Η Ελλάδα ζει τη μεγαλύτερη τουριστική άνθηση της ιστορίας της, όμως πίσω από τις εικόνες γεμάτων νησιών και ασφυκτικών πτήσεων κρύβεται ένα ανησυχητικό πρόβλημα: η έλλειψη προσωπικού.

Παρότι αναμένεται νέο ρεκόρ επισκεπτών αυτό το καλοκαίρι —με την Αθήνα στο επίκεντρο— περίπου 80.000 θέσεις εργασίας στον τουριστικό τομέα παραμένουν ακάλυπτες.

Η χώρα, με πληθυσμό κάτω των 11 εκατομμυρίων, καλείται να εξυπηρετήσει πάνω από 33 εκατομμύρια τουρίστες τον χρόνο. Και οι προβλέψεις δείχνουν ότι μέχρι το 2028 αυτός ο αριθμός θα φτάσει τα 40 εκατομμύρια.

Γιατί λείπουν οι εργαζόμενοι;

Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στον Επισιτισμό και Τουρισμό τονίζει ότι η αιτία δεν είναι άλλη από την έντονη εποχικότητα του κλάδου. Οι εργαζόμενοι προσλαμβάνονται για λίγους μήνες, ενώ μετά τη λήξη της σεζόν δικαιούνται μόλις τρεις μήνες επίδομα ανεργίας, κάτι που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη τη βιοποριστική επιβίωση για το υπόλοιπο έτος — ειδικά σε μια χώρα όπου το κόστος στέγασης εκτοξεύεται.

Σύμφωνα με στοιχεία, πάνω από το 70% των διαμερισμάτων που προσφέρονται στην Airbnb ανήκουν σε εταιρείες με περισσότερα του ενός ακίνητα, γεγονός που έχει οδηγήσει σε έλλειψη προσιτής στέγασης για τους εποχικούς εργαζόμενους. Ο συνδυασμός χαμηλής ασφάλειας, σκληρού ωραρίου (βράδια, Σαββατοκύριακα) και δύσκολων συνθηκών οδηγεί πολλούς να εγκαταλείπουν τον κλάδο.

Μετανάστευση, δημογραφικό και brain drain

Η έλλειψη εργατικού δυναμικού επιτείνεται από το δημογραφικό πρόβλημα και τις μεταναστευτικές ροές των Ελλήνων. Από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, περισσότεροι από 500.000 νέοι και εξειδικευμένοι επαγγελματίες έχουν φύγει από τη χώρα. Ένα δεύτερο κύμα φυγής σημειώθηκε την περίοδο της πανδημίας, όταν εργαζόμενοι στον τουρισμό απολύθηκαν ή εγκατέλειψαν το επάγγελμα και δεν επέστρεψαν ποτέ.

Επιστράτευση προσφύγων και συμφωνίες με τρίτες χώρες

Μπροστά σε αυτό το αδιέξοδο, η ελληνική κυβέρνηση αναγκάζεται να υιοθετήσει μέτρα που πριν από λίγα χρόνια θα θεωρούνταν πολιτικά αδιανόητα. Ήδη, έχει προχωρήσει σε νομιμοποίηση 30.000 μεταναστών, ενώ έχει υπογράψει διμερείς συμφωνίες κινητικότητας με χώρες όπως η Αίγυπτος, το Βιετνάμ και το Μπαγκλαντές. Παράλληλα, διοργανώνει διεθνείς εκθέσεις ευρέσεως εργασίας με στόχο την προσέλκυση εργαζομένων από το εξωτερικό.

Ακόμη και αιτούντες άσυλο, που μέχρι πρόσφατα διέμεναν σε δομές φιλοξενίας, βρίσκουν πλέον εργασία, έπειτα από εκπαίδευση που προσφέρει η Ένωση Ξενοδόχων Ελλάδας. Όλα αυτά συμβαίνουν ενώ η Ελλάδα έχει δεχτεί έντονη διεθνή κριτική για τις παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών στα σύνορά της.

Παρόμοια προβλήματα και στην Ισπανία

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ελληνικό. Και στην Ισπανία, όπου ο τουρισμός αποτελεί επίσης βασικό πυλώνα της οικονομίας, παρατηρούνται παρόμοια φαινόμενα. Η υψηλή ζήτηση για εργαζόμενους συνδυάζεται με χαμηλό ενδιαφέρον για εργασία στον κλάδο των υπηρεσιών, ενώ η υπογεννητικότητα μειώνει περαιτέρω τη διαθεσιμότητα νέου εργατικού δυναμικού. Το 2024, το 79% των εργαζομένων στον τομέα του τουρισμού στην Ισπανία είναι αλλοδαποί.

Η Ελλάδα καλείται να αντιμετωπίσει μια κρίση που δεν αφορά μόνο τον αριθμό των τουριστών, αλλά κυρίως την ικανότητά της να τους εξυπηρετήσει. Χωρίς θεσμική αλλαγή, καλύτερους όρους εργασίας και ρεαλιστική προσέγγιση στο μεταναστευτικό, ο ελληνικός τουρισμός μπορεί να γίνει θύμα της ίδιας του της επιτυχίας.