Μια από τις μεγαλύτερες εκρήξεις του ηφαιστείου της Σαντορίνης είναι αυτή που συνέβη το 1650 στη θέση ‘’Κουλούμβου’’. Σχετικά με αυτή την έκρηξη υπάρχουν δύο επιστολές, μία από τους κατοίκους της Θήρας προς τους κατοίκους της Νάξου και μια, που ουσιαστικά είναι η απάντηση της πρώτης, από τη Νάξο. Τι αναφέρουν; Η απάντηση μέσα από τη σελίδα του “Ορεινού Αξώτη” που λατρεύει να μας μεταφέρει στο παρελθόν…
Οι δύο αυτές επιστολές δημοσιεύθηκαν πρώτα στο περιοδικό ΘΗΡΑ το 1889 και αναδημοσιεύθηκαν στο περιοδικό ΕΣΤΙΑ από τον Μιχάλη Ιακ. Μαρκόπολις το 1891. Χαρακτηριστικό της επιστολής από τη Σαντορίνη είναι η μεταφορά με απλά λόγια μια τεράστιας καταστροφής, ενώ χαρακτηριστικό της επιστολής από τη Νάξο είναι η ένδειξη αλληλεγγύης, οι Νάξιοι καλούν τους Σαντορινιούς να έρθουν να φιλοξενηθούν στην Νάξο .
Οι επιστολές αναφέρουν.. Από Σαντορίνη προς Νάξο
‘’Ευλαβέστατοι ιερείς και τίμιοι γέροντες της Χώρας και περιχώρων της νήσου Ναξίας . Εμείς φτωχοί έρημοι και σκλάβοι οι πολλά χαμένοι από τις αμαρτίες μας απέ το νησί της Σαντορίνης δίνομε είδηση για το μυστήριο τούτο όπου μας συνέβη εις τον τόπο ετούτο τον οργισμένο από τον μεγαλοδύναμο Θεό . Κατέχετε πως απέ τις δέκα του Σεπτεμβρίου άρχισαν οι σεισμοί σε τούτο το νησί και έτρεμε σαν να τρέμει καλάμι και κάμαμε μερονυχτίς δεήσεις και στις 26 του ίδιου μήνα άνοιξε μια φλέβα πύρινη και φωτιά με καπνό μέσα στη θάλασσα δύο μίλια μακριά από τον τόπο τον λεγόμενο Κουλούπου και σε τρεις μέρες πάλι άνοιξε η φλέβα με τον σεισμό και έβγαλε φωτιά με καπνό και αστραπές με βροντές με αστροπελέκια με σεισμό και με ταραχή μεγάλη και τρομακτική και χάλασε τα σπίτια μας και πλάκωσε ανθρώπους και όσοι άνθρωποι ήταν όξω πέθαναν και τα πετούμενα όλα ψοφήσανε και τα χοντρά ζώα χάθηκαν και ο αέρας τύφλωνε τους μικρούς ανθρώπους και η θάλασσα έφυγε από το τόπο της και πήρε τα χωράφια μας όλα και ‘έβγαινε τόση βρώμα που δεν μπορούμε να φάμε , το στόμα μας είναι γεμάτο διάφη και ακόμα έως τώρα έχομε περισσότερο φόβο και ο μεγαλοδύναμος Θεός να κάνει ελεημοσύνη σε εμάς και η θάλασσα έπηξε και δεν μπορεί πλεούμενο να περάσει και ο παντοδύναμος να μας λυτρώσει απέ τούτη τη δυστυχία όπου είμαστε .
1650 Οκτωβρίου 3
Οι ιερείς και πρόκριτοι της νήσου Σαντορίνης γράφομεν.’’
Και η Απάντηση της Νάξου
‘’Αιδεσιμότατοι παπάδες και πρόκριτοι της μεγαλειοτάτης κοινότητας Σαντορίνης
Με μεγάλο μας καημό και λύπηση των ψυχών μας πιάσαμε το γράμμα σας και διαβάσαμε τα κάζα και τη δυστυχία της αφεντιά σας και πρέπει πως ο πανέλεος Θεός θα να ριξε την κατάρα του απάνω σε τούτα τα δυστυχισμένα νησιά και στέκονται όλα κατατρεμένα από πάσα λογής κατατρέξιμο και δυστυχίες και αφανισμοί αμή και εδώ στη Ναξία πήραμε είδηση και ακούσαμε και το βουητό που έγινε στον ουρανό και στη γη και στη θάλασσα και τρέμαμε όλοι μικροί και μεγάλοι χωρίς να ξέρουμε αν θα ναι το τέλος του κόσμου και ύπνο ήσυχο δεν κοιμόμαστε απαντέχοντας ώρα την ώρα το χαλασμό του νησιού μας από τον σεισμό και από την θεϊκή οργή που ακολούθησε και σας γράφομε πως αν ορίζετε από εσάς να ξεκινήσετε για το νησί μας θα σας αποδεχτούμε ως είναι το μπορετό μας με τη πάσα καλή καρδιά ως για να γλυτώσει η αφεντιά σας από τα αστροπελέκια και την φλόγα όπου συντρέχει σε σας και απομείνομε έχοντας την αποθυμιά να ξέρουμε και πως επογινίκετε
Από Ναξία έτος 1650 εις Νοεμβρίου 17’’
Επιμέλεια ΟΡΕΙΝΟΣ ΑΞΩΤΗΣ
