Τρίτη, 26 Αυγούστου, 2025
ΑρχικήΠολιτισμόςΟι μύθοι της Νάξου

Οι μύθοι της Νάξου

|

Ο πλούτος του μεγαλύτερου νησιού των Κυκλάδων είναι ανεξάντλητος – απαιτούνται αρκετές επαναλήψεις για να χορτάσει ο επισκέπτης γεύσεις και εικόνες

Οι κορδελάτοι χαλούσαν τον κόσμο στη Γαλήνη. Η νυσταλέα ναξιώτικη ευδαιμονία, που με τόσο θερμά χρώματα ζωγράφισε ο Νίκος Καζαντζάκης στην «Αναφορά στον Γκρέκο», έμοιαζε να έχει αποτραβηχτεί σε κείνο το παλιό σπίτι, καταμεσής των περιβολιών των Εγγαρών που σβήνουν μαλακά στην αμμουδιά του Αμμίτη. Φράχτες από καλαμιές σχεδιάζουν τα όρια των περιβολιών, απ’ όπου εκπορεύεται η φωνή του παππού μας, σαν ηχώ του προπάππου μας, Οδυσσέα: «Χαρά στον άνθρωπο που δει τις περισσότερες θάλασσες και τις περισσότερες στεριές». 
Ο Βαγγέλης Μιχελόπουλος μας φιλοξενεί στο Naxos Filoxenia (www.naxos-filoxenia.com) και στο κτήμα «Πλάτανος» και αφουγκραζόμαστε τη φωνή του Νίκου Καζαντζάκη που θαρρείς ότι μας ψιθυρίζει στο αφτί: «Γλύκα μεγάλη είχε το νησί ετούτο, ησυχία πολλή, αγαθά τα πρόσωπα των ανθρώπων, σωροί τα πεπόνια, τα ροδάκινα, τα σύκα κι η θάλασσα ήρεμη. (…) Είχαμε γνωριστεί μ’ ένα πλούσιο Ναξιώτη, τον κυρ Λάζαρο, που ‘χε ένα θαυμαστό περιβόλι στις Εγγαρές, μια ώρα από τη Χώρα· μας κάλεσε, μείναμε δυο βδομάδες· τι αφθονία, τι δέντρα φορτωμένα καρπό, τι μακαριότητα!».
Αυτή την εποχή τα δέντρα στον «Πλάτανο» είναι στολισμένα με μήλα των Εσπερίδων, αλλά και με πολλές υποσχέσεις της άνοιξης, τους ανθούς των νέων καρπών που μοσχομυρίζουν. Με αυτά τα πορτοκάλια φτιάχνει η Μαριέττα μία από τις αυθεντικές «Ναξίων Γεύσεις» της. Είναι τόσο αντιπροσωπευτικές γεύσεις του νησιού τα γλυκά του κουταλιού με πορτοκάλι, κίτρο, παπυλώνα. Και όλα από περιβόλια της Νάξου, ακόμη και οι φράουλες. Λένε ότι σε κανένα άλλο μέρος της Γης δεν υπάρχουν τόσο πολλά διαφορετικά δέντρα σε έναν τόσο περιορισμένο χώρο. «Οσο ζω τα εσπεριδοειδή, τρελαίνομαι» λέει η Μαριέττα, η οποία, προτού καταπιαστεί με τις γεύσεις της Νάξου, ήταν υπάλληλος σε λατομείο μαρμάρου στον Κινίδαρο. «Εγώ δεν νομίζω ότι πήγα πολύ μακριά» λέει. «Και τα δύο έχουν να κάνουν με τη γη».
Οι κούροι 
Οι κορδελάτοι γλέντησαν και χόρεψαν στον Κινίδαρο. Η ευφορία της γης, ο Διόνυσος και τα μάρμαρα της Νάξου δένουν εδώ μοναδικά. Η εταιρεία ενοικιάσεως αυτοκινήτων Naxos vision (www.naxosvision.com) μας έδωσε τη δυνατότητα να ακολουθήσουμε τη διαδρομή τους. Πηγαίνοντας για τον Κινίδαρο ξεστρατίσαμε για τον κούρο στο Φλεριό, που κείτεται στην ποταμιά, κάτω από ένα θεόρατο δέντρο, θεόρατος και εκείνος. Αυτοί οι κούροι είναι οι πιο μυστηριώδεις και συναρπαστικοί μύθοι της Νάξου. Οι θεωρίες για την τύχη τους δεν είναι απολύτως πειστικές και σε αφήνουν ελεύθερο να φανταστείς εσύ πώς βρέθηκαν αυτά τα υπερφυσικά, ημιτελή, αρχαϊκά γλυπτά να απλώνονται στην ερημιά και να περνούν από πάνω τους οι χιλιετίες προσθέτοντας μυστήριο στα αδρά χαρακτηριστικά τους. Ομως εκείνος ο πέτρινος γίγαντας που κείτεται στη μαρμαρένια γη του Απόλλωνα, κάπου 36 χλμ. από τη Χώρα, δίνει όντως την εντύπωση του Διονύσου. Ο θεός της ευφορίας, του γλεντιού και της χαράς δεν είναι ξένος στη Νάξο. Λένε ότι εδώ γεννήθηκε και έζησε, μέχρι που παντρεύτηκε την Αριάδνη και πέταξε από την Κόρωνο για τον Ολυμπο. Οπως και ο πατέρας του, ο Ζευς, έζησε τα παιδικά του χρόνια εδώ και ένας αετός τού έδωσε τον κεραυνό με τον οποίο έγινε κύριος του Ολύμπου και των άλλων θεών.
Στον Ζα, την ψηλότερη κορυφή των Κυκλάδων νήσων, υπάρχουν ακόμη αετοί. Ενας κάνει κύκλους ψηλά πάνω από ένα εντυπωσιακό ξόμπλι των μαρμάρων της Νάξου, τον αρχαϊκό Ναό της Δήμητρας, θεάς των καρπών της γης, του Απόλλωνα, θεού του φωτός που κάνει θαύματα στο Αιγαίο, και της Κόρης, στη χάρη των χθόνιων ιδιοτήτων τους που έχουν να κάνουν με την αγροτική παραγωγή. Τελικά, αυτός ο ολομάρμαρος ναός – ήταν σκεπασμένος με μαρμαρόπλακες – μαζί με εκείνον των Υρίων στην παραλία ήταν οι πρόδρομοι της μεγάλης κλασικής αρχιτεκτονικής που μας έδωσε τον Παρθενώνα. Ο Ναός των Υρίων ήταν αφιερωμένος στον Διόνυσο.
Και τα λίγα, έστω, μέλη του ναού στον Γύρουλα του Σαγκρίου, που αναστηλώθηκαν χάρη στις πολύχρονες και επίμονες προσπάθειες του καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας Βασίλη Λαμπρινουδάκη, προδίδουν τη μεγαλοπρέπειά του. Ομως και τα πιο ταπεινά πράγματα έχουν περίσσια χάρη, όπως η μάντρα στα Πλατανάκια της Μαρίας και του Γιάννη Κάγκανη την ώρα που τυροκομούν. Από το καζάνι που βράζει το αιγοπρόβειο γάλα βγαίνουν και απλώνονται πάνω στο τυρόσκαμνο τα παραδοσιακά τυριά της Νάξου, το περίφημο αρσενικό πρώτα και μετά το θηλυκό, η μυζήθρα. Αργότερα, όταν αδυνατίσει το γάλα, θα κάνουν και ξινότυρο. Ο ανθότυρος, η παλαιωμένη μυζήθρα, ήταν μια αποκάλυψη. Εκεί, ο «μητάτος» είναι ένας μικρός, αλλά επίσης μεγαλόπρεπος ναός της παραγωγικής και αυτάρκους ζωής.
Αίσθηση 
Αυτή την ωραία και όλο πληρότητα αίσθηση της αυτάρκους ζωής μάς την έδωσε και η κυρία Βούλα στο εστιατόριο «Πλατιά» (www.platianaxos.com), στη Γαλήνη. Μας μαγείρεψε ένα από τα πλέον αντιπροσωπευτικά φαγητά των ορεινών χωριών της Νάξου, το ρόστο. Χοιρινό κρέας ρολό κοκκινιστό με μακαρόνια, πασπαλισμένα με ξινότυρο. Το παράγουν εκείνοι, όπως και τα περισσότερα υλικά των νόστιμων φαγητών τους. Το ρόστο το σερβίρουν και με πουρέ από τις φημισμένες πατάτες ή κόκκινες γλυκοπατάτες της Νάξου. Ο Νίκος λάμπει καθώς μας περιγράφει με πόσο μεγάλη χαρά οι ξένοι επισκέπτες παρακολουθούν τα μαθήματα μαγειρικής της κυρίας Βούλας. Πηγαίνουν στο μποστάνι δίπλα, μαζεύουν οι ίδιοι τα υλικά του φαγητού – κολοκυθάκια, πιπεριές, μελιτζάνες και τόσα άλλα – και τα μαγειρεύουν.
Φύγαμε με την αίσθηση της παράδοσης να κυριαρχεί στα χείλη και την καρδιά. Ηταν Καθαρά Δευτέρα και δεν ήταν δυνατό να αποχαιρετίσουμε τη Νάξο χωρίς να πάρουμε μαζί μας λαγάνες από τον ξυλόφουρνο του Παναγιώτη Βελώνη στην Παλιά Πόλη. Προηγουμένως είχαμε περάσει από το «Kozi» του Βαγγέλη στη Γρόττα και φάγαμε νόστιμα με θέα στην Πορτάρα. Ομως το πλοίο «Νάξος», ένα από τα ωραία και φιλόξενα Blue Stars, μας περίμενε στο λιμάνι για να μας παραλάβει από το «Δήλος» που μας είχε φέρει. Είχε φροντίσει γι’ αυτό το Zas Travel (www.zastravel.com). Ούτε αυτή τη φορά τη χορτάσαμε τη Νάξο. Αυτό είναι και ένα από τα μεγάλα προτερήματά της: είναι ανεξάντλητη και πάντα σού δίνει την υπόσχεση της επιστροφής.
Δημοσίευση: BHmagazino (20 Μαρτίου 2016)

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Νάξος: Διακοπή σήματος της ΕΡΤ από τις 13 Αυγούστου – Χωρίς κρατικά κανάλια και ραδιόφωνα

Στο «σκοτάδι» η κεντρική Νάξος λόγω βλάβης στις κεραίες αναμετάδοσης στο όρος Ζας. Τα ιδιωτικά κανάλια εκπέμπουν κανονικά.

24ωρη απεργία ΑΔΕΔΥ την Πέμπτη 28 Αυγούστου – Συγκέντρωση στο Σύνταγμα και αλλαγές πτήσεων

Πανελλαδική απεργία στο Δημόσιο με αφορμή το νέο Πειθαρχικό Δίκαιο. Στάση εργασίας από τους ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας – Τι ανακοίνωσαν AEGEAN και Olympic Air.

Εκλογικός νόμος: Σενάρια αλλαγών στη Ν.Δ., ο πήχης, το μπόνους και οι …χαμένες έδρες

Παρά τις διαβεβαιώσεις Μητσοτάκη, στο εσωτερικό της Ν.Δ. φουντώνει η συζήτηση για παρεμβάσεις στον εκλογικό νόμο και την αυτοδυναμία. (παραδείγματα)

Δωρεάν μετακινήσεις για ερασιτεχνικά σωματεία Αιγαίου & Ιονίου από το 2026, τι αναφέρει ο κος Βρούτσης

650 σωματεία και 35.000 αθλητές ωφελούνται από την απόφαση για δωρεάν ακτοπλοϊκές μετακινήσεις στα νησιά. - Το σχόλιο του κου Βρούτση

200 χρόνια «Ελπίς» – Σημαντικό αρχειακό έργο για το Γενικό Νοσοκομείο Σύρου

18.000 έγγραφα και εκατοντάδες φάκελοι ταξινομήθηκαν, φωτίζοντας την ιστορία της δημόσιας υγείας στη Σύρο και τις Κυκλάδες.

Η πατρίδα στην καρδιά – Το ταξίδι, η ξενιτιά και η επιστροφή (video)

Μια λογοτεχνική αφήγηση από την Στέλλα Νικολάκη για τον καημό της ξενιτιάς και τη γλυκιά ελπίδα της επιστροφής (video)

Νάξος: Αγνοείται η «Κανέλλα», έκκληση από τα μέλη του ταξιδιωτικού πρακτορείου Naxos Tours

Η αγαπημένη μασκότ της παραλίας λείπει εδώ και πέντε ημέρες – Πώς μπορείτε να βοηθήσετε.

Εγκρίθηκε: Δωρεάν μετακίνηση για τα ερασιτεχνικά αθλητικά σωματεία στις Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα

Μεγάλη νίκη για τον νησιωτικό αθλητισμό μετά το αίτημα του Γ. Λεονταρίτη – Τα σωματεία θα ταξιδεύουν χωρίς κόστος με τα επιδοτούμενα πλοία.

Πάρος: Σύλληψη 33χρονου για τον βιασμό 24χρονης Γαλλίδας

Συνελήφθη το βράδυ της Κυριακής 33χρονος αλλοδαπός στην Πάρο, μετά από καταγγελία 24χρονης Γαλλίδας για βιασμό.

Νάξος – Κατερίνα Καμπανέλλη: «Στόχος η δημιουργία φεστιβάλ στη Νάξο με επίκεντρο το έργο του πατέρα μου» (video)

Συγκινητική συνέντευξη της κόρης του Ιάκωβου Καμπανέλλη για το Θεατρικό Μουσείο στη Νάξο και τα σχέδια για ένα ετήσιο φεστιβάλ.

Εκτακτο: Ατύχημα στον επαρχιακό δρόμο προς το αεροδρόμιο, τι συνέβη

Λίγο πριν τις 8 το βράδυ σημειώθηκε ατύχημα στον δρόμο Χώρας - Αεροδρομίου, τι συνέβη

Τραγωδία στη Νάξο: 20χρονος νεκρός και 17χρονος σοβαρά τραυματίας σε τροχαίο

Θλίψη στη Νάξο: 20χρονος νεκρός και 17χρονος σοβαρά τραυματίας σε τροχαίο τα ξημερώματα της Τρίτης. Η ανακοίνωση της Αστυνομίας.

Νάξος: Συμμορία διαρρηκτών με λεία άνω των 120.000 ευρώ – Συνελήφθη 33χρονος

Αστυνομικοί του Α.Τ. Νάξου και Μικρών Κυκλάδων εξάρθρωσαν κύκλωμα που «χτυπούσε» σπίτια και τουριστικά καταλύματα – Δώδεκα οι εξιχνιασμένες κλοπές.

Ασφυξία στο λιμάνι της Νάξου – Μαζική επιστροφή εκδρομέων και το διαχρονικό ζήτημα των υποδομών

Με χιλιάδες ταξιδιώτες να επιστρέφουν, η Νάξος βρέθηκε ξανά αντιμέτωπη με το αδιαχώρητο στο λιμάνι και την ανάγκη για νέο σύγχρονο λιμενικό έργο.

Εσπερινό ΓΕ.Λ. Νάξου: Θλίψη για τον άδικο χαμό του μαθητή Χύκα Μικέλ

H σχολική κοινότητα αποχαιρετά τον 20χρονο μαθητή με λόγια αγάπης και συγκίνησης – Συλλυπητήρια στην οικογένεια και ευχές ανάρρωσης στον τραυματισμένο φίλο του.

Νάξος – “Σώστε τις παραλίες”: Μετά από μισό αιώνα κατεδαφίζεται το αυθαίρετο ξενοδοχείο στο Αλυκό Νάξου

Ένα εμβληματικό έργο αποκατάστασης ξεκινά: η φύση παίρνει πίσω τον χώρο που της ανήκει

Διάψευση από τον Δήμο Κέας για φημολογούμενα κρούσματα γαστρεντερίτιδας

«Ανυπόστατες οι αναφορές για εκατοντάδες περιστατικά και θάνατο – Σταθερά μειούμενα τα κρούσματα μετά τον Δεκαπενταύγουστο»

Νάξος: Νέα προγραμματισμένη διακοπή ρεύματος τη Δευτέρα 25 Αυγούστου

Από τις 05:00 έως τις 07:00 το πρωί – Δεύτερη συνεχόμενη ημέρα με διακοπές ηλεκτροδότησης στο νησί

Εκτακτο: Δυστύχημα με έναν νεκρό στη πόλη της Νάξου

Νάξος και δυστύχημα με έναν νεκρό και έναν σοβαρά τραυματία στη πόλη της Νάξου -τι συνέβη;

Ανησυχία στην Τζια: Έξαρση κρουσμάτων γαστρεντερίτιδας με δεκάδες περιστατικά καθημερινά

Περισσότερα από 80 περιστατικά την ημέρα στο Περιφερειακό Ιατρείο – Έχουν ενημερωθεί ΥΠΕ και ΕΟΔΥ.