Τετάρτη, 3 Σεπτεμβρίου, 2025
ΑρχικήΒιβλίοΙακ. Καμπανέλλης: Μικρά μυστικά μέσα σε ...κούτες

Ιακ. Καμπανέλλης: Μικρά μυστικά μέσα σε …κούτες

|

Ακόμη και σήμερα, η Κατερίνα Καμπανέλλη, κόρη του Ναξιώτη θεατρικού συγγραφέα βρίσκει ανέκδοτα έργα του πατέρα της και μάλιστα στα πιο παράξενα σημεία του σπιτιού 

Τελευταία δειλά δειλά αρχίζουμε και αποκτάμε αρχειακή συνείδηση. Συνειδητοποιούμε την αξία των αρχείων. Είμαστε στην αρχή του δρόμου όμως ακόμη.

Οχι ότι δεν υπάρχουν αρχεία του κράτους, της Εκκλησίας κ.λπ., υπάρχουν, αλλά είναι δυσπρόσιτα και άγνωστα και καθόλου διαφημισμένα.

Και σε μερικές περιπτώσεις «απαγορευμένα» από τον καχύποπτο αξιωματούχο που έχει αναλάβει τη διατήρησή τους.

Του λείπει η συνείδηση της συμβολής τους στη συλλογική μνήμη, στην παιδεία, στη συγκρότηση της συλλογικής ιστορικής εικόνας, στην αυτογνωσία. Αρχείο μη προσβάσιμο στον πολίτη είναι μη λειτουργικό για τον σκοπό που διαφυλάχθηκε.

Μια φίλη μού είπε «καταστρέφουμε θησαυρούς που αγνοούμε ότι είναι θησαυροί». Αλλά και στο κουτί να μείνουν με τη ναφθαλίνη, να μην τα φάει ο σκόρος, αν δεν αποδοθούν στο κοινό, στους πολίτες, είναι σαν να μην υπάρχουν.

Η πρώτη ημέρα της δημοσίευσης του «Μαουτχάουζεν» συμπίπτει με την προβοκάτσια στον Εβρο, όταν δηλαδή με εντολή του Γ. Παπαδόπουλου έριξαν ζάχαρη στα καύσιμα των τανκς και κατηγόρησαν για το σαμποτάζ αυτό αριστερούς στρατιώτες
Η πρώτη ημέρα της δημοσίευσης του «Μαουτχάουζεν» συμπίπτει με την προβοκάτσια στον Εβρο, όταν δηλαδή με εντολή του Γ. Παπαδόπουλου έριξαν ζάχαρη στα καύσιμα των τανκς και κατηγόρησαν για το σαμποτάζ αυτό αριστερούς στρατιώτες  

Τα θεατρικά έργα του Ιάκωβου Καμπανέλλη έχουν ψηφιοποιηθεί από το Εθνικό Θέατρο, ευτυχώς! Υπάρχει όμως και ένας τεράστιας σημασίας όγκος αδημοσίευτων κειμένων, θεατρικών έργων, σεναρίων, μελετών που «κοιμάται» σε κουτιά στο σπίτι του!

Η κόρη του, η Κατερίνα, με τη βοήθεια της Δανάης Πολυχρονοπούλου, τα καταγράφει, τα ταξινομεί. Δυστυχώς το αρχικό υλικό είναι από χαρτί, που η ηλικία του ξεπερνάει σε μερικά χειρόγραφα τα εξήντα χρόνια.

Το χαρτί φθείρεται, η γραφή χάνεται, χάνεται η μνήμη, όχι η ταμπέλα, αλλά το «ψαχνό», η σκέψη, το έργο.

Στην Ιστορία έχουν διασωθεί τίτλοι έργων αλλά όχι το ίδιο το έργο. Από τις εκατό τόσες τραγωδίες του Σοφοκλή [εκατόν δεκατρείς οι τίτλοι που γνωρίζουμε] έχουν διασωθεί μόνον οι επτά. Και πώς να σκαλίσεις τότε στο μάρμαρο ολόκληρο έργο για να το γλιτώσει η πέτρα από την πάλη με τον χρόνο και τη φθορά. Φανταστείτε να είχαμε διαβαστερό το σύνολο των έργων του, τι πλούτος, τι θησαυρός σκέψης, πολιτισμού, παιδείας.

Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης είναι ο συγγραφέας του σημαντικότερου μεταπολεμικού λογοτεχνικού έργου, του «Μαουτχάουζεν».

Είναι ο σεναριογράφος του κινηματογραφικού αριστουργήματος «Ο Δράκος» και «η Στέλλα» του «με τα κόκκινα γάντια» έγινε η διεθνώς επιτυχημένη «Στέλλα» με τη Μελίνα Μερκούρη σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη.

Ο μεγάλος νεωτεριστής του μεταπολεμικού μας θεάτρου, Κάρολος Κουν, βρήκε στο θεατρικό έργο του Καμπανέλλη τον συγγραφέα που άλλαξε ολόκληρο το μεταπολεμικό νεοελληνικό θέατρο.

Ο Μίκης Θεοδωράκης βρήκε στον Καμπανέλλη τον ποιητή. Ο ποιητής συνάντησε τον μουσικό και το «Μαουτχάουζεν» [ποιητικό απόσταγμα του μεγάλου του ομώνυμου έργου] συγκλόνισε όταν πρωτακούστηκε, τραγουδήθηκε, έγινε σημαία ενός μεγάλου τμήματος της νεολαίας και συνεχίζει να τραγουδιέται ακόμη.

Τον ονόμασαν πατριάρχη του νεοελληνικού θεάτρου. Μεγάλοι ηθοποιοί ερμήνευσαν έργα του [Καζάκος, Καρέζη, Αλεξανδράκης, Ηλιόπουλος κ.ά.].

Εμπνεύστηκαν από αυτά. Εγινε ακαδημαϊκός και μερίμνησε μέσα από την Ακαδημία για το νεοελληνικό θέατρο.

Εγινε διευθυντής της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, αντιπρόεδρος στην ΕΡΤ. Στο Μαουτχάουζεν εκλέχτηκε πρόεδρος των Ελλήνων Κρατουμένων και έμεινε παραπάνω για να βοηθήσει τους Ελληνες Εβραίους να επιστρέψουν στη γη τους.

Το σύνολο του έργου του μεγάλο, αναγνωρίστηκε, αγαπήθηκε, παραστάθηκε, τραγουδήθηκε, διαβάστηκε.

Ο Καμπανέλλης σπούδασε τεχνικό σχέδιο στη Σιβιτανίδειο, η ειδικότητά του αυτή τον κράτησε στη ζωή στο Μαουτχάουζεν.

Δεν είχε υπόψη του να γίνει συγγραφέας. Η φρίκη που έζησε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μαουτχάουζεν, η Μέδουσα που αντίκρισε στα μάτια όταν τον κατέβασαν οι φρουροί του στον πάτο του πηγαδιού, τον μεταμόρφωσε σε συγγραφέα ή γλίτωσε από την τρομερή ματιά της γιατί έκρυβε μέσα του την ασπίδα αυτής της τέχνης.

 

Χειρόγραφο από το μυθιστόρημα-μαρτυρία «Μαουτχάουζεν»
Χειρόγραφο από το μυθιστόρημα-μαρτυρία «Μαουτχάουζεν» 

Ο Πρίμο Λέβι ήταν χημικός, δεν είχε υπόψη του να γίνει συγγραφέας, «στο Αουσβιτς» -είπε- «η φρίκη με έσπρωξε να γράψω».

Κι αυτόν τον κράτησε στη ζωή στο ναζιστικό στρατόπεδο η ειδικότητά του. Δούλεψε στο χημείο. Ο Ιάκωβος δούλεψε στο σχεδιαστήριο.

Δεν γλίτωσαν τα βασανιστήρια, τον εξευτελισμό, γλίτωσαν τη βαριά καταναγκαστική εργασία που σκότωνε.

Οι κρατούμενοι ήταν τα εύθραυστα γρανάζια της παραγωγικής ναζιστικής μηχανής. Δεν λογίζονταν άνθρωποι. Εσπαζε το ένα γρανάζι, βάζαν άλλο στη θέση του.

Τα παιδιά, τα βρέφη, τους γέρους τούς σκότωναν, δεν μπορούσαν να προσφέρουν στη ναζιστική μηχανή.

…την τελευταία βδομάδα του Απρίλη είδαμε σωρούς χαρτιά να καίγονται κοντά στη μεριά που ήταν τα εργαστήρια. Καίγανε τα αρχεία. Εξαφανίζανε τους καταλόγους των ντουφεκισμένων, των κρεμασμένων, των σκασμένων με το γκάζι, των πνιγμένων στον Γαλάζιο Δούναβη, των φαγωμένων από σκυλιά, των ξεπνοϊσμένων από βασανιστήρια…[Ι. ΚΑΜΠΑΝΕΛΛΗΣ «Μαουτχάουζεν» σελ. 2. Λίγες μέρες πριν μπουν οι Αμερικάνοι ]

…Ο φασισμός ήταν ακόμα παρών, αλλά κρυμμένος μέσα στο κουκούλι του. Προετοίμαζε την αλλαγή του για να εμφανιστεί ξανά με καινούργιο πρόσωπο, μη αναγνωρίσιμο, πιο αξιοσέβαστο, προσαρμοσμένος στις καινούργιες συνθήκες ενός κόσμου ο οποίος έβγαινε από την καταστροφή που ο ίδιος ο φασισμός είχε προκαλέσει… [Πρίμο Λέβι, «Εάν αυτό είναι ο Ανθρωπος» σελ. 213]

Περίληψη από τη σπονδυλωτή ταινία «Το κανόνι και το αηδόνι». Δεξιά, Μάιος 1945 στο Μαουτχάουζεν στη Γερμανία
Περίληψη από τη σπονδυλωτή ταινία «Το κανόνι και το αηδόνι». Δεξιά, Μάιος 1945 στο Μαουτχάουζεν στη Γερμανία | 

Βαριά και πολύτιμη η κληρονομιά που μας άφησε ο Ιάκωβος Καμπανέλλης. Είναι ένα πνευματικό χρυσάφι που ολόκληρο πρέπει να γίνει κτήμα όλων.

Δεν γίνεται να την αποποιηθούμε ως πτωχοί και ανήμποροι νεοέλληνες συγγενείς επειδή λιποψυχήσαμε ή γιατί αμελήσαμε ή προσχηματικά για λόγους «κρίσης» ή γιατί θα μας φάει το τέρας της γραφειοκρατίας.

Ειδικά τώρα που το φίδι του φασισμού αλλάζει δέρμα, ακονίζει δόντια, τώρα τη χρειαζόμαστε.

Το υπουργείο Πολιτισμού είναι εδώ. Εδώ η Ρόδος, εδώ και το πήδημα.

Χτύπησα την πόρτα του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου γιατί εκεί ήξερα, εκεί είχα την πρόσβαση, είχα περάσει ένα μικρό φεγγάρι εκεί ως μέλος του Δ.Σ. Η κουβέντα με τον Δημήτρη Παπαϊωάννου, τον πρόεδρο, και τον Βασίλη Κοσμόπουλο, γενικό διευθυντή, αρχικά θετική. Αναμένω την πράξη και θα επιμένω. Η ψηφιοποίηση των αδημοσίευτων χειρογράφων [δέκα θεατρικά έργα, σενάρια, μελέτες, κείμενα για την τέχνη] του Ιάκωβου Καμπανέλλη είναι υποχρέωση, όχι «χάρη», καθήκον απέναντι σε έναν πνευματικό ογκόλιθο και σε ανθρώπους διψασμένους να μάθουν, να αγγίξουν την τέχνη, να έχουν ασπίδα για να μην τους πετρώσει το βλέμμα της Μέδουσας. Το κόστος μηδαμινό, το κέρδος τεράστιο.

Σήμερα, τώρα, τη στιγμή που γράφω, η τεχνολογία μπορεί να διασώσει εις τους αιώνας ό,τι γραπτό θέλει να διασωθεί. Αρκεί να ψηφιοποιηθεί.


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Ο Δήμαρχος Αγίου Ευστρατίου διαψεύδει την ένταξη της Τήνου στη γραμμή Λαυρίου – Καβάλας

Καμία αλλαγή δεν αναμένεται στη γραμμή που συνδέει τον Άη Στράτη και τη Λήμνο, παρά τις «εντυπώσεις» που δημιουργήθηκαν από δηλώσεις βουλευτών.

«Το Γλέντι»: Από τη Σχοινούσα στα πανηγύρια όλης της Ελλάδας, το τραγούδι που έγινε φαινόμενο (video)

Δεκαεννιά χρόνια μετά την πρώτη του κυκλοφορία, το τραγούδι του Νίκου Οικονομίδη εξακολουθεί να ξεσηκώνει, αποδεικνύοντας ότι η παράδοση μπορεί να παραμένει ζωντανή και να γίνεται viral.

Κατ. Μουστάκη: “Η αλήθεια για το Ε.Ε.Ε.ΕΚ Νάξου, τα παιδιά μας δεν αξίζουν κοντέινερ”

Κατερίνα Μουστάκη, δημοτική σύμβουλος με τη «Δύναμη Αλλαγής», καταγγέλλει την αδράνεια της δημοτικής αρχής και ζητά άμεση λύση για την αξιοπρεπή εκπαίδευση των μαθητών.

Στην Αμοργό ο επόμενος σταθμός των Δημοτικών Ραδιοτηλεοπτικών ΜΜΕ

Στις 5–7 Σεπτεμβρίου το ΔΣ συνεδριάζει στο κυκλαδίτικο νησί με σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον της δημοτικής ραδιοτηλεόρασης

Νάξος – Μονή: Στη Παναγία Δροσιανή γιορτάζει το Γενέθλιον της Θεοτόκου

Στις 7 και 8 Σεπτεμβρίου, η ιστορική εκκλησία του 4ου αιώνα μ.Χ. υποδέχεται πιστούς σε μια από τις πιο κατανυκτικές πανηγύρεις των Κυκλάδων.

Σαντορίνη: Το ρεμπέτικο τραγούδι ζωντανεύει στον παραλιακό πεζόδρομο του Καμαρίου

Μια μουσική περιπλάνηση με κιθάρα, μπουζούκι και τραγούδι, την Τετάρτη 3 Σεπτεμβρίου στο φεστιβάλ «Στρογγύλη On The Road»

ΔΕΘ: 100 χρόνια από την έμπνευση του Νικόλαου Γερμανού έως το σήμερα

Η 89η ΔΕΘ τιμά τα 100 χρόνια του θεσμού – Η εμμονή του Γερμανού, η κρίση του ’30, ο μύθος του φραπέ και τα χρόνια Σημίτη, Καραμανλή και Τσίπρα

Πάρος: Αποκτά Ειδικό Δημοτικό και Νηπιαγωγείο, νέα εποχή για την εκπαίδευση στο νησί

Η Νάουσα υποδέχεται δύο νέες σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής, σηματοδοτώντας μια σημαντική στιγμή για τη συμπεριληπτική εκπαίδευση στις Κυκλάδες.

Δήμος Κέας: Δωρεάν εξετάσεις πρόληψης για γυναίκες στο πλαίσιο του προγράμματος «Η Ελλάδα κατά του καρκίνου»

Από 23 Σεπτεμβρίου έως 7 Οκτωβρίου, κινητή μονάδα στην Κορησσία θα προσφέρει τεστ Παπανικολάου, μαστογραφίες και HPV test χωρίς καμία χρέωση.

Η ΕΕ θεσπίζει Κώδικα Δεοντολογίας για τις διαδικτυακές κριτικές στον τουρισμό

Νέοι κανόνες για διαφάνεια και αξιοπιστία στις αξιολογήσεις καταλυμάτων, με στόχο την ενίσχυση της εμπιστοσύνης στον ευρωπαϊκό τουρισμό

Νάξος: Η «Αξιώτισσα» απαντά για το επεισόδιο με τους Βρετανούς τουρίστες – «Έσκισαν το αυτοκόλλητο, δεχόμαστε απειλές»

Ο ιδιοκτήτης της ταβέρνας Γιάννης Βάσιλας δίνει τη δική του εκδοχή: οι τουρίστες αποχώρησαν αφού πρώτα προκάλεσαν, ενώ μετά το δημοσίευμα της Daily Mail η επιχείρηση καταγγέλλει μπαράζ συκοφαντιών και απειλών.

Νάξος: «Μαμά με καρότσι σε πόλη αφιλόξενη», η κραυγή αγωνίας μιας νέας μητέρας

Το σχόλιο του Στράτου Φουτάκογλου και η ανοιχτή επιστολή μαθήτριας του που φωτίζει την αδιαφορία για πεζούς, μητέρες και ΑμεΑ

Άδωνις Γεωργιάδης: «Ντροπή για το επεισόδιο στη Νάξο – Οι Εβραίοι πολίτες είναι ασφαλείς στην Ελλάδα»

Σαφή θέση υπέρ των βρετανών τουριστών πήρε ο υπουργός Υγείας, καταδικάζοντας το περιστατικό αντισημιτισμού και μιλώντας για επιλεκτικές «ευαισθησίες» στην ελληνική κοινωνία.

ΔΕΔΔΗΕ – Νάξος: Διακοπή ρεύματος το πρωί της Τρίτης 2 Σεπτεμβρίου, δείτε τις περιοχές

Ο ΔΕΔΔΗΕ ανακοίνωσε προγραμματισμένη διακοπή ηλεκτροδότησης λόγω τεχνικών εργασιών σε κεντρικές περιοχές της Χώρας Νάξου.

ΑΑΔΕ: Πρόστιμα και 48ωρο «λουκέτο» σε επιχειρήσεις νησιών (Πάρος) για φοροδιαφυγή

Εντατικοί έλεγχοι σε Ρόδο, Πάρο, Χανιά, Ύδρα, Κέρκυρα και Πειραιά αποκάλυψαν περισσότερες από 400 παραβάσεις για μη έκδοση αποδείξεων.

Νάξος: Τραυματισμός καβοδέτη στο λιμάνι, εξήλθε αυθημερόν από το Κέντρο Υγείας

εργατικό ατύχημα σημειώθηκε το βράδυ της Τετάρτης κατά την πρόσδεση πλοίου στο λιμάνι της Νάξου, με 30χρονο καβοδέτη να τραυματίζεται ελαφρά.

Νομική εκπροσώπηση για την «Αξιώτισσα» – Κ. Παπαδάκης: «Δεν θα περάσει ο εκφοβισμός και η συκοφαντία»

Ο γνωστός δικηγόρος αναλαμβάνει την υπόθεση της ταβέρνας στη Νάξο που βρίσκεται στο επίκεντρο διεθνούς εκστρατείας συκοφαντιών και απειλών.

Εκτακτο: Τροχαίο στο δρόμο προς το αεροδρόμιο της Νάξου

Αυτοκίνητο κατέληξε σε τάφρο στον δρόμο Χώρας – Αεροδρομίου. Σώα η οδηγός, νέα ερωτήματα για το οδικό δίκτυο της Νάξου.

Πάρος: «Κλείνουμε πριν μας κλείσουν», η εστίαση σε απεργία στις 5 Ιουνίου

Σε συμβολικό λουκέτο προχωρούν οι παραλιακές επιχειρήσεις του νησιού – Αντίδραση απέναντι σε τιμωρητικές πολιτικές και κρατική απουσία - Το σχόλιο του Γιάννη Παπαδόπουλου

Νάξος – “Στου Βασιλαρακιού”: 3 γενιές, dry-aging κρέατα και «ωραιότερο επιδόρπιο του γαλαξία»

Στην καρδιά του ορεινού Κυνίδαρου, μια χασαποταβέρνα από το 1931 συνεχίζει να μαγεύει γαστρονομικά τους επισκέπτες.