Πρωτοβρέθηκε στη Νάξο το 1965 μαζί με την σύντροφό του κι επέστρεφαν κάθε καλοκαίρι μέχρι που δέκα χρόνια αργότερα εγκαταστάθηκαν σ’ ένα παλιό ενετικό αρχοντικό στον λόφο της Χώρας για να ζήσουν έκτοτε σταθερά εκεί, λιτά κι απέριττα, μια καθημερινότητα εστιασμένη στην συντροφική αγάπη και την τέχνη.

Το διαβατήριό του έγραφε Κλάους Φάιφερ (1938-2022), για τους ντόπιους, όμως, ο Γερμανός καλλιτέχνης τον οποίο μας συστήνει αυτό το καλοκαίρι το Φεστιβάλ Νάξου με μια έκθεση στον καρτποσταλικό Πύργο Μπαζαίου , ήταν ο Νίκος, όπως τον «βάφτισαν» οι παλαιότεροι, ο οποίος μάλιστα από το 1980 πολιτογραφήθηκε Ναξιώτης.

«O Klaus Pfeiffer ήταν ένας ελεύθερος πολίτης του κόσμου και πηγαίος καλλιτέχνης. Γεννήθηκε το 1938, μεγάλωσε και σπούδασε στη Γερμανία από Λιθουανό πατέρα αλλά έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του, μαζί με την αγαπημένη του σύζυγο Μαρλένε, στο νησί. “Παιδιά των λουλουδιών” στην εποχή της ακμής των Χίπις, στα τέλη της δεκαετίας του ’60, αναζητούσαν την εναλλακτική ζωή σε τόπους αυθεντικούς, μακριά από τα πρότυπα και τις αγωνίες της ανταγωνιστικής κοινωνίας, την εμπορευματοποίηση των αγαθών και των συναισθημάτων.

Η ξεχασμένη από το χρόνο και τη μανία της εξέλιξης εκείνη την εποχή Νάξος, λουσμένη στο φως και το ήπιο κλίμα του Αιγαίου, άστραψε στα μάτια τους ως ιδανικός τόπος για να φωλιάσουν. Η κοινωνία των Καθολικών του πάλαι ποτέ Ενετικού Κάστρου της Χώρας αποτελούσε οικεία και φιλόξενη συνθήκη για τους ξενοφερμένους» μου λέει ο Μάριος Βαζαίος, ψυχή του Φεστιβάλ και συνεπιμελητής μαζί με την Britta Breuers σ’ αυτό το αφιέρωμα.

Γνωρίστηκαν το 2001, όταν ο Πύργος Μπαζαίου άνοιξε τους χώρους του για να υποδεχθεί καλλιτέχνες και φιλότεχνους κι έκτοτε τους συνέδεσε μια δυνατή φιλία και αλληλοεκτίμηση. «Ευθύς και αποφασιστικός, αυτοχρίστηκε συνεργάτης της δημιουργικής ομάδας του Φεστιβάλ, χωρίς να περιμένει ή να αποζητήσει κάποια πρόσκληση. Έθεσε αδιαπραγμάτευτα τις δυνάμεις και τις ικανότητες του στις ανάγκες της διοργάνωσης, χαρακτηρίζοντας τον εαυτό του “το σφυρί και το κατσαβίδι” της. Αυτή η γειωμένη πρακτικότητα του, έχει βέβαια να κάνει με τις ρίζες της καταγωγής του».

Η έκθεση «Τα φτερά του Ίκαρου», που μόλις εγκαινιάστηκε στο εμβληματικό καστρομονάστηρο στον κάμπο της Αγιασσού, παρουσιάζει περισσότερα από πενήντα έργα. Ένα απάνθισμα από όλο το φάσμα της δημιουργίας του καλλιτέχνη, που ο ίδιος κληροδότησε στο Φεστιβάλ και περιλαμβάνει πίνακες ζωγραφικής, σχέδια, ακουαρέλες, λιθογραφίες, ξυλογραφίες, χαρακτικά, μεταξοτυπίες, εικονογραφήσεις βιβλίων, μικρογλυπτική με ναξιακό μάρμαρο, βότσαλα και άλλα φυσικά υλικά, κατασκευές και εγκαταστάσεις.

Διόλου τυχαίος ο τίτλος. Ο διάσημος ήρωας και η ελληνική μυθολογία διατρέχουν τις καλλιτεχνικές αναζητήσεις του Φάιφερ. «Θα έλεγα επειδή αφενός η Νάξος είναι ένα εμβληματικό πεδίο συνάντησης των μύθων. Του Θησέα που φέρει όλο το μυθολογικό κόσμο της Μινωϊκής Κρήτης, τον Λαβύρινθο, τον Δαίδαλο, το Μινώταυρο, την Αριάδνη, η οποία με τη σειρά της φέρει την τραγικότητα του ανεκπλήρωτου έρωτα και της εγκατάλειψης αλλά και το θριαμβευτικό ζευγάρωμά της με τον Διόνυσο, τον θεό που λατρευόταν στη Νάξο. Αφετέρου τα μυθολογικά στοιχεία του νησιού γίνονται οι ρίζες που βοηθούν τον καλλιτέχνη να εμβαθύνει και να ενσωματωθεί στο νέο τόπο που επέλεξε να κατοικήσει» διευκρινίζει ο Βαζαίος

Η αγάπη του Klaus Pfeiffer για την πτήση

Στα σχέδιά του και στα γλυπτά του Ίκαρου –καθώς και σε άλλες μυθολογικές φιγούρες, όπως ο Μινώταυρος– προσθέτει συχνά φτερά στις αποχρώσεις του ουράνιου τόξου και με μεγάλο άνοιγμα. Σε πείσμα του μύθου που θέλει τον ήρωα να κατακρημνίζεται στο Αιγαίο όταν τα φτερά του λιώνουν επειδή πέταξε πολύ κοντά στον ήλιο, στις δημιουργίες του Φάιφερ ο Ίκαρος συνεχίζει να ζει με διαφορετικά πρόσωπα αντανακλώντας, όπως σημειώνει ο επιμελητής, «το πάθος του καλλιτέχνη να πετάξει με φτερά καμωμένα όπως του Δαίδαλου πάνω από τους τόπους και τα τοπία που αγαπούσε. Να αποδυθεί κάθε βαρίδι που τον συνδέει με το γήινο και το υλιστικό. Η επιθυμία του πετάγματος αντανακλάται τόσο στα έργα του όσο και στην ιδιοσυγκρασία του. Η ύπαρξη και η συνύπαρξή του στη Νάξο, ανάλαφρη και διακριτική, άφησε ευγενικό αποτύπωμα στο νησί που τον ενέπνευσε και παρακαταθήκη το πολύπλευρο έργο του».

Η έννοια της πτήσης αναδεικνύεται σε επαναλαμβανόμενο μοτίβο στη δουλειά του. «Γοητεύτηκε από την καλλιτεχνική εξερεύνηση του θέματος και βασίστηκε σε κλασικές απεικονίσεις από την ιστορία της τέχνης, με επιρροές από τα εννοιολογικά σχέδια του Λεονάρντο ντα Βίντσι.

Στην εγκατάσταση-περφόρμανς “First human powered flight – in the history of Lithuania”, που παρουσίασε το 2001 στο Βίλνιους της Λιθουανίας, αναφέρθηκε απευθείας στον Emmett Williams, τον συνιδρυτή του κινήματος Fluxus. Ο αντισυμβατικός τρόπος ζωής του, η αστείρευτη παιγνιώδης διάθεση του και η περιέργεια να ανακαλύπτει, να συλλέγει και να μεταπλάθει διάφορα υλικά, από τα πιο ευτελή φυσικά έως τα πιο περίτεχνα επεξεργασμένα, ήταν στοιχεία απόλυτα συνυφασμένα με τη φιλοσοφία και την καινοτομία που έφερε το συγκεκριμένο καλλιτεχνικό ρεύμα».

Με τις εικόνες από τις Νίκες, τους Πήγασους και τους φτερωτούς «τρελούς» του Φάιφερ μπροστά μου, αποδοσμένους με ό,τι υλικό βάζει ο νους, ακόμα και με πλαστικά απόβλητα ξεβρασμένα στην κοιλάδα της Ποταμιάς –μια σαφής αναφορά στην έγνοια του καλλιτέχνη για την προστασία του νησιωτικού φυσικού περιβάλλοντος– ρωτώ τον Μάριο αν θυμάται κάποιο μότο ζωής που να είχε αυτός ο Ναξιώτης από τη Γερμανία και να χαρακτήριζε, ενδεχομένως, τη διαδρομή του. «Μιλώντας ασυναίσθητα περισσότερο για τον ίδιο τον καλλιτέχνη, παρά για τα χαρακτηριστικά των έργων του, συνειδητοποιώ ότι χωρίς να το καταλάβω ακολούθησα το αγαπημένο μότο του: “Δεν υπάρχει τέχνη, υπάρχουν μόνο καλλιτέχνες”».

INFO:
KLAUS PFEIFFER, Τα φτερά του Ίκαρου
Πύργος Μπαζαίου, Νάξος
Διάρκεια έκθεσης: έως 8 Οκτωβρίου 2023
Ημέρες και ώρες λειτουργίας: Τρίτη-Κυριακή 10:00-17:00

Πληροφορίες – κρατήσεις: naxosfestival.gr

Με πληροφορίες από τη σελίδα athensvoice.gr