Η Γενική Γραμματέας του ΥΠΠΟΑ Μαρία Ανδρεαδάκη – Βλαζάκη θα τοποθετήσει την πλάκα με την κορυφαία διάκριση – βραβείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Πολιτιστική Κληρονομιά / Βραβείο Europa Nostra 2018 το Σάββατο 6 Οκτωβρίου (12:30 το μεσημέρι) στο Βυζαντινό Ναό της Αγίας Κυριακής στην Απείρανθο της Νάξου (video)
Το είχαμε σημειώσει πριν από μερικές ημέρες… Η ώρα της βράβευσης έφτασε. Το ερώτημα ήταν ποιος θα τοποθετήσει τη πλάκα στον Ιερό Ναό της Αγίας Κυριακής στην Απείρανθο που θα θυμίζει σε όλους ότι η εργασία που έγινε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όσον αφορά την συντήρηση και αποκατάσταση του συγκεκριμένου Ναού τιμήθηκε με την κορυφαία διάκριση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την πολιτιστική κληρονομιά / Βραβείου Europa Nostra 2018…. Και βέβαια δεν ήταν μόνη της η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων… Στο πλευρό της (ακόμη και νωρίτερα) στάθηκαν από τους απλούς κατοίκους της Απειράνθου και της Νάξου έως τους ιδιωτικούς φορείς και τις αρμόδιες υπηρεσίες που συνεργάστηκαν για να δοθεί στους επισκέπτες και τους πιστούς ένας από τους αρχαιότερους Ναούς στην ιστορία του νησιού. Και βέβαια με πλούσιο διάκοσμο που αναδεικνύει την ιστορική συνέχεια της Νάξου…
Ποιο όμως είναι το κεντρικό πρόσωπο της εκδήλωσης. Με βάση την πρόσκληση που εστάλη από τον Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, η Γενική Γραμματέας του ΥΠΠΟΑ κα Μαρία Ανδρεαδάκη – Βλαζάκη… Είναι αυτή που θα έχει τον κεντρικό ρόλο στις δύο εκδηλώσεις. Τόσο το μεσημέρι της 6ης Οκτωβρίου στο χώρο του Ιερού Ναού Αγίας Κυριακής στην Απείρανθο όπου και θα τοποθετηθεί η σχετική αναμνηστική πλάκα με την αναφορά στη βράβευσή της με το Βραβείο Europa Nostra 2018, όσο και το απόγευμα της ίδιας ημέρας (19:30) στη Σχολή Ουρσουλινών στο Κάστρο της Νάξου όπου και σε πανηγυρικό τόνο θα υπάρξει το δεύτερο μέρος…
Τι αναφέρει η πρόσκληση; «Η Γενική Γραμματέας του ΥΠΠΟΑ κα Μαρία Ανδρεαδάκη – Βλαζάκη και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, μαζί με την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος & Πολιτισμού, σε συνεργασία με τον Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, σας προσκαλούν στην επιτόπια τελετή απονομής του Grand Prix, της κορυφαίας διάκρισης-βραβείου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Πολιτιστική Κληρονομιά / Βραβείο Europa Nostra 2018 για το έργο «Αποκατάσταση του Βυζαντινού Ναού της Αγίας Κυριακής στην Απείρανθο της Νάξου», το Σάββατο 6 Οκτωβρίου 2018, ώρα 12.30, στον χώρο του βραβευμένου Ιερού Ναού. Στις 19.30 θα πραγματοποιηθεί πανηγυρική εκδήλωση στην Σχολή Ουρσουλινών στο Κάστρο Χώρας Νάξου με κέρασμα και ζωντανή μουσική».
Εμείς να σημειώσουμε ότι στην μεσημεριανή τελετή θα χαιρετίσουν εκπρόσωποι δημόσιων φορέων, η πρόεδρος της ΕΛΛΕΤ, καθώς και οι χορηγοί του έργου, όπως και οι άνθρωποι που ίδρωσαν ώστε αυτό το έργο να γίνει πραγματικότητα, ενώ στην αίθουσα της Σχολής Ουρσουλινών θα πραγματοποιηθούν σύντομες παρουσιάσεις σε σχέση με την πολιτιστική κληρονομιά της Νάξου, με τη συμμετοχή του δήμου καθώς και τοπικών μουσικών και χορευτικών Συλλόγων.
Ο ναός της Αγίας Κυριακής Απειράνθου και το έργο της αποκατάστασής του
Η Αγία Κυριακή αποτελεί μία σπάνια περίπτωση βυζαντινού ναού με διατηρούμενο ανεικονικό διάκοσμο. Το μνημείο αποτελεί πολύτιμη μαρτυρία της Εικονομαχίας, της θεολογικής και πολιτικής διαμάχης σχετικά με την λατρεία των εικόνων, που συντάραξε την Βυζαντινή Αυτοκρατορία κατά τον 8ο και 9ο αι.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ανεικονικός του διάκοσμος, ο οποίος περιλαμβάνει σταυρούς, γεωμετρικά και φυτικά θέματα, καθώς και μοναδικές παραστάσεις πτηνών. Διασώζεται, επίσης, μία μεταγενέστερη εικονιστική φάση τοιχογραφιών του 13ου αι., Στην ίδια εποχή χρονολογείται και το κτιστό τέμπλο.
Η προσπάθεια για την διάσωση του μοναδικού αυτού μνημείου ξεκίνησε το 1993 από τους συλλόγους J.-G. Eynard της Γενεύης και Amitiés gréco-suisses της Λωζάννης με την χρηματοδότηση της μελέτης αποκατάστασης του μνημείου. Η πρωτοβουλία συνεχίζεται από το 2005 από τον Ελβετικό Σύλλογο Association Hagia Kyriaki, Naxos, σε στενή συνεργασία από το 2010 με το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς της ΕΛΛΕΤ, το οποίο συνέβαλε καθοριστικά στην προσέλκυση χορηγιών. Οι πολυετείς προσπάθειες των δύο σωματείων ευδοκίμησαν και με μέριμνα τους πραγματοποιήθηκαν κατά την περίοδο 2013-2014 εργασίες στερέωσης και στεγάνωσης του μνημείου υπό την εποπτεία της 2ας Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
Κατά την περίοδο 2015-2016 η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων συντήρησε τον μοναδικό ζωγραφικό διάκοσμο του ναού, με πιστώσεις του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την οικονομική υποστήριξη των δύο παραπάνω σωματείων.
Το έργο αποκατάστασης του ναού κατέστη εφικτό αρχικά με χρηματοδότηση από τους συλλόγους J.-G. Eynard, Amitiés gréco-suisses και το Ίδρυμα Ι. Φ. Κωστοπούλου, και στη συνέχεια με την γενναιόδωρη χρηματοδότηση του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη, της Μαρίνας και του Θανάση Μαρτίνου, καθώς και την πολύτιμη συνεισφορά του συλλόγου Association Hagia Kyriaki, Naxos. Χωρίς να παραλείψουμε τη προσφορά των κατοίκων της Απειράνθου, οι οποίοι καθημερινά έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους ώστε να γίνει πραγματικότητα αυτό το μικρό θαύμα…
Η αποκατάσταση της Αγίας Κυριακής ήταν απόλυτα επιτυχημένη καθώς διασώθηκε το οικοδόμημα και ο μοναδικός διάκοσμός του, ενώ ταυτοχρόνως προστατεύθηκε με σχολαστικότητα η αυθεντικότητα του μνημείου, με την αποφυγή προσθήκης στοιχείων που θα απέκρυπταν το πέρασμα του χρόνου και την ιστορία του.
Οι κριτές της Europa Nostra δήλωσαν: «Το έργο αποκατάστασης του οικοδομήματος και του διακόσμου του, που συνδέονται άμεσα με μία σημαντική περίοδο της ευρωπαϊκής σκέψης, έγιναν με σεβασμό κι ευαισθησία. Τα εξαιρετικά αποτελέσματα επετεύχθησαν χάρη σε μία διεθνή και διεπιστημονική συνεργασία, καθώς και στην συνέργεια ιδιωτικών και δημοσίων φορέων».
Επίσης, επεσήμαναν: «Έχει επιδειχθεί εξαιρετική προσοχή στη διατήρηση του μνημείου με σεβασμό, εντός ενός μοναδικού περιβάλλοντος και φυσικού τοπίου σε μία απομακρυσμένη περιοχή. Με ιδιαίτερη φροντίδα αποκαταστάθηκε ένα μνημείο που ανήκει, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε μία συχνά παραμελημένη κατηγορία πολιτιστικής κληρονομιάς». Το έργο αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για παρόμοια μνημεία της Νάξου, όπου δεκάδες ερειπωμένες εκκλησίες αναμένουν τη λήψη άμεσων μέτρων για την προστασία τους.
