Δευτέρα, 30 Ιουνίου, 2025
ΑρχικήΠολιτισμόςΣτ. Μπαλτογιάννης: Ενας σπουδαίος κηδεμόνας της πολιτιστικής μας κληρονομιάς

Στ. Μπαλτογιάννης: Ενας σπουδαίος κηδεμόνας της πολιτιστικής μας κληρονομιάς

|

Σταύρος Μπαλτογιάννης… Ενας εραστής της Νάξου, της Τέχνης, του Πολιτισμού «Ο δάσκαλος θα σου δώσει την τεχνική, τα μυστικά του χρώματος. Τα υπόλοιπα θα στα δώσει η Φύση. Και μετά τα Μουσεία».

Η φράση «το είδε ο Μπαλτογιάννης» αποτελούσε εγγύηση. «Ερχονται συνέχεια και τους λέω τη γνώμη μου», μου είχε πει πριν από καιρό. «Βλέπω πολύ καλά έργα αλλά βλέπω και πληθώρα πλαστών, τα οποία είναι συμφορά για την τέχνη. Θα σας πω και μια ιστορία που αν και αστεία είναι τραγική. Πριν από μερικά χρόνια ήμουν με μία παρέα στο Μοναστηράκι και κάποιος ήθελε να αγοράσει ένα έργο –το οποίο ήταν αντίγραφο, δεν ήταν το πρωτότυπο– από ένα παλαιοπωλείο.

Κείμενο της Γιούλης Επτακοίλη (Εφημερίδα “Καθημερινή”

Η κυρία που είχε το παλαιοπωλείο για να τον πείσει να το αγοράσει, του είπε, παρουσία μου και χωρίς να με γνωρίζει φυσικά, “πάρτε το, το είδε και ο Σταύρος Μπαλτογιάννης. Μην έχετε καμιά αμφιβολία”. Πολλοί με έχουν χρησιμοποιήσει, λέγοντας “το είδε ο Μπαλτογιάννης”, φαντάζομαι όμως, ότι ακόμη και αν πράγματι είχα δει κάποιο από αυτά τα πλαστά έργα, κανείς δεν είπε στους υποψήφιους αγοραστές “τι είπε ο Μπαλτογιάννης”. Δεν είναι εύκολο να αναγνωρίσεις ένα πλαστό έργο».

Την τελευταία φορά που τον συνάντησα, πριν από περίπου έναν χρόνο, ήταν αρκετά καταβεβλημένος με εμφανή αναπνευστικά προβλήματα. Το διαμέρισμά του στο κέντρο της Αθήνας ήταν γεμάτο πίνακες μικρών και μεσαίων διαστάσεων. Μισόγυμνα κοριτσίστικα σώματα, αιγαιοπελαγίτικα τοπία, νεκρές φύσεις, έργα καμωμένα με την τεχνική της εγκαυστικής, της κηρόχυτης ζωγραφικής, παραδοσιακά αλλά και μοντέρνα. Ζωγράφιζε μέρα-νύχτα. «Δεν σταματάει κοπέλα μου», μου είχε ψιθυρίσει με τρυφερότητα και συγκίνηση η οικιακή βοηθός του.

Ο Σταύρος Μπαλτογιάννης «γεννήθηκε ζωγράφος, δεν έγινε». Με αυτά τα λόγια τον περιέγραφε ο φίλος του Νίκος Κούνδουρος στον κατάλογο της έκθεσης που του αφιέρωσε το 2009 το Μουσείο Μπενάκη. Και πράγματι ο Γιαννιώτης καλλιτέχνης που πέθανε πριν από λίγες μέρες σε ηλικία 90 ετών, έζησε για την τέχνη. Οχι μόνο για να δημιουργήσει ο ίδιος τα δικά του έργα, αλλά και για να διασώσει αριστουργήματα. Διότι εκτός από ζωγράφος μιας σπουδαίας γενιάς καλλιτεχνών, ήταν και ένας από τους σημαντικότερους συντηρητές έργων τέχνης.

Γεννήθηκε το 1929 στην Πεδινή Ιωαννίνων. Εκεί πήρε τα πρώτα μαθήματα σχεδίου. Συνέχισε με σπουδές στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στο εργαστήριο του Γιάννη Μόραλη. Υπήρξε μέλος μιας σπουδαίας γενιάς καλλιτεχνών. Κεσσανλής, Τσόκλης, Κοντός, Κανιάρης… «Η γενιά μου έβγαλε πολύ καλούς ζωγράφους, και μερικοί από αυτούς θα αντέξουν στον χρόνο. Ηταν μεγάλα ταλέντα», έλεγε. Είχε όμως πάντα στραμμένο το βλέμμα του και στους νεότερους.

«Σήμερα δεν αρκεί να είναι κανείς μόνο ταλέντο. Οι δημόσιες σχέσεις είναι το Α και το Ω. Επίσης, αν και υπάρχουν νέοι ικανοί και ελπιδοφόροι ζωγράφοι, είναι συνήθως εγκλωβισμένοι γύρω από έναν ιστορικό της τέχνης, ενώ μπορούσαν να πετύχουν κάτι παραπάνω. Να βγουν από τα σύνορα». Η συμβουλή του προς τις νέες γενιές ήταν να έχουν στραμμένο του βλέμμα τους στη Φύση. «Ο δάσκαλος θα σου δώσει την τεχνική, τα μυστικά του χρώματος. Τα υπόλοιπα θα στα δώσει η Φύση. Και μετά τα Μουσεία».

Οταν αποφοίτησε από την ΑΣΚΤ έφυγε στο εξωτερικό για να συνεχίσει τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Φλωρεντίας. Παράλληλα, πήρε υποτροφία από το Ιδρυμα Κρατικών Υποτροφιών για να σπουδάσει στη Ρώμη στο περίφημο Instituto Centrale di Restauro πάνω στη συντήρηση και στην αποκατάσταση αρχαιοτήτων. Ηταν μια καθοριστική εμπειρία: «Στο πρώτο έτος σκεφτόμουν, τι θέλω τώρα εγώ να μπερδεύομαι με τα “παλιά;”. Με ενδιέφερε η ζωγραφική και μόνο. Είχαν πάρει και τα μυαλά μου αέρα… Τον δεύτερο χρόνο, όμως, κατάλαβα ότι έχει ενδιαφέρον αυτή η ιστορία γιατί με έβαζε στα μυστικά της τέχνης. Οχι από το θεωρητικό αλλά από το πρακτικό μέρος. Μάθαινα το πώς κατασκευάζεται ένα έργο, ποιες είναι οι τεχνικές του. Ολοι οι ζωγράφοι δανειζόμαστε μια τεχνική και εκφραζόμαστε. Μόνο όταν την κατακτήσουμε εκφραζόμαστε ελεύθερα, χωρίς αναστολές. Εμένα με γοήτευσε η τεχνική της εγκαυστικής που δημιουργήθηκε στα πρώτα χριστιανικά χρόνια. Aλλά δεν ήξερα τον τρόπο. Μέσα από διαβάσματα και έρευνα κατάφερα να την αποκρυπτογραφήσω. Περισσότερο, όμως, μέσα από το γεγονός ότι είχα στα χέρια μου τα ίδια τα έργα. Η συντήρηση, λοιπόν, μου έδωσε την απόλυτη κατανόηση και κατάκτηση της τεχνικής στη ζωγραφική μου».

Από τότε μοιράστηκε στα δύο. Στη ζωγραφική και στη συντήρηση. Ως συντηρητής κατάφερε να διασώσει σπουδαία έργα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Από τα χέρια του πέρασαν αριστουργήματα. Μαζί με τον Τάσο Μαργαριτώφ που έφυγε από τη ζωή το 2014, οργάνωσαν τη συντήρηση στην Ελλάδα. Αφησαν τα εργαστήρια και όργωσαν όλη την Ελλάδα, νησιωτική και ηπειρωτική. Ανέβηκαν σε σκαλωσιές, προστάτευσαν βυζαντινά μνημεία, συντήρησαν σπάνιες εικόνες, συμμετείχαν σε σημαντικές ανασκαφές, στελέχωσαν εφορείες αρχαιοτήτων, εκπαίδευσαν νέους συντηρητές στο εργαστήριο του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου.

Ο Σταύρος Μπαλτογιάννης παρουσίασε πολλές ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ συμμετείχε και σε αρκετές ομαδικές. Το Μουσείο Μπενάκη του έκανε ένα ολοκληρωμένο αφιέρωμα όπου παρουσιάστηκαν περίπου 50 έργα του. Βραβεύθηκε για τη δουλειά του και την προσφορά του στην τέχνη και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Ηταν ένας άνθρωπος γλυκός, ζεστός και γενναιόδωρος για όσους είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν λίγο καλύτερα. Με τη σύζυγό του Χρυσάνθη Μπαλτογιάννη, σημαντική βυζαντινολόγο και διευθύντρια του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, ευτύχησε να κάνει δύο γιους και να καμαρώσει εγγόνια.


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Σαντορίνη – καθαρισμός Καλντέρας: Μήνυμα ευαισθητοποίησης και ευθύνης προς όλους

Με επιτυχία ολοκληρώθηκε η δράση καθαρισμού της ακτογραμμής με τη συμβολή του Δήμου, του Λιμεναρχείου και των πολιτών – Μήνυμα συνεργασίας για την προστασία του φυσικού πλούτου της Σαντορίνης.

Blue Star 1: Νέα ώρα αναχώρησης από Πειραιά, αλλαγές στο δρομολόγιο για Κυκλάδες

Καθυστέρηση δύο ωρών στην αναχώρηση του πλοίου λόγω φορτοεκφορτώσεων – Δείτε αναλυτικά τις νέες ώρες άφιξης σε Πάρο, Νάξο, Ίο και Θήρα

Αμολήθηκαν τα θηρία να φάνε ακόμα ένα καπετάνιο

Η πρόσκρουση του Champion Jet 3 στην Πάρο φέρνει ξανά στο φως την επικινδυνότητα των λιμανιών και την ανάγκη για θεσμική στήριξη των πλοιάρχων – Όχι άλλο στοχοποίηση των ανθρώπων της θάλασσας

Στέφανος Γκίκας: “Εργαζόμαστε συστηματικά για την θεσμική αναγνώριση της έννοιας της νησιωτικότητας”

Εθνικό Συνέδριο για τη Νησιωτικότητα – Διάλογος Πολιτείας, Αυτοδιοίκησης και Κοινωνίας για μια Ολοκληρωμένη Θαλάσσια και Νησιωτική Στρατηγική

ΔΕΔΔΗΕ: Χωρίς ρεύμα την Τρίτη περιοχές της Νάξου, τι ώρα και πού θα γίνει διακοπή

Προγραμματισμένη διακοπή ρεύματος στις περιοχές Στελίδα, Άγιος Προκόπιος, Γλυφάδα και Πάγκοι Χώρας Νάξου λόγω τεχνικών εργασιών — Τι πρέπει να γνωρίζουν οι κάτοικοι

Σαντορίνη – Ε.Π.Τ.Α.: Στις 6 Ιουλίου, ενώνουμε δυνάμεις κατά των τροχαίων ατυχημάτων

Ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και δράσεις στην πλατεία Εμπορείου, γιατί η πρόληψη είναι στο χέρι μας. Η εκδήλωση απευθύνεται σε όλους, μικρούς και μεγάλους. 

MTC Group: Ο τουρισμός στην Ελλάδα το 2026 – Στρατηγικές προσαρμογής μετά τις γεωπολιτικές αναταράξεις

Έκθεση της MTC GROUP καταγράφει τις γεωπολιτικές προκλήσεις, τη σημασία της εικόνας προορισμού και την ανάγκη επανατοποθέτησης της Ελλάδας στον διεθνή τουριστικό χάρτη

Εστία Πύργου Καλλίστης: Καλοκαίρι πολιτισμού στον Πύργο Σαντορίνης

Η “Εστία Πύργου Καλλίστης” προσκαλεί σε ένα πολυσύνθετο πρόγραμμα εκδηλώσεων. Μουσική, λόγος, εικαστικά, παιδικό θέατρο και παράδοση από τον Μάιο έως τον Σεπτέμβριο

Εσπερινό ΓΕ.Λ. Νάξου: Ξεκίνησαν οι εγγραφές στο σχολείο που δίνει δεύτερες ευκαιρίες

Το Εσπερινό Λύκειο Νάξου προσφέρει γνώση, υποστήριξη και έμπνευση για όσους θέλουν να προχωρήσουν μπροστά – Οι εγγραφές για το 2025-2026 ξεκίνησαν

Πολιτική Προστασία: Επαγρύπνηση για τις πυρκαγιές στα νησιά των Κυκλάδων

Την ώρα που τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου βγαίνουν από την ενεργειακή απομόνωση, η Περιφέρεια καλεί πολίτες και παραγωγούς σε ετοιμότητα για την προστασία των δασών – Απαγόρευση κυκλοφορίας σε περιοχές NATURA λόγω ισχυρών ανέμων

Blue Star Ferries: Ακινητοποιημένα αύριο τα πλοία στο Νότιο Αιγαίο λόγω καιρικών συνθηκών

Δυσμενείς καιρικές συνθήκες φέρνουν ακυρώσεις σε όλα τα κυριακάτικα δρομολόγια των Blue Star Naxos, Myconos, Delos και Paros – Τι πρέπει να γνωρίζουν οι ταξιδιώτες

Νάξος – ΕΠΑΛ: Ο Ιορδάνης Κυριακίδης και ο Νικήτας Θεολογίτης αφήνουν πίσω τους μία τεράστια παρακαταθήκη

Μετά από σχεδόν τρεις δεκαετίες αφοσίωσης στην Τεχνική Εκπαίδευση, οι δύο διευθυντές συνταξιοδοτούνται, αφήνοντας πίσω τους ένα σχολείο ανοιχτό στη γνώση, στην καινοτομία και στις αξίες της τοπικής κοινωνίας.

Νάξος: Ο Νέστορας Νέστορας, ο νέος MasterChef 2025, ξεκινά μαγειρικό ταξίδι στο “Avaton 1739”

Ο μεγάλος νικητής του φετινού διαγωνισμού μαγειρικής ξεκινά συνεργασία με το εστιατόριο "Avaton 1739" στο εμβληματικό Κάστρο της Νάξου.

Νάξος – Τρίποδες: “Sea Breeze”, μια νέα επιχείρηση με άρωμα καθαριότητας

Στηρίζουμε τη νέα προσπάθεια στο χωριό μας – Ένα καθαριστήριο με επαγγελματισμό, αγάπη και ρίζες στον τόπο

Ουρές για μια αλλαγή εισιτηρίου στο λιμάνι της Νάξου, η κακοκαιρία φέρνει ταξιδιωτικό… μποτιλιάρισμα

Η απαγόρευση απόπλου λόγω των θυελλωδών ανέμων φέρνει αναστάτωση σε εκατοντάδες επισκέπτες που σχηματίζουν ουρές στα πρακτορεία της Νάξου για να αλλάξουν τα δρομολόγιά τους

Ρευματοκλοπές σε τουριστικά νησιά: Ξενοδοχεία, καφέ και σούπερ μάρκετ «φούσκωσαν» το ταμείο τους σε βάρος όλων

Eκατοντάδες παραβάσεις σε Κρήτη, Ρόδο, Νάξο, Μύκονο, Σαντορίνη και άλλα νησιά – Ηλεκτρική ενέργεια αξίας άνω του 1 εκατ. ευρώ κλάπηκε από επιχειρήσεις υψηλής κατανάλωσης

Λυσιστράτη στη Νάξο: Όταν το θέατρο γίνεται υπόθεση όλων (video)

Ο σκηνοθέτης Θανάσης Αντωνίου μιλά για την τέχνη, την ελευθερία και το κοινό όραμα του θεάτρου.

Ακυρώνονται τα δρομολόγια των HighSpeed 3 και 4 λόγω κακοκαιρίας

Η Hellenic Seaways ενημερώνει για την αναστολή των δρομολογίων της Κυριακής 29 Ιουνίου και τις προσωρινές αλλαγές στη ροή του προγράμματος των ταχυπλόων

Πάρος: Αποχαιρετισμός με δάκρυα για την Πρεσβυτέρα Ευαγγελία Βιώνη – Ανουσάκη

Σε συγκινησιακά φορτισμένο κλίμα η εξόδιος ακολουθία στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Νάουσα – Συγκλονιστικά λόγια από τον Μητροπολίτη Λεοντοπόλεως

Algérie Ferries: Καθησυχαστική ανακοίνωση για την κράτηση του “El Venizelos” στη Μασσαλία

Η εταιρεία ξεκαθαρίζει ότι οι θερινές διαδρομές δεν επηρεάζονται – Πρόκειται για προγραμματισμένο τεχνικό έλεγχο.