Τρίτη, 1 Ιουλίου, 2025
ΑρχικήΒιβλίοΙακ. Καμπανέλλης: Μικρά μυστικά μέσα σε ...κούτες

Ιακ. Καμπανέλλης: Μικρά μυστικά μέσα σε …κούτες

|

Ακόμη και σήμερα, η Κατερίνα Καμπανέλλη, κόρη του Ναξιώτη θεατρικού συγγραφέα βρίσκει ανέκδοτα έργα του πατέρα της και μάλιστα στα πιο παράξενα σημεία του σπιτιού 

Τελευταία δειλά δειλά αρχίζουμε και αποκτάμε αρχειακή συνείδηση. Συνειδητοποιούμε την αξία των αρχείων. Είμαστε στην αρχή του δρόμου όμως ακόμη.

Οχι ότι δεν υπάρχουν αρχεία του κράτους, της Εκκλησίας κ.λπ., υπάρχουν, αλλά είναι δυσπρόσιτα και άγνωστα και καθόλου διαφημισμένα.

Και σε μερικές περιπτώσεις «απαγορευμένα» από τον καχύποπτο αξιωματούχο που έχει αναλάβει τη διατήρησή τους.

Του λείπει η συνείδηση της συμβολής τους στη συλλογική μνήμη, στην παιδεία, στη συγκρότηση της συλλογικής ιστορικής εικόνας, στην αυτογνωσία. Αρχείο μη προσβάσιμο στον πολίτη είναι μη λειτουργικό για τον σκοπό που διαφυλάχθηκε.

Μια φίλη μού είπε «καταστρέφουμε θησαυρούς που αγνοούμε ότι είναι θησαυροί». Αλλά και στο κουτί να μείνουν με τη ναφθαλίνη, να μην τα φάει ο σκόρος, αν δεν αποδοθούν στο κοινό, στους πολίτες, είναι σαν να μην υπάρχουν.

Η πρώτη ημέρα της δημοσίευσης του «Μαουτχάουζεν» συμπίπτει με την προβοκάτσια στον Εβρο, όταν δηλαδή με εντολή του Γ. Παπαδόπουλου έριξαν ζάχαρη στα καύσιμα των τανκς και κατηγόρησαν για το σαμποτάζ αυτό αριστερούς στρατιώτες
Η πρώτη ημέρα της δημοσίευσης του «Μαουτχάουζεν» συμπίπτει με την προβοκάτσια στον Εβρο, όταν δηλαδή με εντολή του Γ. Παπαδόπουλου έριξαν ζάχαρη στα καύσιμα των τανκς και κατηγόρησαν για το σαμποτάζ αυτό αριστερούς στρατιώτες  

Τα θεατρικά έργα του Ιάκωβου Καμπανέλλη έχουν ψηφιοποιηθεί από το Εθνικό Θέατρο, ευτυχώς! Υπάρχει όμως και ένας τεράστιας σημασίας όγκος αδημοσίευτων κειμένων, θεατρικών έργων, σεναρίων, μελετών που «κοιμάται» σε κουτιά στο σπίτι του!

Η κόρη του, η Κατερίνα, με τη βοήθεια της Δανάης Πολυχρονοπούλου, τα καταγράφει, τα ταξινομεί. Δυστυχώς το αρχικό υλικό είναι από χαρτί, που η ηλικία του ξεπερνάει σε μερικά χειρόγραφα τα εξήντα χρόνια.

Το χαρτί φθείρεται, η γραφή χάνεται, χάνεται η μνήμη, όχι η ταμπέλα, αλλά το «ψαχνό», η σκέψη, το έργο.

Στην Ιστορία έχουν διασωθεί τίτλοι έργων αλλά όχι το ίδιο το έργο. Από τις εκατό τόσες τραγωδίες του Σοφοκλή [εκατόν δεκατρείς οι τίτλοι που γνωρίζουμε] έχουν διασωθεί μόνον οι επτά. Και πώς να σκαλίσεις τότε στο μάρμαρο ολόκληρο έργο για να το γλιτώσει η πέτρα από την πάλη με τον χρόνο και τη φθορά. Φανταστείτε να είχαμε διαβαστερό το σύνολο των έργων του, τι πλούτος, τι θησαυρός σκέψης, πολιτισμού, παιδείας.

Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης είναι ο συγγραφέας του σημαντικότερου μεταπολεμικού λογοτεχνικού έργου, του «Μαουτχάουζεν».

Είναι ο σεναριογράφος του κινηματογραφικού αριστουργήματος «Ο Δράκος» και «η Στέλλα» του «με τα κόκκινα γάντια» έγινε η διεθνώς επιτυχημένη «Στέλλα» με τη Μελίνα Μερκούρη σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη.

Ο μεγάλος νεωτεριστής του μεταπολεμικού μας θεάτρου, Κάρολος Κουν, βρήκε στο θεατρικό έργο του Καμπανέλλη τον συγγραφέα που άλλαξε ολόκληρο το μεταπολεμικό νεοελληνικό θέατρο.

Ο Μίκης Θεοδωράκης βρήκε στον Καμπανέλλη τον ποιητή. Ο ποιητής συνάντησε τον μουσικό και το «Μαουτχάουζεν» [ποιητικό απόσταγμα του μεγάλου του ομώνυμου έργου] συγκλόνισε όταν πρωτακούστηκε, τραγουδήθηκε, έγινε σημαία ενός μεγάλου τμήματος της νεολαίας και συνεχίζει να τραγουδιέται ακόμη.

Τον ονόμασαν πατριάρχη του νεοελληνικού θεάτρου. Μεγάλοι ηθοποιοί ερμήνευσαν έργα του [Καζάκος, Καρέζη, Αλεξανδράκης, Ηλιόπουλος κ.ά.].

Εμπνεύστηκαν από αυτά. Εγινε ακαδημαϊκός και μερίμνησε μέσα από την Ακαδημία για το νεοελληνικό θέατρο.

Εγινε διευθυντής της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, αντιπρόεδρος στην ΕΡΤ. Στο Μαουτχάουζεν εκλέχτηκε πρόεδρος των Ελλήνων Κρατουμένων και έμεινε παραπάνω για να βοηθήσει τους Ελληνες Εβραίους να επιστρέψουν στη γη τους.

Το σύνολο του έργου του μεγάλο, αναγνωρίστηκε, αγαπήθηκε, παραστάθηκε, τραγουδήθηκε, διαβάστηκε.

Ο Καμπανέλλης σπούδασε τεχνικό σχέδιο στη Σιβιτανίδειο, η ειδικότητά του αυτή τον κράτησε στη ζωή στο Μαουτχάουζεν.

Δεν είχε υπόψη του να γίνει συγγραφέας. Η φρίκη που έζησε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μαουτχάουζεν, η Μέδουσα που αντίκρισε στα μάτια όταν τον κατέβασαν οι φρουροί του στον πάτο του πηγαδιού, τον μεταμόρφωσε σε συγγραφέα ή γλίτωσε από την τρομερή ματιά της γιατί έκρυβε μέσα του την ασπίδα αυτής της τέχνης.

 

Χειρόγραφο από το μυθιστόρημα-μαρτυρία «Μαουτχάουζεν»
Χειρόγραφο από το μυθιστόρημα-μαρτυρία «Μαουτχάουζεν» 

Ο Πρίμο Λέβι ήταν χημικός, δεν είχε υπόψη του να γίνει συγγραφέας, «στο Αουσβιτς» -είπε- «η φρίκη με έσπρωξε να γράψω».

Κι αυτόν τον κράτησε στη ζωή στο ναζιστικό στρατόπεδο η ειδικότητά του. Δούλεψε στο χημείο. Ο Ιάκωβος δούλεψε στο σχεδιαστήριο.

Δεν γλίτωσαν τα βασανιστήρια, τον εξευτελισμό, γλίτωσαν τη βαριά καταναγκαστική εργασία που σκότωνε.

Οι κρατούμενοι ήταν τα εύθραυστα γρανάζια της παραγωγικής ναζιστικής μηχανής. Δεν λογίζονταν άνθρωποι. Εσπαζε το ένα γρανάζι, βάζαν άλλο στη θέση του.

Τα παιδιά, τα βρέφη, τους γέρους τούς σκότωναν, δεν μπορούσαν να προσφέρουν στη ναζιστική μηχανή.

…την τελευταία βδομάδα του Απρίλη είδαμε σωρούς χαρτιά να καίγονται κοντά στη μεριά που ήταν τα εργαστήρια. Καίγανε τα αρχεία. Εξαφανίζανε τους καταλόγους των ντουφεκισμένων, των κρεμασμένων, των σκασμένων με το γκάζι, των πνιγμένων στον Γαλάζιο Δούναβη, των φαγωμένων από σκυλιά, των ξεπνοϊσμένων από βασανιστήρια…[Ι. ΚΑΜΠΑΝΕΛΛΗΣ «Μαουτχάουζεν» σελ. 2. Λίγες μέρες πριν μπουν οι Αμερικάνοι ]

…Ο φασισμός ήταν ακόμα παρών, αλλά κρυμμένος μέσα στο κουκούλι του. Προετοίμαζε την αλλαγή του για να εμφανιστεί ξανά με καινούργιο πρόσωπο, μη αναγνωρίσιμο, πιο αξιοσέβαστο, προσαρμοσμένος στις καινούργιες συνθήκες ενός κόσμου ο οποίος έβγαινε από την καταστροφή που ο ίδιος ο φασισμός είχε προκαλέσει… [Πρίμο Λέβι, «Εάν αυτό είναι ο Ανθρωπος» σελ. 213]

Περίληψη από τη σπονδυλωτή ταινία «Το κανόνι και το αηδόνι». Δεξιά, Μάιος 1945 στο Μαουτχάουζεν στη Γερμανία
Περίληψη από τη σπονδυλωτή ταινία «Το κανόνι και το αηδόνι». Δεξιά, Μάιος 1945 στο Μαουτχάουζεν στη Γερμανία | 

Βαριά και πολύτιμη η κληρονομιά που μας άφησε ο Ιάκωβος Καμπανέλλης. Είναι ένα πνευματικό χρυσάφι που ολόκληρο πρέπει να γίνει κτήμα όλων.

Δεν γίνεται να την αποποιηθούμε ως πτωχοί και ανήμποροι νεοέλληνες συγγενείς επειδή λιποψυχήσαμε ή γιατί αμελήσαμε ή προσχηματικά για λόγους «κρίσης» ή γιατί θα μας φάει το τέρας της γραφειοκρατίας.

Ειδικά τώρα που το φίδι του φασισμού αλλάζει δέρμα, ακονίζει δόντια, τώρα τη χρειαζόμαστε.

Το υπουργείο Πολιτισμού είναι εδώ. Εδώ η Ρόδος, εδώ και το πήδημα.

Χτύπησα την πόρτα του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου γιατί εκεί ήξερα, εκεί είχα την πρόσβαση, είχα περάσει ένα μικρό φεγγάρι εκεί ως μέλος του Δ.Σ. Η κουβέντα με τον Δημήτρη Παπαϊωάννου, τον πρόεδρο, και τον Βασίλη Κοσμόπουλο, γενικό διευθυντή, αρχικά θετική. Αναμένω την πράξη και θα επιμένω. Η ψηφιοποίηση των αδημοσίευτων χειρογράφων [δέκα θεατρικά έργα, σενάρια, μελέτες, κείμενα για την τέχνη] του Ιάκωβου Καμπανέλλη είναι υποχρέωση, όχι «χάρη», καθήκον απέναντι σε έναν πνευματικό ογκόλιθο και σε ανθρώπους διψασμένους να μάθουν, να αγγίξουν την τέχνη, να έχουν ασπίδα για να μην τους πετρώσει το βλέμμα της Μέδουσας. Το κόστος μηδαμινό, το κέρδος τεράστιο.

Σήμερα, τώρα, τη στιγμή που γράφω, η τεχνολογία μπορεί να διασώσει εις τους αιώνας ό,τι γραπτό θέλει να διασωθεί. Αρκεί να ψηφιοποιηθεί.


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

«Μουσικός Περίβολος» 2025: 7 νύχτες, 7 συναυλίες στο Γυμνάσιο Νάξου

Ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων εγκαινιάζει έναν νέο θεσμό πολιτισμού, με συναυλίες κορυφαίων καλλιτεχνών και δράσεις σε έναν ιστορικό χώρο

«Το Μυστικό του Αρχιπελάγους»: Όταν η μυθοπλασία συναντά την ιστορική μνήμη (video)

Ο Ναξιώτης συγγραφέας Γ. Καστελλάνος μιλά για το πρώτο του μυθιστόρημα «Το Μυστικό του Αρχιπελάγους» και την ανάγκη να αναδείξουμε την ιστορική ταυτότητα του νησιού

Sea Jets: Με το “Superstar II” ταξιδεύει στο Ανατολικό Αιγαίο (video)

Από 2 Ιουλίου, νέα δρομολόγια με ανανεωμένο στυλ και άνεση, ενώνουν Πειραιά, Κυκλάδες, Ικαρία, Σάμο και Δωδεκάνησα — με προσιτές τιμές και VIP εμπειρία (video)

1η Ιουλίου στην Πάρο: Όταν τα πλοία γράφουν ιστορία στο Αιγαίο

Μια ημερομηνία-σταθμός για την Παροικιά και την ακτοπλοϊκή μνήμη – Σαν σήμερα, ιστορικά πλοία έδεσαν, ξεκίνησαν ή άλλαξαν ρυθμούς στα νερά της Πάρου.

Η Sichuan Airlines εγκαινιάζει το πρώτο δρομολόγιο από την Κεντρική και Δυτική Κίνα προς την Αθήνα

Ξεκίνησε επίσημα η γραμμή Τσενγκντού – Κωνσταντινούπολη – Αθήνα, με 4 πτήσεις την εβδομάδα και στόχο την ενίσχυση της συνδεσιμότητας Κίνας – Ευρώπης.

Ο Παύλος Γεραμάνης στα «Φανάρια», σημαντική μεταγραφή για τον ΑΠΑΣ Νάξου

Ο 24χρονος φόργουορντ με εμπειρία στη National League 1 ενισχύει το ρόστερ της ομάδας της Νάξου, με στόχο μια άνετη πορεία στη νέα σεζόν.

Νάξος: «Η Φλόγα της Παράδοσης» ανάβει για δεύτερη φορά, ένα διήμερο γιορτής, χορού και πολιτιστικής μνήμης

Αναπαράσταση παραδοσιακού γάμου στις Τρίποδες και παραδοσιακοί χοροί από όλη την Ελλάδα στην Παραλία της Χώρας – Δύο νύχτες που αναβιώνουν το ελληνικό πνεύμα

Ναυτική Εβδομάδα στη Νάξο: Μια φωτογραφική έκθεση που μυρίζει θάλασσα και μνήμες

Στο ισόγειο του 1ου Γυμνασίου Νάξου παρουσιάζεται έκθεση αφιερωμένη στους ναυτικούς, τη θάλασσα και τις ναξιώτικες ιστορίες περασμένων δεκαετιών – Ένα ταξίδι μέσα από το αρχείο του Πολεμικού Ναυτικού και τις εφημερίδες της εποχής.

ΔΕΔΔΗΕ: Προσωρινή διακοπή ρεύματος αύριο Τετάρτη 2 Ιουλίου σε περιοχές της Νάξου

Σύντομη διακοπή ρεύματος νωρίς το πρωί σε Άγιο Γεώργιο, Παραλία, Στελίδα και άλλες περιοχές της Χώρας – Μια απαραίτητη τεχνική παρέμβαση για την ασφάλεια του δικτύου.

Νάξος: Το “Σαν Κύμα” στην παραλία Αγίου Γεωργίου αναζητά προσωπικό

Το beach bar – restaurant "Σαν Κύμα" ενισχύει την ομάδα του και προσφέρει ευκαιρίες απασχόλησης σε μάγειρες, βοηθούς και προσωπικό service. Ευχάριστο κλίμα, διαμονή, φαγητό και καλός μισθός.

Blue Star Ferries: Ακινητοποιημένα αύριο τα πλοία στο Νότιο Αιγαίο λόγω καιρικών συνθηκών

Δυσμενείς καιρικές συνθήκες φέρνουν ακυρώσεις σε όλα τα κυριακάτικα δρομολόγια των Blue Star Naxos, Myconos, Delos και Paros – Τι πρέπει να γνωρίζουν οι ταξιδιώτες

Νάξος: Ο Νέστορας Νέστορας, ο νέος MasterChef 2025, ξεκινά μαγειρικό ταξίδι στο “Avaton 1739”

Ο μεγάλος νικητής του φετινού διαγωνισμού μαγειρικής ξεκινά συνεργασία με το εστιατόριο "Avaton 1739" στο εμβληματικό Κάστρο της Νάξου.

Ουρές για μια αλλαγή εισιτηρίου στο λιμάνι της Νάξου, η κακοκαιρία φέρνει ταξιδιωτικό… μποτιλιάρισμα

Η απαγόρευση απόπλου λόγω των θυελλωδών ανέμων φέρνει αναστάτωση σε εκατοντάδες επισκέπτες που σχηματίζουν ουρές στα πρακτορεία της Νάξου για να αλλάξουν τα δρομολόγιά τους

Ρευματοκλοπές σε τουριστικά νησιά: Ξενοδοχεία, καφέ και σούπερ μάρκετ «φούσκωσαν» το ταμείο τους σε βάρος όλων

Eκατοντάδες παραβάσεις σε Κρήτη, Ρόδο, Νάξο, Μύκονο, Σαντορίνη και άλλα νησιά – Ηλεκτρική ενέργεια αξίας άνω του 1 εκατ. ευρώ κλάπηκε από επιχειρήσεις υψηλής κατανάλωσης

Ακυρώνονται τα δρομολόγια των HighSpeed 3 και 4 λόγω κακοκαιρίας

Η Hellenic Seaways ενημερώνει για την αναστολή των δρομολογίων της Κυριακής 29 Ιουνίου και τις προσωρινές αλλαγές στη ροή του προγράμματος των ταχυπλόων

Πάρος: Αποχαιρετισμός με δάκρυα για την Πρεσβυτέρα Ευαγγελία Βιώνη – Ανουσάκη

Σε συγκινησιακά φορτισμένο κλίμα η εξόδιος ακολουθία στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Νάουσα – Συγκλονιστικά λόγια από τον Μητροπολίτη Λεοντοπόλεως

Algérie Ferries: Καθησυχαστική ανακοίνωση για την κράτηση του “El Venizelos” στη Μασσαλία

Η εταιρεία ξεκαθαρίζει ότι οι θερινές διαδρομές δεν επηρεάζονται – Πρόκειται για προγραμματισμένο τεχνικό έλεγχο.

Πανελλαδικές 2025: «Γράψατε Ιστορία», οι μαθητές του Φροντιστηρίου Αντώνη Χερουβείμ στην κορυφή

Μια αληθινή γιορτή γνώσης, προσήλωσης και ονείρων – Ένα μεγάλο «μπράβο» σε παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικούς που μοιράστηκαν το ταξίδι της επιτυχίας

Νάξος: Έφυγε ο “Κρινακογιώργης”, η Κωμιακή αποχαιρετά έναν δικό της άνθρωπο

Ο Γιώργος Χωριανόπουλος, ο άνθρωπος του ταξί, του κυνηγιού και της καθημερινότητας του χωριού, φεύγει πλήρης ημερών, αφήνοντας πίσω του αναμνήσεις, χαμόγελα και μια σιωπηλή απουσία.

Νάξος – Τρίποδες: “Sea Breeze”, μια νέα επιχείρηση με άρωμα καθαριότητας

Στηρίζουμε τη νέα προσπάθεια στο χωριό μας – Ένα καθαριστήριο με επαγγελματισμό, αγάπη και ρίζες στον τόπο