Πέμπτη, 7 Νοεμβρίου, 2024
ΑρχικήΒιβλίοΙακ. Καμπανέλλης: Μικρά μυστικά μέσα σε ...κούτες

Ιακ. Καμπανέλλης: Μικρά μυστικά μέσα σε …κούτες

|

Ακόμη και σήμερα, η Κατερίνα Καμπανέλλη, κόρη του Ναξιώτη θεατρικού συγγραφέα βρίσκει ανέκδοτα έργα του πατέρα της και μάλιστα στα πιο παράξενα σημεία του σπιτιού 

Τελευταία δειλά δειλά αρχίζουμε και αποκτάμε αρχειακή συνείδηση. Συνειδητοποιούμε την αξία των αρχείων. Είμαστε στην αρχή του δρόμου όμως ακόμη.

Οχι ότι δεν υπάρχουν αρχεία του κράτους, της Εκκλησίας κ.λπ., υπάρχουν, αλλά είναι δυσπρόσιτα και άγνωστα και καθόλου διαφημισμένα.

Και σε μερικές περιπτώσεις «απαγορευμένα» από τον καχύποπτο αξιωματούχο που έχει αναλάβει τη διατήρησή τους.

Του λείπει η συνείδηση της συμβολής τους στη συλλογική μνήμη, στην παιδεία, στη συγκρότηση της συλλογικής ιστορικής εικόνας, στην αυτογνωσία. Αρχείο μη προσβάσιμο στον πολίτη είναι μη λειτουργικό για τον σκοπό που διαφυλάχθηκε.

Μια φίλη μού είπε «καταστρέφουμε θησαυρούς που αγνοούμε ότι είναι θησαυροί». Αλλά και στο κουτί να μείνουν με τη ναφθαλίνη, να μην τα φάει ο σκόρος, αν δεν αποδοθούν στο κοινό, στους πολίτες, είναι σαν να μην υπάρχουν.

Η πρώτη ημέρα της δημοσίευσης του «Μαουτχάουζεν» συμπίπτει με την προβοκάτσια στον Εβρο, όταν δηλαδή με εντολή του Γ. Παπαδόπουλου έριξαν ζάχαρη στα καύσιμα των τανκς και κατηγόρησαν για το σαμποτάζ αυτό αριστερούς στρατιώτες
Η πρώτη ημέρα της δημοσίευσης του «Μαουτχάουζεν» συμπίπτει με την προβοκάτσια στον Εβρο, όταν δηλαδή με εντολή του Γ. Παπαδόπουλου έριξαν ζάχαρη στα καύσιμα των τανκς και κατηγόρησαν για το σαμποτάζ αυτό αριστερούς στρατιώτες  

Τα θεατρικά έργα του Ιάκωβου Καμπανέλλη έχουν ψηφιοποιηθεί από το Εθνικό Θέατρο, ευτυχώς! Υπάρχει όμως και ένας τεράστιας σημασίας όγκος αδημοσίευτων κειμένων, θεατρικών έργων, σεναρίων, μελετών που «κοιμάται» σε κουτιά στο σπίτι του!

Η κόρη του, η Κατερίνα, με τη βοήθεια της Δανάης Πολυχρονοπούλου, τα καταγράφει, τα ταξινομεί. Δυστυχώς το αρχικό υλικό είναι από χαρτί, που η ηλικία του ξεπερνάει σε μερικά χειρόγραφα τα εξήντα χρόνια.

Το χαρτί φθείρεται, η γραφή χάνεται, χάνεται η μνήμη, όχι η ταμπέλα, αλλά το «ψαχνό», η σκέψη, το έργο.

Στην Ιστορία έχουν διασωθεί τίτλοι έργων αλλά όχι το ίδιο το έργο. Από τις εκατό τόσες τραγωδίες του Σοφοκλή [εκατόν δεκατρείς οι τίτλοι που γνωρίζουμε] έχουν διασωθεί μόνον οι επτά. Και πώς να σκαλίσεις τότε στο μάρμαρο ολόκληρο έργο για να το γλιτώσει η πέτρα από την πάλη με τον χρόνο και τη φθορά. Φανταστείτε να είχαμε διαβαστερό το σύνολο των έργων του, τι πλούτος, τι θησαυρός σκέψης, πολιτισμού, παιδείας.

Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης είναι ο συγγραφέας του σημαντικότερου μεταπολεμικού λογοτεχνικού έργου, του «Μαουτχάουζεν».

Είναι ο σεναριογράφος του κινηματογραφικού αριστουργήματος «Ο Δράκος» και «η Στέλλα» του «με τα κόκκινα γάντια» έγινε η διεθνώς επιτυχημένη «Στέλλα» με τη Μελίνα Μερκούρη σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη.

Ο μεγάλος νεωτεριστής του μεταπολεμικού μας θεάτρου, Κάρολος Κουν, βρήκε στο θεατρικό έργο του Καμπανέλλη τον συγγραφέα που άλλαξε ολόκληρο το μεταπολεμικό νεοελληνικό θέατρο.

Ο Μίκης Θεοδωράκης βρήκε στον Καμπανέλλη τον ποιητή. Ο ποιητής συνάντησε τον μουσικό και το «Μαουτχάουζεν» [ποιητικό απόσταγμα του μεγάλου του ομώνυμου έργου] συγκλόνισε όταν πρωτακούστηκε, τραγουδήθηκε, έγινε σημαία ενός μεγάλου τμήματος της νεολαίας και συνεχίζει να τραγουδιέται ακόμη.

Τον ονόμασαν πατριάρχη του νεοελληνικού θεάτρου. Μεγάλοι ηθοποιοί ερμήνευσαν έργα του [Καζάκος, Καρέζη, Αλεξανδράκης, Ηλιόπουλος κ.ά.].

Εμπνεύστηκαν από αυτά. Εγινε ακαδημαϊκός και μερίμνησε μέσα από την Ακαδημία για το νεοελληνικό θέατρο.

Εγινε διευθυντής της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, αντιπρόεδρος στην ΕΡΤ. Στο Μαουτχάουζεν εκλέχτηκε πρόεδρος των Ελλήνων Κρατουμένων και έμεινε παραπάνω για να βοηθήσει τους Ελληνες Εβραίους να επιστρέψουν στη γη τους.

Το σύνολο του έργου του μεγάλο, αναγνωρίστηκε, αγαπήθηκε, παραστάθηκε, τραγουδήθηκε, διαβάστηκε.

Ο Καμπανέλλης σπούδασε τεχνικό σχέδιο στη Σιβιτανίδειο, η ειδικότητά του αυτή τον κράτησε στη ζωή στο Μαουτχάουζεν.

Δεν είχε υπόψη του να γίνει συγγραφέας. Η φρίκη που έζησε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μαουτχάουζεν, η Μέδουσα που αντίκρισε στα μάτια όταν τον κατέβασαν οι φρουροί του στον πάτο του πηγαδιού, τον μεταμόρφωσε σε συγγραφέα ή γλίτωσε από την τρομερή ματιά της γιατί έκρυβε μέσα του την ασπίδα αυτής της τέχνης.

 

Χειρόγραφο από το μυθιστόρημα-μαρτυρία «Μαουτχάουζεν»
Χειρόγραφο από το μυθιστόρημα-μαρτυρία «Μαουτχάουζεν» 

Ο Πρίμο Λέβι ήταν χημικός, δεν είχε υπόψη του να γίνει συγγραφέας, «στο Αουσβιτς» -είπε- «η φρίκη με έσπρωξε να γράψω».

Κι αυτόν τον κράτησε στη ζωή στο ναζιστικό στρατόπεδο η ειδικότητά του. Δούλεψε στο χημείο. Ο Ιάκωβος δούλεψε στο σχεδιαστήριο.

Δεν γλίτωσαν τα βασανιστήρια, τον εξευτελισμό, γλίτωσαν τη βαριά καταναγκαστική εργασία που σκότωνε.

Οι κρατούμενοι ήταν τα εύθραυστα γρανάζια της παραγωγικής ναζιστικής μηχανής. Δεν λογίζονταν άνθρωποι. Εσπαζε το ένα γρανάζι, βάζαν άλλο στη θέση του.

Τα παιδιά, τα βρέφη, τους γέρους τούς σκότωναν, δεν μπορούσαν να προσφέρουν στη ναζιστική μηχανή.

…την τελευταία βδομάδα του Απρίλη είδαμε σωρούς χαρτιά να καίγονται κοντά στη μεριά που ήταν τα εργαστήρια. Καίγανε τα αρχεία. Εξαφανίζανε τους καταλόγους των ντουφεκισμένων, των κρεμασμένων, των σκασμένων με το γκάζι, των πνιγμένων στον Γαλάζιο Δούναβη, των φαγωμένων από σκυλιά, των ξεπνοϊσμένων από βασανιστήρια…[Ι. ΚΑΜΠΑΝΕΛΛΗΣ «Μαουτχάουζεν» σελ. 2. Λίγες μέρες πριν μπουν οι Αμερικάνοι ]

…Ο φασισμός ήταν ακόμα παρών, αλλά κρυμμένος μέσα στο κουκούλι του. Προετοίμαζε την αλλαγή του για να εμφανιστεί ξανά με καινούργιο πρόσωπο, μη αναγνωρίσιμο, πιο αξιοσέβαστο, προσαρμοσμένος στις καινούργιες συνθήκες ενός κόσμου ο οποίος έβγαινε από την καταστροφή που ο ίδιος ο φασισμός είχε προκαλέσει… [Πρίμο Λέβι, «Εάν αυτό είναι ο Ανθρωπος» σελ. 213]

Περίληψη από τη σπονδυλωτή ταινία «Το κανόνι και το αηδόνι». Δεξιά, Μάιος 1945 στο Μαουτχάουζεν στη Γερμανία
Περίληψη από τη σπονδυλωτή ταινία «Το κανόνι και το αηδόνι». Δεξιά, Μάιος 1945 στο Μαουτχάουζεν στη Γερμανία | 

Βαριά και πολύτιμη η κληρονομιά που μας άφησε ο Ιάκωβος Καμπανέλλης. Είναι ένα πνευματικό χρυσάφι που ολόκληρο πρέπει να γίνει κτήμα όλων.

Δεν γίνεται να την αποποιηθούμε ως πτωχοί και ανήμποροι νεοέλληνες συγγενείς επειδή λιποψυχήσαμε ή γιατί αμελήσαμε ή προσχηματικά για λόγους «κρίσης» ή γιατί θα μας φάει το τέρας της γραφειοκρατίας.

Ειδικά τώρα που το φίδι του φασισμού αλλάζει δέρμα, ακονίζει δόντια, τώρα τη χρειαζόμαστε.

Το υπουργείο Πολιτισμού είναι εδώ. Εδώ η Ρόδος, εδώ και το πήδημα.

Χτύπησα την πόρτα του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου γιατί εκεί ήξερα, εκεί είχα την πρόσβαση, είχα περάσει ένα μικρό φεγγάρι εκεί ως μέλος του Δ.Σ. Η κουβέντα με τον Δημήτρη Παπαϊωάννου, τον πρόεδρο, και τον Βασίλη Κοσμόπουλο, γενικό διευθυντή, αρχικά θετική. Αναμένω την πράξη και θα επιμένω. Η ψηφιοποίηση των αδημοσίευτων χειρογράφων [δέκα θεατρικά έργα, σενάρια, μελέτες, κείμενα για την τέχνη] του Ιάκωβου Καμπανέλλη είναι υποχρέωση, όχι «χάρη», καθήκον απέναντι σε έναν πνευματικό ογκόλιθο και σε ανθρώπους διψασμένους να μάθουν, να αγγίξουν την τέχνη, να έχουν ασπίδα για να μην τους πετρώσει το βλέμμα της Μέδουσας. Το κόστος μηδαμινό, το κέρδος τεράστιο.

Σήμερα, τώρα, τη στιγμή που γράφω, η τεχνολογία μπορεί να διασώσει εις τους αιώνας ό,τι γραπτό θέλει να διασωθεί. Αρκεί να ψηφιοποιηθεί.


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

ΑΠΑΣ Νάξου Terranaxia: Και με τη …βούλα ο Αλέκος Δάγλας στο πάγκο της ομάδας

Ο Αλέκος Δάγλας και επίσημα ο νέος προπονητής του ΑΠΑΣ Νάξου

Κατ. Μονογυιού: Ερώτηση σχετικά με ίδρυση ΣΑΕΚ στην Σαντορίνη

Κατερίνα Μονογυιού: Κατάθεση Ερώτησης για την Ίδρυση Σχολής Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΑΕΚ) Τουρισμού στη Σαντορίνη

Νάξος – Κωμιακή: Πρόσκληση για τον εορτασμό της γιορτής των Ταξιαρχών

Η Κωμιακή γιορτάζει και ο Σύλλογος Γυναικών προχώρησε σε εορταστικό κάλεσμα

Μ. Βρετανία: Αποθεώνουν Σίφνο, Μήλο και Κρήτη

Ποιοι είναι οι λόγοι που οι βρετανοί αποθεώνουν Σίφνο και Μήλο

Νάξος: Οταν ο Lennart Neubauer βρέθηκε …δίπλα στον “Σκοπελίτη”

Ο πρωταθλητής κόσμου στο windsurfing, Lennart Neubauer σε ... κόντρα με το Express Skopelitis

Αντίπαρος: Είπε “όχι” με κάθε επισημότητα στις συγχωνεύσεις των ΔΕΥΑ

«Όχι» και από το δημοτικό συμβούλιο Αντιπάρου στις συγχωνεύσεις των ΔΕΥΑ

ΚΕΔΕ – Ρόδος: Αλλαγές στον εκλογικό Νόμο, Δήμαρχος από τον 1ο γύρο

Λιβάνιος από το συνέδριο της ΚΕΔΕ: Θέλουμε εκλογή Δημάρχων και Περιφερειαρχών με ένα γύρο

Σαντορίνη: 6 χρόνια ΤΩΡΑ! για τη Σαντορίνη και τη Θηρασιά

Ανακοίνωση για τα 6 χρόνια από τη δημιουργία της Δημοτικής Παράταξης «ΤΩΡΑ! για τη Σαντορίνη και τη Θηρασιά» από τον κ. Μανόλη Ορφανό

Σίκινος: Στο ΕΣΠΑ εντάχθηκαν τα έργα για την επέκταση του λιμανιού

Στο ΕΣΠΑ εντάχθηκαν τα έργα στο λιμάνι στην Σίκινο - τι αφορούν οι εργασίες

Κτηματολόγιο – Κυκλάδες: Ενημέρωση σχετικά με την προανάρτηση σε δεκαέξι (16) Δήμους

Κτηματολόγιο: Ενημέρωση σχετικά με την προανάρτηση σε 16 Δήμους των Κυκλάδων - Δείτε την σχετική ενημέρωση

Τι κάνει ο Άκης Πετρετζίκης στη Νάξο;

Το "Akis’ Food Tour" ξεκινά το πιο γευστικό ταξίδι του από τη Νάξο

Κρήτη: Δύο πλοία που έγραψαν ιστορία, το Kriti I και το Kriti II ετοιμάζονται για διάλυση (video)

Γράφεται αυτές τις ημέρες ο επίλογος για δύο πλοία που έγραψαν ιστορία στο Αιγαίο (video)

Μ. Χατζόπουλος (Naxos Vibe): «Θέλουμε ο ιδιοκτήτης να αισθάνεται ότι το ακίνητό του είναι στα καλύτερα χέρια»

Συνέντευξη με τον Μιχάλη Χατζόπουλο, ιδιοκτήτη του Naxos Vibe, που ασχολείται με τη διαχείριση πολυτελών ακινήτων και βιλών στη Νάξο

Πανναξιακός ΑΟ: Νίκη 3-0 στο Φιλώτι, βράβευση Μανωλά από τον ΑΜΣ Φιλωτίου

Τη νίκη ο Πανναξιακός του Μανωλά, το χειροκρότημα το Φιλώτι

Νάξος – Καιρικές Συνθήκες: Δεύτερη σερί χρονιά χωρίς ίχνος βροχόπτωσης ο Οκτώβριος

Το ...χειρότερο ξεκίνημα υδρολογικού έτους από το 2018 για τη Νάξο - Αλλάζει ο Νοέμβριος; Η εικόνα των στοιχείων μέσα από τους .. αριθμούς

ΑΠΑΣ Νάξου Terranaxia: Με βολή σε “νεκρό” χρόνο του Στογιάνοβιτς, νίκη (61-60) επί του Παλαιού Φαλήρου

Επιστροφή στις νίκες για τον ΑΠΑΣ Νάξου Terranaxia - Επικράτησε 61-60 του Παλαιού Φαλήρου (2-3 ρεκόρ) και αντιμετωπίζει την επόμενη αγωνιστική τον Πανελευσινιακό

Νάξος – Μέλανες: Για πρώτη φορά έχουμε τη διοργάνωση “Γιορτή Λαδιού”

Πότε και που θα διοργανωθεί η γιορτή λαδιού στη Νάξο

Εκτακτο: Φωτιά σε εξέλιξη στην Ιο

Η φωτιά δεν απειλεί κατοικημένη περιοχή ενώ στο σημείο πνέουν ισχυροί άνεμοι

Αμοργός – 3ο Εργαστήριο Ξερολιθιάς: Συμπεράσματα και εδραίωση συνεργασιών (Photos)

Ολοκληρώθηκε το 3ο Εργαστήριο Ξερολιθιάς «Η Αμοργιανή Μαστοριά» στην Αμοργό - Συμπεράσματα (photos)

Π. Πολυκρέτης: Ναξιώτης επιστήμονας μίλησε στην Βουλή της Ιαπωνίας (video)

Τι είπε ο Παναγής Πολυκρέτης - διδάκτορας δομικής βιολογίας- από τη Βουλή της Ιαπωνίας; (video)