Οι τρέχουσες γεωπολιτικές εξελίξεις στο διεθνές σύστημα μετά και την ανάληψη της διακυβέρνησης των ΗΠΑ από τον Ντόναλντ Τράμπ, ανατρέπουν τα έως τώρα δεδομένα στην παγκόσμια κοινότητα.

Σύμφωνα με την Έκθεση Ασφαλείας του Μονάχου 2025: «Στο σημερινό πολυπολικό διεθνές σύστημα παρατηρείται μια συνεχιζόμενη μετατόπιση ισχύος προς έναν μεγαλύτερο αριθμό κρατών, όπου εκτός από τις δύο υπερδυνάμεις, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διεθνή τάξη και συναγωνίζονται για απόκτηση μεγαλύτερης ισχύος και επιρροής».

Γράφει ο Δρ. Κωνσταντίνος Π. Μπαλωμένος (*)

Επίσης, εκτός από τις υπάρχουσες απειλές (περιφερειακές συγκρούσεις, τρομοκρατία, μεταναστευτικό, διασπορά όπλων μαζικής καταστροφής, διασπαστικές τεχνολογίες, κλιματική αλλαγή, γεωπολιτικοποίηση των στρατηγικών πόρων κ.λπ), που αντιμετωπίζει ο κόσμος σήμερα, παρατηρείται και μια ιδεολογική πόλωση. Βάσει της εν λόγω έκθεσης, ο πολιτικός και οικονομικός φιλελευθερισμός, που διαμόρφωσε τη μονοπολική περίοδο μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, αμφισβητείται όλο και περισσότερο εκ των έσω, όπως καταδεικνύεται από την άνοδο του αυταρχισμού, του εθνικιστικού λαϊκισμού, του απομονωτισμού, του οικονομικού ανταγωνισμού και την εκδήλωση μονομερών πρωτοβουλιών για την αύξηση της πολιτικής ισχύος των διεθνών κρατικών και μη κρατικών δρώντων.

Η σημαντικότερη επίπτωση που έχουν επιφέρει οι ανωτέρω αλλαγές στο διεθνές σύστημα όμως, είναι ότι το πολυμερές σύστημα παγκόσμιας διακυβέρνησης, το οποίο κυριάρχησε στις διεθνείς σχέσεις για σχεδόν οκτώ δεκαετίες, τίθεται υπό αμφισβήτηση και η έως τώρα βασισμένη σε κανόνες διεθνής τάξη (rules-based International order) απαξιώνεται με αποτέλεσμα το διεθνές δίκαιο να παραβιάζεται έναντι του δίκαιου του ισχυρού.

Συνεπώς, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι έως τώρα κινήσεις των σημαντικών παικτών του διεθνούς συστήματος ακυρώνουν το υπάρχον σύστημα διεθνούς τάξης γίνεται κατανοητό ότι η παγκόσμια κοινότητα οδεύει σε αχαρτογράφητα νερά.

Η επιβίωση σε αυτό το νέο παγκόσμιο γίγνεσθαι απαιτεί πρωτίστως, βαθιά κατανόηση και ανάλυση των αλλαγών που συντελούνται.

Υπό το πρίσμα αυτό, θα πρέπει να επισημανθεί ότι στρατηγικές συμμαχίες όπως η συμμαχία ΗΠΑ-Ευρώπης διέρχονται από μια μεγάλη κρίση ταυτότητας.

Η στρατηγική απόφαση των ΗΠΑ να υποβαθμίσουν τη συμμετοχή τους στην αμυντική συμμαχία, η οποία προστατεύει την ειρήνη στην Ευρώπη για σχεδόν οκτώ δεκαετίες, μπορεί να σηματοδοτήσει το τέλος μιας εποχής για τη σύμπραξη ΗΠΑ-Ευρώπης που βασίζονταν σε κοινές αξίες και αρχές.

Οι αρχές που έως τώρα διακήρυσσαν οι ΗΠΑ περί αντίθεσης στον εδαφικό επεκτατισμό, την προστασία του απαραβίαστου των συνόρων, την άρνηση χρήσης βίας, τον περιορισμό των εμπορικών δασμών και την υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για την επίτευξη οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας, φαίνεται να ακυρώνονται, δημιουργώντας σοβαρό πλήγμα στη διεθνή τάξη.

Απ’ ότι φαίνεται, ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ δεν αντιλαμβάνεται τα παγκόσμια δρώμενα με όρους γεωπολιτικούς, αλλά με όρους αγοράς όπου τα πάντα είναι μια διαρκής διαπραγμάτευση για την εξασφάλιση κέρδους.

Ο κ. Τράμπ με όρους αγοράς πάντα, αντιλαμβάνεται ότι όταν η χώρα του έχει χρέος $34 τρις, είναι αντιοικονομική η εμπλοκή των ΗΠΑ στον Ρωσο-Ουκρανικό πόλεμο και γι’ αυτό, ανακοίνωσε την άμεση απεμπλοκή της χώρας του, επιζητώντας μια άμεση κατάπαυση του πυρός με οποιαδήποτε αντάλλαγμα.

Θεωρεί ότι ο πόλεμος έχει κριθεί στο πεδίο των μαχών και πως η Ρωσία δεν υπάρχει περίπτωση να απωλέσει τα Ουκρανικά εδάφη που έχει κερδίσει έως τώρα.

Ως σκληρός ρεαλιστής και συνάμα ορθολογιστής ο κ. Τράμπ, γνωρίζει ότι για να ανατραπεί η διαμορφωθείσα κατάσταση στην Ουκρανία, θα πρέπει να υπάρξει στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ και των κρατών μελών του ΝΑΤΟ, γεγονός που θα σηματοδοτούσε την έναρξη του Γ’ Παγκόσμιου Πολέμου και θα ήταν καταστροφικό τόσο για τις ΗΠΑ όσο και για τον υπόλοιπο κόσμο.

Ο κ. Τράμπ θεωρεί ότι η βασική απειλή των ΗΠΑ σήμερα δεν είναι η Ρωσία, αλλά η Κίνα.
Η Κίνα αποτελεί παγκόσμιο ανταγωνιστή των ΗΠΑ όπου μεγεθύνεται συνεχώς οικονομικά, γιγαντώνεται στρατιωτικά και τείνει να αποτελέσει τον εκφραστή των χωρών του λεγόμενου Παγκόσμιου Νότου, αλλά και των υπόλοιπων ανταγωνιστών των ΗΠΑ.

Επίσης, όπως επισημαίνει ο καθηγητής Αθανάσιος Πλατιάς (βλέπε άρθρο του στο ΒΗΜΑ με τίτλο: Ο απεγκλωβισμός της Ουάσιγκτον), «ο στρατηγικός άξονας Πεκίνου – Μόσχας έδωσε στην Κίνα το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της φθηνής ενέργειας, ενώ της εξασφάλισε τα χερσαία σύνορα από απειλές, δίνοντάς της στρατηγικό βάθος. Έτσι η Κίνα έστρεψε την ενέργειά της στη θάλασσα απειλώντας τη θαλασσοκρατία των ΗΠΑ».

Υπό το πρίσμα αυτό, ο κ. Τράμπ επέλεξε να εγκαινιάσει μια νέα εποχή ανάμεσα στις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας επιδιώκοντας πολλαπλά οφέλη τόσο σε γεωπολιτικό όσο και οικονομικό επίπεδο. Τέλος, θεωρεί υψίστης σημασίας γι’ αυτόν και τη χώρα του, να απεγκλωβίσει τη Ρωσία από τη σφαίρα επιρροής της Κίνας.

Υπό τα νέα δεδομένα, παρά τις έως τώρα προσπάθειες για σφυρηλάτηση πολιτικής ενότητας και ενίσχυσης της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ευρώπη έχει ορισμένες ιδιαιτερότητες που επηρεάζουν τον ηγετικό της ρόλο στο διεθνές σύστημα.

 Ενώ γίνονται προσπάθειες να επιτευχθεί η στρατηγική αυτονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.), οι ΗΠΑ αποτελούν τον εγγυητή της ευρωπαϊκής ασφάλειας μέσω του ΝΑΤΟ.

 Η Ε.Ε. δεν έχει τις δυνατότητες να αναπτύξει μια Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ), ώστε να γίνει ένας αξιόπιστος πάροχος ασφάλειας.

 Το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ευρώπης είναι πολύ μικρό για να είναι αποτρεπτικό, ειδικά κατά της Ρωσίας.

 Η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα είναι μια σημαντική στρατηγική και πολιτική αδυναμία.

 Τα κράτη μέλη της Ευρώπης δεν έχουν κοινή αντίληψη για τις προκλήσεις και τις απειλές της Ευρώπης. Για παράδειγμα, για την Ελλάδα η κύρια απειλή είναι η Τουρκία ενώ για τη Μεγάλη Βρετανία και τις χώρες της Βαλτικής η Ρωσία.

Παρά τις ανωτέρω ασυμμετρίες στην ευρωπαϊκή ασφάλεια, οι τρέχουσες εξελίξεις στο νέο γεωπολιτικό περιβάλλον αποτελούν την τελευταία ευκαιρία για την Ευρώπη να επενδύσει στην άμυνα και την ασφάλειά της, ώστε να αποκτήσει στρατηγική αυτονομία και να ενισχύσει το γεωπολιτικό της αποτύπωμα στο διεθνές σύστημα.

Στο πλαίσιο αυτό, η Ε.Ε. απαιτείται να επιταχύνει την εφαρμογή της Στρατηγικής της Πυξίδας (Strategic Compass) για την ενίσχυση της πολιτικής άμυνας και ασφάλειας της Ε.Ε. έως το 2030, για τη δημιουργία μιας αξιόπιστης ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας και της ικανότητας ταχείας ανάπτυξης της Ε.Ε., ως προοίμιο για έναν Ευρωπαϊκό στρατό.
Μόνο αν εξασφαλιστεί η στρατηγική αυτονομία της Ε.Ε., τα κράτη-μέλη της θα αποκτήσουν την ικανότητα να συνεργάζονται με εταίρους για να προστατεύσουν τις αξίες και τα συμφέροντά τους και να διαδραματίσουν σημαντικότερο ρόλο στη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας.

Εκτός από τη βαθιά κατανόηση και ανάλυση των αλλαγών που συντελούνται στον κόσμο, για την επιβίωση σε αυτό το νέο παγκόσμιο γίγνεσθαι απαιτείται και στρατηγική αναπροσαρμογή.

Υπό αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα εκτός από την επίγνωση του διεθνούς περιβάλλοντος χρειάζεται να προχωρήσει στις απαραίτητες στρατηγικές αναπροσαρμογές της εξωτερικής πολιτικής της, ώστε να εξασφαλίσει την βιωσιμότητα και ανάπτυξή της.

Οι κινήσεις της Ελλάδας 

Σε αυτό το νέο κόσμο που αναδιατάσσεται, θεωρώ πως η Ελλάδα πρέπει να κινηθεί παράλληλα, προς δύο κατευθύνσεις.

Δεδομένου ότι η διεθνής κοινότητα έχει αποδειχθεί ανίκανη να αντιμετωπίσει τις τρέχουσες προκλήσεις και απειλές του διεθνούς συστήματος, η Ελλάδα πρέπει να πρωτοστατήσει σε διεθνείς πρωτοβουλίες για μια ανανεωμένη δέσμευση των κρατών στο διεθνές δίκαιο και μια μεταρρύθμιση του πολυμερούς συστήματος παγκόσμιας διακυβέρνησης.

Η Ελλάδα πρέπει να αξιοποιήσει τη θέση της ως μη μόνιμο μέλος στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και να συμβάλει στην ενίσχυση της ικανότητας της διεθνούς κοινότητας να αντισταθεί στις αποσταθεροποιητικές δυνάμεις που επιδιώκουν να αντικαταστήσουν το διεθνές δίκαιο με το δίκαιο του ισχυρού και να αλλάξουν τους κανόνες και τις αξίες του τρέχοντος συστήματος διακυβέρνησης.

Υπό το πρίσμα αυτό, η Ελλάδα πρέπει να υποστηρίξει σθεναρά το ψήφισμα A/RES/79/1 της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών (UNGA), με τίτλο: «Το Σύμφωνο για το Μέλλον», το οποίο καταδεικνύει τη δέσμευση της διεθνούς κοινότητας να μεταρρυθμίσει τη βασισμένη σε κανόνες διεθνή τάξη για να αντιμετωπιστούν οι σοβαρές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κόσμος σήμερα.

Η δεύτερη κατεύθυνση που πρέπει να κινηθεί η Ελλάδα βασίζεται στην παραδοσιακή ρεαλιστική προσέγγιση των Διεθνών Σχέσεων και σχετίζεται με τις συμμαχίες της χώρας.
Λαμβάνοντας τον έντονο ανταγωνισμό των δρώντων του σημερινού πολυπολικού διεθνούς συστήματος και την επιδίωξή τους για αντικατάσταση του διεθνούς δικαίου με το δίκαιο του ισχυρού, η Ελλάδα για να επιβιώσει πρέπει να επενδύσει ακόμη περισσότερο στις ισχυρές συμμαχίες της (ΗΠΑ, Ισραήλ, Γαλλία) και να ενδυναμώσει τη στρατηγική της σχέση μαζί τους.

Βασική προϋπόθεση όμως, για την επίτευξη των εθνικών στόχων βάσει των εν λόγω δύο κατευθύνσεων, είναι η Ελλάδα να αντιμετωπίσει άμεσα τις τρωτότητές της όπου λειτουργούν ως τροχοπέδη και υπονομεύουν την Ελληνική εξωτερική πολιτική και τα εθνικά συμφέροντα.

Η Ελλάδα εδώ και πολύ καιρό αποτελεί στόχο υβριδικών επιχειρήσεων ισχυρών κέντρων εξουσίας εντός και εκτός Ελλάδας, όπου επιδιώκουν την υπονόμευση και άμεση αποσταθεροποίησή της.

Η βασική διαχρονική τρωτότητα της χώρας είναι οι πληροφοριακές και ψυχολογικές επιχειρήσεις που διεξάγονται καιρό τώρα από τα εν λόγω κέντρα εξουσίας, με στόχο τον έλεγχο των πολιτικών αφηγημάτων για τη χειραγώγηση και παραπληροφόρηση του ελληνικού λαού, ώστε να αποσύρει την εμπιστοσύνη και στήριξή του από την πολιτική ηγεσία της Ελλάδας.

Για του λόγου το αληθές, θα παραθέσω κάποια παραδείγματα με αφηγήματα που έχουν αναπτυχθεί τελευταία, από τα εγχώρια όργανα αυτών των κέντρων εξουσίας.

Μετά τις Ευρωεκλογές ασκήθηκε έντονη κριτική τόσο στον Πρωθυπουργό όσο και στον Υπουργό Εξωτερικών για την πολιτική προσέγγισης με την Τουρκία χαρακτηρίζοντάς τους ως εθνικούς μειοδότες και προδότες. Κανείς από αυτούς όμως, δεν αναφέρθηκε στο γεγονός, ότι η ίδια πολιτική ηγεσία όταν χρειάστηκε το 2020 υπερασπίστηκε τα εθνικά δίκαια και την εθνική κυριαρχία αποτελεσματικά, στέλνοντας παράλληλα, ένα ισχυρό μήνυμα αποτροπής στην Τουρκία.

Το ερώτημα που τίθεται για να διαλυθεί η παραπληροφόρηση είναι, πως είναι δυνατόν κάποιοι προδότες να υπερασπίζονται σθεναρά την εθνική ασφάλεια της πατρίδας μας;.

Η δεύτερη παραπληροφόρηση αφορά την επιλογή της χώρας να στηρίξει το δίκαιο αγώνα της Ουκρανίας να υπερασπιστεί την εθνική της ανεξαρτησία από έναν εισβολέα όπου κόντρα στους κανόνες του διεθνούς δικαίου επιδιώκει να επιβάλει το δίκαιο του ισχυρού. Στο πλαίσιο του ίδιου αφηγήματος εντάσσεται και η παραπληροφόρηση για την αποστολή οπλισμού από την Ελλάδα στην Ουκρανία, αποδυναμώνοντας την ασφάλεια των ελληνικών νησιών.

Όπως έχω τονίσει σε προηγούμενο άρθρο μου, αν και μας ζητήθηκε, η Ελλάδα δεν έδωσε τανκς, δεν έδωσε αεροπλάνα F16, αλλά ούτε και αντιαεροπορικά συστήματα. Ο ελάχιστος στρατιωτικός εξοπλισμός που έδωσε ήταν μη αναγκαίος, η απόσυρση και καταστροφή του από τις ένοπλες δυνάμεις θα κόστιζε πολλά εκατομμύρια ευρώ και δεν αποδυναμώθηκε η ασφάλεια των ελληνικών νησιών.

Οι ίδιοι άνθρωποι που κατηγορούσαν την πολιτική ηγεσία της Ελλάδας για τις ανωτέρω επιλογές, κατηγορούν σήμερα τον Πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη για δήθεν διεθνή αποδυνάμωση της Ελλάδας και γιατί δεν προσκλήθηκε η Ελλάδα στη Σύνοδο των προθύμων που συγκάλεσε ο Βρετανός Πρωθυπουργός κ. Στάρμερ στο Λονδίνο, στις 2 Μαρτίου 2025.

Το γεγονός, ότι η μη παρουσία του Έλληνα πρωθυπουργού να ήταν αποτέλεσμα εθνικής στρατηγικής επιλογής, δεν το αναφέρει κανείς διότι δεν συμφέρει το αφήγημα της παραπληροφόρησης.

Και στρατηγική επιλογή να μην ήταν όμως, θέτω το ερώτημα σε όλες αυτές τις φωνές της παραπληροφόρησης. Η Ελλάδα είναι πρόθυμη; Είναι διατεθειμένη να στείλει στρατό στην Ουκρανία;

Την προηγούμενη Πέμπτη 5/3/25, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο Tass, διεμήνυσε στον κ. Μακρόν, ότι η παρουσία ευρωπαϊκών δυνάμεων στην Ουκρανία θα σημαίνει άμεσο πόλεμο από τις ευρωπαϊκές χώρες κατά της Ρωσίας.

Αυτοί που αναπτύσσουν την ανωτέρω προπαγανδιστική ρητορική ας μας απαντήσουν. Θέλουν η Ελλάδα να μπει σε πόλεμο με τη Ρωσία για την Ουκρανία; Αν θέλουν να βγουν και να μας το πουν.

Ας αναλογιστεί λοιπόν ο κάθε καλόπιστος αναγνώστης, τι χαμό θα προκαλούσαν οι ίδιοι προπαγανδιστές και τα πληρωμένα παπαγαλάκια των ξένων κέντρων εξουσίας στην Ελλάδα, αν ο Πρωθυπουργός συμμετείχε σε αυτή τη Σύνοδο των Προθύμων με θέμα την αποστολή ελληνικών στρατευμάτων στην Ουκρανία.

Επίσης, η Μεγάλη Βρετανία είναι εκτός Ε.Ε. και διοργάνωσε μια μονομερής πρωτοβουλία πρωτίστως για να διερευνήσει τις πιθανότητες προθύμων χωρών να εμπλακούν σε μια οιωνοί ειρηνευτική αποστολή στην Ουκρανία που αποτελεί αιτία πολέμου για τη Ρωσία και δευτερευόντως, για να ενισχύσει το γεωπολιτικό της αποτύπωμα στην Ευρώπη μετά τη στρατηγική επιλογή των ΗΠΑ να αποσυρθούν.

Μια συμμετοχή του Έλληνα Πρωθυπουργού σε αυτή τη Σύνοδο θα συνέφερε την Ελλάδα όταν το ζητούμενο για την Ευρώπη, είναι οι αποφάσεις να ληφθούν εντός του Ευρωπαϊκού πλαισίου;

Τέλος, απίστευτη παραπληροφόρηση γίνεται για τη συμμετοχή του Τούρκου ΥΠΕΞ κ. Χακάν Φιντάν στην εν λόγω Σύνοδο και την πιθανότητα συμμετοχής της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή άμυνα.

Το ενδεχόμενο ο Έλληνας Πρωθυπουργός να μην πήγε στο Λονδίνο, διότι θεώρησε υποκριτική και προσβλητική την πρόσκληση στην Τουρκία, που έχει διαπράξει ακριβώς, ότι η Ρωσία στην Ουκρανία με την τουρκική εισβολή και κατοχή της βόρειας Κύπρου δεν το αναφέρει κανείς, διότι επίσης, δεν συμφέρει το προπαγανδιστικό αφήγημα.

Σε σχέση με τη συμμετοχή της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή άμυνα, θα πρέπει να ενημερωθεί ο κόσμος, ότι η επιδίωξη αυτή από μέρους της Τουρκίας δεν είναι καινούρια. Πάνω από μια τετραετία επιδιώκει ανεπιτυχώς αυτό το στόχο η Τουρκία, λόγω της σθεναρής στάσης της Ελλάδας και των συμμάχων της.

Για του λόγου το αληθές, ο γράφων το παρόν άρθρο, στις 18 Οκτωβρίου 2022 συμμετέχων ως Γενικός Διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Πολιτικής Εθνικής Άμυνας & Διεθνών Σχέσεων (ΓΔΠΕΑΔΣ) του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, στη Σύνοδο των Διευθυντών Αμυντικής Πολιτικής της Ε.Ε. που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες, είχα τονίσει στους ομολόγους μου, ότι η Ελλάδα σε καμία περίπτωση δεν θα συνηγορήσει στην στήριξη της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας και την προμήθεια τουρκικού στρατιωτικού εξοπλισμού μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού για την Ειρήνη (EPF), δεδομένου του συλλογικού χαρακτήρα του εν λόγω μηχανισμού με συνεισφορές προερχόμενες από τους εθνικούς προϋπολογισμούς των κρατών μελών.

Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα. Εκτός από τον Έλληνα Πρωθυπουργό κ. Μητσοτάκη και ο Γάλλος Πρόεδρος κ. Μακρόν είναι αντίθετος σε μια τέτοια προοπτική και διαφώνησε ανοικτά με τον Γερμανό ομόλογό του.

Η ίδια προπαγάνδα και επιχείρηση παραπληροφόρησης διεξάγεται αυτή την περίοδο και για τη σχέση του Έλληνα Πρωθυπουργού με τον Αμερικανό Πρόεδρο κ. Τράμπ παρά το γεγονός, ότι ο Έλληνας ΥΠΕΞ κ. Γεραπετρίτης είχε πρόσφατα μια άκρως επιτυχημένη συνάντηση με τον ομόλογό του στην Ουάσιγκτον και προετοιμάζεται επίσημη επίσκεψη του κ. Μητσοτάκη στο Λευκό Οίκο.

Λαμβάνοντας υπόψη τη μεγάλη έκταση του παρόντος άρθρου, δεν έχω τη δυνατότητα να αναφερθώ εκτενώς στα αφηγήματα της εν λόγω επιχείρησης παραπληροφόρησης, ώστε μέσω επιχειρημάτων να τα αποδομήσω. Ίσως επανέλθω σε κάποιο άλλο άρθρο μου.

Συνοψίζοντας την αναφορά μου στην ανωτέρω υβριδικού χαρακτήρα εκστρατεία, όπου μέσω πληροφοριακών και ψυχολογικών επιχειρήσεων επιδιώκεται η αποσταθεροποίηση της χώρας, επισημαίνω για ακόμη μια φορά την αναγκαιότητα ενίσχυσης της εθνικής ανθεκτικότητας.

Εν κατακλείδι, σε αυτό το νέο κόσμο που αναδιατάσσεται, η Ελλάδα δεν έχει να φοβηθεί τίποτε, διότι έχει δικαιωθεί από τις έως τώρα στρατηγικές της επιλογές.

Μια κρίση εκτός από τα δεινά που προκαλεί, δημιουργεί και ευκαιρίες.

Αυτό που χρειάζεται η Ελλάδα είναι να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη μεταρρύθμιση του πολυμερούς συστήματος παγκόσμιας διακυβέρνησης, να ενδυναμώσει τη σχέση της με τους στρατηγικούς συμμάχους της και να αξιοποιήσει τις στρατηγικές ευκαιρίες που θα προκύψουν, ώστε μέσω της άσκησης πιο ενεργούς και πολυδιάστατης διπλωματίας, να αυξήσει το γεωπολιτικό της αποτύπωμα.