Η υπόφυση είναι ένας μικρός αλλά εξαιρετικά σημαντικός αδένας που βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου, μέσα στο λεγόμενο “τουρκικό εφίππιο”. Ελέγχει ζωτικές λειτουργίες μέσω της παραγωγής ορμονών που ρυθμίζουν την ανάπτυξη, το μεταβολισμό και τη λειτουργία άλλων αδένων του σώματος.
Το αδένωμα υπόφυσης είναι ένας καλοήθης όγκος που αναπτύσσεται από κύτταρα της υπόφυσης, και αν και δεν είναι κακοήθης, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπτώσεις λόγω της θέσης και της ορμονικής δραστηριότητάς του.
Είδη και χαρακτηριστικά των αδενωμάτων
Τα αδενώματα της υπόφυσης ταξινομούνται σε δύο βασικές κατηγορίες: λειτουργικά και μη λειτουργικά. Τα πρώτα εκκρίνουν υπερβολικές ποσότητες ορμονών και προκαλούν σχετικές ενδοκρινολογικές διαταραχές, ενώ τα δεύτερα προκαλούν συμπτώματα κυρίως λόγω της πίεσης που ασκούν σε γειτονικές δομές του εγκεφάλου. Ανάλογα με το μέγεθός τους διακρίνονται σε μικροαδενώματα (κάτω του 1 εκατοστού), μακροαδενώματα (πάνω από 1 εκατοστό) και γιγαντιαία αδενώματα (άνω των 3 εκατοστών).
Πώς εκδηλώνεται το αδένωμα της υπόφυσης
Η ανάπτυξη ενός αδενώματος μπορεί να είναι ασυμπτωματική στην αρχή και να εντοπιστεί τυχαία. Όταν όμως το μέγεθός του αυξάνεται, μπορεί να προκαλέσει πίεση σε σημαντικές περιοχές του εγκεφάλου, οδηγώντας σε πονοκέφαλο, διπλωπία και διαταραχές όρασης. Σε ορισμένες περιπτώσεις εμφανίζονται ορμονικά σύνδρομα όπως η ακρομεγαλία, ο γιγαντισμός ή το σύνδρομο Cushing, ανάλογα με την ορμόνη που εκκρίνει το αδένωμα. Στις γυναίκες μπορεί να παρουσιαστεί αμηνόρροια ή γαλακτόρροια, ενώ στους άνδρες σεξουαλική δυσλειτουργία και υπογονιμότητα.
Διάγνωση και παρακολούθηση
Η διάγνωση βασίζεται σε συνδυασμό ορμονικών εξετάσεων, οφθαλμολογικής εκτίμησης και μαγνητικής τομογραφίας εγκεφάλου. Σε περιπτώσεις που το αδένωμα υπόφυσης δεν προκαλεί συμπτώματα, παρακολουθείται χωρίς άμεση παρέμβαση. Όταν όμως υπάρχουν πιεστικά ή ενδοκρινικά προβλήματα, απαιτείται θεραπευτική προσέγγιση.
Αντιμετώπιση και θεραπευτικές επιλογές
Η θεραπεία του αδενώματος προσαρμόζεται στα χαρακτηριστικά του. Σε ορισμένα λειτουργικά αδενώματα, όπως αυτά που παράγουν προλακτίνη, η φαρμακευτική αγωγή είναι αποτελεσματική και μπορεί να μειώσει το μέγεθος του όγκου. Αν όμως προκαλεί σοβαρά συμπτώματα ή δεν ανταποκρίνεται στη φαρμακευτική αγωγή, απαιτείται χειρουργική αφαίρεση.
Η σύγχρονη επέμβαση γίνεται με ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές, κυρίως διασφηνοειδικά μέσω της ρινικής κοιλότητας χωρίς εξωτερικές τομές. Την επέμβαση πραγματοποιεί εξειδικευμένος Νευροχειρουργός, χρησιμοποιώντας μικροσκοπικά ή ενδοσκοπικά εργαλεία για αφαίρεση του αδενώματος με ασφάλεια. Σε κάποιες περιπτώσεις ενδείκνυται και η ακτινοχειρουργική. Η μακροχρόνια παρακολούθηση είναι απαραίτητη για τον έλεγχο της υποτροπής και την αποκατάσταση της ορμονικής ισορροπίας.
Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα, επικοινωνήστε με τον Νευροχειρουργό Δρ. Νικόλαο Καραγεώργο.
