Μια εντυπωσιακή ανακάλυψη που συνδέεται με τα πρώτα βήματα της δημιουργίας της γραφής στο προϊστορικό Αιγαίο ήρθε στο φως από τις ανασκαφές στον προϊστορικό οικισμό της Κοίμησης στη Θηρασία, από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων.
Το εύρημα, που δημοσιεύθηκε σε άρθρο του Cambridge University Press από τους Κώστα Σμπόνια, Ίριδα Τζαχίλη και Γεωργία Κορδατζάκη, περιλαμβάνει δύο αποτυπώματα σφραγίδων σε λαβή αγγείου, χρονολογούμενα στα μέσα της 3ης χιλιετίας π.Χ. (Πρωτοκυκλαδική ΙΙ).
Το πρώτο σφράγισμα (THS.1) προέρχεται από τρίπλευρη σφραγίδα με διαδοχικά, αφηρημένα και σχηματικά σύμβολα – πιθανώς την αρχαιότερη τεκμηριωμένη προσπάθεια επικοινωνίας μέσω συμβόλων στον αιγαιακό χώρο, πριν ακόμη τη δημιουργία της Κρητικής Ιερογλυφικής και της Γραμμικής Α στην Κρήτη.
Το δεύτερο σφράγισμα (THS.2) φέρει γραμμικά και μαιανδροειδή διακοσμητικά μοτίβα, εντασσόμενο στη γενικότερη παράδοση της αιγαιακής σφραγιδογλυφίας.
Νάξος – ο κρίκος της προέλευσης
Από την πετρογραφική ανάλυση του κεραμικού θραύσματος από τη μεταδιδάκτορα Γ. Κορδατζάκη, προκύπτει ότι το αγγείο, πιθανώς και οι ίδιες οι σφραγίδες, προέρχονται από τη Νάξο, η οποία διατηρούσε ήδη από τότε ισχυρούς δεσμούς με τη Σαντορίνη. Το στοιχείο αυτό αναδεικνύει την κυκλαδική δικτύωση και τις πρώιμες θαλάσσιες ανταλλαγές στο Αιγαίο.
Θηρασία: Σημαντική ανακάλυψη (σφραγίδες) που αλλάζει την ιστορία της γραφής στο Αιγαίο
Σύμβολα, σφραγίσματα και γραφή
Η σφράγιση πριν από την όπτηση του αγγείου ενδέχεται να δηλώνει τον κατασκευαστή, τον ιδιοκτήτη ή το περιεχόμενο, λειτουργώντας ως πρώιμη μορφή επικοινωνίας ή ακόμα και απόπειρα δημιουργίας ταυτότητας ή ελέγχου αγαθών. Τα σύμβολα του σφραγίσματος ενδέχεται να απεικονίζουν ονόματα ή αφηρημένες έννοιες, παραπέμποντας σε μια πρώιμη μορφή γραφής, πολύ πριν την ανάπτυξη τυπικών συστημάτων.
Προς μια νέα ερμηνεία του Αιγαιακού κόσμου
Το εύρημα από τη Θηρασία εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο κοινωνικής πολυπλοκότητας και πολιτισμικών ανταλλαγών στο Αιγαίο της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού. Φανερώνει ότι οι νησιωτικές κοινωνίες, πολύ πριν τα ανακτορικά συστήματα της Κρήτης και της Μυκηναϊκής Ελλάδας, ανέπτυσσαν σύνθετες μορφές επικοινωνίας, διαχείρισης και έκφρασης της ταυτότητάς τους.
Η έρευνα συνεχίζεται υπό τη διεύθυνση των Κώστα Σμπόνια, Ίριδας Τζαχίλη και Μάγιας Ευσταθίου, ρίχνοντας φως σε άγνωστες ακόμη πτυχές της προϊστορικής ζωής στο Αιγαίο – και, ίσως, στη μακρά και πολύπλοκη πορεία της γραφής στην ανθρωπότητα.
