Τρίτη, 22 Ιουλίου, 2025
ΑρχικήΒιβλίοΙακ. Καμπανέλλης: Μικρά μυστικά μέσα σε ...κούτες

Ιακ. Καμπανέλλης: Μικρά μυστικά μέσα σε …κούτες

|

Ακόμη και σήμερα, η Κατερίνα Καμπανέλλη, κόρη του Ναξιώτη θεατρικού συγγραφέα βρίσκει ανέκδοτα έργα του πατέρα της και μάλιστα στα πιο παράξενα σημεία του σπιτιού 

Τελευταία δειλά δειλά αρχίζουμε και αποκτάμε αρχειακή συνείδηση. Συνειδητοποιούμε την αξία των αρχείων. Είμαστε στην αρχή του δρόμου όμως ακόμη.

Οχι ότι δεν υπάρχουν αρχεία του κράτους, της Εκκλησίας κ.λπ., υπάρχουν, αλλά είναι δυσπρόσιτα και άγνωστα και καθόλου διαφημισμένα.

Και σε μερικές περιπτώσεις «απαγορευμένα» από τον καχύποπτο αξιωματούχο που έχει αναλάβει τη διατήρησή τους.

Του λείπει η συνείδηση της συμβολής τους στη συλλογική μνήμη, στην παιδεία, στη συγκρότηση της συλλογικής ιστορικής εικόνας, στην αυτογνωσία. Αρχείο μη προσβάσιμο στον πολίτη είναι μη λειτουργικό για τον σκοπό που διαφυλάχθηκε.

Μια φίλη μού είπε «καταστρέφουμε θησαυρούς που αγνοούμε ότι είναι θησαυροί». Αλλά και στο κουτί να μείνουν με τη ναφθαλίνη, να μην τα φάει ο σκόρος, αν δεν αποδοθούν στο κοινό, στους πολίτες, είναι σαν να μην υπάρχουν.

Η πρώτη ημέρα της δημοσίευσης του «Μαουτχάουζεν» συμπίπτει με την προβοκάτσια στον Εβρο, όταν δηλαδή με εντολή του Γ. Παπαδόπουλου έριξαν ζάχαρη στα καύσιμα των τανκς και κατηγόρησαν για το σαμποτάζ αυτό αριστερούς στρατιώτες
Η πρώτη ημέρα της δημοσίευσης του «Μαουτχάουζεν» συμπίπτει με την προβοκάτσια στον Εβρο, όταν δηλαδή με εντολή του Γ. Παπαδόπουλου έριξαν ζάχαρη στα καύσιμα των τανκς και κατηγόρησαν για το σαμποτάζ αυτό αριστερούς στρατιώτες  

Τα θεατρικά έργα του Ιάκωβου Καμπανέλλη έχουν ψηφιοποιηθεί από το Εθνικό Θέατρο, ευτυχώς! Υπάρχει όμως και ένας τεράστιας σημασίας όγκος αδημοσίευτων κειμένων, θεατρικών έργων, σεναρίων, μελετών που «κοιμάται» σε κουτιά στο σπίτι του!

Η κόρη του, η Κατερίνα, με τη βοήθεια της Δανάης Πολυχρονοπούλου, τα καταγράφει, τα ταξινομεί. Δυστυχώς το αρχικό υλικό είναι από χαρτί, που η ηλικία του ξεπερνάει σε μερικά χειρόγραφα τα εξήντα χρόνια.

Το χαρτί φθείρεται, η γραφή χάνεται, χάνεται η μνήμη, όχι η ταμπέλα, αλλά το «ψαχνό», η σκέψη, το έργο.

Στην Ιστορία έχουν διασωθεί τίτλοι έργων αλλά όχι το ίδιο το έργο. Από τις εκατό τόσες τραγωδίες του Σοφοκλή [εκατόν δεκατρείς οι τίτλοι που γνωρίζουμε] έχουν διασωθεί μόνον οι επτά. Και πώς να σκαλίσεις τότε στο μάρμαρο ολόκληρο έργο για να το γλιτώσει η πέτρα από την πάλη με τον χρόνο και τη φθορά. Φανταστείτε να είχαμε διαβαστερό το σύνολο των έργων του, τι πλούτος, τι θησαυρός σκέψης, πολιτισμού, παιδείας.

Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης είναι ο συγγραφέας του σημαντικότερου μεταπολεμικού λογοτεχνικού έργου, του «Μαουτχάουζεν».

Είναι ο σεναριογράφος του κινηματογραφικού αριστουργήματος «Ο Δράκος» και «η Στέλλα» του «με τα κόκκινα γάντια» έγινε η διεθνώς επιτυχημένη «Στέλλα» με τη Μελίνα Μερκούρη σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη.

Ο μεγάλος νεωτεριστής του μεταπολεμικού μας θεάτρου, Κάρολος Κουν, βρήκε στο θεατρικό έργο του Καμπανέλλη τον συγγραφέα που άλλαξε ολόκληρο το μεταπολεμικό νεοελληνικό θέατρο.

Ο Μίκης Θεοδωράκης βρήκε στον Καμπανέλλη τον ποιητή. Ο ποιητής συνάντησε τον μουσικό και το «Μαουτχάουζεν» [ποιητικό απόσταγμα του μεγάλου του ομώνυμου έργου] συγκλόνισε όταν πρωτακούστηκε, τραγουδήθηκε, έγινε σημαία ενός μεγάλου τμήματος της νεολαίας και συνεχίζει να τραγουδιέται ακόμη.

Τον ονόμασαν πατριάρχη του νεοελληνικού θεάτρου. Μεγάλοι ηθοποιοί ερμήνευσαν έργα του [Καζάκος, Καρέζη, Αλεξανδράκης, Ηλιόπουλος κ.ά.].

Εμπνεύστηκαν από αυτά. Εγινε ακαδημαϊκός και μερίμνησε μέσα από την Ακαδημία για το νεοελληνικό θέατρο.

Εγινε διευθυντής της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, αντιπρόεδρος στην ΕΡΤ. Στο Μαουτχάουζεν εκλέχτηκε πρόεδρος των Ελλήνων Κρατουμένων και έμεινε παραπάνω για να βοηθήσει τους Ελληνες Εβραίους να επιστρέψουν στη γη τους.

Το σύνολο του έργου του μεγάλο, αναγνωρίστηκε, αγαπήθηκε, παραστάθηκε, τραγουδήθηκε, διαβάστηκε.

Ο Καμπανέλλης σπούδασε τεχνικό σχέδιο στη Σιβιτανίδειο, η ειδικότητά του αυτή τον κράτησε στη ζωή στο Μαουτχάουζεν.

Δεν είχε υπόψη του να γίνει συγγραφέας. Η φρίκη που έζησε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μαουτχάουζεν, η Μέδουσα που αντίκρισε στα μάτια όταν τον κατέβασαν οι φρουροί του στον πάτο του πηγαδιού, τον μεταμόρφωσε σε συγγραφέα ή γλίτωσε από την τρομερή ματιά της γιατί έκρυβε μέσα του την ασπίδα αυτής της τέχνης.

 

Χειρόγραφο από το μυθιστόρημα-μαρτυρία «Μαουτχάουζεν»
Χειρόγραφο από το μυθιστόρημα-μαρτυρία «Μαουτχάουζεν» 

Ο Πρίμο Λέβι ήταν χημικός, δεν είχε υπόψη του να γίνει συγγραφέας, «στο Αουσβιτς» -είπε- «η φρίκη με έσπρωξε να γράψω».

Κι αυτόν τον κράτησε στη ζωή στο ναζιστικό στρατόπεδο η ειδικότητά του. Δούλεψε στο χημείο. Ο Ιάκωβος δούλεψε στο σχεδιαστήριο.

Δεν γλίτωσαν τα βασανιστήρια, τον εξευτελισμό, γλίτωσαν τη βαριά καταναγκαστική εργασία που σκότωνε.

Οι κρατούμενοι ήταν τα εύθραυστα γρανάζια της παραγωγικής ναζιστικής μηχανής. Δεν λογίζονταν άνθρωποι. Εσπαζε το ένα γρανάζι, βάζαν άλλο στη θέση του.

Τα παιδιά, τα βρέφη, τους γέρους τούς σκότωναν, δεν μπορούσαν να προσφέρουν στη ναζιστική μηχανή.

…την τελευταία βδομάδα του Απρίλη είδαμε σωρούς χαρτιά να καίγονται κοντά στη μεριά που ήταν τα εργαστήρια. Καίγανε τα αρχεία. Εξαφανίζανε τους καταλόγους των ντουφεκισμένων, των κρεμασμένων, των σκασμένων με το γκάζι, των πνιγμένων στον Γαλάζιο Δούναβη, των φαγωμένων από σκυλιά, των ξεπνοϊσμένων από βασανιστήρια…[Ι. ΚΑΜΠΑΝΕΛΛΗΣ «Μαουτχάουζεν» σελ. 2. Λίγες μέρες πριν μπουν οι Αμερικάνοι ]

…Ο φασισμός ήταν ακόμα παρών, αλλά κρυμμένος μέσα στο κουκούλι του. Προετοίμαζε την αλλαγή του για να εμφανιστεί ξανά με καινούργιο πρόσωπο, μη αναγνωρίσιμο, πιο αξιοσέβαστο, προσαρμοσμένος στις καινούργιες συνθήκες ενός κόσμου ο οποίος έβγαινε από την καταστροφή που ο ίδιος ο φασισμός είχε προκαλέσει… [Πρίμο Λέβι, «Εάν αυτό είναι ο Ανθρωπος» σελ. 213]

Περίληψη από τη σπονδυλωτή ταινία «Το κανόνι και το αηδόνι». Δεξιά, Μάιος 1945 στο Μαουτχάουζεν στη Γερμανία
Περίληψη από τη σπονδυλωτή ταινία «Το κανόνι και το αηδόνι». Δεξιά, Μάιος 1945 στο Μαουτχάουζεν στη Γερμανία | 

Βαριά και πολύτιμη η κληρονομιά που μας άφησε ο Ιάκωβος Καμπανέλλης. Είναι ένα πνευματικό χρυσάφι που ολόκληρο πρέπει να γίνει κτήμα όλων.

Δεν γίνεται να την αποποιηθούμε ως πτωχοί και ανήμποροι νεοέλληνες συγγενείς επειδή λιποψυχήσαμε ή γιατί αμελήσαμε ή προσχηματικά για λόγους «κρίσης» ή γιατί θα μας φάει το τέρας της γραφειοκρατίας.

Ειδικά τώρα που το φίδι του φασισμού αλλάζει δέρμα, ακονίζει δόντια, τώρα τη χρειαζόμαστε.

Το υπουργείο Πολιτισμού είναι εδώ. Εδώ η Ρόδος, εδώ και το πήδημα.

Χτύπησα την πόρτα του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου γιατί εκεί ήξερα, εκεί είχα την πρόσβαση, είχα περάσει ένα μικρό φεγγάρι εκεί ως μέλος του Δ.Σ. Η κουβέντα με τον Δημήτρη Παπαϊωάννου, τον πρόεδρο, και τον Βασίλη Κοσμόπουλο, γενικό διευθυντή, αρχικά θετική. Αναμένω την πράξη και θα επιμένω. Η ψηφιοποίηση των αδημοσίευτων χειρογράφων [δέκα θεατρικά έργα, σενάρια, μελέτες, κείμενα για την τέχνη] του Ιάκωβου Καμπανέλλη είναι υποχρέωση, όχι «χάρη», καθήκον απέναντι σε έναν πνευματικό ογκόλιθο και σε ανθρώπους διψασμένους να μάθουν, να αγγίξουν την τέχνη, να έχουν ασπίδα για να μην τους πετρώσει το βλέμμα της Μέδουσας. Το κόστος μηδαμινό, το κέρδος τεράστιο.

Σήμερα, τώρα, τη στιγμή που γράφω, η τεχνολογία μπορεί να διασώσει εις τους αιώνας ό,τι γραπτό θέλει να διασωθεί. Αρκεί να ψηφιοποιηθεί.


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Σύρος: Αποχώρηση Ισραηλινού κρουαζιερόπλοιου λόγω φιλοπαλαιστινιακής διαμαρτυρίας

Οι διαδηλώσεις στο λιμάνι της Ερμούπολης ανάγκασαν το “Crown Iris” με 1.700 Ισραηλινούς επιβάτες να αποχωρήσει πρόωρα από τη Σύρο. Πώς το κατέγραψαν τα διεθνή ΜΜΕ.

Θα βρω γιατρό στις διακοπές; Η υγειονομική εικόνα στα νησιά το καλοκαίρι του 2025

Περισσότερες προσλήψεις, ασθενοφόρα και κίνητρα για γιατρούς θωρακίζουν τη νησιωτική Ελλάδα – Πού παραμένουν τα προβλήματα

Θηρασία: Πρωτοκυκλαδικά σύμβολα σε αγγείο με ρίζες από τη Νάξο

Σημαντικό σφράγισμα σε λαβή αγγείου από την Κοίμηση Θηρασίας αποκαλύπτει πρώιμες μορφές επικοινωνίας και κοινωνικής οργάνωσης στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού.

Νάξος: Ο Ουφ! και οι Μικροί Ερωδιοί φέρνουν μουσική μαγεία στις Εγγαρές

Ένα παραμυθένιο μουσικοθεατρικό δρώμενο με μαέστρους... μικρά παιδιά! Τετάρτη 23 Ιουλίου στις 20:30, με ελεύθερη είσοδο

Νάξος -“Ξόβορα 2025”: Μουσικά σεμινάρια, χορός και παράδοση στην καρδιά της Απειράνθου

Από 26 έως 31 Ιουλίου, η Απείρανθος φιλοξενεί για τέταρτη χρονιά τα Ξόβορα — με δασκάλους τον Γ. Ζευγόλη, Ν. Αγγελόπουλο, Δ. Παππούλη και Στ. Γανωτή — σε ένα πενθήμερο γεμάτο μουσική, χορό, παραμύθι και εξορμήσεις

Νότιες Κυκλάδες και κυριαρχικά δικαιώματα: Τα νέα θαλάσσια πάρκα φέρνουν διπλωματικές εντάσεις με την Τουρκία

Η Ελλάδα ενισχύει την παρουσία της μέσω περιβαλλοντικής προστασίας – Αντιδράσεις από την Άγκυρα για «μονομερείς ενέργειες» σε περιοχές που θεωρεί «γκρίζες ζώνες»

Πάφος – Μακάμπι Τελ Αβίβ: Ισοπαλία με αξία στην πρώτη μάχη του Champions League

Οι Κύπριοι θέλουν να προστατέψουν την έδρα, οι Ισραηλινοί παίζουν με στόχο την πρόκριση – Το “Χ” στο 3.40 έχει τη δική του δυναμική

ΟΦΥΠΕΚΑ: Ιστορική φωλεοποίηση Πράσινης Χελώνας στη Νάξο, πρώτη φορά στις Κυκλάδες!

Η παραλία στον Απόλλωνα φιλοξένησε για πρώτη φορά μια Πράσινη Χελώνα (Chelonia mydas), σηματοδοτώντας ένα σπάνιο και ιδιαίτερα σημαντικό οικολογικό γεγονός για τη Νάξο και ολόκληρο το Αιγαίο.

Fraport – Αναβαθμίζονται τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια, ποιες ημερομηνίες κλείνουν οι διάδρομοι σε Σαντορίνη, Μύκονο

Η Fraport Greece ξεκινά την τέταρτη φάση έργων σε 14 περιφερειακά αεροδρόμια, με προσωρινές αναστολές λειτουργίας των διαδρόμων — Δείτε αναλυτικά το πρόγραμμα για κάθε νησί

Νάξος – Εγγαρές: Παραδοσιακό πανηγύρι στην Αγία Άννα, η μουσική ενώνει τις γενιές στη Νάξο

Την Παρασκευή 25 Ιουλίου, οι Εγγαρίτες τιμούν την Αγία Άννα με γλέντι στην πλατεία του χωριού – Ζωντανή μουσική, χορός και αυθεντική νησιώτικη ψυχή με τους Κουτούζο, Γκούφα, Μπαρδάνη, Μπίλακο και Κλουβάτο

Νάξος – «Τέλος στα πρόστιμα, Δήμαρχε – Πεζοδρόμηση τώρα»: Η κραυγή μίας πόλης που πνίγεται

Αδικημένοι επαγγελματίες κρεμούν πανό αγανάκτησης στην καρδιά της Νάξου και ζητούν κάτι απλό: Ίδιους όρους για όλους.

Έκτακτα μέτρα στη Σέριφο λόγω υπερκατανάλωσης νερού – Απαγορεύσεις και πρόστιμα

Ο Δήμος Σερίφου καλεί τους πολίτες να περιορίσουν τη χρήση νερού λόγω αυξημένης κατανάλωσης και περιορισμένων αποθεμάτων – Πρόστιμα έως και 1.000€ για παραβάτες.

Καμπανάκι Γιαννάκου για το Νοσοκομείο Σύρου: “Αν εφαρμοστεί το πρωτόκολλο, κλείνει”

Σοβαρές ελλείψεις σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό – Η υπερπροσπάθεια των βοηθών νοσηλευτών κρατά όρθιο το νοσοκομείο αναφοράς των Κυκλάδων

Νάξος: Πωλείται πέτρινο ακίνητο 37τ.μ. με αυλή στο Καστράκι, πολύ κοντά στη θάλασσα

Αναζητάτε επένδυση δίπλα στη θάλασσα; Ένα γοητευτικό πέτρινο ακίνητο με δυνατότητα αναβάθμισης και επέκτασης διατίθεται προς πώληση στο Καστράκι, κοντά σε μία από τις ομορφότερες παραλίες της Νάξου

Αλυκό Νάξου: Κατεδαφίζεται το φάντασμα του ξενοδοχείου – Σώζεται το κεδροδάσος

Υπεγράφη η σύμβαση κατεδάφισης των ερειπίων στο Αλυκό – Ένα διαχρονικό «τραύμα» για τη Νάξο οδεύει προς θεραπεία μετά από δεκαετίες αδράνειας

Ηρακλειά: Ειρηνική διαμαρτυρία στο λιμάνι με επίκεντρο την μη έλευση του Tera Jet 2

Μεγάλη αναστάτωση στην Ηρακλειά λόγω της αιφνίδιας διακοπής του καθημερινού δρομολογίου της SeaJets. Εκατοντάδες επισκέπτες χωρίς εισιτήρια, καταλύματα με ακυρώσεις και οι κάτοικοι σε κινητοποιήσεις για να σωθεί η τουριστική σεζόν.

Νάξος: Ψήφισμα του Προοδευτικού Ομίλου Γλινάδου για τον θάνατο του Γεωργίου Δημητροκάλλη

Ομόφωνη απόφαση του Δ.Σ. για να τιμηθεί η μνήμη του πρώην Προέδρου και ενεργού μέλους του Συλλόγου, Γεωργίου Δημητροκάλλη (Μίχαλου)

Η SEAJETS εξασφαλίζει δωρεάν μετακίνηση από και προς Ηρακλειά για όλους τους επιβάτες

Πρωτοβουλία ευθύνης από την εταιρεία και το Ίδρυμα Τάκης Ηλιόπουλος για τη στήριξη της τουριστικής σύνδεσης με τις Μικρές Κυκλάδες

Πανναξιακός ΑΟΚ: Μεταγραφικό restart με τέσσερα νέα πρόσωπα και στόχος η κορυφή

Νέα πρόσωπα, νέο πάθος, μία αποστολή: η επιστροφή στη National League 1 – Σβάρνας, Μαραβέγιας, Καλαμπογιάς και Μιλόσεβιτς έρχονται για τη μεγάλη ανατροπή

Θλίψη στη Σχοινούσα: Το ύστατο χαίρε στη Ρίτα Μούρτζη από τον Σύλλογο Σχοινουσιωτών

Μια αγαπημένη παρουσία του νησιού έφυγε πρόωρα – Συγκινητικό μήνυμα αποχαιρετισμού και κάλεσμα για στήριξη στη μνήμη της