Τι μπορεί να συνδέει τη Νάξο, με τη Βικτόρια Χίσπλοπ, τρεις κορυφαίους Γάλλους σεφ και τον Γρηγόρη Βαλτινό ή τον Γιάννη Κότσιρα;… Η απάντηση είναι το πολιτιστικό όραμα μιας Nαξιώτισσας. Η Μαρία Πολυκρέτη εμπνεύστηκε μια πολιτιστική πρωτοβουλία πριν από τρία χρόνια και μαζί με τον σύζυγό της έπαρχο Νάξου Γιάννη Μαργαρίτη, την υλοποιούν πλέον κάθε Οκτώβριο. Η «Μια βραδιά κάτω από την ελιά» μπορεί και ενώνει την ποίηση, τη μουσική, το τραγούδι, το βιβλίο, την περιήγηση, εργαστήρια για παιδιά και διάφορα άλλα events στο νησί, από φέτος και τη γαστρονομία, σε μια πολιτιστική άνθηση υψηλής αισθητικής, ενώ υπάρχουν ιδέες και μελλοντικά σχέδια για επέκταση και σε άλλες ενότητες, όπως τα εικαστικά.
Με όπλο τους το μεράκι, την πολύ υψηλή αίσθηση φιλοξενίας και με σύμμαχο τον υπέροχο κυκλαδίτικο καιρό, οι οικοδεσπότες διοργάνωσαν και φέτος για τρίτη χρονιά το Φεστιβάλ από τις 2 έως τις 5 Οκτωβρίου με τον τίτλο «ΣΤΙΓΜΗ Ολοστρόγγυλη», γιατί δίνεται έμφαση στην ολιστική προσέγγιση του πολιτισμού και του τόπου. Και όσοι παραβρέθηκαν είχαν την ευκαιρία και τη χαρά να παρακολουθήσουν παρουσίαση βιβλίου, να γευτούν δίπλα στη θάλασσα δημιουργίες κορυφαίων σεφ, να περιηγηθούν σε νερόμυλο, να παραβρεθούν σ’ ένα ποιητικό και μουσικό αναλόγιο στην καρδιά ενός ελαιώνα και την τελευταία ημέρα να μετέχουν σε μια μουσική βραδιά, ενώ η ενότητα για τα παιδιά πρόσφερε κι ένα πρωτότυπο εργαστήρι σκιτσογραφίας.
«Να γίνει η Νάξος και κέντρο πολιτιστικού ενδιαφέροντος», λέει η Μαρία Πολυκρέτη στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Αλλά ας τα πάρουμε όλα αυτά με τη σειρά…
Η αρχή με το «Εδώλιο» της Βικτόρια Χίσλοπ
Το Φεστιβάλ ξεκίνησε την 1η ημέρα με την παρουσίαση του τελευταίου βιβλίου της Βικτόρια Χίσλοπ και μπορεί μια περιπέτεια του συζύγου της να την ανάγκασε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή να αναβάλλει την παρουσία της και να μεταβεί εσπευσμένα στο Λονδίνο, ωστόσο το «Ειδώλιο» (εκδόσεις Ψυχογιός), παρουσιάστηκε κανονικά και η ίδια χαιρέτησε το event με οπτικοηχητικό μήνυμά της μέσα από το αεροπλάνο.
«Η Νάξος είναι από τα αγαπημένα μου νησιά κι έχω πολύ ωραίες στιγμές να θυμάμαι», είπε μεταξύ άλλων, σε άψογα ελληνικά και ζήτησε «χίλια συγνώμη που δεν μπορώ να είμαι μαζί σας».
H παρουσίαση έγινε στο μπιτς μπαρ-ρεστοράν Tortuga από τον υπεύθυνο παραγωγών και εκδηλώσεων του Ιανός, Νίκο Θρασυβούλου, ο οποίος μεταξύ άλλων στάθηκε ιδιαίτερα στη σχέση της ιστορίας του βιβλίου με τις Κυκλάδες και τη Νάξο ειδικότερα, καθώς αποτέλεσε την έμπνευση για τη συγγραφέα.
Η τέχνη της ζαχαροπλαστικής
Στη συνέχεια ήταν η ώρα της ζαχαροπλαστικής. Καλεσμένος ένας από τους κορυφαίους και πολυβραβευμένους σεφ στον κόσμο, ο Γάλλος Αρνό Λαρέρ, ο οποίος μίλησε για τις ιδιαιτερότητες της ζαχαροπλαστικής, για τη ζάχαρη που αγάπησε από μικρός και στάθηκε η αιτία για να στραφεί σε αυτόν τον τομέα, για τα επτά χρόνια που ήταν στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετάνια», ενώ είχε ετοιμάσει και κάποια γλυκά, που απόλαυσαν οι παρευρισκόμενοι.
«Στα χρόνια που εργάστηκα στην Ελλάδα, επιδίωξα να συνδυάσω την ιδιαιτερότητα που έχει η ελληνική ζαχαροπλαστική με τη γαλλική φινέτσα», είπε λίγο αργότερα στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Επίσκεψη στο σχολείο
Την επόμενη ημέρα η κ. Πολυκρέτη είχε οργανώσει επίσκεψη σε Γυμνάσιο της Νάξου, όπου μοιράστηκε στους μαθητές το βιβλίο της Βικτόρια Χίσλοπ, ενώ ο Αρνό Λαρέρ είχε δημιουργήσει σοκολατένιες λιχουδιές που ξετρέλαναν τα παιδιά. Αυτά με τη σειρά τους είχαν ετοιμάσει ερωτήσεις για τον κορυφαίο σεφ, ο οποίος απάντησε με χαρά. Μεταξύ άλλων ρωτήθηκε αν οι γονείς του συμφωνούσαν να ακολουθήσει αυτό το επάγγελμα και ο ίδιος με ειλικρίνεια απάντησε πως «Όχι, δεν το ήθελαν αυτό, όμως σήμερα είναι υπερήφανοι για μένα» και είπε στα παιδιά πως όλοι πρέπει να ακολουθούν αυτό που αγαπούν.
Το ενδιαφέρον των παιδιών αποδείχθηκε τόσο μεγάλο, που ενώ η επίσκεψη είχε προγραμματιστεί αρχικά να κρατήσει μισή ώρα με 40 λεπτά, κράτησε μιάμιση ώρα!
Ψάρι πάνω στην ακτή από τους κορυφαίους
Και μπορεί αυτή η ευχάριστη καθυστέρηση στο σχολείο να πήγε λίγο πίσω το πρόγραμμα για τη συνέχεια, όμως όσοι παραβρέθηκαν αμέσως μετά στην ακτή της Αγίας Άννας αποζημιώθηκαν και με το παραπάνω. Εκεί, δύο σπουδαίοι Γάλλοι σεφ, ο Στεφάν Γιακίτς και η Ελαλί Ρους έδωσαν κανονική «παράσταση» με τον τρόπο της δημιουργίας τους, με αποτέλεσμα να τραβήξουν το ενδιαφέρον και όλων όσοι έκαναν το μπάνιο τους.
Ειδική στα ψάρια η Ελαλί Ρους, έδειξε πάνω σ’ έναν ροφό 8 κιλών, πώς μπορείς να πάρεις το απόλυτο από τα ψάρια. Και αμέσως μετά ο Στεφάν Γιακίτς ανέλαβε δράση. Πρόκειται για έναν από τους κορυφαίους σεφ παγκοσμίως, διευθυντή μαγείρων της πιο παλιάς Σχολής μαγειρικής της Γαλλίας, με ιστορία άνω των εκατό ετών.
Μάλιστα, χρησιμοποίησε τοπικά ναξιώτικα προϊόντα και πάνω σε αυτό, είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Με βοηθάει πολύ το να χρησιμοποιώ τοπικά προϊόντα, ανακάλυψα σήμερα και το Κίτρο Νάξου. Έχω καταγωγή από την Κροατία, επομένως είμαι ένας άνθρωπος της Μεσογείου θάλασσας κι έτσι καταλαβαίνω ακόμη περισσότερο τη γεύση της». Και πρόσθεσε: «Το λατρεύω αυτό το τοπίο και τη θάλασσα, μου άρεσε να δημιουργώ εδώ».
Οι Γάλλοι σεφ, μαζί με τον Έλληνα σεφ Ιωσήφ Πετρώφ, είχαν την ευκαιρία να επισκεφτούν ένα παραδοσιακό τυροκομείο της οικογένειας Μπαμπούνη και να γνωρίσουν την ιστορία του, αλλά και το οινοποιείο Terra Grazia, όπου δοκίμασαν διάφορα κρασιά της παραγωγής του.
Εργαστήριο σκιτσογραφίας
Το Φεστιβάλ περιλάμβανε και μια ξεχωριστή δράση για τα παιδιά. Η Λέλα Στρούτση, εικονογράφος κυρίως σε παιδικά βιβλία, μεταξύ άλλων και των εκδόσεων Ψυχογιού, έβαλε τις μπογιές της, έστησε το τρίποδο και επιχείρησε μια πρώτη μύηση των παιδιών στον ιδιαίτερο και πολύχρωμο κόσμο της σκιτσογραφίας.
Μαγικές στιγμές κάτω από την ελιά
Η κορύφωση ήρθε μέσα στον ελαιώνα του κτήματος Κάμπονες, το οποίο βρίσκεται στην καρδιά της Νάξου. Εκεί κοντά στο σούρουπο και ανάμεσα σε υπεραιωνόβιες ελιές, που οι κορμοί των δέντρων έχουν γίνει μέσα στους αιώνες από μόνοι τους ένα έργο τέχνης, ο Γρηγόρης Βαλτινός και η Μαρία Αλεξίου έδεσαν αρμονικά τις φωνές τους με το επιβλητικό περιβάλλον, υπό τη διεύθυνση του μαέστρου Γιώργου Παγιάτη και με τη συνοδεία ενός τσέλου κι ενός φλάουτου. Σ’ ένα ποιητικό και μουσικό αναλόγιο κάτω από μια μεγάλη ελιά, οι νότες του Χατζιδάκι, του Θεοδωράκη, του Ξαρχάκου συντρόφευσαν στίχους από ποιήματα του Σεφέρη, του Καβάφη, της Δημουλά κ.α.
«Μα είναι υπέροχο αυτό που γίνεται εδώ, σε αυτό το φυσικό περιβάλλον», είπε κάποια στιγμή αυθόρμητα ο Γρηγόρης Βαλτινός και είχε δίκιο, γιατί όσοι είχαν την τύχη να παραβρεθούν, παρασύρθηκαν σε στιγμές καλλιτεχνικής μαγείας.
Επίσκεψη σε νερόμυλο
Την τελευταία ημέρα το πρόγραμμα περιλάμβανε επίσκεψη σ’ έναν παραδοσιακό Νερόμυλο στην Ποταμιά της Νάξου και εξελίχθηκε σ’ ένα event με εξαιρετικό ενδιαφέρον. Ο εγγονός του νερομυλά Νίκος Δρύλλης, έχει διατηρήσει τον νερόμυλο, το σπίτι των παππούδων του, τα όργανα και τα σύνεργα του νερόμυλου σε άριστη κατάσταση και ανέλαβε την ξενάγηση. Ακριβώς δίπλα σε ποταμάκι που κατεβαίνει από την πηγή του, η περιοχή διατηρούσε κάποτε 14 ενεργούς νερόμυλους για το αλεύρι, ενώ το νερό πότιζε πολλά περιβόλια που υπήρχαν τριγύρω του και κάποια υπάρχουν ακόμη, καθώς το νερό συνεχίζει να τρέχει στο ρυάκι, έστω κι αν το καλοκαίρι η στάθμη του είναι χαμηλή.
Φινάλε με μουσική βραδιά
Ο ελαιώνας του κτήματος Κάμπονες φιλοξένησε και το φινάλε του Φεστιβάλ. Ο Γιάννης Κότσιρας δημιούργησε εκεί μια ιδιαίτερη μουσική βραδιά, που σηματοδότησε την ολοκλήρωση της «ΣΤΙΓΜΗΣ Ολοστρόγγυλης», ανανεώνοντας το ναξιώτικο ραντεβού για του χρόνου.
«Πρέπει να γίνει η Νάξος και κέντρο πολιτιστικού ενδιαφέροντος»
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο άνθρωπος που εμπνεύστηκε το Φεστιβάλ και αποτελεί την ψυχή του, αναφέρθηκε αρχικά στο πώς ξεκίνησε πριν από τρία χρόνια όλο αυτό. «Στον Καλόξυλο, σ’ ένα χωριό στην ορεινή Νάξο, γίνεται ένα Φεστιβάλ κάθε χρόνο τον Ιούλιο. Την επόμενη ημέρα υποδέχθηκα σ’ ένα τραπέζι τον Μανώλη Φάμελο, τον Οδυσσέα Τσάκαλο, τον Στάθη Δρογώση με τον οποίο ήμασταν παιδικοί φίλοι, τον Γιώργο Καμβύση που ήταν ο διοργανωτής κι εγώ είχα ενθουσιαστεί και σκεφτόμουν τι ωραίο όλο αυτό και πόσο λείπουν από το νησί τέτοιες πολιτιστικές πρωτοβουλίες. Εκεί λοιπόν που καθόμουν στην άκρη, σκέφτομαι «”Και δεν διοργανώνουμε μια βραδιά κάτω από την ελιά;’’. Κι έτσι ξεκίνησε», μας λέει η κ. Πολυκρέτη και συνεχίζει:
«Το μέρος που το διοργανώνω είναι ένα κτήμα, το οποίο έχουμε κληρονομήσει από τον προπαππού μου τον Νικόλα Πολυκρέτη κι έχει μέσα έναν πανάρχαιο ελαιώνα με ελιές 2.500 ετών. Εγώ έχω μεγαλώσει εκεί, πάντα αγαπούσα αυτό το μέρος και το αγαπώ υπερβολικά, νιώθω συνδεδεμένη μαζί του, δεν μπορώ να εξηγήσω αυτό το δέσιμο, αλλά το νιώθω. Και νιώθω ότι σε αυτό το μέρος εγώ ανήκω και θέλω να του δώσω, σαν να με καλεί να προσφέρω. Αυτό το Φεστιβάλ λοιπόν είναι ο δικός μου τρόπος και για να πω ευχαριστώ, γιατί μεγάλωσα εκεί και πέρασα καταπληκτικά παιδικά χρόνια. Και πρέπει όλα αυτά που έχει το νησί και μας προσφέρει, να τα αγαπάμε και να τα αναδεικνύουμε. Έχει σημασία τι κάνουμε εμείς για τον τόπο μας. Λέμε δηλαδή καμιά φορά τι αξία έχει ο τόπος. Σταμάτα να το λες αυτό, γιατί εσύ τι αξία δίνεις στον τόπο σου».
Γίνεται προφανές λοιπόν πως κάπου εκεί προσδιορίζεται και ο στόχος. «Ακριβώς», απαντά η κ. Πολυκρέτη και επισημαίνει: «Είναι ένας επαναπροσδιορισμός του κλασικού περιβολιού ότι αυτά εδώ δεν είναι μόνο κέντρα αγροτικής παραγωγής και δεν είναι απλώς το περιβολάκι του παππού, που δεν είναι παραθαλάσσιο. Όχι, έχει τεράστια αξία και πρέπει να το αγαπάμε. Και δεν είναι μόνο τι θα πάρουμε εμείς από αυτό, είναι και τι δίνουμε. Εγώ πήρα τον ελαιώνα του προπαππού κι έφερα αυτούς τους ανθρώπους και τους καλλιτέχνες. Πέρυσι ο Ψαρογιώργης ήρθε και εμπνεύστηκε και στίχους, μιλούσε για τη δόνηση της γης.
Μιλάμε για τα προϊόντα, μιλάμε για τη Νάξο, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Μπορούμε οι χώροι αυτοί που έχουμε και που είναι υπέροχοι, να φιλοξενήσουν και πολιτιστικές δράσεις, να γίνουν πηγές έμπνευσης, έχω πολλές ιδέες για το μέλλον. Πρέπει να γίνει η Νάξος και κέντρο πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Αυτό θα ήθελα με τα μέσα που μπορώ. Και στο μέλλον κάποιοι άλλοι μπορεί να το πάνε πιο πέρα».
Γιατί όμως «ΣΤΙΓΜΗ Ολοστρόγγυλη»; Η κ. Πολυκρέτη εξηγεί: «Στιγμή Ολοστρόγγυλη γιατί προσθέσαμε φέτος και τη γαστρονομία, η οποία θεωρώ ότι είναι βασικό κομμάτι του πολιτισμού. Δεν την είχαμε τις προηγούμενες χρονιές, οπότε αφ’ ενός κάπως ήρθε να ολοκληρωθεί ο κύκλος και αφ’ ετέρου είναι ένας αγαπημένος στίχος του Άγγελου Σικελιανού. Συμβολικός ποιητής ο Σικελιανός κι εγώ είμαι του συμβολισμού. Αυτό που ουσιαστικά μας καλεί ο ποιητής και το πρεσβεύω, είναι να ζούμε τη ζωή μας όσο μπορούμε με πληρότητα, να απολαμβάνουμε την κάθε στιγμή ως μοναδική».
Το Φεστιβάλ φιλοξενεί προσωπικότητες, όμως είναι εμφανές πως στις προτεραιότητες των διοργανωτών βρίσκεται και το παιδί, με εργαστήρια, όπως αυτό για τη σκιτσογραφία ή με την επίσκεψη σε σχολείο. Μας λέει πάνω σε αυτό:
«Έχουμε φιλοξενήσει και έκθεση φωτογραφίας την πρώτη χρονιά, της Χριστίνας Καλλιγιάννη, και κάναμε κι ένα εργαστήρι για παιδιά, όπου τις φωτογραφίες τους τις εκθέσαμε στον περιβάλλοντα χώρο της ιταλικής Πρεσβείας στην Αθήνα. Έχουμε κάνει και δημοσιογραφικό εργαστήρι για παιδιά. Είμαι μάνα και είμαι εκπαιδευτικός, είμαι φιλόλογος και αυτό της εκπαίδευσης νομίζω πως δεν φεύγει ποτέ ό,τι και να κάνεις. Και αν μπορείς να εμπνεύσεις κάποιο παιδί, εγώ θέλω να το κάνω. Μπορεί κάποια παιδιά εδώ στο νησί να τους αρέσει κάτι, αλλά να μην έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν, όπως μαθήματα ζωγραφικής για παράδειγμα. Θα είναι λοιπόν για όλα τα παιδιά του νησιού. Μεγάλωσα σε μια Νάξο που δεν είχαμε πολλά πράγματα να κάνουμε. Όσο λοιπόν τώρα προσφέρουμε στα παιδιά πολιτιστικά ερεθίσματα, αυτά αναπτύσσουν και την αισθητική τους και την ηθική τους και την οπτική τους, τη ματιά τους δηλαδή. Γιατί όχι, να μην ζούμε σ’ έναν πιο όμορφο κόσμο;».
Και η κ. Πολυκρέτη καταλήγει: «Όταν ο άνθρωπος έχει ανεπτυγμένο το αισθητικό του κριτήριο, μεταμορφώνει και τον κόσμο γύρω του. Ε, αυτός είναι ο στόχος».
