Τον «κώδωνα» του κινδύνου κρούουν οι ειδικοί, καθώς τα επίπεδα 17 μορφών καρκίνου σε άτομα που ανήκουν στους millennials και στη γενιά Χ, έχουν αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με νέα μελέτη.

Σε ορισμένες περιπτώσεις καρκίνων, άτομα που γεννήθηκαν τη δεκαετία του ‘90 αντιμετωπίζουν δύο με τρεις φορές μεγαλύτερο κίνδυνο συγκριτικά με εκείνους που γεννήθηκαν το 1955, δείχνει η έρευνα, η οποία δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Lancet Public Health.

Τα εν λόγω ευρήματα έρχονται να προστεθούν στην πρόσφατη ανησυχητική αύξηση των περιπτώσεων καρκίνου του παχέος εντέρου σε νέους ανθρώπους, προσθέτοντας όμως ακόμη περισσότερες μορφές της νόσου στη λίστα.

Είναι ακόμη πολύ νωρίς για να γνωρίζουμε τι ακριβώς προκαλεί την αύξηση αυτών που οι ειδικοί αποκαλούν «πρώιμους» καρκίνους, αλλά οι ίδιοι προειδοποιούν ότι η τάση αυτή δεν οφείλεται απλώς στην καλύτερη ποιότητα των διαγνωστικών ελέγχων. Ανθρωποι πεθαίνουν από αυτές τις ασθένειες σε ηλικίες και αριθμούς που δεν παρατηρούνταν στις γενιές των γονιών τους.

Τι γνωρίζουμε όμως για τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε κάθε γενιά και πώς μπορεί κανείς να μειώσει τον κίνδυνο για τον εαυτό του;

Τι διαπίστωσε η μελέτη

Ερευνητές από την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία (ACS) αξιολόγησαν στοιχεία για 34 διαφορετικά είδη καρκίνων σε άτομα γεννημένα μεταξύ του 1920 και του 1990, βασιζόμενοι στο πόσοι από αυτούς είχαν διαγνωστεί ή πεθάνει από καρκίνο μεταξύ του 2000 και του 2019.

Κατά μέσο όρο, τα επίπεδα 17 μορφών της νόσου, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του παγκρέατος, του μαστού και του γαστρικού καρκίνου, σημείωναν αύξηση από γενιά σε γενιά από το 1920, σύμφωνα με τη μελέτη. Προηγούμενη έρευνα της ACS είχε δείξει ότι τα επίπεδα 11 μορφών της νόσου, όπως του παγκρέατος, του παχέος εντέρου, του νεφρού, του τραχήλου της μήτρας και των όρχεων, παρουσίαζαν αυξητική τάση μεταξύ των νέων ενηλίκων. Η νέα μελέτη προσέθεσε οκτώ ακόμη μορφές καρκίνου στη λίστα:

– Καρκίνος του στομάχου

– Καρκίνος του λεπτού εντέρου

– Καρκίνος του μαστού θετικός σε υποδοχείς οιστρογόνων

– Καρκίνος ωοθηκών

– Καρκίνος ήπατος και χοληδόχου πόρου

– Καρκίνος του στόματος και του φάρυγγα, μη σχετιζόμενος με τον ιό HPV (μόνο σε γυναίκες)

– Καρκίνος του πρωκτού (μόνο σε άνδρες)

– Σάρκωμα Καπόσι (καρκίνος της επένδυσης των αιμοφόρων αγγείων και των λεμφαδένων – μόνο σε άνδρες)

Τα επίπεδα διπλασιάστηκαν – ή ακόμα και τριπλασιάστηκαν – για κάποιες μορφές καρκίνου, όπως του νεφρού, του παγκρέατος και του λεπτού εντέρου, σε άτομα και από τα δύο φύλα. Για τις γυναίκες, η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του ήπατος είναι δύο με τρεις φορές μεγαλύτερη από ό,τι τη δεκαετία του 1920.

Ακόμα και οι μορφές καρκίνου που έδειχναν να φθίνουν μεταξύ των baby boomers και άλλων παλαιότερων γενεών – όπως ο καρκίνος στους όρχεις και κάποια είδη καρκίνου του μαστού – αποτελούν πλέον μεγαλύτερο κίνδυνο για τους millennials και τη γενιά Χ, όπως διαπίστωσε η μελέτη.

Αυξημένος είναι μάλιστα ο αριθμός των νέων που πεθαίνουν εξαιτίας κάποιας από τις παραπάνω μορφές καρκίνου. Τα επίπεδα θνησιμότητας από τους καρκίνους του παχέος εντέρου, της χοληδόχου κύστης, των όρχεων και της μήτρας έχουν αυξηθεί στις νεότερες γενιές, όπως και οι αριθμοί θανάτων από καρκίνο του ήπατος, αλλά μόνο στις γυναίκες.

«Είναι κάτι που μας κεντρίζει την προσοχή, καθώς η ταυτόχρονη αύξηση της θνησιμότητας [και των διαγνώσεων] δείχνει ότι αυτό που βλέπουμε δεν είναι απλώς ένα φαινόμενο που πιθανόν να οφείλεται στις πιο συχνές εξετάσεις και διαγνώσεις», αναφέρει η κύρια συγγραφέας της μελέτης και ανώτερη επιστήμονας της ACS, Χιούνα Σουνγκ.

«Αντίθετα, δείχνει μια πραγματική επιδείνωση του κινδύνου, με την αύξηση της συχνότητας εμφάνισης [καρκίνου] να είναι αρκετή ώστε να ξεπερνά τις βελτιώσεις» στη διάγνωση και τη θεραπεία.

Ο βασικός «ύποπτος»

Παρ’ όλο που η νέα μελέτη δεν εξηγεί τον λόγο που παρατηρείται αυτή η τάση, η Σουνγκ και άλλοι ειδικοί κάνουν λόγο για έναν βασικό «ύποπτο»: την παχυσαρκία. Και αυτό επειδή δέκα στους 17 καρκίνους που γίνονται πιο συχνοί από γενιά σε γενιά έχουν συνδεθεί με αυτήν, όπως επισημαίνουν οι συγγραφείς της μελέτης.

Οι έρευνες προκειμένου να γίνει αντιληπτό το πώς ακριβώς μπορεί η παχυσαρκία να προκαλεί ή να συντελεί στην εμφάνιση καρκίνου, βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλά υπάρχουν κάποιες κυρίαρχες θεωρίες, αναφέρει ο Τίμοθι Ρέμπεκ, καθηγητής στον τομέα της πρόληψης του καρκίνου από το Ινστιτούτο Dana-Farber.

«Οταν κάποιος είναι παχύσαρκος, πολλά πράγματα αλλάζουν στον οργανισμό, όπως χρόνια φλεγμονή που οδηγεί σε βλάβη πολλών ετών σε κύτταρα και ιστούς, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο», εξηγεί ο ειδικός.

Σύμφωνα με το Κέντρο MD Anderson για τον Καρκίνο, μπορεί η αιτία να μην σχετίζεται άμεσα με τον δείκτη μάζας του σώματος, αλλά μάλλον με αλλαγές σε ό,τι αφορά την ευαισθησία στην ινσουλίνη και με την αύξηση ορισμένων ορμονών, που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν ανεξέλεγκτη ανάπτυξη κυττάρων και κατ’ επέκταση να προκαλέσουν καρκίνο.

Η ταυτόχρονη αύξηση στα επίπεδα παχυσαρκίας και καρκίνου, ιδιαίτερα μεταξύ νέων ενηλίκων, δείχνει πως το πρόβλημα ίσως να ξεκινά από την παιδική ηλικία ή ίσως και πριν ακόμη γεννηθεί ένα παιδί, σημειώνει ο Ρέμπεκ.

Τα χρονοδιαγράμματα δείχνουν επίσης ότι είναι πιθανό να υπάρχει και έκθεση σε άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες στα πρώιμα στάδια της ζωής μας, όπως η χρήση αντιβιοτικών ή κάποιες διατροφικές συνήθειες που μπορούν να μεταβάλουν τα βακτήρια του εντέρου και να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου σε ένα άτομο.

Πώς μπορούμε να μειώσουμε τον κίνδυνο

Παρ’ όλο που τα ευρήματα προκαλούν προβληματισμό, οι ειδικοί προτείνουν να μην ανησυχούμε και πολύ, και αυτό επειδή «οι καρκίνοι που διαγιγνώσκονται πριν από την ηλικία των 50 ετών παραμένουν σχετικά σπάνιοι», όπως λέει ο Ρέμπεκ.

Περίπου μόλις 350 για κάθε 100.000 περιπτώσεις καρκίνου που διαγιγνώσκονται ετησίως εντοπίζονται σε άτομα ηλικίας μεταξύ 45 και 49 ετών, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου.

«Δεν είναι κάτι για το οποίο οι άνθρωποι πρέπει να αρχίσουν να πανικοβάλλονται… αλλά θέλουμε οι να ενημερωθούν και να αρχίσουν να κάνουν πράγματα που μπορεί να παίξουν σημαντικό ρόλο», λέει ο επιστήμονας.

Ειδικότερα, θα πρέπει κάποιος να προβεί σε άμεσες αλλαγές στην καθημερινότητά του ώστε να ζει πιο υγιεινά και να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου. Σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι σημαντικό να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να διατηρήσουμε ένα υγιές σωματικό βάρος, μέσω της τακτικής άσκησης και μιας ισορροπημένης διατροφής χωρίς πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα και κόκκινο κρέας και πλούσια σε λαχανικά και ψάρια όπως ο σολομός. Ταυτόχρονα, είναι σημαντικό να καταναλώνουμε ελάχιστο αλκοόλ και να μην καπνίζουμε.

«Τίποτα από αυτά δεν είναι εύκολο, αλλά αυτά είναι που μπορούμε να προτείνουμε», τονίζει ο καθηγητής.

Είναι επίσης σημαντικό να γνωρίζουμε το οικογενειακό μας ιστορικό και να επισκεπτόμαστε έναν πάροχο υγειονομικής περίθαλψης, εάν παρατηρήσουμε οποιεσδήποτε αλλαγές που θα μπορούσαν να αποτελούν πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια καρκίνου.

Για τους νέους, υπάρχουν «συγκεκριμένα συμπτώματα» ορισμένων μορφών καρκίνου, όπως π.χ. του παχέος εντέρου. Αυτά θα μπορούσαν να είναι η «κόπωση, η αιμορραγία από το ορθό, το κοιλιακό άλγος, οι αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου ή η ανεξήγητη απώλεια βάρους, τα οποία θεωρούνται σημαντικά σημάδια κινδύνου για πρώιμο καρκίνο», λέει, από την πλευρά της, η Σουνγκ.