Κυριακή, 1 Ιουνίου, 2025
ΑρχικήΒιβλίοΒ. Φραγκουλόπουλος: "Οι γραμματιζούμενοι διάβαζαν τα νέα στους ξωμάχους"

Β. Φραγκουλόπουλος: “Οι γραμματιζούμενοι διάβαζαν τα νέα στους ξωμάχους”

|

Ο Βασίλης Φραγκουλόπουλος σχεδόν σε όλη του τη ζωή ασχολείται με τον Τύπο. Νομικός και οικονομολόγος ο ίδιος, παράλληλα ωστόσο πρώτος πρόεδρος της Ένωσης Κυκλαδικού Τύπου, πρώτος διευθυντής σύνταξης της εφημερίδας «Κορωνίς Νάξου» ως φοιτητής τον Απρίλιο του 1972, συνεργάτης σε όλα σχεδόν τα αξιόλογα και ναξιακά έντυπα, αλλά και κυκλαδικά. Οι ιδιότητές του δεν τελειώνουν εδώ, εμείς ωστόσο διαλέξαμε να του μιλήσουμε για τον Τύπο.

Συνέντευξη σε: Χριστίνα Πολυγένη και Αλεξάνδρα Παπακοσμά (μαθήτριες του ΓΕΛ Νάξου “Μανώλης Γλέζος” για την διαδικτυακή εφημερίδα “Βήμα της Νάξου” 

Πότε εμφανίστηκαν οι πρώτες εφημερίδες στις Κυκλάδες;

«Πρωτοπόρα στην εφημεριδική χωροταξία των Κυκλάδων ήταν η Ερμούπολη. Και είναι εξηγήσιμο αυτό, αλλά δεν είναι της ώρας. Από το 1832 είδαν το φως εκεί βραχύβιες εκδόσεις. Η τυπογραφία άκμασε τον 19ο αιώνα στην πόλη αυτή, που ήταν δεύτερη μετά την Αθήνα στον αριθμό έκδοσης εντύπων. Ο πρώτος που στις αρχές του 1828 φέρεται να μεταφέρει από τη Σάμο ανενεργό τυπογραφείο στην Ερμούπολη ήταν ο Ιωάννης Σφοίνης, ενώ από τον Ιούλιο του 1828 ιδρύει τυπογραφείο εκεί ο Ιωάννης Βαρότσης από την Άμφισσα (Σάλωνα τότε), ο οποίος είχε εργαστεί ως τυπογράφος στη Βενετία και στα τυπογραφεία της Αθήνας και της Υδρας κατά την Επανάσταση και είχε εγκατασταθεί στην Ερμούπολη το 1826.

Το 1832 εκδίδονται οι πρώτες εφημερίδες στην Ερμούπολη. Αυτές είναι η «Ελληνική Μέλισσα» (L’ Abeille Grecque), που ήταν γραμμένη και στα γαλλικά και εκδόθηκε σε έξι ή επτά φύλλα, και τα «Περίεργα»που εξέδωσαν ένα φύλλο. Κανένα αντίτυπο από αυτά δεν διασώζεται. Δηλαδή, ο κυκλαδικός Τύπος έχει 193 συναπτά έτη στην πλάτη του. Σημειώνω ότι η λέξη δημοσιογράφος πρωτοαπαντάται το 1826 και η λέξη δημοσιογραφία το 1852, ενώ η λέξη εφημεριδογράφος το 1809».

Και στη Νάξο;

«Στη Νάξο, σύμφωνα με τις μέχρι τώρα πληροφορίες, η πρώτη εφημερίδα, η «Νάξος», εμφανίστηκε στο τέλος του 1890, ήταν μηνιαία και είχε ζωή μόλις έξι ετών περίπου. Πριν από αυτό το έτος, ειδήσεις από τη Νάξο φιλοξενούνται στον ερμουπολίτικο και αθηναϊκό Τύπο. Ο ναξιακός Τύπος, και αυτός αιωνόβιος, έχει 135 χρόνια συνολικής εκδοτικής ζωής, με παντελή απουσία εφημερίδων, όσο γνωρίζουμε, για ελάχιστα από αυτά τα χρόνια. Αυτό δεν σημαίνει ότι η διάρκεια έκδοσης επιμέρους εφημερίδων ήταν μεγάλη. Το αντίθετο.

Οι συντριπτικά περισσότερες εφημερίδες ήταν μικρόβιες, με μακροβιότερες το «Ναξιακόν Μέλλον» (61 συνολικά έτη, μαζί με το όμαιμο «Παροναξιακόν Μέλλον»), τη «Ναξιακή Πρόοδο» (29 συνολικά έτη), τη σωματειακή «Κορωνίδα», το «Αιγαίον» (10 συναπτά έτη) και τη «Φωνή Νάξου – Πάρου» (9 συνολικά έτη), με εβδομαδιαία έως διμηνιαία περιοδικότητα».

Σε ποια έκταση αναπτύχθηκε ο μαθητικός Τύπος στη Νάξο;

«Η ειδική αυτή κατηγορία εντύπων εμφανίστηκε στο Γυμνάσιο, αλλά ο κύριος όγκος της συναντάται στα Δημοτικά, όπου κυριαρχούν οι χειρόγραφες εφημερίδες. Διακρίνεται ο γυμνασιακός «Μαθητικός Πυρσός», παρά τον βραχύ βίο του σε δύο περιόδους, το 1950-1951 και το 1966. Διατηρούνται δύο τεύχη του περιοδικού «Μαθητική Ηχώ» του 1924, που δεν φαίνεται να έχει σχέση με σχολείο. Θα περίμενε κανείς ότι την έκρηξη έγχαρτων εκδόσεων της Μεταπολίτευσης θα ακολουθούσε η ψηφιακή έκδοση τέτοιων εντύπων, αλλά δεν συνέβη αυτό. Δεσπόζουν, όπως παντού, τα λεγόμενα κοινωνικά δίκτυα και οι ψηφιακές κοινότητες, με την εύκολη, γρήγορη και αταξινόμητη έκφρασή τους».

Ποια ήταν η απήχηση του έντυπου Τύπου στις τοπικές κοινωνίες μας, πριν από την εμφάνιση των ηλεκτρονικών και ψηφιακών μέσων;

«Η εφημερίδα ήταν το βασικό μαζικό μέσο ενημέρωσης. Λόγω, όμως, του αναλφαβητισμού, της φτώχειας και των δυσκολιών διακίνησης, τις εφημερίδες, ακόμα και τις τοπικές, τις διάβαζε περιορισμένος αριθμός προσώπων, κυρίως ευκατάστατοι συνδρομητές, τοπικοί θεσμικοί παράγοντες και λόγιοι που μετέδιδαν το περιεχόμενό τους σε μεγαλύτερο πληθυσμό. Ακόμα, όμως, και στις αρχές της δεκαετίας του 1960, που υπήρχε και το ραδιόφωνο, λίγοι είχαν το προνόμιο ενημέρωσης από αυτό, ειδικά στα χωριά του νησιού.

Εφημερίδες αγοράζονταν κυρίως από τα καφενεία, όπου έριχναν μια ματιά οι ξωμάχοι τα βράδια ή τις σχόλες ή τους διάβαζαν οι γραμματιζούμενοι τα νέα. Έπαιζαν, λοιπόν, τον ρόλο τους οι εφημερίδες, ανάλογα με την εποχή και την επιρροή των μεταδοτών των ειδήσεων».

Το “Βήμα της Νάξου” ανήκει στη νέα γενιά! (video)

Θεωρείτε εγκυρότερη την έντυπη ή την ηλεκτρονική δημοσιογραφία;

«Κατ’ αρχήν η έντυπη δημοσιογραφία από τη φύση και λειτουργία της είναι πιο έγκυρη. Αλλά δεν πρέπει να αποφαινόμαστε αξιωματικά και οριζόντια. Υπάρχουν Μέσα και Μέσα, ανεξάρτητα από τον τεχνικό τρόπο μετάδοσης της πληροφορίας ή του σχολίου. Η φύση του Μέσου, όμως, προσδιορίζει πολλές φορές τη χρήση και τη χρησιμότητά του. Ο καναδός φιλόσοφος Μακ Λούαν επινόησε νωρίς τη φράση «το μέσο είναι το μήνυμα».

Και εδώ οι πειρασμοί της ψηφιακής έκφρασης είναι μεγάλοι και οι εκτροπές από την εγκυρότητα, την ανιδιοτελή αντικειμενικότητα και την εμπιστοσύνη ορατές. Η αξιολόγηση της πληροφορίας και ο έλεγχος των πηγών δε γίνεται συνήθως από τα σύγχρονα ψηφιακά μέσα που προωθούν την κατανάλωση της πληροφορίας, το ελκυστικό θέμα, την επιφανειακή προσέγγιση. Στο πλαίσιο αυτό, η πρωτοβουλία του «Βήματος» να δώσει βήμα στους μαθητές είναι αξιέπαινη και ενισχύει την έντυπη αναγνωσιμότητα».

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο ένθετο «Το Βήμα της Νάξου» του ΓΕΛ Νάξου – «Μανώλης Γλέζος» που κυκλοφόρησε με «Το Βήμα της Κυριακής» στις 27 Απριλίου 2025 


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Νάξος: Η μουσική στήνει σκηνή στο Χαλκί, η Ευρωπαϊκή Γιορτή επιστρέφει για 12η χρονιά!

Ρυθμοί, χαμόγελα και παλμός στο πιο μελωδικό διήμερο του καλοκαιριού – 21 & 22 Ιουνίου, το Χαλκί γίνεται η καρδιά της μουσικής στη Νάξο.

Θαλάσσια Πάρκα: Η Ελλάδα ετοιμάζεται να χαρτογραφήσει την προστασία της θάλασσας

Λίγες ημέρες πριν από τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς στη Νίκαια, η κυβέρνηση αναμένεται να ανακοινώσει δύο μεγάλες ζώνες προστασίας στο Αιγαίο και το Ιόνιο, με στόχο την ουσιαστική διαχείριση και τον έλεγχο των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.

Νάξος – Μέλανες: Δύο (από τους τρείς) Κούρους αναμένεται να πάρουν το δρόμο για την υπό κατασκευή Νησίδα Μουσείων

Η απόφαση για τη μεταφορά δύο εκ των τριών ημίεργων Κούρων της Νάξου σε μουσειακό χώρο ανοίγει τον δρόμο για την προστασία και ανάδειξη μοναδικών μνημείων του αρχαίου ελληνικού κόσμου.

Κτικάδος Τήνου: Συγκίνηση στην ανάληψη καθηκόντων του νέου Εφημέριου π. Γεωργίου Παλαμάρη

Με βαθιά ανθρώπινη συγκίνηση, η ενορία του Τιμίου Σταυρού αποχαιρέτησε τον π. Γεώργιο Ανδριώτη και υποδέχτηκε τον νέο της εφημέριο, π. Γεώργιο Παλαμάρη, με τιμή, δάκρυα και ελπίδα.

Πανελλαδικές 2025: Συνεχίζονται τη Δευτέρα με μαθήματα προσανατολισμού

Αρχαία, Μαθηματικά και Βιολογία εξετάζονται αύριο στα ΓΕΛ – Με αισιοδοξία ξεκίνησε η φετινή εξεταστική περίοδος, σύμφωνα με τη Σοφία Ζαχαράκη

Σαντορίνη: Έκτακτη διαφημιστική καμπάνια στο Sky TV για την αποκατάσταση της εικόνας του νησιού

Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου επενδύει 30.000 ευρώ σε καμπάνια στο Ηνωμένο Βασίλειο, εν μέσω προκλήσεων λόγω των σεισμικών φαινομένων

Σύρος: Μπαράζ δικών για τα αιολικά με επίκεντρο κατοίκους και αιρετούς της Τήνου

Περί τους 130 πολίτες, ανάμεσά τους ο δήμαρχος κι η έπαρχος, θα καθίσουν στο εδώλιο, αρχής γενομένης από την προσεχή Δευτέρα, επειδή αντιστάθηκαν με ειρηνικές διαμαρτυρίες στην ετσιθελική εγκατάσταση ανεμογεννητριών στο νησί και αντιμετωπίστηκαν με ξυλοδαρμούς από τα ΜΑΤ και μαζική αγωγή SLAPP

Φολέγανδρος: Αναβαθμισμένο και 24ωρης λειτουργίας το ελικοδρόμιο του νησιού

Ολοκληρώθηκαν οι εργασίες αναβάθμισης – Ένα από τα καλύτερα ελικοδρόμια στη νησιωτική Ελλάδα, σύμφωνα με τους πιλότους

Mission (Not) Possible: Νορβηγοί, με ενοικιαζόμενο αυτοκίνητο από Νάξο “πιάστηκαν” στα σύνορα

ζευγάρι τουριστών αποφάσισε να... κάνει εξαγωγή ενοικιαζόμενου αυτοκινήτου, αλλά το ταξίδι τους σταμάτησε λίγο πριν τη "μεγάλη έξοδο".

“Να βουίξει το Αιγαίο”: Το νέο τραγούδι του Γιάννη Βιτζηλαίου γεμίζει νησιώτικο ρυθμό το καλοκαίρι μας (video)

Θάλασσα, μελωδία και χορός ενώνονται στο νέο τραγούδι του Γιάννη Βιτζηλαίου που υπόσχεται να μας ταξιδέψει στα γαλανά νερά του Αιγαίου.

Νάξος – Χείμαρρος: Αποχαιρετισμός στον Γιάννη Ψαρρά, έναν άνθρωπο της προσφοράς

Η εξόδιος ακολουθία του 72χρονου θα τελεστεί σήμερα Δευτέρα 26 Μαΐου στον Ιερό Ναό Ζωοδόχου Πηγής στον Χείμαρρο – Θλίψη στο Τσικαλαριό

Νάξος: «Πώς ένα δημόσιο ακίνητο έγινε ιδιωτική “πλατεία”, η αλήθεια πίσω από την περίφραξη στον Λυώνα»

Σαφές μήνυμα από τον Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων για την περίφραξη στον Λυώνα: παράνομη αυθαίρετη χρήση του χώρου, περίφραξη για λόγους ασφάλειας και αποκατάσταση της νομιμότητας

Πάρος: «Κλείνουμε πριν μας κλείσουν», η εστίαση σε απεργία στις 5 Ιουνίου

Σε συμβολικό λουκέτο προχωρούν οι παραλιακές επιχειρήσεις του νησιού – Αντίδραση απέναντι σε τιμωρητικές πολιτικές και κρατική απουσία - Το σχόλιο του Γιάννη Παπαδόπουλου

Νάξος: Έτοιμος ο νέος δρόμος που ενώνει Αγιο Προκόπιο με Κάπαρες (Πλάκα – Αγία Αννα)

Παραδόθηκε στην κυκλοφορία ο νέος οδικός άξονας που συνδέει τον Άγιο Προκόπιο με τις Κάπαρες, μειώνοντας τον χρόνο διαδρομής και αυξάνοντας την οδική ασφάλεια – Ευχαριστίες από τον πρόεδρο της κοινότητας Αγίου Αρσενίου

Παροναξία: “Ηλεκτρική” νύχτα με βροχόπτωση και …λάσπη (πίνακας)

Έντονα φαινόμενα, αστραπές και «λασποβροχές» χτύπησαν τα νησιά των Κυκλάδων – Τα ύψη υετού από το NaxosWeather (πίνακας)

Νάξος – Σύλλογος Μηχανικών: “Όχι σε οριζόντιους περιορισμούς, Ναι, σε στοχευμένο πλαίσιο για τις θερινές οικοδομικές εργασίες”

Ο Σύλλογος εκφράζει έντονο προβληματισμό για την αιφνιδιαστική πρόθεση του Δήμου να επιβάλει οριζόντιους περιορισμούς, χωρίς επαρκή διαβούλευση – Προτείνει στοχευμένο και ρεαλιστικό πλαίσιο που προστατεύει τόσο τον τουρισμό όσο και τον κατασκευαστικό κλάδο.

Κυκλάδες – Blue Star Ferries: Ξεκινούν τα θερινά δρομολόγια του “Blue Star 1”, πρωινό το “Blue Star Naxos”

Από την Κυριακή 1 Ιουνίου, το "Blue Star 1" αναλαμβάνει τη βραδινή αναχώρηση από Πειραιά, ενώ από Δευτέρα 2 Ιουνίου, το "Blue Star Naxos" ξεκινάει τα καθημερινά πρωινά του δρομολόγια προς Πάρο, Νάξο, Μικρές Κυκλάδες, Αμοργό και Αστυπάλαια.

Νάξος – Λυώνας: Όταν ο φράχτης γίνεται σύμβολο απομόνωσης και αντίστασης

Η περίφραξη στην παραλία του Λυώνα της Κορώνου και η οργισμένη αντίδραση των κατοίκων – Ένα πανό που φωνάζει πιο δυνατά από τις λέξεις.

Νάξος: Αναβολή στη συζήτηση για τις θερινές οικοδομικές εργασίες, παράταση διαβούλευσης έως 10 Ιουνίου

Δεν θα ισχύσει από φέτος η ρύθμιση για περιορισμούς στις κατασκευαστικές δραστηριότητες. Συνάντηση διαβούλευσης με οικοδόμους και νέα προθεσμία για προτάσεις.

Greek Islands Trail: Η Νάξος στην καρδιά του πρώτου πεζοπορικού δικτύου των Κυκλάδων

Ένα φιλόδοξο project που φέρνει πιο κοντά τον άνθρωπο, τη φύση και τον πολιτισμό – Η Νάξος ανάμεσα στους πρωταγωνιστές ενός βιώσιμου, τετράμηνου τουριστικού μοντέλου