Το 60% των ασθενών διακόπτει τη θεραπεία του κυρίως λόγω οικονομικών προβλημάτων, σύμφωνα με τα αποτελέσματα ευρωπαϊκών μελετών που διεξήχθησαν από το 2012 έως το 2024 και παρουσιάστηκαν στο 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εφαρμοσμένης Φαρμακευτικής (ΠΣΕΦ), που διοργάνωσε ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης.
Από τις ίδιες μελέτες προκύπτει ότι το 55% των φαρμακοποιών και το 37% των ιατρών θεωρούν πως η μη συμμόρφωση των ασθενών στις θεραπείες αποτελεί σοβαρό πρόβλημα. Ωστόσο, το 8,33 % των ιατρών αγνοεί τη σημασία του θέματος.
Παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα των μελετών, στη διάρκεια συνεδρίας, με θέμα «Η πεντασθενής συμμόρφωση του ασθενούς στη θεραπεία και ο κομβικός ρόλος του φαρμακείου», στο πλαίσιο του 11ου ΠΣΕΦ, ο καθηγητής Φαρμακευτικής Χημείας του Τομέα Φαρμακευτικής Χημείας – Φαρμακογνωσίας, πρόεδρος του Τμήματος Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Πατρών, Σωτήριος Νικολαρόπουλος, ανέφερε ότι, σύμφωνα με τις ίδιες έρευνες, πάνω από το 70% των ιατρών και των φαρμακοποιών θεωρεί πως τα συστήματα υγείας πλήττονται σοβαρά από τη μη συμμόρφωση των ασθενών.
Τόσο οι γιατροί όσο και οι φαρμακοποιοί, σε ποσοστό που ξεπερνά το 60%, συμφωνούν ότι οι οδηγίες των ιατρών αρκετές φορές δεν γίνονται κατανοητές από τους ασθενείς.
Οσον αφορά τις μακροχρόνιες θεραπείες, το 55% των φαρμακοποιών και το 46% των ιατρών θεωρεί ζωτικής σημασίας για την ποιότητα ζωής του ασθενούς την τήρηση της αγωγής και των σωστών οδηγιών που δίνει ο θεράπων ιατρός, ενώ το 25% των ιατρών πιστεύει πως την ευθύνη την έχει ο ασθενής. «Η αποτυχία εντοπισμού και αποκατάστασης της κακής συμμόρφωσης των ασθενών συχνά οδηγεί σε πιο εντατικοποιημένη φαρμακοθεραπεία, με περισσότερες δόσεις φαρμάκων, αυξάνοντας έτσι το συνολικό κόστος της θεραπείας, καθώς και τον κίνδυνο περαιτέρω προβλημάτων. Εκτός, όμως, από τις προφανείς δαπάνες, η μη συμμόρφωση των ασθενών μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές στη σχέση ασθενούς και γιατρού, σε λανθασμένες διαγνώσεις και, σε πιο ακραίες περιπτώσεις, σε περιττή θεραπεία, επιδείνωση της νόσου ή ακόμα και σε θάνατο» επισήμανε ο κ. Νικολαρόπουλος.
Λόγοι …
Σύμφωνα με τον ίδιο, η ελλιπής συμμόρφωση αποτελεί πραγματική απειλή για την υγεία του πληθυσμού και πρέπει να αντιμετωπιστεί, ώστε να μειωθεί το χάσμα μεταξύ αποτρέψιμων και πραγματικών προβλημάτων. Για αυτούς τους λόγους, πρότεινε:
- Αντιμετώπιση ανεπιθύμητων ενεργειών που σχετίζονται με τα θεραπευτικά σχήματα: ενημέρωση των ασθενών για το τι να αναμένουν σε σχέση με την αγωγή τους και πώς να αντιμετωπίσουν τυχόν παρενέργειες. Επίσης οι ασθενείς πρέπει να ενημερώνονται για τις συνέπειες της μη λήψης της θεραπείας.
- Το θεραπευτικό σχήμα πρέπει να είναι ξεκάθαρο και όσο το δυνατόν πιο απλό. Το σχέδιο μπορεί να τροποποιηθεί και να προσαρμοστεί στις ανάγκες του ασθενούς.
- Πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι κατάλληλες εξετάσεις θα διεξάγονται ανά κατάλληλα χρονικά διαστήματα ώστε να αποτελούν απόδειξη της αποτελεσματικότητας της θεραπείας, αλλά και ισχυρό κίνητρο για τη συνέχισή της.
- Ενα πολυπαραγοντικό μοντέλο που θα περιλαμβάνει επαγγελματίες της υγείας και εκπαιδευόμενους (ιατρούς, φαρμακοποιούς, νοσηλευτές) θα μπορούσε να προσφέρει τις καλύτερες δυνατότητες για βελτίωση της παρακολούθησης και της επίτευξης θεραπείας για τον ασθενή.
- Δημιουργία ενός ανεξάρτητου οργανισμού για την παρακολούθηση της συμμόρφωσης των ασθενών στις θεραπείες, καθώς και της σχέσης κόστους αποτελέσματος.
- Ιατρική πληροφορική, ηλεκτρονικός φάκελος υγείας, τηλεϊατρική και τηλεπαρακολούθηση των ασθενών.
Οι παράγοντες που επηρεάζουν τη συμμόρφωση του ασθενούς
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), η συμμόρφωση του ασθενούς είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο που προσδιορίζεται από πέντε διαστάσεις:
- Παράγοντες που αφορούν το σύστημα υγείας: ελλιπής οργάνωση συστημάτων υγείας, αδυναμία παροχής/διανομής φαρμάκων, έλλειψη γνώσεων-εκπαίδευσης των επιστημόνων υγείας, αδυναμία εκπαίδευσης/παρακολούθησης των ασθενών, ανεπάρκεια προγραμμάτων κοινοτικής υποστήριξης.
- Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες: φτώχεια, χαμηλό μορφωτικό/βιοτικό επίπεδο, ανεργία, έλλειψη κοινωνικών δικτύων υποστήριξης, απόσταση από θεραπευτικά κέντρα, υψηλό κόστος φαρμακευτικής αγωγής, πολιτισμικές πεποιθήσεις σε σχέση με την ασθένεια/θεραπεία, οικογενειακά προβλήματα, φυλή.
- Παράγοντες που αφορούν στη θεραπεία: πολυπλοκότητα θεραπευτικού προγράμματος, διάρκεια θεραπείας, προηγούμενες αποτυχημένες θεραπείες, συχνότητα αλλαγών θεραπευτικού σχήματος, χρόνος βελτίωσης συμπτωμάτων μετά την έναρξη αγωγής, ανεπιθύμητες ενέργειες και δυνατότητα του συστήματος υγείας να τις αντιμετωπίσει.
- Ατομικοί παράγοντες του ασθενούς: ηλικία, γνωστικό επίπεδο, οικονομική κατάσταση, πεποιθήσεις/συμπεριφορές, αντιλήψεις/προσδοκίες του ασθενούς για τη θεραπεία.
- Παράγοντες που επηρεάζονται από την ίδια την πάθηση: σοβαρότητα συμπτωμάτων, επίπεδο αναπηρίας (σωματική, διανοητική), βαθμός βελτίωσης της ασθένειας, διαθεσιμότητα αποτελεσματικής αγωγής.
Οπως τόνισε ο κ. Νικολαρόπουλος, πρόσφατη έκθεση του ΠΟΥ αναφέρει ότι το μέγεθος της μη τήρησης των οδηγιών από τους ασθενείς είναι τόσο ανησυχητικό, ώστε περισσότερα οφέλη για την παγκόσμια υγεία θα προκύψουν από τη βελτίωση της συμμόρφωσης στις υπάρχουσες θεραπείες παρά από την ανάπτυξη νέων ιατρικών θεραπειών.
Οσον αφορά την εξοικονόμηση κόστους από την τήρηση των ιατρικών οδηγιών, υπολογίζεται ότι για κάθε επιπλέον ευρώ που δαπανάται για μια φαρμακευτική αγωγή που τηρείται πιστά, οι ιατρικές δαπάνες μειώνονται κατά 7 ευρώ για τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, 5 ευρώ για τα άτομα με υψηλή χοληστερόλη, 4 ευρώ για τα άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση.
ΑΠΕ / ΜΠΕ
