Δημήτρης Χορν… Ο κορυφαίος των κορυφαίων.. Ενας ευλογημένος ηθοποιός που έφυγε σαν σήμερα πριν από 22 χρόνια… Ο Αλέξανδρος Αρβανιτάς μας ταξιδεύει σε έναν κόσμο γεμάτο έρωτα, τραγούδι, πολλές και καλές ταινίες αλλά και μυωπία …
Υπάρχουν καλλιτέχνες οι οποίοι θαρρείς ότι είναι ευλογημένοι. Γιατί διαθέτουν απίστευτα χαρίσματα. Απαράμιλλο ταλέντο. Μοναδική επικοινωνιακή ικανότητα. Δημιουργούν άλλη σχέση με το κοινό. Το γοητεύουν. Το οδηγούν σε δρόμους συναισθηματικής παράκρουσης. Το απογειώνουν. Ένας τέτοιος καλλιτέχνης -με όλη τη σημασία της λέξης- υπήρξε ο Δημήτρης Χορν. Είδε το φως του ήλιου στις 9 Μαρτίου 1921. Γιος του συγγραφέα Παντελή Χορν.
Του Αλέξανδρου Αρβανιτά
Νονά του η μεγάλη ηθοποιός Κυβέλη. Από μικρός έδειξε την καλλιτεχνική φύση του. Η αμεσότητά του, η έμφυτη γοητεία του, η αξεπέραστη ερμηνευτική του δεινότητα τον κατέταξαν αμέσως στους κορυφαίους του θεάτρου μας. Η πρώτη εμφάνισή του ήταν στην αγκαλιά της Κυβέλης και η δεύτερη, πάλι με τη νονά του, σε ηλικία 4 ετών, στη «Νόρα» του Ίψεν, υποδυόμενος ένα από τα μικρά παιδιά της ηρωίδας. Σε ηλικία 20 ετών αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Ο Δημήτρης Χορν, εκτός από τη νονά του, θα συνεργαστεί με όλους τους κορυφαίους της εποχής: Χατζίσκο, Παππά, Κοτοπούλη, Κατερίνα, Αρώνη. Ο Τάκης, όπως τον αποκαλούσαν οι φίλοι του, υπηρέτησε όλα τα είδη του θεάτρου και η σκηνική παρουσία του υπήρξε μοναδική. Ξεκίνησε ουσιαστικά το 1939, με τη συμμετοχή του στους «Πέρσες», και ολοκλήρωσε το 1993, στο Μέγαρο Μουσικής, ως αφηγητής του παραμυθιού του Σεργκέι Προκόφιεφ, «Ο Πέτρος και ο λύκος». Στο θέατρο υπήρξε μοναδικός. Ωστόσο, εκείνη την εποχή ο κινηματογράφος έφερνε σε επαφή τους καλλιτέχνες με τις πλατιές μάζες. Το 1943 θα κάνει την παρθενική εμφάνισή του στη «Φωνή της καρδιάς».
Ήταν η πρώτη ταινία που γυρίστηκε στην κατοχική Ελλάδα. Τον απολαύσαμε σε άλλες δέκα, με πάντα υπέροχο τρόπο ερμηνείας. «Χειροκροτήματα» 1944, «Ο μεθύστακας» 1950, «Κυριακάτικο ξύπνημα» 1954, «Κάλπικη λίρα» 1955, «Το κορίτσι με τα μαύρα» 1956, «Μια ζωή την έχουμε» 1958, «Μια του κλέφτη» 1960, «Αλίμονο στους νέους» 1961, «Η Αθήνα τη νύχτα» 1962, «Η παράσταση τελείωσε» (μικρού μήκους ντοκιμαντέρ ως αφηγητής) 1962. Οι ρόλοι που ερμήνευσε έμειναν βαθιά χαραγμένοι στη μνήμη μας. Ο έξοχος, συναισθηματικός, μελαγχολικός τρόπος απόδοσής τους τον καθιστούσε ξεχωριστό. Ποιος από μας δεν θυμάται το ζωγράφο στην «Κάλπικη λίρα» να ζει τον μεγάλο έρωτα με το πλουσιοκόριτσο (Έλλη Λαμπέτη) και στο τέλος, φτασμένος, πια, να καταλήγει μοναχός, μακριά από τον άνθρωπο που λάτρεψε με πάθος. Ξεχνιέται, άραγε, ο Κλέων στην ταινία «Μια ζωή την έχουμε»; Ο φτωχός και δειλός υπάλληλος της τράπεζας, ο οποίος ζει στη στέρηση και τη μιζέρια. Βλέπει τη ζωή να τον προσπερνά, ώσπου κάνει τη μεγάλη… απόδραση. 1.101.101,10. Μεγάλο το ποσό κατάχρησης, ώστε ο ήρωάς μας να ζήσει -έστω και για λίγο- το όνειρό του, προτού καταλήξει στη φυλακή, χάνοντας τη γυναίκα που αγαπούσε. Δεν έχουμε μαγευτεί από την ερμηνεία του στο «Αλίμονο στους νέους», την παραλλαγή του Φάουστ, στην οποία ο ηλικιωμένος κύριος Αντρέας πουλάει την ψυχή του στον Διάβολο, με αντάλλαγμα να γίνει νέος και να σταθεί στο πλάι της κοπέλας που ήταν ερωτευμένος;
Όμως, ο Χορν, εκτός από σπουδαίος ηθοποιός, υπήρξε ταυτοχρόνως και εκπληκτικός τραγουδιστής. Η συνεργασία με το φίλο του Μάνο Χατζιδάκι ανέδειξε άλλη μία πτυχή του πολύπλευρου ταλέντου του. Συνεργάστηκε μαζί του στην «Οδό ονείρων» αλλά και σε πλήθος παραστάσεων που καθιέρωσαν τη φωνή του στη συνείδηση του κόσμου. Μπορούμε να φανταστούμε καταλληλότερο ερμηνευτή για το τραγούδι «Ηθοποιός». Η υπέροχη ερμηνευτική του απόδοση στο «ηθοποιός σημαίνει φως» κατέδειξε σε όλους μας ότι ο Χορν ήταν το φως. Υπάρχει Έλληνας που δεν τραγούδησε «Ας είν’ καλά το γινάτι σου», «Μια ζωή την έχουμε», «Πες μου μια λέξη» του Μάνου Χατζιδάκι, αλλά και «Ποιος το ξέρει;» και «Οι θαλασσιές οι χάντρες» του Μίμη Πλέσσα;
Οι γυναίκες στη ζωή του
Αγάπησε με πάθος το ωραίο φύλο. Γοητευτικός και αρκούντως αρρενωπός, ωστόσο, λατρεύτηκε και εκείνος, χωρίς όρια, από τις γυναίκες. «Από τα έξι μου χρόνια και μετά δεν μπορώ να θυμηθώ τον εαυτό μου να μην είμαι ερωτευμένος, δηλαδή συγκινημένος με κάποιο πρόσωπο. Θα έλεγα ότι ήμουν ερωτευμένος με τον έρωτα», δήλωνε για τη σχέση του με τις γυναίκες. Ο πρώτος γάμος του ήταν με τη Ρίτα Φιλίππου, στις 6 Αυγούστου 1942. Κόρη αστικής οικογένειας, αγαπούσε με πάθος τον Χορν, γι’ αυτό του συγχωρούσε τις απιστίες του. Χώρισαν μόλις γνώρισε τη Λαμπέτη, ωστόσο, διατήρησαν άριστη σχέση μέχρι το τέλος της ζωής της. Το 1946, η παγκοσμίου φήμης Γαλλίδα τραγουδίστρια, Εντίθ Πιάφ, του στέλνει μια επιστολή, στην οποία του γράφει: «Δεν μπορώ να ζήσω χωρίς τη ζωή μου και ζωή μου είσαι εσύ. Σε αγαπώ, όπως δεν αγάπησα ποτέ κανέναν, Τάκη». Η γνωριμία είχε γίνει εκείνα τα χρόνια που η Γαλλίδα τραγουδίστρια είχε επισκεφθεί την Αθήνα. Η σχέση του όμως με την Έλλη Λαμπέτη έμεινε στην Ιστορία. Εκείνη, παντρεμένη με τον Μάριο Πλωρίτη, χώρισε μόλις συνδέθηκε με τον Χορν. Η σχέση τους πέρασε από χίλια κύματα και διήρκεσε επτά χρόνια. Εκρηκτικοί χαρακτήρες και οι δύο, ξεκίνησαν αντιπαθώντας σφοδρά ο ένας τον άλλον, για να καταλήξουν σε ένα θυελλώδη έρωτα. Ο χωρισμός τους δεν άρεσε καθόλου στους θαυμαστές τους. Ποτέ κανείς δεν έμαθε το λόγο που τελείωσε έτσι άδοξα η σχέση τους. Για πολλά χρόνια δεν μιλούσαν καν, ενώ δεν έπαιξαν ποτέ ξανά μαζί. Γυναίκα της ζωής του -κατά δήλωσή του- υπήρξε η Άννα Γουλανδρή, γόνος της μεγάλης εφοπλιστικής οικογένειας. Παντρεύτηκε τον Χορν 23 Ιανουαρίου 1967. Υπήρξε το καταστάλαγμα της αγάπης και το θάνατό της, το 1988, δεν μπόρεσε να ξεπεράσει. Με τη σύζυγό του δημιούργησαν το «Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν», σκοπός του οποίου είναι η μελέτη και η στήριξη του ελληνικού πολιτισμού.
Η πολιτική, ο αθλητισμός και ο άνθρωπος
Σιχαινόταν, όπως ο ίδιος έλεγε, την πολιτική. Έναν άνθρωπο θαύμαζε απεριόριστα: τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. «Έχουμε κάτι κοινό. Είμαστε στον ίδιο αστερισμό», έλεγε για αυτόν. Ο Χορν, ως Αθηναίος, υπήρξε φίλαθλος του Παναθηναϊκού. Με το φίλο του, Μάνο Χατζιδάκι, πήγαιναν όποτε μπορούσαν στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας για να παρακολουθήσουν την ομάδα της καρδιάς τους, το δημιούργημα του Γιώργου Καλαφάτη, γεγονός που επιβεβαίωνε ο Πάνος Γεραμάνης. Το 1962, η εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» εμφανίζει μια φωτογραφία από την παράσταση, «Οδός ονείρων». Στη λεζάντα γράφει: Τρεις πράσινοι, σε ένα διάλειμμα της παράστασης. Μάνος Χατζιδάκις και Δημήτρης Χορν έχουν στο μέσον τον Τάκη Λουκανίδη. Βαθύτατα ακομπλεξάριστο άτομο, εκτιμούσε τους συναδέλφους του χωρίς ίχνος φθόνου και παραμικρού ανταγωνισμού. Θεωρούσε τον Βασίλη Λογοθετίδη κορυφαίο Έλληνα ηθοποιό. Ο εύπορος Δημήτρης Χορν δεν ξέχασε ποτέ τους συναδέλφους του. Βοηθούσε όσους βρίσκονταν σε άσχημη οικονομική κατάσταση, αποφεύγοντας πάντα τη δημοσιότητα για τις πράξεις του.
Οι ατάκες του
Φιλοσοφημένο άτομο, χωρίς καμιά διάθεση έπαρσης, έλεγε κατά καιρούς υπέροχα πράγματα, τα οποία καταγράφτηκαν στη συλλογική μνήμη μας. «Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει. Συνεχώς ξεψυχά», «Η τέχνη είναι μια μορφή εξουσίας του αισθήματος, ενώ η πολιτική είναι η εξουσία της ψυχρής λογικής», «Ποτέ δεν έπαψα να πιστεύω ότι ήταν λάθος μου να γίνω ηθοποιός», «Μη φοβάσαι το τρακ. Πηγαίνει πάντα εκεί που υπάρχει ταλέντο», «Η επιτυχία είναι εξίσου δύσκολη να τη χειριστείς με την αποτυχία», «Ο κόρακας και ο κόλακας διαφέρουν σε ένα στοιχείο: το ”λ” και το ”ρ”. Ο κόρακας τρώει πτώματα, ο κόλακας σε τρώει ζωντανό». «Δεν είμαι ιερό τέρας. Είμαι σκέτο τέρας» (σε μαθήτριά του, η οποία του εξέφρασε το θαυμασμό της). «Αυτήν την περίοδο της ζωής μου κάνω το δυσκολότερο πράγμα: δεν κάνω τίποτα» (σε προχωρημένη ηλικία).
Ο Δημήτρης Χορν ξεκίνησε το αιώνιο ταξίδι 16 Γενάρη 1998, σε ηλικία 77 ετών. Ο θρύλος της σκηνής μάς ταξίδεψε σε κόσμους μαγικούς και ονειρεμένους. Μας πρόσφερε έντονα συναισθήματα, με την απόλυτη εκφραστικότητά του, τη σπιρτάδα του, τη δίψα για ζωή. Αλλά, κυρίως, τη διαρκή νεότητά του. «Εγώ να ζηλέψω εσένα. Μα εγώ είμαι νέος. Ζηλεύει η άνοιξη τη βαρυχειμωνιά», έλεγε στο φίλο του, Αγησίλαο, στην ταινία «Αλίμονο στους νέους». Πόσο δίκιο είχε. Γιατί ο Χορν ήταν η άνοιξη, το φως, η ελπίδα. Η παρουσία του και μόνο, μέσα από τις ταινίες του, ομορφαίνει τη ζωή μας και μας χαρίζει υπέροχα συναισθήματα. Πόσες φορές, έντονα φορτισμένοι, δεν σιγοτραγουδάμε «Ας είν’ καλά το γινάτι σου»; Άλλοτε πάλι, απελπισμένοι, περιμένουμε: «Πες μου μια λέξη» για να ξεχάσουμε πίκρες, προβλήματα, στενοχώριες. Και στο τέλος, αφού αντιμετωπίσουμε νηφάλια τις καταστάσεις, να καταλήξουμε, φιλοσοφώντας: «Μια ζωή την έχουμε». Ο Δημήτρης Χορν, ή, μάλλον, ο Τάκης -ο δικός μας Τάκης- γεννήθηκε καλλιτέχνης. Παθιασμένος ηθοποιός. Γιατί, είπαμε: «Ηθοποιός σημαίνει φως.
Είναι καημός πολύ πικρός και στεναγμός πολύ μικρός…
………………………………………………………………………………
Ηθοποιός, είτε μωρός είτε σοφός,
είμαι κι εγώ, καθώς κι εσύ είσαι παιδί,
που καρτερεί κάτι να δει.
Πιες το κρασί, στάλα χρυσή
απ’ την ψυχή, ως την ψυχή».
