Με το φωτισμένο καράβι να βρίσκεται στην είσοδο σχεδόν της Απειράνθου, οι κάτοικοι αλλά και οι επισκέπτες του παραδοσιακού χωριού της Ορεινής Νάξου θα κάνουν φέτος Χριστούγεννα…
Ο χρόνος γυρίζει πίσω… Περίπου 90 χρόνια… Και ο καθηγητής Δημήτρης Οικονομίδης το 1934 στην εφημερίδα «ΤΑ ΚΥΚΛΑΔΙΚΑ ΝΕΑ» καταγράφει και δημοσιεύει τα χριστουγεννιάτικα έθιμα της Απειράνθου Νάξου… Μάλιστα, όπως διαβάζουμε στον «Ορεινό Αξώτη» τα κάλαντα των Χριστουγέννων χωρίζονται από τον καθηγητή σε δύο κατηγορίες: αυτά που λένε τα παιδιά και είναι τα γνωστά (με τις όποιες παραλλαγές ) που τραγουδιούνται σε όλη την Ελλάδα και σε αυτά που τραγουδούν οι μεγάλοι .
Μάλιστα, οι μεγάλοι βγαίνουν μετά το δείπνο (προφανώς τη παραμονή των Χριστουγέννων) με τη συνοδεία τουμπακιού και τσαμπούνας ή βιολιών, τραγουδούν τα κάλαντα από σπίτι σε σπίτι αυτοσχεδιάζοντας ομοιοκατάληκτα δίστιχα . Αρχηγός της παρέας είναι ο ικανότερος ποιητάρης …
Ας δούμε μερικά εξ αυτών σε επιμέλεια της Ελένης Ι. Σοϊλέ
‘’Σήκως απάνω κι άνοιξε την πόρτα την καρένια
Την πόρτα την ολόχρυση και τη μαλαματένια
Σήκως απάνω κι άνοιξε την πόρτα την καρένια
Του χρόνου που θε νάρθουμε να ναι ματαλαματένια
Σήλως απάνω κι άνοιξε την πόρτα τη δική σου
Να χαίρεσαι το νηό πουλι που χεις στο κλουβί σου
Να σ’ αξιώσει ο Χριστός , της Βηθλεέμ τ’ αστέρι
Του χρόνου που θε να ρθωμε να σάσε βρούμε ταίρι
Σήκως απάνω κι άνοιξε κι αλείψου με το μόσκο
Ιατί ο νηός που σ’αγαπά σου τραουδ’ απόξω
Σήκως απάνω αρχόντισα και του χωριού λουλούδι
Δεν ημπορώ τα κάλλη σου να σου τα πω τραούδι.
Σήκως απάνω κι άνοιξε Ελληνικιά φρεγάδα
Που θα σου τραουδήσουμε όλοι με την αράδα
Σήκως απάνω κι άνοιξε , μηλιά μου με τα τζένια
Κι ας τσι καληωρίσωμε τσ’ ανθρώποι σου στα ξένα
Ας τσι καληωρίσουμε όλοι τσι ξενικοί σου
Την έγνοια τωνε φέρνομε κι είναι χαρά δική σου
Η παντρεμένη κόρη σας ας έβγει να τη δούμε
Του χρόνου που θε νάρθομε με υιό να τήνε βρούμε
Και το λεβέντη του σπιθιού τση ειτονιάς τη φέξη
Παρακαλούμε να φανεί να μάσε καταβρέξει
Κι αφού μας δώσεις τα λεφτά κι αφού μασε κεράσεις
Θα του φκηστούμε άλλη μια να ζήσει να εράσει
Χίλια καλά Χριστούγεννα και δύο χιλιάδες δέκα
Του χρόνου που θε να ρθωμε να μας δεχτεί γυναίκα
Ας τον καληωρίσωμε και τον καθηγητή σας
Που ναι σε μέρος μακρυνό με τη μικρή αδερφή σας
Κι απόψε , όμορφη βραδιά , θε να σασε θυμούνται
Κι ως είναι μοναχοί τωνε θα κλαί και θα λυπούνται ….
Το καράβι και το …δέντρο
Επιστροφή όμως στο … μέλλον. Και δη στο παρών. Είμαστε σχεδόν δύο ημέρες πριν από τη Γέννηση του Κυρίου και η Απείρανθος έχει χρώμα και άρωμα Χριστουγέννων. Για το .. άρωμα, έχουν αναλάβει δράση ως επί τω πλείστων, οι νοικοκυρές. Έχουν παράδοση σε γευστικά φαγητά… Το χρώμα όμως έρχεται μέσα από την αρωγή του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, της Κοινότητας αλλά και του Πολιτιστικού Συλλόγου «Τα Φανάρια» … Και πρωταγωνιστικό ρόλο δεν έχει η πανέμορφη φάτνη απέναντι από την είσοδο προς την πλάτσα (πλατεία και γενικά το χωριό) και δη στον παλιό μύλο, αλλά το καράβι που βρίσκεται λίγο πιο κάτω κι εάν δεν κάνουμε λάθος στην στάση των λεωφορείων…
Κι ενώ όλοι σχεδόν οι ορεινοί λατρεύουν τα δέντρα, στην Απείρανθο, το καράβι έχει τη τιμητικό του. Μάλιστα, το δέντρο απέναντι από την εκκλησία, την Παναγιά Απερανθίτισσα δεν είναι και τόσο …δέντρο αλλά ημέρες που είναι…
Οι νέοι πάντως του χωριού το απολαμβάνουν. Και στη διάρκεια του στησίματος διαβάζουμε « Τα Χριστούγεννα έρχονται… Τώρα θα μου πείτε πως φέτος θα είναι διαφορετικά. Ναι θα είναι. Όσο όμως υπάρχουν άνθρωποι με Χριστούγεννα στις καρδιές τους και πόσο μάλλον νέοι άνθρωποι, δεν θα χαθεί τίποτα, ποτέ. Και του χρόνου κοπέλια, καλά Χριστούγεννα».
Ενώ η Ελένη Ελευθερίου (όλοι σχεδόν οι Απεραθίτες όταν θέλουν να πουν κάτι, ουσιαστικά χρησιμοποιούν στιχάκια» ή «κοτσάκια») σημειώνει στα social media « Μπράβο σας, κοπέλια που με -τη βοήθεια σας, θα δούμε – το χωριό μας στολισμένο –με λαμπιόνια, το καράβι –στο ηρώων να ανάβει— και το μύλο τον παλιό –πάλι φωταγωγημένο!!!!!!!!!!!!!!!!!»
Δεν ξέρουμε πάντως εάν έχει πολύ ή λίγο κόσμο το χωριό (σ.σ. ας είναι καλά η καραντίνα) το σίγουρο είναι ότι άναψε τα …φώτα του και έχει ζωντανέψει. Και όπως αναφέρει η Γαλήνη Μπαρδάνη «Ας το ζωντανέψουμε κι εμείς όπως μπορούμε. Πάντα κρατώντας αποστάσεις αλλά με τις ψυχές κοντά κοντά, σαν μια ψυχή. Τα Χριστούγεννα είμαστε εμείς για κάποιον…»
Και απαντάει πάλι η Ελένη Ελευθερίου « Όλοι μαζί με μιά ψυχή–με τη δικιά μας πέννα // χρώμα ‘φετη ας δώσομε–και να φκηστούμε χωριστά–καλές γιορτές, μ’ υγεία να–περάσει στον καθένα!!!!!!!!!!!!! Ανάγκη έχομε το στόλι//σμα των Χριστουγέννων, όλοι!!!!!!!!!! Μπράβο ,σε όσοι προσπαθούν—στη δίνη, αυτή ν’ αντισταθούν!!!!! Απ’τσοι πρωτοπόροι ειν’ η // δοτική, πάντα, Γαλήνη!!!!!!!!!!!!!!! Ένα μεγάλο μπράβο
@Ευχαριστούμε τον Ιωάννη Φλώρου Μπαρδάνη για τις φωτογραφίες και τις Γαλήνη Μπαρδάνη και Ελένη Ελευθερίου για τα σχόλια και τους ευχόμαστε χρόνια καλά με υγεία.
