Κλιματική αλλαγή, παρατεταμένες περίοδοι καύσωνα και ξηρασίας τα καλοκαίρια, ακραία καιρικά φαινόμενα όπως πλημμύρες, άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Αλλά και νέες τάσεις στις επιλογές διακοπών, ξεκούρασης, ευεξίας στους ταξιδιώτες. Ο κόσμος αλλάζει, το φυσικό περιβάλλον δέχεται πιέσεις, οι επιθυμίες των νέων γενιών τουριστών μεταλλάσσονται διαρκώς. Χώρες με βαριά τουριστική βιομηχανία, όπως η Ελλάδα, δέχονται επίσης πιέσεις να αλλάξουν το στρατηγικό σχεδιασμό τους στον τομέα του τουρισμού, όχι απλώς μακροπρόθεμα αλλά εδώ και τώρα.
Η μετάβαση στη «βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα» είναι το μεγάλο στοίχημα και της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια, αναφέρει στην DW και στην Ειρήνη Κυρανούδη, o Χάρης Θεοχάρης, βουλευτής της ΝΔ, πρώην υπ. Τουρισμού και υποψήφιος Γενικός Γραμματέας για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού, τον οποίο συναντήσαμε στο Βερολίνο στο περιθώριο της σημαντικής Διεθνούς Έκθεσης Τουρισμού του Βερολίνου, την ΙΤΒ.
«Πρέπει να συνεχίσουμε να επενδύουμε στη μετάβαση αυτή, στη βιωσιμότητα στο να χρησιμοποιούμε λιγότερο πλαστικό ή οποιοδήποτε υλικό που δεν είναι ανακυκλώσιμο εύκολα και από την άλλη να προσπαθούμε να αντιμετωπίζουμε τις κρίσεις που γεννιούνται ολοένα πιο συχνά από την κλιματική αλλαγή: οι φωτιές, οι πλημμύρες σε εμάς, στη Βαλένθια, οι κυκλώνες στην Καραϊβική. Ο τουριστικός κόσμος πρέπει να αντιμετωπίσει την έννοια της ανθεκτικότητας από νέα σκοπιά», αναφέρει ο Χάρης Θεοχάρης, τονίζοντας ότι τουρισμός, οικονομία και κοινωνία είναι αλληλένδετα.
Ταμείο και Data Center για την Ανθεκτικότητα
Για τον Έλληνα πολιτικό που διεκδικεί τη θέση του ΓΓ στον ΠΟΤ, ενός κομβικού οργανισμού για τον παγκόσμιο τουρισμό, στον οποίο η Ελλάδα μέχρι σήμερα δεν είχε διεκδικήσει ηγετική θέση, είναι σημαντικά δύο βήματα: η δημιουργία ενός Data Center για την ανθεκτικότητα, όπου τα κράτη-μέλη θα μοιράζονται κρίσιμα δεδομένα πχ για την κλιματική αλλαγή και την επίδρασή της στον τουρισμό και η δημιουργία ενός Ταμείου για την Ανθεκτικότητα στη βάση της αλληλεγγύης για στήριξη τουριστικών χωρών που δέχονται πλήγματα για παράδειγμα από φυσικές καταστροφές.
Η Ελλάδα, όπως σημειώνει, έχει βιώσει τα τελευταία χρόνια τις συνέπειες τις κλιματικής αλλαγής στον τουρισμό έντονα με τις πυρκαγιές στη Ρόδο ή τις πλημμύρες Daniel στη Θεσσαλία και γι αυτό έχουν αυξηθεί τα σχετικά κονδύλια στον κρατικό προϋπολογισμό. «Πριν από λίγα χρόνια δεν είχαμε τίποτα, έπειτα φτιάχθηκε ένας λογαριασμός με 300 εκατομμύρια, έπειτα με 600 εκατομμύρια, ακριβώς επειδή βλέπουμε τη συχνότητα των φαινομένων να μεγαλώνει».
Αλλάζει η τουριστική σεζόν – και όχι μόνο
H κλιματική αλλαγή πάντως στην περίπτωση της Ελλάδας, πέρα από όλα τα άλλα, έχει αλλάξει και την έννοια της «τουριστικής σεζόν». Όπως αναφέρει ο Χάρης Θεοχάρης: «Αυτό το φαινόμενο το είδαμε το 2024, είδαμε τα έσοδα του Αυγούστου να είναι μειωμένα σε σχέση με το 2023» παρατηρεί, «παρόλα αυτά συνολικά η χρονιά ήταν καλύτερη και δεν φάνηκε έντονα η υποχώρηση του Αυγούστου.»
Πλέον παρατηρείται έντονη τουριστική κίνηση ακόμη και τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο, όπως μας εξηγεί. Αυτό οφείλεται στην αλλαγή στις προτιμήσεις πχ. πολλών Βορειοευρωπαίων για διακοπές σε μήνες με πιο χαμηλές θερμοκρασίες, προς αποφυγή των αφόρητα υψηλών θερμοκρασιών πια το καλοκαίρι.
Ταυτόχρονα αλλάζουν όμως και οι προτιμήσεις των νέων γενιών τουριστών, της Gen Z και των επόμενων: μακριά από τους διάσημους, πολύβοους τουριστικούς προορισμούς, αναζητούν πιο εναλλακτικές και οικονομικές διακοπές και καταλύματα. «Η χώρα μας πάντοτε είχε όλη τη γκάμα του τουριστικού προϊόντος να προσφέρει πέραν των προϊόντων που δεν μπορεί αντικειμενικά να προσφέρει… πχ. σαφάρι. Από εκεί και πέρα προσφέρει προϊόντα για όλα τα βαλάντια, για όλες τις γκάμες, για όλα τα γούστα».
Ελλάδα και γείτονες
Φέτος τιμώμενη χώρα στην ΙΤΒ είναι η Αλβανία, μια χώρα με την οποία η Ελλάδα έχει στενούς δεσμούς και στον τομέα του τουρισμού, όπως επισημαίνει ο Χάρης Θεοχάρης. Πολλοί Αλβανοί επιχειρηματίες και εργαζόμενοι στον τουρισμό έχουν αποκτήσει εμπειρία στην Ελλάδα και μεταφέρουν εκεί τις γνώσεις τους. Επίσης, όπως λέει, ενδιαφέρον έχουν για παράδειγμα κοινά τουριστικά προγράμματα που συνδυάζουν διακοπές στην Ελλάδα και τις αλβανικές ακτές. Γενικά η Αλβανία έχει τα «ατού της» όπως λέει, παρθένα φύση, όμως με τουριστικές υποδομές που θυμίζουν την Ελλάδα πριν από πολλά χρόνια.
Από την άλλη πλευρά υπάρχει βέβαια και η Τουρκία, με το πρόγραμμα της τουριστικής βίζας που άνοιξε πέρυσι να έχει τονώσει πολύ την οικονομία των νησιών του Ανατολικού και Βορείου Αιγαίου. Ενίσχυσε νησιά που δεν ξέρει ο Βορειοευρωπαίος τουρίστας κι έφερε Τούρκους επισκέπτες πιο κοντά στα νησιά αυτά. «Και ήταν ένα από τα πρώτα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης που είχαμε με τη γείτονα και η επιτυχία του νομίζω μας ενθαρρύνει όλους να συνεχίσουμε σε αυτόν τον δρόμο», αναφέρει ο Χάρης Θεοχάρης.
Το τεστ των υποδομών
Aπό εκεί και πέρα η ανάπτυξη του τουριστικού κλάδου εν γένει είναι συνυφασμένη με την ανάπτυξη των υποδομών και όπως λέει ο Χάρης Θεοχάρης, «πάντα ο τουρισμός γεννά ανάγκες στον τομέα των υποδομών και είναι πάντα ένα βήμα μπροστά». Έχουν γίνει βήματα, όμως ασκούνται διαρκώς πιέσεις για καλύτερα λιμάνια, αεροδρόμια, δρόμους, σιδηροδρόμους. «Στην πράξη ασκούνται πιέσεις», όπως λέει, όταν η ίδια η τουριστική κίνηση και οι κοινωνικές συνθήκες αναδεικνύουν την ανάγκη για σύγχρονες υποδομές.
Τέλος ως προς τη μεγάλη εικόνα, για τον Χάρη Θεοχάρη μια ισχυρή θέση της Ελλάδας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού θα έδινε τη δυνατότητα στην Ελλάδα, ως τουριστική χώρα, να συνδράμει με τις εμπειρίες της αλλά και συμβάλλει στην αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων του κλάδου: από τον υπερτουρισμό μέχρι την αλλαγή του αστικού τοπίου από τις βραχυχρόνιες μισθώσεις και βέβαια την μετάβαση σε ένα τουριστικό μοντέλο που δεν καταστρατηγεί τους φυσικούς πόρους.
