Κυριακή, 22 Ιουνίου, 2025
ΑρχικήΒιβλίοΒ. Φραγκουλόπουλος: "Οι γραμματιζούμενοι διάβαζαν τα νέα στους ξωμάχους"

Β. Φραγκουλόπουλος: “Οι γραμματιζούμενοι διάβαζαν τα νέα στους ξωμάχους”

|

Ο Βασίλης Φραγκουλόπουλος σχεδόν σε όλη του τη ζωή ασχολείται με τον Τύπο. Νομικός και οικονομολόγος ο ίδιος, παράλληλα ωστόσο πρώτος πρόεδρος της Ένωσης Κυκλαδικού Τύπου, πρώτος διευθυντής σύνταξης της εφημερίδας «Κορωνίς Νάξου» ως φοιτητής τον Απρίλιο του 1972, συνεργάτης σε όλα σχεδόν τα αξιόλογα και ναξιακά έντυπα, αλλά και κυκλαδικά. Οι ιδιότητές του δεν τελειώνουν εδώ, εμείς ωστόσο διαλέξαμε να του μιλήσουμε για τον Τύπο.

Συνέντευξη σε: Χριστίνα Πολυγένη και Αλεξάνδρα Παπακοσμά (μαθήτριες του ΓΕΛ Νάξου “Μανώλης Γλέζος” για την διαδικτυακή εφημερίδα “Βήμα της Νάξου” 

Πότε εμφανίστηκαν οι πρώτες εφημερίδες στις Κυκλάδες;

«Πρωτοπόρα στην εφημεριδική χωροταξία των Κυκλάδων ήταν η Ερμούπολη. Και είναι εξηγήσιμο αυτό, αλλά δεν είναι της ώρας. Από το 1832 είδαν το φως εκεί βραχύβιες εκδόσεις. Η τυπογραφία άκμασε τον 19ο αιώνα στην πόλη αυτή, που ήταν δεύτερη μετά την Αθήνα στον αριθμό έκδοσης εντύπων. Ο πρώτος που στις αρχές του 1828 φέρεται να μεταφέρει από τη Σάμο ανενεργό τυπογραφείο στην Ερμούπολη ήταν ο Ιωάννης Σφοίνης, ενώ από τον Ιούλιο του 1828 ιδρύει τυπογραφείο εκεί ο Ιωάννης Βαρότσης από την Άμφισσα (Σάλωνα τότε), ο οποίος είχε εργαστεί ως τυπογράφος στη Βενετία και στα τυπογραφεία της Αθήνας και της Υδρας κατά την Επανάσταση και είχε εγκατασταθεί στην Ερμούπολη το 1826.

Το 1832 εκδίδονται οι πρώτες εφημερίδες στην Ερμούπολη. Αυτές είναι η «Ελληνική Μέλισσα» (L’ Abeille Grecque), που ήταν γραμμένη και στα γαλλικά και εκδόθηκε σε έξι ή επτά φύλλα, και τα «Περίεργα»που εξέδωσαν ένα φύλλο. Κανένα αντίτυπο από αυτά δεν διασώζεται. Δηλαδή, ο κυκλαδικός Τύπος έχει 193 συναπτά έτη στην πλάτη του. Σημειώνω ότι η λέξη δημοσιογράφος πρωτοαπαντάται το 1826 και η λέξη δημοσιογραφία το 1852, ενώ η λέξη εφημεριδογράφος το 1809».

Και στη Νάξο;

«Στη Νάξο, σύμφωνα με τις μέχρι τώρα πληροφορίες, η πρώτη εφημερίδα, η «Νάξος», εμφανίστηκε στο τέλος του 1890, ήταν μηνιαία και είχε ζωή μόλις έξι ετών περίπου. Πριν από αυτό το έτος, ειδήσεις από τη Νάξο φιλοξενούνται στον ερμουπολίτικο και αθηναϊκό Τύπο. Ο ναξιακός Τύπος, και αυτός αιωνόβιος, έχει 135 χρόνια συνολικής εκδοτικής ζωής, με παντελή απουσία εφημερίδων, όσο γνωρίζουμε, για ελάχιστα από αυτά τα χρόνια. Αυτό δεν σημαίνει ότι η διάρκεια έκδοσης επιμέρους εφημερίδων ήταν μεγάλη. Το αντίθετο.

Οι συντριπτικά περισσότερες εφημερίδες ήταν μικρόβιες, με μακροβιότερες το «Ναξιακόν Μέλλον» (61 συνολικά έτη, μαζί με το όμαιμο «Παροναξιακόν Μέλλον»), τη «Ναξιακή Πρόοδο» (29 συνολικά έτη), τη σωματειακή «Κορωνίδα», το «Αιγαίον» (10 συναπτά έτη) και τη «Φωνή Νάξου – Πάρου» (9 συνολικά έτη), με εβδομαδιαία έως διμηνιαία περιοδικότητα».

Σε ποια έκταση αναπτύχθηκε ο μαθητικός Τύπος στη Νάξο;

«Η ειδική αυτή κατηγορία εντύπων εμφανίστηκε στο Γυμνάσιο, αλλά ο κύριος όγκος της συναντάται στα Δημοτικά, όπου κυριαρχούν οι χειρόγραφες εφημερίδες. Διακρίνεται ο γυμνασιακός «Μαθητικός Πυρσός», παρά τον βραχύ βίο του σε δύο περιόδους, το 1950-1951 και το 1966. Διατηρούνται δύο τεύχη του περιοδικού «Μαθητική Ηχώ» του 1924, που δεν φαίνεται να έχει σχέση με σχολείο. Θα περίμενε κανείς ότι την έκρηξη έγχαρτων εκδόσεων της Μεταπολίτευσης θα ακολουθούσε η ψηφιακή έκδοση τέτοιων εντύπων, αλλά δεν συνέβη αυτό. Δεσπόζουν, όπως παντού, τα λεγόμενα κοινωνικά δίκτυα και οι ψηφιακές κοινότητες, με την εύκολη, γρήγορη και αταξινόμητη έκφρασή τους».

Ποια ήταν η απήχηση του έντυπου Τύπου στις τοπικές κοινωνίες μας, πριν από την εμφάνιση των ηλεκτρονικών και ψηφιακών μέσων;

«Η εφημερίδα ήταν το βασικό μαζικό μέσο ενημέρωσης. Λόγω, όμως, του αναλφαβητισμού, της φτώχειας και των δυσκολιών διακίνησης, τις εφημερίδες, ακόμα και τις τοπικές, τις διάβαζε περιορισμένος αριθμός προσώπων, κυρίως ευκατάστατοι συνδρομητές, τοπικοί θεσμικοί παράγοντες και λόγιοι που μετέδιδαν το περιεχόμενό τους σε μεγαλύτερο πληθυσμό. Ακόμα, όμως, και στις αρχές της δεκαετίας του 1960, που υπήρχε και το ραδιόφωνο, λίγοι είχαν το προνόμιο ενημέρωσης από αυτό, ειδικά στα χωριά του νησιού.

Εφημερίδες αγοράζονταν κυρίως από τα καφενεία, όπου έριχναν μια ματιά οι ξωμάχοι τα βράδια ή τις σχόλες ή τους διάβαζαν οι γραμματιζούμενοι τα νέα. Έπαιζαν, λοιπόν, τον ρόλο τους οι εφημερίδες, ανάλογα με την εποχή και την επιρροή των μεταδοτών των ειδήσεων».

Το “Βήμα της Νάξου” ανήκει στη νέα γενιά! (video)

Θεωρείτε εγκυρότερη την έντυπη ή την ηλεκτρονική δημοσιογραφία;

«Κατ’ αρχήν η έντυπη δημοσιογραφία από τη φύση και λειτουργία της είναι πιο έγκυρη. Αλλά δεν πρέπει να αποφαινόμαστε αξιωματικά και οριζόντια. Υπάρχουν Μέσα και Μέσα, ανεξάρτητα από τον τεχνικό τρόπο μετάδοσης της πληροφορίας ή του σχολίου. Η φύση του Μέσου, όμως, προσδιορίζει πολλές φορές τη χρήση και τη χρησιμότητά του. Ο καναδός φιλόσοφος Μακ Λούαν επινόησε νωρίς τη φράση «το μέσο είναι το μήνυμα».

Και εδώ οι πειρασμοί της ψηφιακής έκφρασης είναι μεγάλοι και οι εκτροπές από την εγκυρότητα, την ανιδιοτελή αντικειμενικότητα και την εμπιστοσύνη ορατές. Η αξιολόγηση της πληροφορίας και ο έλεγχος των πηγών δε γίνεται συνήθως από τα σύγχρονα ψηφιακά μέσα που προωθούν την κατανάλωση της πληροφορίας, το ελκυστικό θέμα, την επιφανειακή προσέγγιση. Στο πλαίσιο αυτό, η πρωτοβουλία του «Βήματος» να δώσει βήμα στους μαθητές είναι αξιέπαινη και ενισχύει την έντυπη αναγνωσιμότητα».

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο ένθετο «Το Βήμα της Νάξου» του ΓΕΛ Νάξου – «Μανώλης Γλέζος» που κυκλοφόρησε με «Το Βήμα της Κυριακής» στις 27 Απριλίου 2025 


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Σαντορίνη: Η “Κόρη της Θήρας” ξαναστέκεται όρθια με νέα αντισεισμική βάση

Η Κόρη της Θήρας ξαναστέκεται όρθια – Η νέα αντισεισμική βάση και η έκθεση «Κυκλαδίτισσες» στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θήρας

Ο Γιώργος Χατζημάρκος… πίσω από τη σχάρα, στην Κω, ο Περιφερειάρχης πήρε μαθήματα «ψησίματος»

Μια στάση για χαιρετισμό εξελίχθηκε σε γρήγορο σεμινάριο… γύρου! Ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου επισκέφτηκε το σουβλατζίδικο του φίλου του στην Κω και έβαλε ποδιά.

Cyclades Cup 2025: Η Ρεγκάτα που ένωσε θάλασσα, πολιτισμό και κοινότητα στις Κυκλάδες

Στην Αντίπαρο και με φόντο την αυθεντική κυκλαδίτικη εμπειρία, η δεύτερη διοργάνωση του Cyclades Cup απέδειξε πως η αριστεία στην ιστιοπλοΐα μπορεί να συμβαδίζει με την ουσία και τον σεβασμό στον τόπο

Νάξος: Μέρες πρασίνου και συλλογικής δράσης στη Γαλήνη, ένα χωριό που νοιάζεται (photos)

Από τον καθαρισμό των δρόμων ως τη φύτευση δέντρων στον Αμμίτη, η Γαλήνη «ανάσανε» ξανά χάρη σε μια κοινή προσπάθεια με την υπηρεσία Πρασίνου του Δήμου Νάξου

Σίκινος: Απόδραση στην αυθεντικότητα των Κυκλάδων

Ανάμεσα στην Ίο και τη Φολέγανδρο, η Σίκινος προσφέρει στον επισκέπτη ήσυχες διακοπές, απομονωμένες παραλίες, μοναδικά μονοπάτια, αρχαιολογικούς θησαυρούς και ζωντανή παράδοση, χωρίς να αλλοιώνει την ταυτότητά της.

Μικρές Κυκλάδες χωρίς αυτοκίνητο: Τέσσερα νησιά για αυθεντικές, ήσυχες διακοπές (video)

Δονούσα, Κουφονήσια, Σχοινούσα και Ηρακλειά προσφέρουν παραλίες με κρυστάλλινα νερά, γραφικά σοκάκια και χαλαρούς ρυθμούς – όλα χωρίς την ανάγκη μετακίνησης με αυτοκίνητο.

Η Τοσοδούλα χορεύει στη Νάξο – Μια παραμυθένια παράσταση από καρδιάς

Η μαθητική παράσταση του AlteR riTmo «Η Τοσοδούλα» ζωντανεύει στο Δημοτικό Θέατρο Ι. Καμπανέλλη στις 24 & 25 Ιουνίου, με παιδιά και εφήβους της Νάξου να χορεύουν τη φύση, τη φαντασία και τη δύναμη του παραμυθιού

«Μπαμπά, τι φαΐ θα φάμε σήμερα;». Το νέο σπιτικό στέκι στη Χώρα Νάξου με καρδιά και ουσία

Όταν η καθημερινή ερώτηση του παιδιού γίνεται γευστική απάντηση για όλη την οικογένεια.

Νάξος – “Ρίζες & Ειρήνη”: Η καρδιά του χορού χτυπά (21/06) στο Καμπανέλλης

Το Motus Studio και η Μαργαρίτα Τσίγκου παρουσιάζουν για δεύτερη και τελευταία φορά την παράσταση που συγκίνησε, μίλησε για την ειρήνη και ένωσε τα χέρια των παιδιών της Νάξου για έναν καλύτερο κόσμο

Η Δονούσα στο Greek Islands Trail: Όταν τα μονοπάτια της καρδιάς γίνονται πανελλήνιο σημείο αναφοράς

Η κυκλική διαδρομή Σταυρός–Κέντρος–Μερσήνι–Μεσαριά εντάχθηκε στο εμβληματικό πρόγραμμα G.I.T, προβάλλοντας διεθνώς τη φυσιογνωμία της Δονούσας

Συνεχής Ενημέρωση: Μεγάλη Πυρκαγιά στην Ορεινή Νάξο, επίκεντρο τη Ράχη του Προφήτη Ηλία στη Μονή (video)

Εναέρια και επίγεια μέσα μάχονται με τις φλόγες στη ράχη της Μονής – Από όχημα που πήρε φωτιά η πιθανή αιτία της πυρκαγιάς (video)

Κόρωνος (Λυώνας) – Αντώνης Παπακωνσταντής: Έφυγε ξαφνικά, αλλά θα μείνει για πάντα δίπλα μας

Μια συγκινητική αποχαιρετιστήρια ανάρτηση του Γιώργου Κουφόπουλου για τον αγαπημένο φίλο, συνοδοιπόρο και πρώην πρόεδρο του συλλόγου

Εκτακτο: Φωτιά σε εξέλιξη στον Κυνίδαρο

Επιχειρούν επίγειες και εναέριες δυνάμεις – Συνδρομή από υδροφόρες των ΟΤΑ για την κατάσβεση της δασικής πυρκαγιάς

“O Χαρχαλιάς”: Η νέα ταβέρνα στη Μέση Ποταμιά που μαγειρεύει με καρδιά και μνήμες

Στην πράσινη καρδιά της Νάξου, μια αυθεντική ταβέρνα σερβίρει γεύσεις που μυρίζουν πατρίδα, με σεβασμό στην τοπική παράδοση και ζεστή φιλοξενία που σε κάνει να νιώθεις σαν στο σπίτι σου.

Naxos Meat: Μια νέα επιχειρηματική σελίδα για τη Νάξο, στήριγμα στην τοπική παραγωγή

Η οικογένεια Βασαλάκη επενδύει στον πρωτογενή τομέα, ενισχύοντας το ντόπιο προϊόν με ποιότητα και όραμα

«Μπαμπά, τι φαΐ θα φάμε σήμερα;». Το νέο σπιτικό στέκι στη Χώρα Νάξου με καρδιά και ουσία

Όταν η καθημερινή ερώτηση του παιδιού γίνεται γευστική απάντηση για όλη την οικογένεια.

Στέλλα Τσουνέλλη – Φουτάκογλου: Η τελευταία κεντήστρα της παράδοσης στη Χώρα της Νάξου

Από τη Μικρά Ασία στη Νάξο, η κυρία Στέλλα υφαίνει με βελόνα και νήμα τις μνήμες, τις ρίζες και την ψυχή ενός τόπου που δεν ξεχνά.

Νάξος: Όταν τα σκουπίδια… μιλούν, μήνυμα με σακούλες σε ασυνείδητο οδηγό

Παρκάρισμα "καρφί" δίπλα στους κάδους και η πιο ευφάνταστη απάντηση των κατοίκων: δύο σακούλες σκουπιδιών στο καπό αυτοκινήτου. Νάξος, έχεις ταλέντο!

Guardian: Η παραλία στο Καστράκι της Νάξου ανάμεσα στις τρεις καλύτερες της Ευρώπης για το 2025

Διπλή διάκριση για την Ελλάδα – Το Καστράκι Νάξου και η Φακίστρα Πηλίου ανάμεσα στους κορυφαίους προορισμούς για ήλιο, θάλασσα και αυθεντική απόλαυση

Ηρώ Μουκίου: «Στη Νάξο βρήκα ξανά τη γαλήνη, όπως στη ζωγραφική και τη θάλασσα»

Η αγαπημένη ηθοποιός μιλά στον Νίκο Σκορδιαλό για τον ρόλο της στη σειρά «Άγιος Έρωτας», την επιστροφή της στην τηλεόραση, την αγάπη της για τη ζωγραφική και τη βαθιά σχέση της με την πίστη και τη νέα γενιά.