Ολοκλήρωση ηλεκτρικής διασύνδεσης των Κυκλάδων – Απαίτηση η παραμονή των δικτύων στο Δημόσιο, για το κοινωνικό συμφέρον, την ενεργειακή και εθνική ασφάλεια του Αιγαίου.
Σήμερα, Τρίτη 13/10/2020 εγκαινιάζεται στη Νάξο ένα έργο που κλείνει το βρόχο ηλεκτρικής διασύνδεσης των Κυκλάδων (Σύρου, Πάρου, Νάξου και Μυκόνου) με το εθνικό σύστημα, θωρακίζοντας την αξιοπιστία και την σταθερότητα ηλεκτροδότησης των νησιών αφού εξασφαλίζει τη διπλή τροφοδότηση τους.
Αρθρο του Μιχάλη Β. Φραγκίσκου (*)
Είναι έργο του Ανεξάρτητου Διαχειριστή του δικτύου Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ), που ενώ πριν το 2015 προοριζόταν να ιδιωτικοποιηθεί, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ κατόρθωσε, παρά τις μεγάλες πιέσεις, να τον κρατήσει υπό δημόσιο έλεγχο. Έτσι από το 2015 προώθησε και υλοποίησε το μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό, εξασφάλισε χρηματοδότηση, δημοπράτησε τα έργα, προστατεύοντας υποδειγματικά το δημόσιο συμφέρον. Ήδη από το 2018 κατασκευάστηκαν οι υποσταθμοί στη Σύρο, Μύκονο και Πάρο, έγινε η υποθαλάσσια διασύνδεση τους και διακόπηκε η λειτουργία των τριών τοπικών εργοστάσιων. Επίσης από το 2018 ξεκίνησε η κατασκευή του υποσταθμού στη Νάξο και η διασύνδεση του με Πάρο και Μύκονο. Παράλληλα ενισχύθηκε η διασύνδεση του συγκροτήματος Άνδρου-Τήνου. Συνολικό κόστος 439 εκατ. Ευρώ.
Το ολικό έργο έχει βαρύνουσα οικολογική σημασία για τις Κυκλάδες, που βιώνουν τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Το κλείσιμο των τριών πετρελαϊκών σταθμών ενέργειας, μαζί με τον περιορισμό της τοπικής ρύπανσης (ατμοσφαιρικής, οχλήσεων, θαλάσσιας), συνέβαλε στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος (αποτύπωμα άνθρακα), με οικονομικές συνέπιες (μειώσεις ΥΚΟ) και παγκόσμια οικολογική συνεισφορά.
Η ενεργειακή διασύνδεση των νησιών είναι ένα πρωτόγνωρο γεγονός ενοποίησής τους γιατί ανατρέπει το μοντέλο της απομόνωσης, της ασυνέχειας, των αυτόνομων λύσεων, συνδέει τοπικές οικονομίες και κοινωνίες σε ένα κοινό πλαίσιο της διαδικασίας ενεργειακής μετάβασης, που πρέπει όλοι να συμβάλλουν ισότιμα. Ταυτόχρονα η επαρκής και αξιόπιστη τροφοδοσία των νησιών μπορεί να αποτελέσει βάση για ισόρροπη ανάπτυξη με νέες δραστηριότητες, πέρα από τις τουριστικές και μάλιστα στις μειονεκτικές νησιωτικές περιοχές. Ελαττώνεται το κόστος παραγωγής και αυξάνεται η ανταγωνιστικότητα των παραγόμενων κυκλαδίτικων προϊόντων.
Ζητούμενο είναι η επάρκεια να μην οδηγήσει στην υπερκατανάλωση ενέργειας, αλλά στη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας, στην αλλαγή των μοντέλων κατανάλωσης (στο τουρισμό, καλλιέργειες, αντλήσεις, δημοτικό φωτισμό κτλ), στη κυκλική οικονομία, με γενναίες εμπροσθοβαρείς δράσεις εξοικονόμησης.
Η διασύνδεση δεν πρέπει να αποτελέσει κίνητρο εγκατάστασης νέων αιολικών πάρκων στα νησιά (με δεδομένες τις νέες διευκολύνσεις και κίνητρα στους μεγάλους επενδυτές) με σκοπό την τροφοδότηση με ενισχυμένα πράσινα χαρακτηριστικά του εθνικού ενεργειακού μίγματος, δηλαδή υποδομή άντλησης και μεταφοράς αειφορίας από τα νησιά προς το εθνικό δίκτυο. Τα οικοσυστήματα των νησιών που είναι εύθραυστα και ευαίσθητα, απειλούνται από τα έργα εγκατάστασης των πάρκων στις βουνοκορυφές. Εξίσου αναγκαία είναι η προστασία του κυκλαδίτικου πολιτιστικού τοπίου και της οικονομίας από την υποβάθμιση του τουριστικού προϊόντος. Οι κοινωνίες των νησιών μπορούν να συμμετέχουν στο κοινό σύστημα με παραγωγή ήπιας ενέργειας, μέσω του θεσμού των ενεργειακών κοινοτήτων, με βάση ένα νέο χωροταξικό, με υπευθυνότητα απέναντι στην κλιματική αλλαγή και αλληλεγγύη μεταξύ τους, χωρίς να υπερβαίνουν τα όρια της τοπικής βιωσιμότητας.
Επισημαίνεται ότι τα προβλήματα στα εσωτερικά δίκτυα των νησιών (μέση και χαμηλή τάση) θα συνεχιστούν γιατί είναι παλαιά, φθαρμένα χωρίς συντήρηση, με ελάχιστους εργαζόμενους και τον ιδιοκτήτη ΔΕΔΔΗΕ σε απαξίωση με σκοπό την πώληση του.
Πέρα από την ουσία η κυβέρνηση της ΝΔ αντιλαμβάνεται το έργο της διασύνδεσης με όρους επικοινωνίας, ευκαιριών με φιέστες εγκαινίασης των δρομολογημένων έργων του ΣΥΡΙΖΑ που ολοκληρώνονται στη θητεία της.
Το ερώτημα όμως δεν είναι αν πρέπει να υιοθετείς και να εγκαινιάζεις έργα άλλων. Το ερώτημα είναι μέσα σε ποιο πλαίσιο ενεργειακής πολιτικής εντάσεις το έργο της διασύνδεσης που εγκαινιάζεις. Της εξυπηρέτησης επιχειρηματικών συμφερόντων στο κρίσιμο τομέα της ενέργειας; Της διεύρυνσης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας χονδρικής στο χώρο των Κυκλάδων; Της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, ξεπουλήματος κάθε δημόσιου πόρου και αγαθού; Δυστυχώς σήμερα με τον αντιπεριβαλλοντικό νόμο (ν.4685/20), του χοροστατούντος στα εγκαίνια κ. Χατζηδάκη, ο ΑΔΜΗΕ δυνητικά ξαναπωλείται. Χωρίς καμιά οικονομική αιτιολογία αφού είναι κερδοφόρος με εγγυημένα έσοδα, με ισχυρούς μετόχους και αναμφισβήτητο φυσικό μονοπώλιο.
Όμως:
- Ο ΑΔΜΗΕ μπορεί να υπηρετήσει το δημόσιο αγαθό της προσιτής ενεργειακής πρόσβασης, της αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχιας, να στηρίξει τη κοινωνία μέσα στην πανδημία και στην κρίση.
- Ο ΑΔΜΗΕ μπορεί μέσα στη συνθήκες της κλιματικής αλλαγής και της κρίσης της πανδημίας να συνεχίσει το επενδυτικό του πρόγραμμα στις Κυκλάδες (Θήρα, Φολέγανδρος, Σέριφος, Μήλος), την Κρήτη και να χαράξει ενεργειακούς διαδρόμους προς τα ακριτικά νησιά.
- Ο ΑΔΜΗΕ και τα ηλεκτρικά δίκτυα διασύνδεσης των νησιών, πρέπει να παραμείνουν σε δημόσιο έλεγχο γιατί υπηρετούν τα συμφέροντα της κοινωνίας των νησιών, την ενεργειακή και εθνική ασφάλεια του Αιγαίου.
Συμπερασματικά η διασύνδεση είναι μια αναγκαία καθοριστική αναπτυξιακή υποδομή του νησιωτικού χώρου, που λειτουργώντας στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής-ενεργειακής πολιτικής, με κοινωνικές προτεραιότητες και υπό δημόσιο έλεγχο, σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες, με κοινωνική λογοδοσία, ενταγμένη στο νέο μοντέλο παραγωγικής ανασυγκρότησης των Κυκλάδων για δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη, θα προσφέρει τα μέγιστα στην κοινωνία των νησιών.
(*) Διδάκτορας Μηχανικός ΕΜΠ
Συντονιστής Νομαρχιακής Επιτροπής ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Κυκλάδων
