Τετάρτη, 6 Αυγούστου, 2025
ΑρχικήΠολιτισμόςΟι μύθοι της Νάξου

Οι μύθοι της Νάξου

|

Ο πλούτος του μεγαλύτερου νησιού των Κυκλάδων είναι ανεξάντλητος – απαιτούνται αρκετές επαναλήψεις για να χορτάσει ο επισκέπτης γεύσεις και εικόνες

Οι κορδελάτοι χαλούσαν τον κόσμο στη Γαλήνη. Η νυσταλέα ναξιώτικη ευδαιμονία, που με τόσο θερμά χρώματα ζωγράφισε ο Νίκος Καζαντζάκης στην «Αναφορά στον Γκρέκο», έμοιαζε να έχει αποτραβηχτεί σε κείνο το παλιό σπίτι, καταμεσής των περιβολιών των Εγγαρών που σβήνουν μαλακά στην αμμουδιά του Αμμίτη. Φράχτες από καλαμιές σχεδιάζουν τα όρια των περιβολιών, απ’ όπου εκπορεύεται η φωνή του παππού μας, σαν ηχώ του προπάππου μας, Οδυσσέα: «Χαρά στον άνθρωπο που δει τις περισσότερες θάλασσες και τις περισσότερες στεριές». 
Ο Βαγγέλης Μιχελόπουλος μας φιλοξενεί στο Naxos Filoxenia (www.naxos-filoxenia.com) και στο κτήμα «Πλάτανος» και αφουγκραζόμαστε τη φωνή του Νίκου Καζαντζάκη που θαρρείς ότι μας ψιθυρίζει στο αφτί: «Γλύκα μεγάλη είχε το νησί ετούτο, ησυχία πολλή, αγαθά τα πρόσωπα των ανθρώπων, σωροί τα πεπόνια, τα ροδάκινα, τα σύκα κι η θάλασσα ήρεμη. (…) Είχαμε γνωριστεί μ’ ένα πλούσιο Ναξιώτη, τον κυρ Λάζαρο, που ‘χε ένα θαυμαστό περιβόλι στις Εγγαρές, μια ώρα από τη Χώρα· μας κάλεσε, μείναμε δυο βδομάδες· τι αφθονία, τι δέντρα φορτωμένα καρπό, τι μακαριότητα!».
Αυτή την εποχή τα δέντρα στον «Πλάτανο» είναι στολισμένα με μήλα των Εσπερίδων, αλλά και με πολλές υποσχέσεις της άνοιξης, τους ανθούς των νέων καρπών που μοσχομυρίζουν. Με αυτά τα πορτοκάλια φτιάχνει η Μαριέττα μία από τις αυθεντικές «Ναξίων Γεύσεις» της. Είναι τόσο αντιπροσωπευτικές γεύσεις του νησιού τα γλυκά του κουταλιού με πορτοκάλι, κίτρο, παπυλώνα. Και όλα από περιβόλια της Νάξου, ακόμη και οι φράουλες. Λένε ότι σε κανένα άλλο μέρος της Γης δεν υπάρχουν τόσο πολλά διαφορετικά δέντρα σε έναν τόσο περιορισμένο χώρο. «Οσο ζω τα εσπεριδοειδή, τρελαίνομαι» λέει η Μαριέττα, η οποία, προτού καταπιαστεί με τις γεύσεις της Νάξου, ήταν υπάλληλος σε λατομείο μαρμάρου στον Κινίδαρο. «Εγώ δεν νομίζω ότι πήγα πολύ μακριά» λέει. «Και τα δύο έχουν να κάνουν με τη γη».
Οι κούροι 
Οι κορδελάτοι γλέντησαν και χόρεψαν στον Κινίδαρο. Η ευφορία της γης, ο Διόνυσος και τα μάρμαρα της Νάξου δένουν εδώ μοναδικά. Η εταιρεία ενοικιάσεως αυτοκινήτων Naxos vision (www.naxosvision.com) μας έδωσε τη δυνατότητα να ακολουθήσουμε τη διαδρομή τους. Πηγαίνοντας για τον Κινίδαρο ξεστρατίσαμε για τον κούρο στο Φλεριό, που κείτεται στην ποταμιά, κάτω από ένα θεόρατο δέντρο, θεόρατος και εκείνος. Αυτοί οι κούροι είναι οι πιο μυστηριώδεις και συναρπαστικοί μύθοι της Νάξου. Οι θεωρίες για την τύχη τους δεν είναι απολύτως πειστικές και σε αφήνουν ελεύθερο να φανταστείς εσύ πώς βρέθηκαν αυτά τα υπερφυσικά, ημιτελή, αρχαϊκά γλυπτά να απλώνονται στην ερημιά και να περνούν από πάνω τους οι χιλιετίες προσθέτοντας μυστήριο στα αδρά χαρακτηριστικά τους. Ομως εκείνος ο πέτρινος γίγαντας που κείτεται στη μαρμαρένια γη του Απόλλωνα, κάπου 36 χλμ. από τη Χώρα, δίνει όντως την εντύπωση του Διονύσου. Ο θεός της ευφορίας, του γλεντιού και της χαράς δεν είναι ξένος στη Νάξο. Λένε ότι εδώ γεννήθηκε και έζησε, μέχρι που παντρεύτηκε την Αριάδνη και πέταξε από την Κόρωνο για τον Ολυμπο. Οπως και ο πατέρας του, ο Ζευς, έζησε τα παιδικά του χρόνια εδώ και ένας αετός τού έδωσε τον κεραυνό με τον οποίο έγινε κύριος του Ολύμπου και των άλλων θεών.
Στον Ζα, την ψηλότερη κορυφή των Κυκλάδων νήσων, υπάρχουν ακόμη αετοί. Ενας κάνει κύκλους ψηλά πάνω από ένα εντυπωσιακό ξόμπλι των μαρμάρων της Νάξου, τον αρχαϊκό Ναό της Δήμητρας, θεάς των καρπών της γης, του Απόλλωνα, θεού του φωτός που κάνει θαύματα στο Αιγαίο, και της Κόρης, στη χάρη των χθόνιων ιδιοτήτων τους που έχουν να κάνουν με την αγροτική παραγωγή. Τελικά, αυτός ο ολομάρμαρος ναός – ήταν σκεπασμένος με μαρμαρόπλακες – μαζί με εκείνον των Υρίων στην παραλία ήταν οι πρόδρομοι της μεγάλης κλασικής αρχιτεκτονικής που μας έδωσε τον Παρθενώνα. Ο Ναός των Υρίων ήταν αφιερωμένος στον Διόνυσο.
Και τα λίγα, έστω, μέλη του ναού στον Γύρουλα του Σαγκρίου, που αναστηλώθηκαν χάρη στις πολύχρονες και επίμονες προσπάθειες του καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας Βασίλη Λαμπρινουδάκη, προδίδουν τη μεγαλοπρέπειά του. Ομως και τα πιο ταπεινά πράγματα έχουν περίσσια χάρη, όπως η μάντρα στα Πλατανάκια της Μαρίας και του Γιάννη Κάγκανη την ώρα που τυροκομούν. Από το καζάνι που βράζει το αιγοπρόβειο γάλα βγαίνουν και απλώνονται πάνω στο τυρόσκαμνο τα παραδοσιακά τυριά της Νάξου, το περίφημο αρσενικό πρώτα και μετά το θηλυκό, η μυζήθρα. Αργότερα, όταν αδυνατίσει το γάλα, θα κάνουν και ξινότυρο. Ο ανθότυρος, η παλαιωμένη μυζήθρα, ήταν μια αποκάλυψη. Εκεί, ο «μητάτος» είναι ένας μικρός, αλλά επίσης μεγαλόπρεπος ναός της παραγωγικής και αυτάρκους ζωής.
Αίσθηση 
Αυτή την ωραία και όλο πληρότητα αίσθηση της αυτάρκους ζωής μάς την έδωσε και η κυρία Βούλα στο εστιατόριο «Πλατιά» (www.platianaxos.com), στη Γαλήνη. Μας μαγείρεψε ένα από τα πλέον αντιπροσωπευτικά φαγητά των ορεινών χωριών της Νάξου, το ρόστο. Χοιρινό κρέας ρολό κοκκινιστό με μακαρόνια, πασπαλισμένα με ξινότυρο. Το παράγουν εκείνοι, όπως και τα περισσότερα υλικά των νόστιμων φαγητών τους. Το ρόστο το σερβίρουν και με πουρέ από τις φημισμένες πατάτες ή κόκκινες γλυκοπατάτες της Νάξου. Ο Νίκος λάμπει καθώς μας περιγράφει με πόσο μεγάλη χαρά οι ξένοι επισκέπτες παρακολουθούν τα μαθήματα μαγειρικής της κυρίας Βούλας. Πηγαίνουν στο μποστάνι δίπλα, μαζεύουν οι ίδιοι τα υλικά του φαγητού – κολοκυθάκια, πιπεριές, μελιτζάνες και τόσα άλλα – και τα μαγειρεύουν.
Φύγαμε με την αίσθηση της παράδοσης να κυριαρχεί στα χείλη και την καρδιά. Ηταν Καθαρά Δευτέρα και δεν ήταν δυνατό να αποχαιρετίσουμε τη Νάξο χωρίς να πάρουμε μαζί μας λαγάνες από τον ξυλόφουρνο του Παναγιώτη Βελώνη στην Παλιά Πόλη. Προηγουμένως είχαμε περάσει από το «Kozi» του Βαγγέλη στη Γρόττα και φάγαμε νόστιμα με θέα στην Πορτάρα. Ομως το πλοίο «Νάξος», ένα από τα ωραία και φιλόξενα Blue Stars, μας περίμενε στο λιμάνι για να μας παραλάβει από το «Δήλος» που μας είχε φέρει. Είχε φροντίσει γι’ αυτό το Zas Travel (www.zastravel.com). Ούτε αυτή τη φορά τη χορτάσαμε τη Νάξο. Αυτό είναι και ένα από τα μεγάλα προτερήματά της: είναι ανεξάντλητη και πάντα σού δίνει την υπόσχεση της επιστροφής.
Δημοσίευση: BHmagazino (20 Μαρτίου 2016)

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Αλλαγή πλοίου στη γραμμή Πειραιάς–Πάρος–Νάξος–Κουφονήσια–Κατάπολα για 6 & 13 Αυγούστου

Το “HIGHSPEED 4” θα εκτελέσει τα δρομολόγια του “HELLENIC HIGHSPEED” – Δείτε τις ώρες αναχώρησης και άφιξης

Βασιλική Κατερίνη: «Όταν τραγουδάω στο νησί μου, αυτό χτυπάει στην καρδιά!» (video)

Μια ειλικρινής συζήτηση για την οικογένεια, τη μουσική, τις ρίζες και το μέλλον μέσα από τη συχνότητα της Ραδιοφωνίας Κυκλάδων 101,3.

ΥΠΑ: Σε εξέλιξη οι αναβαθμίσεις σε αεροδρόμια Σύρου, Κυθήρων και Ιωαννίνων

Επιθεωρήσεις από τη Διοίκηση της ΥΠΑ σε κρίσιμες υποδομές της νησιωτικής και ηπειρωτικής Ελλάδας – Στόχος η αναβάθμιση λειτουργίας, αισθητικής και τουριστικής διασύνδεσης

Γ. Πολυχρονάκος: «Η Δημόσια Υγεία στις Κυκλάδες είναι ο μεγάλος ασθενής»

Καταγγελία από τον Τομεάρχη Νησιωτικής Πολιτικής του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝ.ΑΛ. για τεράστια κενά σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό στα νησιά – Προειδοποίηση για επιδείνωση το φθινόπωρο

Νάξος – Ο Γιάννης Κασιδάκης στα «Φανάρια»: Ενίσχυση με φόντο το μέλλον

Ο ΑΠ.Α.Σ. Νάξου υποδέχεται τον 20χρονο forward με εμπειρία και φιλοδοξίες – Χτίζει ομάδα που παίζει, διεκδικεί και εμπνέει!

Συρματόπλεγμα στην Πορτάρα: «Έκνομη ενέργεια» λέει ο Δήμαρχος Νάξου Δ. Λιανός (video)

Αντιδράσεις για την πρόχειρη περίφραξη στο εμβληματικό μνημείο – Τι είπε ο Δήμαρχος στην εκπομπή του OPEN και ποια μέτρα ζητά να ληφθούν άμεσα. (video)

Επίκαιρο ερώτημα αφελούς πολίτη: Ο τουρίστας βεβήλωσε την Πορτάρα; ή, οι αρχαιολόγοι την βεβηλώνουν διαχρονικά;

Εμείς βλέπουμε να εξαφανίζεται όλο  και πιο πολύ, από την αιολική ενέργεια, το κονίαμα της λιθοδομής θεμελίωσης. Μπορεί να μας διαβεβαιώσει η αρχαιολογική υπηρεσία ότι αδίκως ανησυχούμε;

«Νότες του Καλοκαιριού» στο Σαγκρί – Μουσικές διακοπές για παιδιά απόψε στα Δημήτρια

Διαδραστική μουσική εκδήλωση στο πλαίσιο των Θερινών Εργαστηρίων Μουσικής Νάξος 2025 – Από τις κατασκευές μέχρι τα τραγούδια και τα θαλασσινά παιχνίδια!

Ναός Απόλλωνα: Άμεση αντικατάσταση των συρματοπλεγμάτων με ένα καλαίσθητο καθορισμό του μνημειακού χώρου.

Ο Μιχάλης Φραγκίσκος γράφει για τον ναό του Απόλλωνα, την εικόνα που προσβάλει και τι πρέπει να γίνει ...

Μαρτυρία-στήριξη στο Νοσοκομείο Νάξου: «Χειρουργήθηκα και σώθηκα – Στηρίξτε το!»

Την ώρα που η ΠΟΕΔΗΝ καταγγέλλει ελλείψεις και «παύση χειρουργείων», ένας Ναξιώτης πολίτης μιλά για την εμπειρία ζωής στο Γενικό Νοσοκομείο Νάξου και απευθύνει έκκληση στήριξης

«Γκαζιά στο χωριό, προσγείωση στον στύλο – Ένα ακόμα crash test στους δρόμους της Νάξου»

Όταν η τουριστική ταχύτητα συναντά την επαρχιακή… στενότητα: Τροχαίο έξω από το Γαλανάδο υπενθυμίζει τι σημαίνει "δρόμοι made in 1965".

Έκτακτο: Συλλήψεις υπευθύνων αρχαιολόγων και μελών της Εφορείας Κυκλάδων για τα πλέγματα στην Πορτάρα

Ραγδαίες εξελίξεις στην υπόθεση προστασίας του μνημείου – Αντιδράσεις και επόμενες κινήσεις της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων

Ο Tom Hanks στη Νάξο: Στιγμές απλότητας, χαμόγελα και μια σέλφι στην Απείρανθο

Ο χολιγουντιανός σταρ επισκέφθηκε τη Νάξο την Τετάρτη 30 Ιουλίου, ανακαλύπτοντας τη μαγεία του Σαγκρίου και της Απειράνθου – Ένα γεύμα, μια σέλφι και πολλές όμορφες αναμνήσεις

Κυκλάδες: Γυρίζουν την πλάτη στα «χρυσά» νησιά, “χαμένη” και η Αμοργός, σταθερή η Νάξος

Υψηλές τιμές και οικονομική πίεση στρέφουν Έλληνες και ξένους σε εναλλακτικούς, οικονομικότερους προορισμούς

Νάξος: Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων βάζει “όρια” στην Πορτάρα, τέλος στην ανεξέλεγκτη πρόσβαση

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων βάζει “όρια” στην Πορτάρα – Τέλος στην ανεξέλεγκτη πρόσβαση - Όταν ο σεβασμός δεν είναι αυτονόητος, η προστασία γίνεται μονόδρομος

Hellenic Highspeed: Επιχείρηση ανάσυρσης του καταπέλτη με εκσκαφέα στα Κατάπολα

Από το απόγευμα του Σαββάτου παραμένει ακινητοποιημένο το πλοίο – Επιχείρηση ανάσυρσης του καταπέλτη με εκσκαφέα στα Κατάπολα

Τρεις Καπετάνιοι, μία θάλασσα, μία φωτογραφία από τα Κουφονήσια που λέει όσα δεν ειπώθηκαν ποτέ

Μια ξεχωριστή στιγμή στα Κουφονήσια με φόντο το Αιγαίο και την αθόρυβη καθημερινή ηρωικότητα τριών αυθεντικών ναυτικών, που έγιναν συνώνυμα με την ασφάλεια, τη συνέχεια και το φιλότιμο στα νησιά μας.

Η Κέα λέει «όχι» στην τουριστική υπερβολή, το νησί αντέχει μέχρι 1.000 ακόμη κλίνες

Ο Δήμος Κέας ζητά επίσημη απαγόρευση για τα Σύνθετα Τουριστικά Καταλύματα – Στο τραπέζι το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας και της ταυτότητας του νησιού

Προς Πώληση: Παραδοσιακή Κατοικία – Ανεμόμυλος στον Άγιο Αρσένιο Νάξου

Χαρακτηριστική κατοικία σε μοναδική τοποθεσία, με ανεξάρτητο ξενώνα, άμεση πρόσβαση σε παραλίες και εντυπωσιακή θέα προς θάλασσα και Χώρα Νάξου.

Η αλήθεια πίσω από μία φωτογραφία – Όταν το χιούμορ δεν φτάνει στην καρδιά της ιστορίας

Μια εικόνα, χίλιες λέξεις… αλλά μερικές φορές οι πιο σημαντικές λέξεις είναι αυτές που δεν ειπώθηκαν.