτές οι ενημερώσεις ενημερώνουν για:
Πότε ανοίγει ή κλείνει ο στοιχηματισμός.
Την επιβεβαίωση της τοποθέτησης στοιχήματος.
Το τρέχον αναγνωριστικό γύρου και τον αριθμό της περιστροφής.
Το νικητήριο αριθμό και τις πληρωμές.
Ενώ το βίντεο παραδίδεται μέσω παραδοσιακών δικτύων διανομής περιεχομένου (CDNs), οι ροές δεδομένων χρησιμοποιούν WebSocket ή παρόμοια πρωτόκολλα για να διασφαλίσουν την επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο μεταξύ του διακομιστή και του παίκτη.
Εάν ένας παίκτης στοιχηματίσει στο κόκκινο κατά τη διάρκεια της αντίστροφης μέτρησης, το σύστημα αναγνωρίζει αμέσως την επιλογή, την εμφανίζει στην οθόνη του παιχνιδιού και επιβεβαιώνει τη λήψη πριν ο χρονοδιακόπτης φτάσει στο τέλος. Αυτή η γρήγορη ανάδραση δημιουργεί την ψευδαίσθηση ενός απρόσκοπτου, ενιαίου περιβάλλοντος.
Διαχείριση Καθυστέρησης (Lag) και Αποσύνδεσης
Δεν απολαμβάνουν όλοι οι παίκτες την ίδια ταχύτητα και ποιότητα στο διαδίκτυο. Για τη διαχείριση αυτού του ζητήματος, τα περισσότερα συστήματα εφαρμόζουν μια σχετική ανοχή στην προσωρινή αποθήκευση, δηλαδή ένα σύντομο χρονικό διάστημα κατά το οποίο το backend περιμένει για ελαφρώς καθυστερημένες εισόδους, εάν η συσκευή του πελάτη ήταν στιγμιαία εκτός συγχρονισμού.
Εάν ένας παίκτης αποσυνδεθεί αφού τοποθετήσει ένα στοίχημα αλλά πριν εμφανιστεί το αποτέλεσμα, το σύστημα εξακολουθεί να διακανονίζει το στοίχημα και να ενημερώνει το υπόλοιπο του παίκτη κατά την επανασύνδεση. Τα αρχεία στοιχηματισμού, τα δεδομένα της συνεδρίας και οι πληρωμές αποθηκεύονται ανεξάρτητα από τη ροή βίντεο.
Για περισσότερη διαφάνεια, οι πάροχοι live παιχνιδιών προσφέρουν λεπτομερή ιστορικά των παρτίδων, δείχνοντας στους παίκτες τα προηγούμενα στοιχήματά τους, τα αποτελέσματα και τις χρονικές σημάνσεις, μια λειτουργία που υποστηρίζεται σε πολλά παιχνίδια, τα οποία φιλοξενούνται στο CasinoLab Casino.
Οι Γύροι Παιχνιδιού ως Ατομικές Ενότητες
Κάθε γύρος ρουλέτας αντιμετωπίζεται ως ένα ατομικό γεγονός: αυτό σημαίνει ότι έχει αρχή, μέση και σταθερό τέλος που δεν μπορεί να αλλάξει πια, μόλις προσγειωθεί η μπίλια. Αυτά τα στοιχεία είναι απαραίτητα για τη συνέπεια και την αξιοπιστία του παιχνιδιού.
Ας δούμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ένας τυπικός γύρος:
Φάση Στοιχηματισμού: Ο διακομιστής δέχεται και επικυρώνει τα εισερχόμενα στοιχήματα.
Φάση Περιστροφής: Ο κρουπιέρης περιστρέφει τον τροχό καθώς ο διακομιστής σηματοδοτεί το κλείσιμο των στοιχημάτων.
Φάση Αποτελέσματος: Ο νικητήριος αριθμός καταγράφεται και αποστέλλεται.
Φάση Διακανονισμού: Οι πληρωμές υπολογίζονται και διανέμονται στους παίκτες.
Φάση Buffer: Σύντομη παύση πριν ξεκινήσει η επόμενη περίοδος στοιχηματισμού.
Όλες οι ενέργειες των παικτών τοποθετούνται πάνω σε αυτό το δομημένο χρονοδιάγραμμα. Η μηχανή επεξεργάζεται σε πραγματικό χρόνο ακόμα και χιλιάδες εισόδους ανά γύρο.
Πρόληψη Απάτης και Επικύρωση Στοιχημάτων
Κατά τη διαχείριση χιλιάδων ταυτόχρονων χρηστών, η πιθανότητα κατάχρησης αυξάνεται. Γι’ αυτό οι μηχανές live ρουλέτας περιλαμβάνουν αυτοματοποιημένα συστήματα ανίχνευσης απάτης.
Μερικές από αυτές τις ασφαλιστικές δικλείδες προβλέπουν:
Απόρριψη διπλών ή εκπρόθεσμων στοιχημάτων.
Επαλήθευση της ακεραιότητας των στοιχημάτων μέσω κατακερματισμού συναλλαγών (transaction hashes).
Παρακολούθηση ασυνήθιστων προτύπων στοιχηματισμού σε πραγματικό χρόνο.
Διασφάλιση ότι οι πληρωμές δεν υπερβαίνουν τα όρια υπολοίπου.
Αυτό το σύστημα διασφαλίζει ότι είτε ένας παίκτης στοιχηματίζει $1 είτε $1.000, τυγχάνει του ίδιου, δίκαιου και επαληθευμένου τρόπου αντιμετώπισης.
Πρόσβαση Πολλαπλών Συσκευών και Λειτουργικότητα
Η live ρουλέτα παίζεται σε επιτραπέζιους υπολογιστές, tablets και smartphones. Κάθε περιβάλλον παίκτη πρέπει να είναι σε συγχρονισμένη κατάσταση, να έχει αποκρινόμενα χειριστήρια στοιχηματισμού και έγκαιρη ανάδραση, ανεξάρτητα από το μέγεθος της οθόνης ή τη μέθοδο εισόδου.
Το CasinoLab Casino και οι συνεργάτες παρόχων του διασφαλίζουν ότι:
Τα στοιχεία του UI κλειδώνουν ακριβώς όταν το backend κλείνει τον στοιχηματισμό.
Οι κινούμενες εικόνες δεν καθυστερούν ή δεν αποκρύπτουν τα αποτελέσματα σε πραγματικό χρόνο.
Οι ενημερώσεις υπολοίπου πραγματοποιούνται άμεσα μετά τον διακανονισμό.
Οι παίκτες μπορούν να αλλάζουν συσκευές κατά τη διάρκεια της συνεδρίας χωρίς απώλεια δεδομένων.
Μια τέτοια συνάφεια των μορφολογικών στοιχείων, είναι απαραίτητη σε μια σύγχρονη πλατφόρμα τυχερών παιχνιδιών.
Το Μέλλον του Συγχρονισμένου Live Παιχνιδιού
Καθώς η τεχνολογία προχωρά, αυξάνεται και η πολυπλοκότητα της παροχής εμπειριών με live κρουπιέρη. Οι τάσεις που διαμορφώνουν το μέλλον του συγχρονισμού της live ρουλέτας περιλαμβάνουν:
Ενσωμάτωση πρόβλεψης φορτίου βασισμένης σε τεχνητή νοημοσύνη (AI).
Καταγραφή στοιχημάτων με blockchain για επαληθεύσιμη δικαιοσύνη.
Προσαρμοστικά buffers καθυστέρησης για πιο αργές συνδέσεις.
Στούντιο με κρουπιέρηδες πολλών γλωσσών και περιοχών, με τοπική λογική στοιχηματισμού.
Χάρη σε αυτές τις καινοτομίες, πλατφόρμες όπως το CasinoLab Casino θα συνεχίσουν να φιλοξενούν χιλιάδες παίκτες ταυτόχρονα, με τον καθένα τους να απολαμβάνει συνεδρίες ρουλέτας σε πραγματικό χρόνο, απρόσκοπτα και με διαφάνεια.
“Δέκα χρονών ήμουν και τα χέρια μου είχαν ρόζους από το κουπί. Κοιμόμασταν μες στη θάλασσα από παιδιά, την πίναμε για νερό. Λαχτάραγα να μεγαλώσω, να κάνω ένα σκάφος δικό μου, να πιάσω το τιμόνι εγώ, να ταξιδέψω. Να πω ‘αυτό, να, είναι δικό μου!’, να κάνω κουμάντο εγώ. Και τα κατάφερα!” — Καπετάν Μήτσος
Με αυτά τα λόγια ξεκινούσε ο ίδιος την εξομολόγησή του σε ντοκιμαντέρ αφιερωμένο στη ζωή του. Λόγια απλά, βαθιά και γεμάτα αλάτι. Όπως ακριβώς ήταν κι εκείνος: γνήσιος, αυθεντικός, θαλασσινός.
Από τη Σκόπελο στο Κουφονήσι: μια παιδική ηλικία με πανιά και όνειρα
Με ρίζες από τη Σύμη, γεννημένος το 1926 στο Κουφονήσι, ο Δημήτρης Τερεζές —γνωστός πια σε όλους ως Σκοπελίτης— κληρονόμησε το παρατσούκλι από τον προπάππο του, Νικόλαο, που καταγόταν από τη Σκόπελο. Ήταν γιος ψαρά και λαουτιέρη, με παιδικά χρόνια βουτηγμένα στο νερό και στο μεροκάματο.
Η θάλασσα δεν ήταν απλώς καθημερινότητα — ήταν προορισμός. Ονειρεύτηκε νωρίς να πιάσει το δικό του τιμόνι. Μετά τη θητεία του στο Ναυτικό και αφού δούλεψε στα φορτηγά πλοία του Ωνάση, αποφάσισε να ριζώσει στα Κατάπολα της Αμοργού και να υπηρετήσει τον τόπο του με το δικό του πλοίο.
Από τον “Πανορμίτη” στο “Express Scopelitis”: μια ζωή στα κύματα
Το 1958, με τον “Πανορμίτη” ξεκίνησε να εξυπηρετεί τις Μικρές Κυκλάδες. Και από εκεί, μια αλυσίδα καραβιών: “Νίκη”, “Νικόλαος”, “Χοζοβιώτισσα 1 & 2”, “Μαριάννα”, “Σκοπελίτης 1 & 2”, μέχρι το σημερινό “Express Scopelitis”. Καθένα με τη δική του ιστορία, τις δικές του θύμησες. Δίχως ποτέ να λείπει.
Στις αρχές πάλι της δεκαετίας του ’80, με το «Μαριάννα» άρχισε να φέρνει και τουρίστες από τη Νάξο στην Αμοργό. Το 1985 πια έφερε βαποράκι από τις Σποράδες, αυτό που ο γιος του έριξε στη γραμμή ως «Σκοπελίτης». Ο καπετάν Γιάννης το δούλεψε ως και το 1998, οπότε το αντικατέστησε με το κλειστού τύπου πλοίο «Ερεσός» που πήρε από τη Μυτιλήνη και μετασκεύασε, μετονομάζοντάς το σε «Express Scopelitis».
Το καραβάκι (μήκους 45 μ.), χωρητικότητας 340 επιβατών και 11 IX που επιμένει χειμώνα – καλοκαίρι να συνδέει αδιάκοπα τις Μικρές Κυκλάδες μεταξύ τους με Νάξο κι Αμοργό. Οι μόνιμοι κάτοικοι (περίπου 750 πλην Αμοργού – Νάξου) ταξιδεύουν πάντα δωρεάν.
Το θρυλικό πλέον πλοίο της Small Cyclades Lines, που έγινε έως και τραγούδι, το 2013 τιμήθηκε στο πρόσωπο του καπετάν Γιάννη από τη Lloyd’s ως η «ακτοπλοϊκή εταιρεία της χρονιάς».
Μποφόρ, χιόνια, αρρώστιες, γιορτές. Ο καπετάν Μήτσος ήταν εκεί. Μετέφερε τρόφιμα, φάρμακα, ανθρώπους που έπρεπε να νοσηλευτούν, έγκυες γυναίκες, παιδιά. Τίποτα δεν τον σταματούσε. Ήταν η ναυτική αρτηρία των Μικρών Κυκλάδων. Η ελπίδα τους.
Ο άνθρωπος, ο μουσικός, ο δάσκαλος της θάλασσας
Μα δεν ήταν μόνο καπετάνιος. Ήταν και βιολιστής. Με το όργανο πάντα δίπλα του στο σκάφος, στις γιορτές και στα πανηγύρια, έπαιζε με πάθος. Ήταν αυτοδίδακτος, μα με ξεχωριστό ύφος. Έδινε τον τόνο, ξεσήκωνε τον κόσμο, έβαζε μουσική στα κύματα.
Αλλά και δάσκαλος. Ο καπετάν Γιάννης, γιος του, μεγάλωσε πλάι του και συνέχισε το έργο του. Μαζί και ο εγγονός Δημήτρης, που φέρει το όνομα του παππού του και την ευθύνη μιας παράδοσης που δεν πρέπει να χαθεί.
Η ψυχή των Μικρών Κυκλάδων
“Αν δεν ήταν ο Σκοπελίτης, θα ήμασταν βραχονησίδα”, λέει με σεβασμό ο αντιδήμαρχος Ηρακλειάς. “Ήταν η ψυχή μας”, συμφωνούν όλοι. Δεν ήταν απλώς καπετάνιος. Ήταν πατέρας, γιατρός, φίλος, αδελφός, σωτήρας. Ένα πρόσωπο που ένωνε νησιά και ανθρώπους.
Ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων τον τίμησε. Όπως και οι κοινότητες και οι σύλλογοι. Μα πιο μεγάλη τιμή είναι η αγάπη των νησιωτών. Αυτών που ξέρουν ότι κάποτε, σε δύσκολες εποχές, υπήρξε ένας άνθρωπος που δεν φοβήθηκε τίποτα για να τους φέρει ό,τι είχαν ανάγκη.
Το αποτύπωμα μιας ζωής
Έφυγε τον Ιανουάριο του 2014, στα 88 του, από τα Κατάπολα που τόσο αγάπησε. Μα το πέρασμά του δεν έσβησε. Ζει κάθε φορά που ο “Express Scopelitis” σαλπάρει. Κάθε φορά που ένα παιδί φεύγει για σπουδές, που ένα πακέτο φτάνει στην Ηρακλειά, που ένα τραγούδι αντηχεί στη Δονούσα.
Η ιστορία του καπετάν Μήτσου είναι η ιστορία του Αιγαίου. Και οι ήρωες σαν αυτόν δεν φεύγουν ποτέ. Απλώς γίνονται κύμα, φως και μνήμη.
Μετά τη θερμή ανταπόκριση του Ιουλίου, το Βιομηχανικό Μουσείο Τομάτας «Δ. Νομικός» διοργανώνει ξανά το διήμερο εργαστήριο καλαθοπλεκτικής, στο πλαίσιο της έκθεσης «Ίχνη Θηραϊκής Λαογραφίας», αναδεικνύοντας την αξία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Σαντορίνης.
Η καλαθοπλεκτική δεν είναι απλώς μια τεχνική, είναι μια παράδοση αιώνων, που περνά από γενιά σε γενιά και αποτελεί ζωντανή μαρτυρία της καθημερινής ζωής στο νησί. Από τα απανθρακωμένα καλάθια του Προϊστορικού Ακρωτηρίουέως τα αγροτικά καλάθια του 20ού αιώνα, το καλάθι υπήρξε εργαλείο, μνήμη και ταυτότητα.
Στο εργαστήριο θα μάθουμε:
Πώς συλλέγεται, καθαρίζεται και προετοιμάζεται η πρώτη ύλη
Πώς ξεκινά η βάση του καλαθιού (1η ημέρα)
Πώς εξελίσσεται και ολοκληρώνεται η κατασκευή (2η ημέρα)
Την καθοδήγηση θα έχει ο Γιάννης Μάσσας, συνεχιστής μιας οικογενειακής παράδοσης, ο οποίος θα μας μυήσει στα μυστικά που έμαθε από τον καλαθοποιό πατέρα του.
Πληροφορίες:
9 & 10 Αυγούστου 2025 Ώρα έναρξης: 16:00 (διάρκεια περίπου 3 ώρες ανά ημέρα) Κόστος συμμετοχής: 30€ Βιομηχανικό Μουσείο Τομάτας «Δ. Νομικός» Κρατήσεις & Πληροφορίες: 22860 85141 Οι συμμετέχοντες καλούνται να φέρουν γάντια κηπουρικής Απαραίτητη η κράτηση λόγω περιορισμένων θέσεων
Ελάτε να διασκεδάσουμε μαθαίνοντας, δημιουργώντας και τιμώντας την παράδοσή μας!
Η Αλεξάνδρα Χριστακάκη και ο Νίκος Μπελαβίλας αναλύουν τους λόγους που οδήγησαν στην καταγραφή των ιστορικών αυτών μαρτυριών, τη διαχρονική αξία των μεταλλευτικών μνημείων, αλλά και τα εργασιακά διδάγματα ενός ιστορικού ελληνικού σωματείου
Κάποια παιδιά δεν μεγαλώνουν παίζοντας. Είναι γνωστό, απ’ άκρη σ’ άκρη της γης. Προτού φτάσει η Ελλάδα να μιλά σήμερα για μια μακρινή, χρονικά και χιλιομετρικά, πραγματικότητα, το θέμα αφορούσε και τα δικά της παιδιά.
Η Αλεξάνδρα Χριστακάκη συνάντησε κάποια από αυτά, ενήλικες πλέον, οι οποίοι τη δεκαετία του ’50 και του ’60 μεγάλωσαν όχι σε αλάνες και γειτονιές, σχολεία και αυλές, αλλά μέσα στα σκοτάδια μεταλλείων, σέρνοντας βαγονέτα, τοποθετώντας δυναμίτες στα φουρνέλα, φορτώνοντας καράβια ή στήνοντας ξυλοδεσιές σε οικοδομές εργατικών κατοικιών.
Μεγάλωσαν όχι σε αλάνες και γειτονιές, σχολεία και αυλές, αλλά μέσα στα σκοτάδια μεταλλείων.
Η ιστορία των μεταλλείων της Σερίφου, ενός από τα δεκάδες νησιά του Αιγαίου που επιβίωσαν χάρη στον ορυκτό πλούτο τους σε καιρούς δίσεκτους, συνδιαλέγεται με το παρόν, διεκδικώντας ένα μέλλον όχι αυτονόητο για όλους.
Μεταλλωρύχοι σε μεταλλείο της Σερίφου το 1863 (Θ.Φυντανίδης/Ψηφιακό Αρχείο Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ)
Ομως, γιατί αυτή η ιστορία αφορά το σήμερα; Πώς συνδέεται με τα σύγχρονα εργασιακά κεκτημένα; Και πώς αναδεικνύει την πολιτιστική, αρχαιολογική και εργασιακή ιστορία της χώρας;
Η υπογράφουσα το βιβλίο «Στα σπλάχνα της Σερίφου» (Εκδόσεις Πυξίδα) και ο καθηγητής Πολεοδομίας και Ιστορίας της Πόλης του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου και επιστημονικός υπεύθυνος της μελέτης ΕΜΠ-Δήμου Σερίφου για τα μεταλλευτικά μνημεία της Σερίφου, Νίκος Μπελαβίλας, αναλύουν στην «Κ» τους λόγους που οδήγησαν στην καταγραφή των ιστορικών αυτών μαρτυριών, τη διαχρονική αξία των μεταλλευτικών μνημείων, τα εργασιακά διδάγματα ενός από τα ιστορικά ελληνικά σωματεία, αλλά και γιατί στην περίπτωση της Σερίφου ο πολιτισμός πρέπει να πρυτανεύσει έναντι του real estate.
«Η παιδική μου ηλικία ήταν παιδεμός, όχι ανεμελιά» – Απόσπασμα
«Η παιδική μου ηλικία ήταν παιδεμός, όχι ανεμελιά. Έπρεπε να επιβιώσουμε οπωσδήποτε. Δεν είχαμε άλλη επιλογή. Η δουλειά στα μεταλλεία ήταν κακοποίηση. Αυτά που αναπνέαμε από τις εκρηκτικές ύλες που χρησιμοποιούσαν, ήταν όλο αρρώστια στα πνευμόνια. Δεν γινόταν εξαερισμός μετά τις εκρήξεις. Επρεπε χωρίς καθυστέρηση να μπεις μέσα στη στοά, να φορτώσεις το μετάλλευμα και να βγεις. Το δηλητήριο αυτό από τα “λουκούμια” το ανέπνεε ο εργάτης. Για να πάρεις αποζημίωση, έπρεπε να πας στα δικαστήρια. […] Οταν, το 1972, βρέθηκα έξω από τη στοά που δούλευα, αναρωτήθηκα πώς δούλευα εγώ εκεί μέσα. Υπάρχει μια στοά διαμπερής 2,5 χιλιομέτρων από τον Κουταλά στο Μαλλιάδικο, όπου βλέπεις το στόμιο να καταρρέει και σκέφτεσαι, πώς δούλευες εδώ;»
Αντώνης Λιβάνιος
– Κύριε Μπελαβίλα, υπήρχαν μεταλλεία και σε άλλα νησιά του Αιγαίου. Τι διαφοροποιεί την περίπτωση της Σερίφου;
Ν.Μ: Πράγματι, μεταλλεία – ή πιο ορθά, ορυχεία, δηλαδή σημεία εξόρυξης όχι μόνο μετάλλων αλλά και πολλών βιομηχανικών ορυκτών – υπήρχαν σε περισσότερα από 30 νησιά του Αιγαίου, σε περίπου 200 τοποθεσίες, για περίπου έναν αιώνα, από τα μέσα του 19ου έως τα μέσα του 20ού.
Είναι η μακροβιότερη μεταλλευτική εγκατάσταση συνεχούς λειτουργίας υπό την ίδια – γαλλική – εταιρεία στο Αιγαίο: σχεδόν 80 χρόνια.
Η Σέριφος διέθετε κυρίως ορυχεία σιδηρομεταλλεύματος. Τι την καθιστά ξεχωριστή; Είναι η μακροβιότερη μεταλλευτική εγκατάσταση συνεχούς λειτουργίας υπό την ίδια – γαλλική – εταιρεία στο Αιγαίο: σχεδόν 80 χρόνια. Επίσης, πρόκειται για μία εταιρεία διοικούμενη αποκλειστικά από μία οικογένεια βιομηχάνων, τους Grohmann. Δεν υπάρχει αντίστοιχο παράδειγμα στο υπόλοιπο Αιγαίο. Το φαινόμενο παρατηρείται μόνο στο Λαύριο, όπου επίσης μια γαλλική εταιρεία λειτούργησε διαρκώς για 120 χρόνια, κυρίως υπό τους Serpieri. Παρεμπιπτόντως, η κύρια εταιρεία της Σερίφου, η “Serifos-Spiliazeza”, ήταν θυγατρική της εταιρείας του Λαυρίου και οι Grohmann ξεκίνησαν ως εργολάβοι των Serpieri.
O Γιώργος Λιβάνιος.– Ενα από τα αξιοπρόσεκτα στοιχεία σε αυτή τη ζοφερή ιστορία είναι μια διαφαινόμενη περηφάνια στα λόγια των μαρτύρων για τη δράση του σωματείου τους. Ποια η σημασία αυτής δράσης τότε και διαχρονικά;
Α.Χ: Οι μεταλλωρύχοι της Σερίφου μιλούν με λόγια επαινετικά για το σωματείο γιατί ήταν αυτό που κατάργησε την εργασία τους στις στοές «από ήλιο σε ήλιο», που καθιέρωσε με την ματωμένη δική τους εξέγερση, στις 21 Αυγούστου του 1916, το 8ωρο στην Ελλάδα. Το αίμα τεσσάρων μεταλλωρύχων στο Μεγάλο Λιβάδι της Σερίφου κατάργησε μια μεσαιωνική εργασιακή συνθήκη. Υπάρχει η μαρτυρία της γιαγιάς Αννας Ρώτα, συζύγου και κόρης συνδικαλιστή μεταλλωρύχου, που μας λέει πως όσους είχαν ρολόγι δεν τους έπαιρναν στην δουλειά. Πως γινόταν διαλογή καθημερινά τα χαράματα έξω από τις στοές με μια σιδερόβεργα για το ποιοι εργάτες θα δουλέψουν. Οι άτυχοι επέστρεφαν πεζή στα χωριά τους. Δυο ώρες ποδαρόδρομο, ταπεινωμένοι και με την αγωνία του μεροκάματου την επόμενη μέρα.
Το σκοτάδι, η υγρασία και η μεγάλη διαφορά θερμοκρασίας με την επιφάνεια του εδάφους σε κάνουν να αναλογιστείς τις συνθήκες εργασίας αυτών των ανθρώπων, που με την λάμπα ασετυλίνης έμπαιναν στις «στοές του θανάτου».
Στο σωματείο οι μεταλλωρύχοι βρήκαν το αποκούμπι στα ατυχήματα, γιατί η εταιρεία δεν έδινε αποζημιώσεις, δεν πλήρωνε νοσήλεια. Με τα χρήματα από το Ταμείο Αλληλεγγύης μετέφεραν τους «πετρωμένους» (τους εργάτες που τραυματίζονταν, όταν κατέρρεαν οι στοές) στη Σύρο και την Αθήνα. Με τα χρήματα του Σωματείου και με τον έρανο των κατοίκων μαζεύτηκε το ποσό για τα εισιτήρια προκειμένου να φύγουν από το νησί οι ξένοι εργάτες το 1963, όταν έκλεισαν με πτώχευση οριστικά τα μεταλλεία της Σερίφου. Υπάρχει η συγκλονιστική μαρτυρία της Κατερίνας Δουγέκου για το αναποδογυρισμένο καπέλο του εράνου στο μεγάλο Λιβάδι. Το σωματείο διεκδικούσε ένσημα για τους ανήλικους μεταλλωρύχους γιατί η εταιρεία τα έκλεβε.
Βρήκα καλά φυλαγμένο μέσα σε συρτάρια το ατομικό βιβλιάριο του Ιωάννη Γεωργίου Κόντε, με ημερομηνία εγγραφής στο σωματείο Μεταλλωρύχων Σερίφου την 20η Ιουλίου 1916. Για την εγγονή του, την Κατερίνα Δουγέκου, είναι τιμαλφή. Το σωματείο ήταν η χειρολαβή τους, το εμπιστεύονταν γιατί ήταν δίπλα τους στα δύσκολα. Ολοι στο νησί γνωρίζουν τον συνδικαλιστή Κωνσταντίνο Σπέρα που ήρθε στη Σέριφο, οργάνωσε το σωματείο το 1916, έγινε πρώτος πρόεδρός του, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην οργάνωση της εξέγερσης του Αυγούστου του 1916.
Ατμόπλοιο «μινεραλάδικο» στη φόρτωση σιδηρομεταλλεύματος στο Μέγα Λιβάδι. (Α.Ζ.Φραγκίσκος/Ψηφιακό Αρχείο Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ)
– Ταξιδέψατε αρκετές φορές στη Σέριφο για τις ανάγκες της έρευνας. Οι κάτοικοι πώς ονειρεύονται τον τόπο τους και τα παλιά ορυχεία;
A.X: Ταξίδεψα τρεις φορές στο «ξεκουφισμένο» νησί από τον Μάρτιο του 2023. Μπαίνοντας λίγα μέτρα μέσα στην στοά στο Μέγα Λιβάδι, όπου μόνο αράχνες κατοικούν, το σκοτάδι, η υγρασία και η μεγάλη διαφορά θερμοκρασίας με την επιφάνεια του εδάφους σε κάνουν να αναλογιστείς τις συνθήκες εργασίας αυτών των ανθρώπων, που με την λάμπα ασετυλίνης έμπαιναν στις «στοές του θανάτου», δικά τους είναι τα λόγια, χωρίς να είναι βέβαιο ότι θα βγουν ή ότι θα ξαναδούν το φως του ήλιου. Η εταιρεία δεν διέθετε χρήματα για να οχυρώσει την στοά, γι’ αυτό και τα δυστυχήματα ήταν πολλά. Οι ανήλικοι εργάτες κουβάλησαν νεκρούς μεταλλωρύχους στην πλάτη τους.
Μία από τις στοές των μεταλλείων όπου μεταξύ άλλων δούλευαν και παιδιά.
«Είχαμε συνηθίσει τον θάνατο» – Απόσπασμα
«Είχαμε συνηθίσει τον θάνατο. Κάθε τόσο και ένας τραυματισμός. Δούλευα στη “στοά Καλαβάτσαινα” όταν αυτή έπεσε, το ταβάνι καταπλάκωσε τον Παπάλη από τη Σέριφο. Τρόμος παντού. Ομως, όταν είσαι νέος, δεν υπολογίζεις τον θάνατο. Είχαμε ανάγκη το μεροκάματο. Επαιρνα 48 δραχμές ως τεχνικός. Καλό μεροκάματο! Ομως, στα 3,5 χρόνια που δούλεψα, έχω μόνο 770 ένσημα. Τα άλλα μού τα έφαγαν. Οταν μας απέλυσαν, το 1961, μαζί με άλλα 100 άτομα δεν πήραμε αποζημίωση γιατί είπαν πως η εταιρεία πτώχευσε. Μας φάγανε και μεροκάματα… Πολλοί πήγαν στα δικαστήρια να τα διεκδικήσουν».
Μιχάλης Κουζούπης – εργάτης στα μεταλλεία, κάτοικος Λειβαδακίων Σερίφου
Το ατομικό βιβλιάριο του Ιωάννη Γεωργίου Κόντε, με ημερομηνία εγγραφής στο σωματείο Μεταλλωρύχων Σερίφου την 20η Ιουλίου 1916.
Οι κάτοικοι του νησιού, ο νυν δήμαρχος, Κώστας Ρεβίνθης, νέα παιδιά, μέλη ενός Πολιτιστικού Συλλόγου, θέλουν να κρατήσει το νησί την ταυτότητα των μεταλλείων στην Νοτιοδυτική πλευρά· ο υπερτουρισμόςνα μην επισκιάσει μια ταυτότητα που υπάρχει από την περίοδο της αρχαιότητας έως και το 1963· οι σκάλες μεταφόρτωσης να διασωθούν από την αλμύρα και τον χρόνο· το Διοικητήριο των Γερμανών εργολάβων Γκρώμαν στο Μέγα Λιβάδι να ανακαινιστεί και να μετατραπεί σε μουσείο της μεταλλευτικής ζωής της Σερίφου· να σηματοδοτηθούν και να διανοιχτούν τα μονοπάτια που χρησιμοποιούσαν οι μεταλλωρύχοι για να πάνε στις στοές· να γίνει ένα ανοιχτό μεταλλευτικό μουσείο.
Η ματωμένη απεργία του 1916 – Απόσπασμα
«Ο πατέρας μου, το 1916 που έγινε η μεγάλη απεργία, ήταν 16 ετών. Μας έλεγε ότι οι εργάτες είπαν στον Γκρώμαν πως θέλουν αύξηση γιατί πεινάνε. Η απάντησή του ήταν: “Και αυτά που παίρνετε, πολλά είναι. Αν δεν πουληθεί το μετάλλευμα στη Γερμανία, δεν θα πάρετε ούτε τις τρεις δραχμές”. Οι εργάτες δεν φόρτωναν το καράβι, έκαναν απεργία γιατί πεινούσαν. Τότε, ο Γερμανός διαχειριστής φέρνει μια διμοιρία 65 αστυνομικών από το Γύθειο και ο μοίραρχος κοκορευόταν πως πολέμησε παντού και μια ψωρο-Σέριφο δεν θα κουλαντρίσει; Μιλούσε περιφρονητικά στους εργάτες. Γυναίκες και άνδρες μαζεμένοι στην αποβάθρα του Μεγάλου Λειβαδιού. Τέσσερις χιλιάδες κάτοικοι ξεσηκωμένοι. Ερχεται ο μοίραρχος και τους απειλεί ότι θα μετρήσει μέχρι το δέκα και αν δεν φορτώσουν το καράβι, θα τους χτυπήσει. Οι κάτοικοι παρέμεναν ακίνητοι. Αδίστακτος ο μοίραρχος απασφάλισε το όπλο και σκότωσε τέσσερις δικούς μας από το πλήθος, Οι γυναίκες απαντούσαν με πέτρες και φτυάρσια. Ομως, εκτός από τους δικούς μας είχαν και αυτοί τραυματίες. Πήραν τα βουνά τρομοκρατημένοι. Τότε, φεύγει μια γαλλική φρεγάτα από τη Μήλο, υψώνει τη γαλλική σημαία και λέει στους ντόπιους ότι έχουν να συνεννοούνται πλέον με τη Γαλλία και όχι με τον Γερμανό Γκρώμαν. Οι υπάλληλοι του Γκρώμαν σημάδευαν το πλήθος μέσα από το Διοικητήριο. Βγήκαν οι παπάδες ζητώντας να σταματήσει το κακό. Τότε μεσολάβησε ο Σπέρας, πρόεδρος του σωματείου και οργανωτής της απεργίας, και γύρισαν τα πράγματα».
Εργάτριες στον ιμάντα χειροδιαλογής μεταλλευμάτων στη σκάλα φόρτωσης του Κουταλά το 1961 – Φωτ: Α.Ζ.Φραγκίσκος. Ψηφιακό Αρχείο Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ
– Μετά από δεκαετίες αντιπαραθέσεων για το μέλλον των μεταλλευτικών τοπίων, φαίνεται πως πλέον υπάρχει ευρεία συναίνεση. Πού προσκρούει το όραμα αυτό;
Ν.Μ: Η πολιτεία καθυστέρησε χαρακτηριστικά. Για δεκαετίες, οι ιστορικές αυτές περιοχές της Σερίφου και τα μνημεία τους εγκαταλείφθηκαν, οδηγώντας σε καταρρεύσεις και απώλεια τεκμηρίων. Ακόμη και σήμερα, η πλειονότητα των μεταλλευτικών κατασκευών – συμπεριλαμβανομένης της εντυπωσιακής σκάλας φόρτωσης του Μεγάλου Λιβαδιού – δεν έχουν ανακηρυχθεί διατηρητέα. Είναι ενδεικτικό ότι η μελέτη του ΠΙΟΠ (1998) ουδέποτε εγκρίθηκε ή αξιοποιήθηκε, ενώ και η πρόσφατη του ΕΜΠ (2024), αν και συντάχθηκε κατόπιν αιτήματος του Δήμου Σερίφου, παραμένει επί έναν χρόνο σε εκκρεμότητα από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟ.
Πέρα από τη διαχρονική γραφειοκρατία, σημαντικό εμπόδιο είναι η πίεση που ασκείται από τουριστικές και real estate επενδύσεις. Ωστόσο, η συντονισμένη προσπάθεια της τοπικής κοινωνίας, της αυτοδιοίκησης, των συλλόγων και των επιστημονικών φορέων – ιδίως των ομάδων του ΕΜΠ και του Πανεπιστημίου Αιγαίου – δημιουργεί βάσιμες προσδοκίες ότι η Σέριφος μπορεί να αποτελέσει θετικό παράδειγμα, εκεί που άλλα νησιά απέτυχαν.
«Σώπα, παιδάκι μου, μη σας σχολάσουν όλους» – Απόσπασμα
«Θα σας πω την ιστορία με τα υποτιθέμενα συμβόλαια. Την έζησα, δεν την άκουσα. Εκεί στον Κουταλά, το 1957, χτίστηκαν στο δικό μας αλώνι τρία σπίτια, επί εργολαβίας Ανδρέα Αποστολίδη, για να στεγαστούν ξένοι εργάτες που φτάναν στο νησί. Ενα μεσημέρι, επιστρέφοντας εμείς από τα μεταλλεία, βλέπουμε να σκάβουν με τσαπιά μέσα στα χωράφια του παππού μου. Ρωτάω τη μάνα μου γιατί χαλούν το αλώνι μας; “Σώπα, παιδάκι μου”, μου απάντησε με χαμηλή φωνή, “ο Γεωργιάδης, άνθρωπος του Αποστολίδη, με απείλησε πως αν δεν δεχτώ να χτίσουν μέσα στο κτήμα μας, θα σας σχολάσουν και τους τέσσερις και τον πατέρα σας και όλα τα αδέρφια σου”. Η μάνα μου, αγράμματη, φοβήθηκε πως θα αναγκαστούμε από τη φτώχεια να φύγουμε με τον ντορβά στον ώμο και έτσι, με εκβιασμό, μας πήραν το χωράφι. Στο μιλητό, χωρίς χαρτιά».
Γιώργος Μαθιουδάκης, ανήλικος μεταλλεργάτης, κάτοικος Αθηνών
– Προφανώς δεν υπήρχαν σχέδια αποκατάστασης του περιβάλλοντος από τις μεταλλευτικές εταιρείες. Σήμερα, πώς μπορούν να αξιοποιηθούν αυτά τα βεβαρημένα και ιστορικά τοπία;
Ν.Μ: Πράγματι, οι εταιρείες εξόρυξης στην Ελλάδα εγκατέλειψαν παντού τους τόπους μεταλλευτικής δραστηριότητας χωρίς να αναλάβουν καμία ευθύνη για την αποκατάσταση του φυσικού τοπίου. Στη Σέριφο, το τοπίο φέρει έντονα τα σημάδια της εξάντλησης, με μεγάλες περιοχές να έχουν υποστεί καθιζήσεις λόγω της απομάκρυνσης ακόμη και των φυσικών βραχωδών στηριγμάτων των στοών. Οι τελευταίοι εκμεταλλευτές, αποσπώντας μέχρι και τον τελευταίο κόκκο μεταλλεύματος, προκάλεσαν συνειδητά καταρρεύσεις, αφήνοντας πίσω τους επικίνδυνες καταβόθρες – τα λεγόμενα «βουλιάγματα». Αυτή η πρακτική χαρακτηρίζεται ως «ληστρική» εκμετάλλευση, επειδή καταστρέφει ανεπανόρθωτα το υπέδαφος αλλά και το υπερκείμενο έδαφος.
Αντώνης Λιβάνιος – «Εμπαινα στη στοά και δεν ήξερα αν θα βγω»Ζαννής Λιβάνιος – «Η σύνταξή μου σήμερα, μετά από τόσο αγώνα, είναι 450 ευρώ»
Σε σχέση με αυτή την εγκατάλειψη, ο Δήμος Σερίφου ανέλαβε πρωτοβουλίες σημαντικές και παλαιότερα και σήμερα. Τόσο η πρόσφατη μελέτη του ΕΜΠ όσο και η παλαιότερη του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (1998) που προέκυψαν με πρωτοβουλία της αυτοδιοίκησης, συγκλίνουν στην ίδια πρόταση: τη δημιουργία ενός μεγάλου υπαίθριου πάρκου πολιτισμού και οικοτουρισμού, με αποκατεστημένα τοπία, αναστηλωμένα κτίρια, μονοπάτια και επισκέψιμες στοές. Το πάρκο θα καλύπτει κυρίως τις περιοχές Μεγάλου Λιβαδιού και Κουταλά, όπου βρίσκονται εμβληματικές εγκαταστάσεις όπως οι σκάλες φόρτωσης, το διοικητήριο και οι εργατικές κατοικίες.
Η μελέτη του ΕΜΠ προτείνει επίσης την ανακήρυξη ενός ευρύτερου Ιστορικού Τόπου, που θα περιλαμβάνει όχι μόνο τα μεταλλευτικά τοπία της νεότερης εποχής αλλά και προϊστορικά, κλασικά και μεσαιωνικά μνημεία, καθώς και περιοχές υψηλής φυσικής και αισθητικής αξίας, όπως τα ακρωτήρια και οι ακτές του νότιου τμήματος του νησιού.
«Είδες τι τραβούμε για να φέρουμε ψωμί στο σπίτι;» – Απόσπασμα
«Ο πατέρας μου με πήρε μαζί του κάποιες φορές και μπήκαμε μέσα στις γαλαρίες. Μου έλεγε με νόημα: “Ελα να δεις πού δουλεύουμε και πώς ζούμε μέσα σ’αυτ΄τα ανήλιαγα υγρά υπόγεια, μέσα στην κάπνα, τη σκόνη και τη μουτζούρα για το μεροκάματο. Μπαίνουμε μέσα και δεν ξέρουμε αν θα βγούμε ζωντανοί”. Την πρώτη φορά, ο σκοτεινός χώρος και τα λόγια του με κλόνισαν.
Παράλληλα, μου περιέγραψε τις συνθήκες εργασίας και μου μίλησε για παραμέντα, καμινέτα, μούρα, λούκια, βίντσια, βάσεις, κουτραπέζα, κοτσαδούρες, κούνιες, τραβέρσες, γαδούρες, ξυλόφρενα, πλάκες, σπάλες, καρδιές, κλειδιά, πιστόλια, παραμίνες, στρατσόχαρτα, τακαδόρους, μίτσες, πασαβάδια και πάρα πολλά άλλα, όπως και για εργαλεία που δεν είναι δυνατόν να αναφέρω εδώ. Μου έλεγε: “Είδες τι τραβούμε για να φέρουμε ψωμί στο σπίτι; Γι’ αυτό εσύ θέλω να μάθεις γράμματα, να σπουδάσεις, για να μην αναγκαστείς να έρθεις να δουλέψεις εδώ, μέσα σ’ αυτά τα κάτεργα”».
Θοδωρής Γ. Λιβάνιος – Γιος μεταλλεργάτη
Ενα από τα βαγονέτα που μετέφεραν μετάλλευμα στη σκάλα μεταφόρτωσης.
– Υπάρχει διεθνές ενδιαφέρον για την υπόθεση της Σερίφου;
Ν.Μ: Βεβαίως. Σημαντικοί επιστημονικοί και πολιτιστικοί φορείς, όπως η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) και το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Επιτροπής για τη Βιομηχανική Κληρονομιά (TICCIH), έχουν συμβάλει ενεργά στην ανάδειξη της υπόθεσης σε διεθνές επίπεδο.
Αποτέλεσμα αυτής της κινητοποίησης ήταν η ανακήρυξη των μεταλλείων της Σερίφου ως ένα από τα 25 παγκόσμια μνημεία σε κίνδυνο, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του World Monuments Fund (WMF). Η αναγνώριση αυτή ενίσχυσε την προσπάθεια, κινητοποίησε οργανισμούς και ευαισθητοποίησε κοινότητες, δίνοντας ώθηση στην εκστρατεία για τη διάσωση και αναβίωση των μοναδικών αυτών τοπίων.
«Πριν χαράξει μπαίνανε στις στοές, βγαίνανε μετά τη δύση» – Απόσπασμα
«Αγρότης ο πατέρας μου, δεν του έφτανε να ζήσει την οικογένεια. Δούλεψε στα μεταλλεία για ένα κομμάτι ψωμί. Τότε οι εργάτες έρχονταν με τα πόδια από τα γύρω χωριά. Οποιος είχε ρολόι δεν τον έπαιρναν στη δουλειά. Από ήλιο σε ήλιο μέχρι την απεργία που καθιέρωσε το οκτάωρο. Πριν χαράξει μπαίνανε στις στοές και βγαίνανε μετά τη δύση του ήλιου. Τρεις ώρες ποδαρόδρομο. Ξυπνούσαν στη μια τα χαράματα, όταν λαλούσε ο πετεινός. Δεν υπήρχαν ρολόγια. Ξυπνούσε ο ένας τον άλλον. Με βροχή και κρύο κινούσαν με τα πόδια για τη δουλειά. Μαζευόντουσαν μπροστά στη στοά όλοι οι εργάτες. Ο επιστάτης έβγαζε το μπαστούνι -τέτοιες εντολές είχε από τα αφεντικά- και χώριζε τους εργάτες σε αυτούς που ήταν τυχεροί και θα δούλευαν εκείνη την ημέρα και στους άτυχους που θα γυρνούσαν στα σπίτια τους χωρίς μεροκάματο. Αυτά επί Γκρόμαν. Καψόνι κανονικό. Τρεις γενιές Γκρόμαν πέρασαν από τη Σέριφο. Σκληρές εποχές».
Αννα Ρώτα – σύζυγος και κόρη μεταλλεργάτη
Εργάτριες σε χειροδιαλογή υπολειμμάτων μεταλλεύματος στο Μέγα Λιβάδι – Φωτ: Α.Ζ.Φραγκίσκος. Ψηφιακό Αρχείο Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ
– Υπάρχουν παραδείγματα από άλλες χώρες σχετικά με τη διαχείριση της εργατικής τους ιστορίας;
Ν.Μ: Σήμερα, τα μνημεία της βιομηχανικής κληρονομιάς, τα ιστορικά εργοστάσια και οι διατηρημένοι εργατικοί οικισμοί αναγνωρίζονται διεθνώς ως πεδία αρχαιολογίας, πολιτισμού και έρευνας. Προστατεύονται και αναβιώνουν! Στην Ευρώπη, υπάρχουν πολλές επιτυχημένες περιπτώσεις επανάχρησης παλαιών ορυχείων: τα ορυχεία και η μεταλλουργία στο Ρουρ της Γερμανίας, το Λε Κρεζώ της Γαλλίας, τα ορυχεία υδραργύρου στο Αλμαντέν (Ισπανία) και στην Ιντρια (Σλοβενία), τα υπόγεια αλατωρυχεία της Κρακοβίας (Πολωνία) αλλά και το κορυφαίο σύμπλεγμα του Αιρον Μπριτζ στη Βρετανία – όλα πλέον είναι μουσεία, θεματικά πάρκα, μνημεία της UNESCO.
Αλλά δεν χρειάζεται να κοιτάξουμε μακριά: στο Λαύριο, το ΕΜΠ έχει αναστηλώσει τον χώρο της Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων. Εγιναν εκτεταμένες παρεμβάσεις αντιρρύπανσης, αποκαταστάθηκαν δεκάδες κτίρια, δημιουργήθηκαν εργαστήρια, πολιτιστικοί χώροι, πανεπιστημιακές υποδομές και εγκαταστάθηκαν επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας. Το αποτέλεσμα είναι το Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου και το υπό ολοκλήρωση Μουσείο Μεταλλείας-Μεταλλουργίας.
Πρόλαβα να καταγράψω και με ήχο, ντοκουμέντα προφορικής ιστορίας, τις ζωές των τελευταίων μεταλλωρύχων. Για να μην πει κανείς ότι δεν ήξερε.
Μεταλλωρύχοι σε μεταλλείο της Σερίφου το 1863 – Φωτό: Θ.Φυντανίδης/ Ψηφιακό Αρχείο Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ
– Κυρία Χριστακάκη, πώς γεννήθηκε μέσα σας η ανάγκη να καταγράψετε αυτές τις ιστορίες;
Α.Χ: Η λογοτεχνία μού άνοιξε το παράθυρο και η δημοσιογραφία τον δρόμο. Στο τέλος ενός δίτομου μυθιστορήματος της Μαίρης Κόντζογλου με τίτλο «Από ήλιο σε ήλιο» που αναπλάθει την ζωή των μεταλλωρύχων το 1916, υπήρχε ένας αστερίσκος, ότι σήμερα υπάρχουν επιχειρηματίες που διεκδικούν το μισό νησί ως κληρονόμοι της περιουσίας των Γερμανών διαχειριστών των μεταλλείων. Αναζητώντας, λοιπόν, τον τρόπο απόκτησης των τίτλων ιδιοκτησίας πάνω από στοές που αποτελούν δημόσια γη, βρέθηκα μπροστά στις συγκλονιστικές ζωές των τελευταίων μεταλλωρύχων, τότε 12χρονα παιδιά και σήμερα άνω των 80 ετών, που στερήθηκαν τα γράμματα και την ανεμελιά γιατί δεν είχαν άλλη επιλογή επιβίωσης παρά να σέρνουν το μουλάρι στις στοές για να βγάλουν το μετάλλευμα με βαγονέτα, να βάζουν δυναμίτες στα φουρνέλα, να φορτώνουν το καράβι με το κομμάτι, να είναι βοηθοί στις ξυλοδεσιές και στην οικοδομή των εργατικών κατοικιών. Ξαγρύπνησα νύχτες για το πώς θα αξιοποιήσω τις μαρτυρίες τους.
– Ενώ σας μιλούσε, ο κ. Μαθιουδάκης σταμάτησε τη διήγηση επειδή ξέσπασε σε κλάματα. Πώς υποδέχτηκαν αρχικά το αίτημα σας να σας μιλήσουν για ένα συλλογικό τραύμα ακόμα ανοιχτό;
Α.Χ: Αρχικά ήταν δύσπιστοι για τις προθέσεις μου, για το πώς θα αξιοποιήσω τις μαρτυρίες τους, αν και εγώ θέλω να παραποιήσω την ιστορία τους, να μην σεβαστώ την ζωή τους. Έσπασε ο φόβος για πρώτη φορά, μίλησαν για ένα τραύμα συλλογικό γιατί τα μεταλλεία στη Σέριφο δεν ήταν «ανάπτυξη». «Ξεκοίλιασαν τα σπλάχνα του βουνού, δεν έκαναν καμία υποδομή, το βουνό κατέρρεε, δεν άφησαν τίποτε στο νησί, δήλωσαν πτώχευση και έφυγαν», περιγράφει στη μαρτυρία του ο Γιώργος Μαγουλάς. Πρόλαβα να καταγράψω και με ήχο, ντοκουμέντα προφορικής ιστορίας, τις ζωές των τελευταίων μεταλλωρύχων. Για να μην πει κανείς ότι δεν ήξερε.
Ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων προσκαλεί κατοίκους και επισκέπτες να συμμετάσχουν στη χορευτική εκδήλωση με τίτλο «Χορεύουμε συρτό στην παραλία…», η οποία θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 4 Αυγούστου 2025, στις 20:00, στην παραλία της Χώρας.
Η εκδήλωση, η οποία πραγματοποιείται για δεύτερη συνεχή χρονιά, επιχειρεί να δημιουργήσει μια εντυπωσιακή χορευτική «αλυσίδα» κατά μήκος της παραλίας, ξεκινώντας από το κατάστημα του ΟΤΕ και καταλήγοντας στην κεντρική πλατεία, χορεύοντας τον παραδοσιακό Συρτό της Νάξου.
Η πρωτοβουλία αυτή έχει σκοπό να αναδείξει τη νησιώτικη χορευτική μας παράδοση μέσα από μια αυθεντική συμμετοχική εμπειρία, με τη συμβολή χορευτικών συλλόγων, τοπικών ομάδων, αλλά και μεμονωμένων ατόμων που αγαπούν τον παραδοσιακό χορό και γνωρίζουν τα βήματα του Συρτού.
Η εκδήλωση θα ξεκινήσει στις 20:00 ακριβώς, την ώρα που ο ήλιος θα δύει, δημιουργώντας το ιδανικό σκηνικό για ένα ξεχωριστό χορευτικό αντάμωμα. Καλούμε όσους γνωρίζουν να χορεύουν συρτό να μπουν στον κύκλο και να ενώσουν τα βήματά τους με τους χορευτές!
Σας περιμένουμε όλους στη γιορτή της χορευτικής μας παράδοσης!
Το δικό τους καλοκαιρινό love story γράφουν αυτές τις μέρες στη Νάξο η Κλαυδία και ο Oge, οι οποίοι απολαμβάνουν στιγμές χαλάρωσης στο αγαπημένο κυκλαδονήσι.
Ο γνωστός ράπερ δημοσίευσε στον λογαριασμό του στο Instagram την Κυριακή 3 Αυγούστου μία κοινή φωτογραφία από τη χθεσινή βραδινή τους βόλτα, όπου το ζευγάρι περπατά χέρι-χέρι στα γραφικά σοκάκια της Χώρας Νάξου, σκορπώντας ρομαντισμό και θετικά σχόλια στους followers τους.
Η Κλαυδία και ο Oge φαίνεται πως επέλεξαν τη Νάξο για μία καλοκαιρινή απόδραση, συνδυάζοντας τη θάλασσα, τη γαστρονομία και τις ομορφιές του νησιού.
Σε πρόσφατη συνέντευξή της στην εκπομπή «Καλοκαιρινό Ραντεβού», η τραγουδίστρια ξεκαθάρισε πως δεν συγκατοικούν ακόμα, παρά τις φήμες:
«Δεν έχω συγκατοικήσει ακόμα με τον Oge. Αφήνομαι στη ροή των πραγμάτων. Όλα πηγαίνουν πολύ καλά, αλλά μένω ακόμα στο σπίτι μου. Στο μέλλον θα δούμε».
Το ζευγάρι φαίνεται να απολαμβάνει τη σχέση του χωρίς πίεση, δίνοντας έμφαση στις στιγμές, κάτι που αποτυπώνεται και στην εικόνα που ανάρτησαν: λιτή, ανεπιτήδευτη και γεμάτη αυθεντικότητα.
Υ.γ. Να τονίσουμε ότι η Κλαυδία δέχτηκε πρόταση για να δώσει συναυλία στη Νάξο την φετινή σεζόν και είναι ανοιχτή για ένα τέτοιο ενδεχόμενο, αν και το πιο λογικό είναι να την δούμε το επόμενο καλοκαίρι να τραγουδάει στη Νάξο…
Βλάβη στον έναν από τους δύο καταπέλτες παρουσίασε χθες το απόγευμα το ταχύπλοο επιβατηγό-οχηματαγωγό HELLENIC HIGHSPEED, κατά τη διαδικασία απόπλου από το λιμάνι των Καταπόλων στην Αμοργό.
Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του Λιμενικού, ο καταπέλτης έπεσε με δύναμη λόγω αποκοπής του συρματόσχοινου, την ώρα που το πλοίο ξεκινούσε το προγραμματισμένο του δρομολόγιο προς Νάξο – Πάρο – Πειραιά, μεταφέροντας 39 επιβάτες, 11 Ι.Χ., 2 δίκυκλα και 29 άτομα πλήρωμα.
Αρχικά το πλοίο κατευθύνθηκε στο αγκυροβόλιο του λιμανιού, όπου έγινε προσπάθεια σφράγισης του καταπέλτη χωρίς αποτέλεσμα. Στη συνέχεια πλαγιοδέτησε με ασφάλεια στο λιμάνι των Καταπόλων, όπου και πραγματοποιήθηκε η επαναφορά του καταπέλτη σε όρθια θέση, με τη βοήθεια χερσαίου γερανού.
Η Λιμενική Αρχή απαγόρευσε προσωρινά τον απόπλου του πλοίου, ενώ μετά την προσκόμιση βεβαίωσης διατήρησης κλάσης από τον νηογνώμονα, επετράπη ένας μεμονωμένος πλους προς Νάξο, Πάρο και Πειραιά για την εξυπηρέτηση των επιβατών.
Από το περιστατικό δεν προκλήθηκε τραυματισμός και δεν παρατηρήθηκε θαλάσσια ρύπανση, σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση.
Αναλυτικά, η επίσημη ανακοίνωση από το Λιμεναρχείο – Ακτοφυλακή
“Τις απογευματινές ώρες χθες, ενημερώθηκε η Λιμενική Αρχή της Αμοργού ότι κατά τη διαδικασία απόπλου από το λιμάνι του επιβατηγού-οχηματαγωγού-ταχύπλοου (Ε/Γ-Ο/Γ-Τ/Χ) ¨HELLENIC HIGHSPEED¨ Ν.Π. 12331, ο ένας από τους δύο καταπέλτες έπεσε με δύναμη, λόγω αποκοπής του συρματόσχοινου. Το Ε/Γ-Ο/Γ-Τ/Χ εκτελούσε προγραμματισμένο δρομολόγιο από το λιμάνι της Αμοργού για Νάξο-Πάρο-Πειραιά με 39 επιβάτες, 11 Ε.Ι.Χ. οχήματα, 2 δίκυκλα και 29 άτομα πλήρωμα. Το πλοίο κατευθύνθηκε στο αγκυροβόλιο του λιμένα Καταπόλων, όπου έγινε προσπάθεια άπαρσης και σφράγισης του καταπέλτη, με αρνητικά αποτελέσματα. Στη συνέχεια, το ¨HELLENIC HIGHSPEED¨ πλαγιοδέτησε στο λιμάνι των Καταπόλων, όπου με τη συνδρομή ενός χερσαίου γερανού πραγματοποιήθηκε επαναφορά του καταπέλτη σε όρθια θέση. Από τον Λιμενικό Σταθμό Αμοργού απαγορεύτηκε αρχικά ο απόπλους του πλοίου, ενώ μετά την προσκόμιση βεβαιωτικού διατήρησης κλάσης από τον νηογνώμονα που το παρακολουθεί, του επετράπη η εκτέλεση ενός μεμονωμένου πλου για τα λιμάνια Νάξου-Πάρου-Πειραιά, προκειμένου να προωθηθούν οι επιβάτες στους προορισμούς τους. Από το περιστατικό δεν αναφέρθηκε τραυματισμός και δεν παρατηρήθηκε θαλάσσια ρύπανση”.
Αντικατάσταση από το HighSpeed 4
Το HELLENIC HIGHSPEED θα συνεχίσει να εκτελεί κανονικά τα δρομολόγιά του (με έναν καταπέλτη σε λειτουργία) έως και την Τρίτη 5 Αυγούστου. Την Τετάρτη 6 Αυγούστου, θα αντικατασταθεί προσωρινά από το HighSpeed 4, προκειμένου να πραγματοποιηθούν οι απαραίτητες εργασίες αποκατάστασης της βλάβης.
Σε μία από τις πιο προσωπικές αλλά και ουσιαστικές συνεντεύξεις της πολιτικής του διαδρομής, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανοίγει τα χαρτιά του στο «Πρώτο ΘΕΜΑ», απορρίπτοντας κατηγορηματικά τα σενάρια πρόωρων εκλογών και επαναλαμβάνοντας τη βούλησή του να διεκδικήσει τρίτη κυβερνητική θητεία την άνοιξη του 2027, με στόχο την αυτοδυναμία.
«Θα επιδιώξω πάλι αυτοδυναμία. Θέλω να κριθώ από τους πολίτες στο τέλος της τετραετίας», τονίζει ο πρωθυπουργός, υπογραμμίζοντας ότι κάθε κυβέρνηση, ακόμη και η πιο σταθερή, περνά αναταράξεις: «Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να προσπαθούμε περισσότερο και να τρέχουμε πιο γρήγορα».
ΟΠΕΚΕΠΕ και «μεγάλα ψάρια»
Στο φλέγον ζήτημα του ΟΠΕΚΕΠΕ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης παραδέχεται πως έγιναν λάθη, διαβεβαιώνοντας ότι η κυβέρνηση θα κινηθεί αποφασιστικά. «Θα πάρουμε τα χρήματα πίσω, τουλάχιστον από τα “μεγάλα ψάρια”», σημειώνει, ενώ εκφράζει τη διάθεσή του για πολιτική συνεννόηση. «Αντί να κοιτάμε ποιον θα βάλουμε φυλακή, μήπως να συνεννοηθούμε;» σχολιάζει, αφήνοντας αιχμές για την αντιπολίτευση και τη στάση της.
Αντιπολίτευση και πολιτικός πολιτισμός
Ο πρωθυπουργός δεν κρύβει την ενόχλησή του για την έλλειψη διαλόγου με την αντιπολίτευση. «Αισθάνομαι ότι σπρώχνω τοίχο, όταν προσπαθώ να συνεννοηθώ με το ΠΑΣΟΚ και τα άλλα κόμματα», δηλώνει με νόημα, δείχνοντας την απογοήτευσή του για την πολιτική αντιπαράθεση που πολλές φορές εκφεύγει των ορίων.
Προσωπικές εξομολογήσεις
Σε πιο ανθρώπινο τόνο, ο Κυριάκος Μητσοτάκης μιλά και για την προσωπική του ζωή, την οικογένεια, τις ανησυχίες του για το μέλλον και τη σχέση του με την πολιτική. «Δεν θα δεχτώ ποτέ μομφή για την ηθική μου ακεραιότητα. Κάποια στιγμή αυτή η δουλειά τελειώνει. Θα χρειαστεί να δουλέψω εκτός πολιτικής – και ο νοών νοείτω», λέει, κλείνοντας το μάτι σε μια ενδεχόμενη αποχώρηση στο μέλλον, αν δεν υπάρξει νέα εντολή.
Παράλληλα, αναφέρει με ειλικρίνεια: «Η γυναίκα μου και τα παιδιά μου είναι οι μεγαλύτεροι υποστηρικτές μου και οι πιο αυστηροί κριτές μου. Θα μου πουν τα πράγματα έξω από τα δόντια».
Αποκαλύπτει επίσης κάτι πιο καθημερινό: «Μου αρέσει να γράφω μόνος μου, αλλά είμαι ανορθόγραφος – και να το ξαναδιαβάσω πάλι δεν βλέπω το λάθος».
Η συνέντευξη του πρωθυπουργού καταγράφει μια σαφή πρόθεση πολιτικής συνέχειας, αλλά και την ανάγκη απολογισμού, αυτογνωσίας και μεταρρυθμιστικής ετοιμότητας ενόψει των προκλήσεων που βρίσκονται μπροστά.
Ένα σπιτάκι πάνω στη θάλασσα, μια πραγματική φαντασίωση του ελληνικού καλοκαιριού. Το Symi On The Rocks στη Σύμη δεν είναι άλλο ένα τουριστικό κατάλυμα. Είναι ένα παλιό σπίτι ψαρά, χτισμένο πάνω στα βράχια του Νημποριού, όπου η θάλασσα ακουμπά κυριολεκτικά τα σκαλοπάτια. Με λιτή νησιώτικη αρχιτεκτονική, γαλήνια ατμόσφαιρα και αυθεντική απλότητα, έγινε το «καταφύγιο» διάσημων και μη.
Το viral ξέσπασε όταν ο διάσημος Γάλλος designer Marin Montagut ανάρτησε ένα reel όπου ζωγραφίζει με νερομπογιές στην προβλήτα του σπιτιού, με θέα το Αιγαίο. Το Instagram «πήρε φωτιά» και οι ερωτήσεις για το «πού είναι αυτό το μέρος» πλήθαιναν – χωρίς απάντηση αρχικά, για να διατηρηθεί το μυστικό.
Στο ίδιο πνεύμα, η Ελληνίδα travel blogger Τίτη Βελοπούλου μοιράστηκε στιγμές από τη διαμονή της εκεί: «Ένα βήμα μακριά από όλα. Ένα μέρος για πάντα στην καρδιά μου». Παρομοίως, ο Ιταλός δημιουργός περιεχομένου Fabio Napolitano μίλησε για «τη ζωή που πάντα ήθελε» μέσα από υπέροχα stories και φωτογραφίες.
Το σπίτι απέχει λίγα μόλις βήματα από τη βοτσαλωτή παραλία του Νημποριού και μόλις 2 χλμ. από το λιμάνι της Σύμης. Η διακόσμηση: όσο πιο μίνιμαλ γίνεται – λευκοί τοίχοι, γκρι παντζούρια, παλιό ξύλινο κεφαλάρι και κυρίως… θέα που κόβει την ανάσα.
Αποτελεί ένα σύμβολο αντίστασης στην υπερβολή του τουρισμού, ένα μέρος που αγκαλιάζει τη σιωπή, τη γαλήνη και το φως του Αιγαίου.
📌 Το Symi On The Rocks είναι διαθέσιμο για ενοικίαση στις πλατφόρμες Airbnb και Booking.
Η λαβή Χάιμλιχ είναι μια σωτήρια τεχνική που μπορεί να αποτρέψει τον πνιγμό, είτε πρόκειται για ενήλικα είτε για παιδί. Στο βίντεο, μέλη του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού δείχνουν βήμα-βήμα πώς εφαρμόζεται με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα.
Το να γνωρίζουμε πρώτες βοήθειες είναι ζωτικής σημασίας. Σε μια απρόβλεπτη στιγμή, η δική σου ψυχραιμία και γνώση μπορεί να κάνει τη διαφορά ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο.
Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός πραγματοποιεί μαθήματα πρώτων βοηθειών κάθε Σαββατοκύριακο, ακόμα και κατά τη διάρκεια του Αυγούστου.
Επιπλέον, στην επίσημη ιστοσελίδα www.samarites.gr, μπορείς να βρεις:
Στο σωματείο οι μεταλλωρύχοι βρήκαν το αποκούμπι στα ατυχήματα, γιατί η εταιρεία δεν έδινε αποζημιώσεις, δεν πλήρωνε νοσήλεια. Με τα χρήματα από το Ταμείο Αλληλεγγύης μετέφεραν τους «πετρωμένους» (τους εργάτες που τραυματίζονταν, όταν κατέρρεαν οι στοές) στη Σύρο και την Αθήνα. Με τα χρήματα του Σωματείου και με τον έρανο των κατοίκων μαζεύτηκε το ποσό για τα εισιτήρια προκειμένου να φύγουν από το νησί οι ξένοι εργάτες το 1963, όταν έκλεισαν με πτώχευση οριστικά τα μεταλλεία της Σερίφου. Υπάρχει η συγκλονιστική μαρτυρία της Κατερίνας Δουγέκου για το αναποδογυρισμένο καπέλο του εράνου στο μεγάλο Λιβάδι. Το σωματείο διεκδικούσε ένσημα για τους ανήλικους μεταλλωρύχους γιατί η εταιρεία τα έκλεβε.
