Τρίτη, 23 Σεπτεμβρίου, 2025
ΑρχικήΒιβλίοΙακ. Καμπανέλλης: Μικρά μυστικά μέσα σε ...κούτες

Ιακ. Καμπανέλλης: Μικρά μυστικά μέσα σε …κούτες

|

Ακόμη και σήμερα, η Κατερίνα Καμπανέλλη, κόρη του Ναξιώτη θεατρικού συγγραφέα βρίσκει ανέκδοτα έργα του πατέρα της και μάλιστα στα πιο παράξενα σημεία του σπιτιού 

Τελευταία δειλά δειλά αρχίζουμε και αποκτάμε αρχειακή συνείδηση. Συνειδητοποιούμε την αξία των αρχείων. Είμαστε στην αρχή του δρόμου όμως ακόμη.

Οχι ότι δεν υπάρχουν αρχεία του κράτους, της Εκκλησίας κ.λπ., υπάρχουν, αλλά είναι δυσπρόσιτα και άγνωστα και καθόλου διαφημισμένα.

Και σε μερικές περιπτώσεις «απαγορευμένα» από τον καχύποπτο αξιωματούχο που έχει αναλάβει τη διατήρησή τους.

Του λείπει η συνείδηση της συμβολής τους στη συλλογική μνήμη, στην παιδεία, στη συγκρότηση της συλλογικής ιστορικής εικόνας, στην αυτογνωσία. Αρχείο μη προσβάσιμο στον πολίτη είναι μη λειτουργικό για τον σκοπό που διαφυλάχθηκε.

Μια φίλη μού είπε «καταστρέφουμε θησαυρούς που αγνοούμε ότι είναι θησαυροί». Αλλά και στο κουτί να μείνουν με τη ναφθαλίνη, να μην τα φάει ο σκόρος, αν δεν αποδοθούν στο κοινό, στους πολίτες, είναι σαν να μην υπάρχουν.

Η πρώτη ημέρα της δημοσίευσης του «Μαουτχάουζεν» συμπίπτει με την προβοκάτσια στον Εβρο, όταν δηλαδή με εντολή του Γ. Παπαδόπουλου έριξαν ζάχαρη στα καύσιμα των τανκς και κατηγόρησαν για το σαμποτάζ αυτό αριστερούς στρατιώτες
Η πρώτη ημέρα της δημοσίευσης του «Μαουτχάουζεν» συμπίπτει με την προβοκάτσια στον Εβρο, όταν δηλαδή με εντολή του Γ. Παπαδόπουλου έριξαν ζάχαρη στα καύσιμα των τανκς και κατηγόρησαν για το σαμποτάζ αυτό αριστερούς στρατιώτες  

Τα θεατρικά έργα του Ιάκωβου Καμπανέλλη έχουν ψηφιοποιηθεί από το Εθνικό Θέατρο, ευτυχώς! Υπάρχει όμως και ένας τεράστιας σημασίας όγκος αδημοσίευτων κειμένων, θεατρικών έργων, σεναρίων, μελετών που «κοιμάται» σε κουτιά στο σπίτι του!

Η κόρη του, η Κατερίνα, με τη βοήθεια της Δανάης Πολυχρονοπούλου, τα καταγράφει, τα ταξινομεί. Δυστυχώς το αρχικό υλικό είναι από χαρτί, που η ηλικία του ξεπερνάει σε μερικά χειρόγραφα τα εξήντα χρόνια.

Το χαρτί φθείρεται, η γραφή χάνεται, χάνεται η μνήμη, όχι η ταμπέλα, αλλά το «ψαχνό», η σκέψη, το έργο.

Στην Ιστορία έχουν διασωθεί τίτλοι έργων αλλά όχι το ίδιο το έργο. Από τις εκατό τόσες τραγωδίες του Σοφοκλή [εκατόν δεκατρείς οι τίτλοι που γνωρίζουμε] έχουν διασωθεί μόνον οι επτά. Και πώς να σκαλίσεις τότε στο μάρμαρο ολόκληρο έργο για να το γλιτώσει η πέτρα από την πάλη με τον χρόνο και τη φθορά. Φανταστείτε να είχαμε διαβαστερό το σύνολο των έργων του, τι πλούτος, τι θησαυρός σκέψης, πολιτισμού, παιδείας.

Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης είναι ο συγγραφέας του σημαντικότερου μεταπολεμικού λογοτεχνικού έργου, του «Μαουτχάουζεν».

Είναι ο σεναριογράφος του κινηματογραφικού αριστουργήματος «Ο Δράκος» και «η Στέλλα» του «με τα κόκκινα γάντια» έγινε η διεθνώς επιτυχημένη «Στέλλα» με τη Μελίνα Μερκούρη σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη.

Ο μεγάλος νεωτεριστής του μεταπολεμικού μας θεάτρου, Κάρολος Κουν, βρήκε στο θεατρικό έργο του Καμπανέλλη τον συγγραφέα που άλλαξε ολόκληρο το μεταπολεμικό νεοελληνικό θέατρο.

Ο Μίκης Θεοδωράκης βρήκε στον Καμπανέλλη τον ποιητή. Ο ποιητής συνάντησε τον μουσικό και το «Μαουτχάουζεν» [ποιητικό απόσταγμα του μεγάλου του ομώνυμου έργου] συγκλόνισε όταν πρωτακούστηκε, τραγουδήθηκε, έγινε σημαία ενός μεγάλου τμήματος της νεολαίας και συνεχίζει να τραγουδιέται ακόμη.

Τον ονόμασαν πατριάρχη του νεοελληνικού θεάτρου. Μεγάλοι ηθοποιοί ερμήνευσαν έργα του [Καζάκος, Καρέζη, Αλεξανδράκης, Ηλιόπουλος κ.ά.].

Εμπνεύστηκαν από αυτά. Εγινε ακαδημαϊκός και μερίμνησε μέσα από την Ακαδημία για το νεοελληνικό θέατρο.

Εγινε διευθυντής της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, αντιπρόεδρος στην ΕΡΤ. Στο Μαουτχάουζεν εκλέχτηκε πρόεδρος των Ελλήνων Κρατουμένων και έμεινε παραπάνω για να βοηθήσει τους Ελληνες Εβραίους να επιστρέψουν στη γη τους.

Το σύνολο του έργου του μεγάλο, αναγνωρίστηκε, αγαπήθηκε, παραστάθηκε, τραγουδήθηκε, διαβάστηκε.

Ο Καμπανέλλης σπούδασε τεχνικό σχέδιο στη Σιβιτανίδειο, η ειδικότητά του αυτή τον κράτησε στη ζωή στο Μαουτχάουζεν.

Δεν είχε υπόψη του να γίνει συγγραφέας. Η φρίκη που έζησε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μαουτχάουζεν, η Μέδουσα που αντίκρισε στα μάτια όταν τον κατέβασαν οι φρουροί του στον πάτο του πηγαδιού, τον μεταμόρφωσε σε συγγραφέα ή γλίτωσε από την τρομερή ματιά της γιατί έκρυβε μέσα του την ασπίδα αυτής της τέχνης.

 

Χειρόγραφο από το μυθιστόρημα-μαρτυρία «Μαουτχάουζεν»
Χειρόγραφο από το μυθιστόρημα-μαρτυρία «Μαουτχάουζεν» 

Ο Πρίμο Λέβι ήταν χημικός, δεν είχε υπόψη του να γίνει συγγραφέας, «στο Αουσβιτς» -είπε- «η φρίκη με έσπρωξε να γράψω».

Κι αυτόν τον κράτησε στη ζωή στο ναζιστικό στρατόπεδο η ειδικότητά του. Δούλεψε στο χημείο. Ο Ιάκωβος δούλεψε στο σχεδιαστήριο.

Δεν γλίτωσαν τα βασανιστήρια, τον εξευτελισμό, γλίτωσαν τη βαριά καταναγκαστική εργασία που σκότωνε.

Οι κρατούμενοι ήταν τα εύθραυστα γρανάζια της παραγωγικής ναζιστικής μηχανής. Δεν λογίζονταν άνθρωποι. Εσπαζε το ένα γρανάζι, βάζαν άλλο στη θέση του.

Τα παιδιά, τα βρέφη, τους γέρους τούς σκότωναν, δεν μπορούσαν να προσφέρουν στη ναζιστική μηχανή.

…την τελευταία βδομάδα του Απρίλη είδαμε σωρούς χαρτιά να καίγονται κοντά στη μεριά που ήταν τα εργαστήρια. Καίγανε τα αρχεία. Εξαφανίζανε τους καταλόγους των ντουφεκισμένων, των κρεμασμένων, των σκασμένων με το γκάζι, των πνιγμένων στον Γαλάζιο Δούναβη, των φαγωμένων από σκυλιά, των ξεπνοϊσμένων από βασανιστήρια…[Ι. ΚΑΜΠΑΝΕΛΛΗΣ «Μαουτχάουζεν» σελ. 2. Λίγες μέρες πριν μπουν οι Αμερικάνοι ]

…Ο φασισμός ήταν ακόμα παρών, αλλά κρυμμένος μέσα στο κουκούλι του. Προετοίμαζε την αλλαγή του για να εμφανιστεί ξανά με καινούργιο πρόσωπο, μη αναγνωρίσιμο, πιο αξιοσέβαστο, προσαρμοσμένος στις καινούργιες συνθήκες ενός κόσμου ο οποίος έβγαινε από την καταστροφή που ο ίδιος ο φασισμός είχε προκαλέσει… [Πρίμο Λέβι, «Εάν αυτό είναι ο Ανθρωπος» σελ. 213]

Περίληψη από τη σπονδυλωτή ταινία «Το κανόνι και το αηδόνι». Δεξιά, Μάιος 1945 στο Μαουτχάουζεν στη Γερμανία
Περίληψη από τη σπονδυλωτή ταινία «Το κανόνι και το αηδόνι». Δεξιά, Μάιος 1945 στο Μαουτχάουζεν στη Γερμανία | 

Βαριά και πολύτιμη η κληρονομιά που μας άφησε ο Ιάκωβος Καμπανέλλης. Είναι ένα πνευματικό χρυσάφι που ολόκληρο πρέπει να γίνει κτήμα όλων.

Δεν γίνεται να την αποποιηθούμε ως πτωχοί και ανήμποροι νεοέλληνες συγγενείς επειδή λιποψυχήσαμε ή γιατί αμελήσαμε ή προσχηματικά για λόγους «κρίσης» ή γιατί θα μας φάει το τέρας της γραφειοκρατίας.

Ειδικά τώρα που το φίδι του φασισμού αλλάζει δέρμα, ακονίζει δόντια, τώρα τη χρειαζόμαστε.

Το υπουργείο Πολιτισμού είναι εδώ. Εδώ η Ρόδος, εδώ και το πήδημα.

Χτύπησα την πόρτα του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου γιατί εκεί ήξερα, εκεί είχα την πρόσβαση, είχα περάσει ένα μικρό φεγγάρι εκεί ως μέλος του Δ.Σ. Η κουβέντα με τον Δημήτρη Παπαϊωάννου, τον πρόεδρο, και τον Βασίλη Κοσμόπουλο, γενικό διευθυντή, αρχικά θετική. Αναμένω την πράξη και θα επιμένω. Η ψηφιοποίηση των αδημοσίευτων χειρογράφων [δέκα θεατρικά έργα, σενάρια, μελέτες, κείμενα για την τέχνη] του Ιάκωβου Καμπανέλλη είναι υποχρέωση, όχι «χάρη», καθήκον απέναντι σε έναν πνευματικό ογκόλιθο και σε ανθρώπους διψασμένους να μάθουν, να αγγίξουν την τέχνη, να έχουν ασπίδα για να μην τους πετρώσει το βλέμμα της Μέδουσας. Το κόστος μηδαμινό, το κέρδος τεράστιο.

Σήμερα, τώρα, τη στιγμή που γράφω, η τεχνολογία μπορεί να διασώσει εις τους αιώνας ό,τι γραπτό θέλει να διασωθεί. Αρκεί να ψηφιοποιηθεί.


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Ελλάς Σύρου: «Άριστα 10 από τη FIFA», το νέο γήπεδο της Ερμούπολης έτοιμο να γράψει ιστορία (video)

Ο Γιώργος Λεονταρίτης μιλά στο παρά πέντε του πρώτου επίσημου αγώνα: «Υπόσχεση που έγινε πράξη – μια υποδομή για τη νεολαία της Σύρου»

Στ. Γκίκας: 180 εκατ. από ΕΣΠΑ για 30 νησιωτικά λιμάνια

Προτεραιότητα η αναβάθμιση υποδομών και η «πράσινη μετάβαση» – cold ironing σε 23 λιμένες έως το 2029

Παναγία Μυρτιδιώτισσα: το πρώτο «καλωσόρισμα» της Νάξου (video)

Παραμονή στη Χώρα: το πλοιάριο αναχωρεί ανά δεκάλεπτο από τη Μικρή Σκάλα για προσκύνημα στη βραχονησίδα-προσήλιο του λιμανιού

Κουφονήσι: Ομόφωνο «ναι» σε μειώσεις και δίκαιη τιμολόγηση νερού

Έκτακτη συνεδρίαση της Τοπικής Κοινότητας (22/09) – αιτήματα για επανέκδοση λογαριασμών, δόσεις χωρίς προσαυξήσεις, έλεγχο μετρητών και ειδικό καθεστώς «νησιωτικότητας»

Λιμάνι Νάξου: Από το «Δέσποινα» του 1955 στο σήμερα και τα προβλήματα που δεν …λύθηκαν

Η 31η Ιουλίου του ’55 άλλαξε τον τρόπο που δένουν τα πλοία· ο Αύγουστος του ’25 μας θυμίζει ότι ήρθε η ώρα να αλλάξει ο τρόπος που «δένει» η πόλη με το λιμάνι.

Σίφνος: Το Φεστιβάλ «Νικόλαος Τσελεμεντές» γράφει τις πιο νόστιμες ιστορίες των Κυκλάδων (video)

Θαλασσομαγειρέματα το πρωί, «Κουζίνα του Τσελεμεντέ» το απόγευμα, γλέντια τη νύχτα — 25–27/9, είσοδος ελεύθερη

Αμοργός τραγουδά: Mουσικοκινητική αγωγή για τους μικρούς, χορωδία για όλους

Ένα Σαββατοκύριακο τον μήνα (Οκτ. 2025–Ιούν. 2026) με τον μαέστρο Γιάννη Γαβρά και το Μουσικό Εργαστήρι «Η Οδός Ονείρων».

Ελλάδα: Μόλις το 4,5% των γιατρών υπηρετούν στα νησιά (!!!)

Αριθμοί που «πονούν»: πολλά νησιά χωρίς βασικές ειδικότητες μόλις πέσει η αυλαία του καλοκαιριού

Δωρεάν προληπτικές εξετάσεις από το Ελληνικό Ίδρυμα Ογκολογίας τον Οκτώβριο

Μαστογραφία, Τεστ Παπ με HPV και έλεγχος PSA – Ραντεβού από 23/9, εξετάσεις από 1/10 στην Αθήνα

Σαντορίνη – Ξεκινά η 71η Εθελοντική Αιμοδοσία: Μια φιάλη παραπάνω, ένα χαμόγελο ακόμα

Από 4 έως 12 Οκτωβρίου η 71η Εθελοντική Αιμοδοσία για τον συνάνθρωπο και την ελπίδα. Το πρόγραμμα της αιμοδοσίας

Blue Star Naxos: από 19/9 αναχώρηση 11:05 από Νάξο για Πειραιά — αρχίζει το χειμερινό πρόγραμμα

Σύμφωνα με το Naxos Blue Travel, το νέο ωράριο θα ισχύει όλο τον χειμώνα. Δείτε αναλυτικά τη διαδρομή Αστυπάλαια–Κατάπολα της επόμενης ημέρας.

Σκοπελίτης: Αλλαγές δρομολογίων 19–21/09/2025 λόγω κακοκαιρίας

Το ταξιδιωτικό πρακτορείο Zas Travel Νάξου ενημερώνει: το δρομολόγιο της Παρασκευής μεταφέρεται για Σάββατο και του Σαββάτου για Κυριακή — δείτε αναλυτικά τις ώρες.

Υπόθεση …Νερό: Ο Σύλλογος Επαγγελματιών Δονούσας ζητά επανεξέταση της τιμολογιακής πολιτικής και δίκαιες χρεώσεις

Μετά την Ηρακλειά και τα Κουφονήσια, διαμαρτύρεται και η Δονούσα για τις αυξήσεις - Τι ζητούν οι επαγγελματίες

Απαγορευτικό: Στις 9.30 το βράδυ απόψε αναχωρεί το “Blue Star Naxos” (Πίνακας)

Λόγω κακοκαιρίας αλλάζουν αναχωρήσεις/ακυρώνονται δρομολόγια. Τι ισχύει ανά πλοίο, πότε χρειάζεται αλλαγή εισιτηρίων και ποιες μεταφορές επιβατών έγιναν.

ΔΕΔΔΗΕ – Νάξος: Σε ποιες περιοχές θα έχει αύριο το πρωί (20/09) διακοπή ρεύματος

Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση «Προσωρινή Διακοπή», θα επηρεαστούν Μπαούζι Δαμαριώνα, Αυλωνίτσα, Άγιος Δημήτριος και Αγ. Ανάργυροι Σαγκρί.

Ανεκτέλεστα δρομολόγια για Supercat Jet, Superjet και Superjet 2 λόγω κακοκαιρίας

Η κακοκαιρία που πλήττει το Αιγαίο φέρνει σημαντικές ακυρώσεις στην ακτοπλοΐα – Αναλυτικά ποιες γραμμές επηρεάζονται

ΔΕΔΔΗΕ: Τρίωρη διακοπή ρεύματος αύριο (22/09) στα χωριά της πεδινής Νάξου

Νάξος: Προσωρινή διακοπή ρεύματος τη Δευτέρα 22/09 (09:00–12:00) σε Γλινάδο, Άγιο Αρσένιο, Μύλους & Αργάνι Τριπόδων

Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων: Ο Νίκος Σιδερής ορίστηκε πρόεδρος της Κοινότητας Κεραμωτής

Σιδερής Νίκος η επιλογή του Δημάρχου – Αποχές και ενστάσεις από Κορρέ και Χατζηανδρέου

Κουφονήσια: «Νερό από χρυσάφι», λογαριασμοί έως 10€/m³, τι απαντά ο Βαγγέλης Κατσαράς (video)

Εστίαση, διαμονή και μικρά καταστήματα μιλούν για ασφυξία – Ο Δήμος Νάξου κάνει λόγο για «εξορθολογισμό» βάσει κόστους αφαλάτωσης και αποτροπή υπερκατανάλωσης (video)

Απαγορευτικό απόπλου από Πειραιά, Λαύριο και Ραφήνα έως τις 10:00 — εξαιρούνται Αργοσαρωνικός & Μαρμάρι

Σε ισχύ προληπτικό μέτρο του Λιμενικού λόγω ισχυρών βοριάδων· επανεκτίμηση στις 10:00. Οι ταξιδιώτες να επικοινωνούν με τα πρακτορεία τους.