Μία ακόμη κολόνα από τον εναέριο μεταφοράς σμύριδας, το τεχνολογικό θαύμα της δεκαετίας του 20, έπεσε… Στη θέση “Βουνό” στην Απείρανθο – δείτε φωτό
«Όταν πέσουν οι πυλώνες όλοι θα στεναχωρηθούμε και θα αρχίζουμε να θυμόμαστε . Φυσικά ιδιωτικές ή συλλογικές πρωτοβουλίες δεν μπορούν να κάνουν τίποτα , δε το επιτρέπει ο νόμος . Οι αρμόδιες υπηρεσίες μάλλον δεν γνωρίζουν ούτε καν την ύπαρξη του μνημείου. Και τι απομένει; Η μέρα που ο εναέριος θα είναι ένας σωρός παλιοσίδερα απλωμένος στις παϊδες της Αμμόμαξης» . Αυτό είχε σχολιάσει κάποιος φίλος της ιστοσελίδας στο άκουσμα ότι έπεσε τον Γενάρη του 2018 πυλώνας του εναέριου μεταφοράς σμύριδας στην Μουτσούνα…
Σε μερικά χρόνια γιορτάζει τα 100 χρόνια ζωής.. Και το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι “θα έχει μείνει τίποτα όρθιο για να γιορτάσουμε τα 100 χρόνια από την κατασκευή ενός έργου που χαρακτηρίστηκε ως .. τεχνολογικό θαύμα της εποχής του;” Μιλάμε για τον εναέριο μεταφοράς σμύριδας που μετράει εδώ και μερικές ημέρες μία ακόμη απώλεια. Και μάλιστα, τη στιγμή που θεωρητικά τα ορυχεία σμύριδας είναι σε κατάσταση ύπνωσης (σ.σ. δεν άνοιξαν φέτος), έχουν γίνει καταγγελίες και αναφορές στη Βουλή για το θέμα του εναέριου και το περασμένο καλοκαίρι όταν είχαμε την αποκάλυψη του μνημείο σμυριδεργάτη από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, δόθηκε η υπόσχεση ότι το πακέτο που ακούει στο όνομα “σμύριδα – υποδομές – εγκαταστάσεις” θα ξανανιώσουν κάτω από τις φτερούγες της Προεδρίας της Δημοκρατίας..
Ας δούμε όμως τις τελευταίες εξελίξεις όπως μας τις μεταφέρει ο Ιωάννης Φλώρου Μπαρδάνης μέσα από την προσωπική του ιστοσελίδα στα social media .. Τίτλος της ανάρτησης “Το εναέριο τελεφερίκ μεταφοράς σμύριδος στη Νάξο, υφίσταται καθημερινά ανεπίστρεπτες καταστροφικές φθορές – βλάβες, εξ αιτιας της αδιαφορίας μας”
Και αναφέρει: ” Από τα παλαιότερα χρόνια μέχρι το 1930, η σμύριδα του βουνού του Ζα της Αμόμαξης, μεταφέρονταν στους όρμους του Λυώνα και της Μουτσούνας με γαϊδούρια και μουλάρια, και στην συνέχεια φορτώνονταν στα πλοία για εργοστάσια επεξεργασίας της, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Από το 1930 και μετά η σμύριδα μεταφέρονταν στον λιμένα της Μουτσούνας με το Εναέριο τελεφερίκ μεταφοράς της, που λειτούργησε για περίπου πενήντα χρόνια μέχρι το 1980, τότε που για λόγους ευνόητους διανοίχθηκαν οι αυτοκινητόδρομοι για την μεταφορά της αρχικά στις αποθήκες της Μουτσούνας και στην συνέχεια στις αποθήκες στο Καμπί.
Το έργο του Εναέριου μετά την παύση λειτουργίας του, και μετά από ενέργειες του βουλευτή Νίκου Λεβογιάννη το 1989, χαρακτηρίστηκε από την πολιτεία ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, αλλά από τότε μέχρι σήμερα 2019, δηλαδή τριάντα χρόνια τώρα δεν έγινε απολύτως τίποτα για την συντήρηση, την προστασία του και την ανάδειξή του.
Έτσι αφημένο αποκλειστικά και μόνον, στην ανύπαρκτη ευσπλαχνία του χρόνου, καταστρέφεται, καταστρέφεται, και έτσι ένα σημαντικό, ιδιαίτερο και μοναδικό έργο, άρρηκτα δεμένο κάποτε με την ζωή των κατοίκων της ορεινής Νάξου, μνημείο του πολιτισμού μας σήμερα, δεν θα υπάρχει αύριο με όσα αρνητικά αυτό συνεπάγεται.
Δυστυχώς οι εκάστοτε δημοτικές αρχές και οι κοινότητες και οι πολιτιστικοί φορείς της ορεινής Νάξου, το παραμέλησαν. Θα ενθυμήστε τις καταστροφές που έγιναν πρόσφατα σε τμήμα του Εναέριου σε περιοχή της Κορώνου.
Αντίστοιχες καταστροφές του μνημείου, προκλήθηκαν από τότε και μετά στην περιοχή του Κακόρυακα, όπου πρόσφατα είχα κάνει ανάρτηση, με φωτογραφίες που έδειχναν την πτώση (κατέβασμα) του συρματόσχοινου προς το έδαφος.
Στην παρούσα ανάρτησή σας παρουσιάζω, φωτογραφικό υλικό από την πτώση κολώνας του Εναέριου στην τοποθεσία «Βουνό» της Απειράνθου. Για μια ακόμη φορά απευθύνω έκκληση προς το Συμβούλιο Κοινότητος Απειράνθου και Κορώνου, τον Α.Π.Σ.«Τα Φανάρια» τον πολιτιστικό σύλλογο του χωριού Κόρωνος καθώς και στους απανταχού Απεραθίτες και Κορωνιδιάτες, σε μια ύστατη προσπάθεια, με ενέργειες προς αρμοδίους, προκειμένου να αποκατασταθούν οι φθορές αν αυτό είναι δυνατόν να γίνει.
Τέλος δε, έχω να πω στους επισκέπτες – εκδρομείς και σε όσους κινούνται κάτω από τα συρματόσχοινα και τα βαγόνια του Εναέριου, τους σταθμούς φόρτωσης και τις στοές των ορυχείων, να αποφεύγουν αυτά τα μέρη, διότι πιστεύω ότι είναι επικίνδυνα για την ζωή τους. Εγώ προσωπικά δεν θα ξαναπεράσω από αυτά τα μέρη.
Ιωάννης Φλώρου Μπαρδάνης 28η Νοεμβρίου, της χρονιάς του 2019, 7:20 μμ”
Το έργο του εναέριου
Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι την περίοδο 1926-1929, ένα σπουδαίο βιομηχανικό έργο, το πρώτο σημαντικό δημόσιο έργο που εκτελέστηκε στη Νάξο, ο εναέριος σιδηρόδρομος, διαφοροποίησε ριζικά το σύστημα μεταφοράς της σμύριδας και διευκόλυνε τη δουλειά των σμυριδεργατών. Είχε μήκος 9 χλμ από τη Στραβολαγκάδα ως τη Μουτσούνα, και αποτελούνταν από 72 σιδερένιους πυλώνες ύψους από 5 έως και 43 μ., 170 βαγόνια, 2 μηχανές και 7 παρατηρητήρια, ενώ για τη λειτουργία του απαιτούσε από 42 έως και 68 άτομα. Το διπλό κινούμενο συρματόσκοινο που είχε μήκος 8720 μ, ένωνε τους πέντε σταθμούς φόρτωσης του σμυριγλιού με το λιμάνι της Μουτσούνας, και στα χρόνια της λειτουργίας του, από το 1929 μέχρι το 1982, μετέφερε περίπου 340.000 τόνους σμύριδας. Μετά το 1982 άνοιξε ο δρόμος και η μεταφορά της σμύριδας γίνεται πλέον με φορτηγά αυτοκίνητα. Στις μέρες μας ο εναέριος έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο βιομηχανικό μνημείο και εξακολουθεί να εντυπωσιάζει με τα κτίρια και τις μηχανές του στη Στραβολαγκάδα, τις εγκαταστάσεις φόρτωσης στη Μουτσούνα και τα σκουριασμένα βαγόνια και συρματόσχοινα να αιωρούνται ακόμα πάνω από τα ορυχεία.
Εμείς τι να πούμε αλήθεια; Οτι έχουμε ακούσει μεγάλα λόγια και υποσχέσεις; Καθημερινά. Από τον Γενάρη του 2018 (για τα πρόσφατα) όταν έπεσε πυλώνας στην Μουτσούνα... Στη συνέχεια είχαμε την παρουσία του κου Παυλόπουλου – Πρόεδρου της Δημοκρατίας – και βέβαια την κατάθεση ερώτηση στη Βουλή από τον κο Συρμαλένιο... Αλλά όσο εσείς είδατε λύση ή έστω μία πρόοδο, άλλο τόσο είδαμε κι εμείς…
Απλά ντροπή… Στο εξωτερικό ένα τέτοιο έργο θα ήταν ανεκτίμητης αξίας και βάση για δημιουργία μουσείων με μεγάλη επισκεψιμότητα. Εδώ; Απλά να ρημάξει, γιατί είναι του…γείτονα και όχι δικό μας…
