Σάββατο, 2 Αυγούστου, 2025
ΑρχικήΒιβλίοΒ. Φραγκουλόπουλος: "Οι γραμματιζούμενοι διάβαζαν τα νέα στους ξωμάχους"

Β. Φραγκουλόπουλος: “Οι γραμματιζούμενοι διάβαζαν τα νέα στους ξωμάχους”

|

Ο Βασίλης Φραγκουλόπουλος σχεδόν σε όλη του τη ζωή ασχολείται με τον Τύπο. Νομικός και οικονομολόγος ο ίδιος, παράλληλα ωστόσο πρώτος πρόεδρος της Ένωσης Κυκλαδικού Τύπου, πρώτος διευθυντής σύνταξης της εφημερίδας «Κορωνίς Νάξου» ως φοιτητής τον Απρίλιο του 1972, συνεργάτης σε όλα σχεδόν τα αξιόλογα και ναξιακά έντυπα, αλλά και κυκλαδικά. Οι ιδιότητές του δεν τελειώνουν εδώ, εμείς ωστόσο διαλέξαμε να του μιλήσουμε για τον Τύπο.

Συνέντευξη σε: Χριστίνα Πολυγένη και Αλεξάνδρα Παπακοσμά (μαθήτριες του ΓΕΛ Νάξου “Μανώλης Γλέζος” για την διαδικτυακή εφημερίδα “Βήμα της Νάξου” 

Πότε εμφανίστηκαν οι πρώτες εφημερίδες στις Κυκλάδες;

«Πρωτοπόρα στην εφημεριδική χωροταξία των Κυκλάδων ήταν η Ερμούπολη. Και είναι εξηγήσιμο αυτό, αλλά δεν είναι της ώρας. Από το 1832 είδαν το φως εκεί βραχύβιες εκδόσεις. Η τυπογραφία άκμασε τον 19ο αιώνα στην πόλη αυτή, που ήταν δεύτερη μετά την Αθήνα στον αριθμό έκδοσης εντύπων. Ο πρώτος που στις αρχές του 1828 φέρεται να μεταφέρει από τη Σάμο ανενεργό τυπογραφείο στην Ερμούπολη ήταν ο Ιωάννης Σφοίνης, ενώ από τον Ιούλιο του 1828 ιδρύει τυπογραφείο εκεί ο Ιωάννης Βαρότσης από την Άμφισσα (Σάλωνα τότε), ο οποίος είχε εργαστεί ως τυπογράφος στη Βενετία και στα τυπογραφεία της Αθήνας και της Υδρας κατά την Επανάσταση και είχε εγκατασταθεί στην Ερμούπολη το 1826.

Το 1832 εκδίδονται οι πρώτες εφημερίδες στην Ερμούπολη. Αυτές είναι η «Ελληνική Μέλισσα» (L’ Abeille Grecque), που ήταν γραμμένη και στα γαλλικά και εκδόθηκε σε έξι ή επτά φύλλα, και τα «Περίεργα»που εξέδωσαν ένα φύλλο. Κανένα αντίτυπο από αυτά δεν διασώζεται. Δηλαδή, ο κυκλαδικός Τύπος έχει 193 συναπτά έτη στην πλάτη του. Σημειώνω ότι η λέξη δημοσιογράφος πρωτοαπαντάται το 1826 και η λέξη δημοσιογραφία το 1852, ενώ η λέξη εφημεριδογράφος το 1809».

Και στη Νάξο;

«Στη Νάξο, σύμφωνα με τις μέχρι τώρα πληροφορίες, η πρώτη εφημερίδα, η «Νάξος», εμφανίστηκε στο τέλος του 1890, ήταν μηνιαία και είχε ζωή μόλις έξι ετών περίπου. Πριν από αυτό το έτος, ειδήσεις από τη Νάξο φιλοξενούνται στον ερμουπολίτικο και αθηναϊκό Τύπο. Ο ναξιακός Τύπος, και αυτός αιωνόβιος, έχει 135 χρόνια συνολικής εκδοτικής ζωής, με παντελή απουσία εφημερίδων, όσο γνωρίζουμε, για ελάχιστα από αυτά τα χρόνια. Αυτό δεν σημαίνει ότι η διάρκεια έκδοσης επιμέρους εφημερίδων ήταν μεγάλη. Το αντίθετο.

Οι συντριπτικά περισσότερες εφημερίδες ήταν μικρόβιες, με μακροβιότερες το «Ναξιακόν Μέλλον» (61 συνολικά έτη, μαζί με το όμαιμο «Παροναξιακόν Μέλλον»), τη «Ναξιακή Πρόοδο» (29 συνολικά έτη), τη σωματειακή «Κορωνίδα», το «Αιγαίον» (10 συναπτά έτη) και τη «Φωνή Νάξου – Πάρου» (9 συνολικά έτη), με εβδομαδιαία έως διμηνιαία περιοδικότητα».

Σε ποια έκταση αναπτύχθηκε ο μαθητικός Τύπος στη Νάξο;

«Η ειδική αυτή κατηγορία εντύπων εμφανίστηκε στο Γυμνάσιο, αλλά ο κύριος όγκος της συναντάται στα Δημοτικά, όπου κυριαρχούν οι χειρόγραφες εφημερίδες. Διακρίνεται ο γυμνασιακός «Μαθητικός Πυρσός», παρά τον βραχύ βίο του σε δύο περιόδους, το 1950-1951 και το 1966. Διατηρούνται δύο τεύχη του περιοδικού «Μαθητική Ηχώ» του 1924, που δεν φαίνεται να έχει σχέση με σχολείο. Θα περίμενε κανείς ότι την έκρηξη έγχαρτων εκδόσεων της Μεταπολίτευσης θα ακολουθούσε η ψηφιακή έκδοση τέτοιων εντύπων, αλλά δεν συνέβη αυτό. Δεσπόζουν, όπως παντού, τα λεγόμενα κοινωνικά δίκτυα και οι ψηφιακές κοινότητες, με την εύκολη, γρήγορη και αταξινόμητη έκφρασή τους».

Ποια ήταν η απήχηση του έντυπου Τύπου στις τοπικές κοινωνίες μας, πριν από την εμφάνιση των ηλεκτρονικών και ψηφιακών μέσων;

«Η εφημερίδα ήταν το βασικό μαζικό μέσο ενημέρωσης. Λόγω, όμως, του αναλφαβητισμού, της φτώχειας και των δυσκολιών διακίνησης, τις εφημερίδες, ακόμα και τις τοπικές, τις διάβαζε περιορισμένος αριθμός προσώπων, κυρίως ευκατάστατοι συνδρομητές, τοπικοί θεσμικοί παράγοντες και λόγιοι που μετέδιδαν το περιεχόμενό τους σε μεγαλύτερο πληθυσμό. Ακόμα, όμως, και στις αρχές της δεκαετίας του 1960, που υπήρχε και το ραδιόφωνο, λίγοι είχαν το προνόμιο ενημέρωσης από αυτό, ειδικά στα χωριά του νησιού.

Εφημερίδες αγοράζονταν κυρίως από τα καφενεία, όπου έριχναν μια ματιά οι ξωμάχοι τα βράδια ή τις σχόλες ή τους διάβαζαν οι γραμματιζούμενοι τα νέα. Έπαιζαν, λοιπόν, τον ρόλο τους οι εφημερίδες, ανάλογα με την εποχή και την επιρροή των μεταδοτών των ειδήσεων».

Το “Βήμα της Νάξου” ανήκει στη νέα γενιά! (video)

Θεωρείτε εγκυρότερη την έντυπη ή την ηλεκτρονική δημοσιογραφία;

«Κατ’ αρχήν η έντυπη δημοσιογραφία από τη φύση και λειτουργία της είναι πιο έγκυρη. Αλλά δεν πρέπει να αποφαινόμαστε αξιωματικά και οριζόντια. Υπάρχουν Μέσα και Μέσα, ανεξάρτητα από τον τεχνικό τρόπο μετάδοσης της πληροφορίας ή του σχολίου. Η φύση του Μέσου, όμως, προσδιορίζει πολλές φορές τη χρήση και τη χρησιμότητά του. Ο καναδός φιλόσοφος Μακ Λούαν επινόησε νωρίς τη φράση «το μέσο είναι το μήνυμα».

Και εδώ οι πειρασμοί της ψηφιακής έκφρασης είναι μεγάλοι και οι εκτροπές από την εγκυρότητα, την ανιδιοτελή αντικειμενικότητα και την εμπιστοσύνη ορατές. Η αξιολόγηση της πληροφορίας και ο έλεγχος των πηγών δε γίνεται συνήθως από τα σύγχρονα ψηφιακά μέσα που προωθούν την κατανάλωση της πληροφορίας, το ελκυστικό θέμα, την επιφανειακή προσέγγιση. Στο πλαίσιο αυτό, η πρωτοβουλία του «Βήματος» να δώσει βήμα στους μαθητές είναι αξιέπαινη και ενισχύει την έντυπη αναγνωσιμότητα».

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο ένθετο «Το Βήμα της Νάξου» του ΓΕΛ Νάξου – «Μανώλης Γλέζος» που κυκλοφόρησε με «Το Βήμα της Κυριακής» στις 27 Απριλίου 2025 


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Κωμιακή, 2 Αυγούστου: Από τον καύσωνα στην ομίχλη – Το καλοκαίρι… θυμήθηκε το φθινόπωρο

Ο καιρός «αναποδογύρισε» απότομα στην ορεινή Νάξο – Σκηνικό ομίχλης, 19 βαθμοί και μια ανάρτηση από την Κωμιακή που έγινε viral

Ρεκόρ στο λιμάνι Πάρου: 8.249 επιβάτες και 1.099 οχήματα την 1η Αυγούστου (!!!)

Ο Αύγουστος μπήκε εκρηκτικά για την Πάρο – Ημέρα με τη μεγαλύτερη επιβατική κίνηση του φετινού καλοκαιριού, σύμφωνα με τα στοιχεία του Λιμεναρχείου

Ανάσα για τη ΡΕΔΗΣΕ Σύρου, oριστική διευθέτηση 20ετούς οικονομικής εκκρεμότητας

Ο Δήμος Σύρου – Ερμούπολης ανακοίνωσε την οριστική ρύθμιση προστίμων και προσαυξήσεων του ΕΦΚΑ – Διασφαλίζεται η λειτουργία του Δημοτικού Ραδιοφώνου και του οπτικοακουστικού αρχείου

Η Πορτάρα αφύπνισε θεσμούς, αλλά όχι αιρετούς, η ανάρτηση του Στράτου Φουτάκογλου

Οργισμένη αντίδραση από το μέλος της Δημοτικής Κοινότητας Νάξου για την απουσία της πολιτικής ηγεσίας μετά τη βεβήλωση του αρχαιολογικού χώρου – Το “τυχαίο κλικ” που έφερε την ανατροπή

Παγκόσμια ημέρα φάρων 2025: Περιήγηση στη ναυτική κληρονομιά της Ελλάδας

Στις 17 Αυγούστου, πολίτες και επισκέπτες καλούνται να γνωρίσουν από κοντά τη σημασία των φάρων και τη συμβολή των φαροφυλάκων.

Αεροδιακομιδή Φολεγάνδρου: Επίσημες διευκρινίσεις από το ΕΚΑΒ για το χρονικό και τις καθυστερήσεις

Το ΕΚΑΒ απαντά στις καταγγελίες για πολύωρη καθυστέρηση στη μεταφορά ασθενούς – Τι αναφέρει για τα επιχειρησιακά πρωτόκολλα, τον ρόλο της Πολεμικής Αεροπορίας και τις καιρικές συνθήκες

16ο Συνέδριο Συλλόγων Γυναικών Κυκλάδων: Στη Μύκονο ο διάλογος για τη βιωσιμότητα

Πάνω από 100 γυναίκες από όλο το νησιωτικό σύμπλεγμα συζήτησαν για την αειφορία, την τοπική ταυτότητα και τη συμβολή τους στην τουριστική ανάπτυξη.

Νάξος – Δημοτική Επιτροπή: Συνεδριάζει (05/08), στην ατζέντα, καθαρισμοί ακτών, ναοί και αφαλάτωση στη Σχοινούσα

Τα μέλη της Δημοτικής Επιτροπής Δήμου Νάξου & Μικρών Κυκλάδων θα εξετάσουν σειρά σημαντικών θεμάτων που αφορούν το περιβάλλον, την πολιτιστική κληρονομιά και τις υποδομές στα νησιά του Δήμου.

6 νέα πυροσβεστικά οχήματα για τις Κυκλάδες – Παρέμβαση Μονογυιού

Τέσσερα ISUZU 4x4 και δύο υδροφόρα οχήματα ενισχύουν την επιχειρησιακή ικανότητα των Πυροσβεστικών Υπηρεσιών στις Κυκλάδες.

37 χρόνια “Απεραθίτικα”: Μια έκδοση–σύμβολο για την πολιτιστική ψυχή της Νάξου

Μιχάλης Φραγκίσκος: Αναδρομή στην πρώτη έκδοση του περιοδικού “Απεραθίτικα” (1η Αυγούστου 1988) και φόρος τιμής στους Μανώλη Γλέζο και Κώστα Κατσουρό

«Γκαζιά στο χωριό, προσγείωση στον στύλο – Ένα ακόμα crash test στους δρόμους της Νάξου»

Όταν η τουριστική ταχύτητα συναντά την επαρχιακή… στενότητα: Τροχαίο έξω από το Γαλανάδο υπενθυμίζει τι σημαίνει "δρόμοι made in 1965".

Ο Tom Hanks στη Νάξο: Στιγμές απλότητας, χαμόγελα και μια σέλφι στην Απείρανθο

Ο χολιγουντιανός σταρ επισκέφθηκε τη Νάξο την Τετάρτη 30 Ιουλίου, ανακαλύπτοντας τη μαγεία του Σαγκρίου και της Απειράνθου – Ένα γεύμα, μια σέλφι και πολλές όμορφες αναμνήσεις

Νάξος: Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων βάζει “όρια” στην Πορτάρα, τέλος στην ανεξέλεγκτη πρόσβαση

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων βάζει “όρια” στην Πορτάρα – Τέλος στην ανεξέλεγκτη πρόσβαση - Όταν ο σεβασμός δεν είναι αυτονόητος, η προστασία γίνεται μονόδρομος

Κυκλάδες: Γυρίζουν την πλάτη στα «χρυσά» νησιά, “χαμένη” και η Αμοργός, σταθερή η Νάξος

Υψηλές τιμές και οικονομική πίεση στρέφουν Έλληνες και ξένους σε εναλλακτικούς, οικονομικότερους προορισμούς

Αμοργός: Ένταση και επεισόδια στο πανηγύρι της ψημένης ρακής μετά από πολιτικό σύνθημα

Απρόσμενη τροπή πήρε το παραδοσιακό γλέντι στα Κατάπολα, όταν συνθήματα υπέρ της Παλαιστίνης προκάλεσαν αντιδράσεις, λογομαχίες και τελικά, διακοπή της γιορτής.

Hellenic Seaways: Το “HIGHSPEED 4” αντικαθιστά το “HELLENIC HIGHSPEED”, ποιος ο λόγος;

Αλλαγή πλοίου στη γραμμή Πειραιάς – Κυκλάδες – Κατάπολα – Επιστροφή, σύμφωνα με ανακοίνωση της Hellenic Seaways

Πανελλαδικές 2025: «Πνοή» επιτυχίας για τους μαθητές της Νάξου

Μαθητές και μαθήτριες του φροντιστηρίου «ΠΝΟΗ» στη Νάξο διακρίνονται στις Πανελλαδικές εξετάσεις – Πού πέρασαν και τι βαθμούς συγκέντρωσαν

Η Κέα λέει «όχι» στην τουριστική υπερβολή, το νησί αντέχει μέχρι 1.000 ακόμη κλίνες

Ο Δήμος Κέας ζητά επίσημη απαγόρευση για τα Σύνθετα Τουριστικά Καταλύματα – Στο τραπέζι το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας και της ταυτότητας του νησιού

Έλενα Ξενάκη: Από το Σαγκρί Νάξου στην κορυφή του κόσμου με την Εθνική Πόλο (video)

Η MVP του παγκόσμιου τελικού μιλά με συγκίνηση για το χρυσό μετάλλιο, τις θυσίες, την ομάδα της καρδιάς της και το αίτημα για ένα κολυμβητήριο αποκλειστικά για την Εθνική – Μια Νάξια ψυχή που εμπνέει. (video)

Αυτοδιοικητικές εκλογές: Καταργείται ο δεύτερος γύρος, εκλογές τον Νοέμβριο, Νέο όριο το 42% για εκλογή Δημάρχου

Η κυβέρνηση φέρνει ριζικές αλλαγές στον εκλογικό νόμο για δήμους και περιφέρειες – Τέλος ο δεύτερος γύρος, λιγότεροι υποψήφιοι και αλλαγές στη σταυροδοσία.