Τρίτη, 8 Ιουλίου, 2025
ΑρχικήΠολιτισμόςΝάξος - Απείρανθος: Τ' Αΐ Φιλίππου, ή όπως λέμε "Μικρή Αποκριά".

Νάξος – Απείρανθος: Τ’ Αΐ Φιλίππου, ή όπως λέμε “Μικρή Αποκριά”.

|

Με την βοήθεια του εκπαιδευτικού Φρατζέσκου Μαργαρίτη και της ποιήτριας Διαλεχτής Ζευγώλη – Γλέζου γινόμαστε μύστες της σημασίας που είχε η εορτή του Αγίου Φιλίππου για τους αγρότες και βέβαια τους Απεραθίτες – Ανήμερα της εορτής του Αγίου, έχουμε την “Μικρή Αποκριά”

“…ο καιρός καθώς γυρίζει, θα μας φέρει κοντά μας τη γιορτή τ’Αη-Φιλίππου, που συμπίπτει με την αρχή της Μικρής Σαρακοστής των Χριστουγέννων. Για τούτο τον Άγιο ο λαός μας λέει πως ήταν ζευγάς και διηγούνται ένα σωρό ιστορίες, οι ξωμάχοι μας, γύρω απ’τη ζωή και την καλοσύνη του. Λένε, πως έσφαξε το βόιδι του την ημέρα της Αποκριάς και το μοίρασε στους φτωχούς για ν’αποκρέψουν και, πως το ξαναβρήκε στο παχνί του την άλλη μέρα το πρωί να τρώει άχερα. Κι ακόμα πως τον βρήκαν οι Αποκριές στο χωράφι να σπέρνει και τόσα άλλα. Γι’αυτό, κάθε φορά που έρχεται η μέρα της Αποκριάς για τη Μικρή Σαρακοστή οι ξωμάχοι λένε πως: “Ο φτωχός ο Φίλιππος το χωράφι απόκρευε” ή “ο φτωχός ο Φίλιππος στο χωράφι απόκρευε.” (Βασίλης Λαμνάτος, “Οι μήνες στην αγροτική και ποιμενική ζωή του λαού μας.”)

Του Αγίου Φιλίππου του Αποστόλου σήμερα, Σάββατο 14 Νοεμβρίου.. Ενός εκ των μαθητών του Κυρίου και μάλιστα, λέγεται ότι ο Χριστός τον συνάντησε στη Γαλιλαία και τον κάλεσε κοντά του με τη φράση «ακολούθει μοι»... Επίσης ο Φίλιππος έμεινε στην ιστορία και για την έκφραση “Βρήκε ο Φίλιππος τον Ναθαναήλ» που αναφέρεται στην ιδιαίτερη σχέση που είχε με τον έτερο μαθητή του Κυρίου, τον Ναθαναήλ… 

Επιστροφή όμως στη λαογραφία… Και χάρη στον εκπαιδευτικό Φρατζέσκο Μαργαρίτη γινόμαστε μύστες της σημασίας που είχε η γιορτή αυτή για τους κατοίκους της Απειράνθου. Και γιατί όχι για όλους τους κατοίκους της Ορεινής Νάξου ή και όσους ασχολούνταν με την γεωργία…. Στο ταξίδι αυτό βάζει το χεράκι της και η ποιήτρια Διαλεχτή Ζευγώλη – Γλέζου μέσα από την ποιητική ανθολογία.. Ας δούμε τη σχετική ανάρτηση του κου Μαργαρίτη και τη σχέση της γιορτής του Αγίου Φιλίπππου με τις .. Απόκριες και τα χοιροσφάγια…

Τη μέρα τ’ Αΐ Φιλίππου, τη λέγαμε “Μικρή Αποκριά”. Σφάζαμε και τον χοίρο μας στην πόρτα του σπιτιού μας. Έπρεπε να χορτάσουμε το κρέας, για ν’ αρχίσει η νήσκεια της “Μικρής Σαρακοστής” των Χριστουγέννων. Όποιος δεν είχε χοίρο, του δίναμε απ’ τον δικό μας. Κάναμε και ζαμπόνια και παστά χερνά. Όχι για να τα φάμε μόνοι μας, μα για να τα μοιραστούμε με τους άλλους. Σαν τον Άη Φίλιππο. Που ‘τονε λέει ζευγάς κι ολη μέρα ‘λώνευγε μ’ ένα βουδινό που ‘χε και το βράδυ το ‘σφαξε και το μοίρασε στσοι φτωχοί. Την άλλην ημέρα το πρωί πο’ σηκώθηκε, το ‘βρεν ολοζώντανο μες στ’ αλώνι.

Ο Ά γ ι ο ς Φ ί λ ι π π ο ς
Τα χρόνια τα παλιά μας λέει ο θρύλος,
ζούσε κάποιος ζευγάς σε ξεροκάμπι,
φτωχός κι αυτός, μα πιο φτωχοί του οι άλλοι,
που την πετρώδη γη σκληρά εδουλεύαν,
με τ’ αξινάρια και τον άγιο τους ιδρώτα,
λίγη σοδειά στο φτωχικό τους να ‘μπει.
Λίγο ήταν στο χωριό το ψυχομέτρι,
λίγο και το ψωμί, μακριά κι ο μύλος,
ψίχουλο δεν περίσσευε να τρώει κι ο σκύλος.

Άπονο λες το χώμα, δεν καρπίζει,
μα ο φτωχός στον Θεό του πάντα ελπίζει.
Στον ουρανό τη μάτια του στρέφει πρώτα
κι από ψηλά το έλεος περιμένει,
δέεται απόκρυφα η καμπάνα όταν σημαίνει,
χωρίς να βγάλει από το στόμα λέξη.
Τι συχνά στο χωριό που ελιτανεύαν,
την εποχή που εχρειαζότανε να βρέξει.

Βόδι ζευγαρικό και υνί κι αλέτρι
είχε ο καλός ζευγάς ο Φίλιππας δικά του.
Στου ζωντανού τον τράχηλο με αγάπη γέρνει,
στη χούφτα της το τάιζε η κυρά του.

Έφτανε η νηστεία του Σαρανταημέρου
και πώς το ξεροκάμπι ν’ αποκρέψει;
Τότες ακόμα οι άνθρωποι επιστεύαν,
τότες ακόμα εζούσαν τα έθιμά μας.

Θλιμμένη στο χωριό η μορφή του νιου του γέρου.
Τα σωθικά τους η πείνα είχε κουρσέψει.
Όμως η πίστη τους κρατά γερά στο πόδι.
Βουβά υπομένουν κι ολοένα ελπίζουν,
στου Θεού την απέραντη ευσπλαχνία:
“Ο Κύριος πάλι το έλεός Του θα μας πέψει”,
σκεφτότανε ο καθένας από μόνος.

Πάνω απ’ το μικρό χωριό σαν άστρο λάμπει,
γλυκειά η ελπίδα στον Θεό και η πίστη.
Και τον καλό τον Φιλίππα τον πήρε ο πόνος,
τον πήρε ο σεβασμός και η ψυχοπόνια.

Ώρα πολλή, πολύ το εσυλλογίστη
και πάει και φέρνει απ’ το παχνί το βόδι,
το βόδι που δεν το ‘χε για μαχαίρι,
παρά για τη σπορά και την αγάπη,
το βόδι που δεν είχε καν βοσκήσει όλη τη ράπη,
στα ξεροκάμπια που ‘χεν οργωμένα.

Δεν ξέρω αν με το ίδιο του το χέρι,
σταύρωσε στον λαιμό του το μαχαίρι.
Απόκρεψεν αυτός και τα παιδιά του
κι όπως τα χρόνια τα παλιά η σπονδή στον Δία,
έτσι στους χωριανούς του το προσφέρει.
Με τάξη και με δίκιο το μοιράζει
κι έφαγαν κι ήπιαν οι φτωχοί ζευγάδες όλοι
κι ενήστεψαν τη νήστεια τους χορτάτοι.
Χορτάσανε κι οι σκύλοι με αποφάγια.

Μόλις που τη χαρά του ο Φίλιππας εκράτει.
Τα χέρια του σταυρώνει εμπρός του τ’ άγια
κι ευχαριστεί τον Θεό στο εικονοστάσι,
που πλούσια το χωριό του είχε χορτάσει.
Αμετανόητος τραβάει ταχιά στον μαζωμό του
και βλέπει ξαφνικά το ζωντανό του,
στην αχερίστρα να τρώει το άχερό του!
Το θυμιατό επήρε και θυμιάζει
και τον Θεό, που τον φτωχό βοηθά, δοξάζει.

Στρατί στρατί εξεκίνησεν η φήμη,
όπως για τον Άγιο Μάμαντα και τώρα,
από χωριό σ’ άλλο χωριό και σ’ άλλη πόλη,
από νησί σ’ άλλο νησί και σ’ άλλη χώρα.
Στο θαύμα οι πιστοί, επιστέψανε όλοι
και ο καλός ζευγάς ο Φίλιππας αγιάζει.

Άγιε μου Φίλιππα, κάλε αγαθέ ζευγίτη,
εσύ που ξέρεις τι σημαίνει ξεροκάμπι,
πες να γυρίσουν στα παχνιά ξανά τα βόδια,
άχερο να φανεί στις αχερίστρες,
να γεμίσουν τα χωράφια με άσπρες μπόλιες,
με δρεπάνια, θεριστάδες και θερίστρες.
Κάμε να πρασινίσουν από στάρι οι κάμποι
και να δώσουν καρπό ζευγαρομόδια,
να χορτάσει αληθινό ψωμί το κάθε σπίτι,
Άγιε μου Φίλιππα, καλέ αγαθέ ζευγίτη.
Δ ι α λ ε χ τ ή Ζ ε υ γ ώ λ η – Γ λ έ ζ ο υ

Η εικόνα ίσως περιέχει: φαγητό


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Cycladic Nexus στην Ίο: Όταν η σύγχρονη τέχνη συναντά τον Πρωτοκυκλαδικό Σκάρκο

Μια μοναδική έκθεση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου μετατρέπει τον θεσμικό χώρο σε πεδίο ζωντανού διαλόγου μεταξύ παρελθόντος και παρόντος, με έργα 12 καλλιτεχνών να συνομιλούν με την ιστορία του Σκάρκου.

Επίτιμος Δημότης Θήρας ανακηρύχθηκε ο καθηγητής Δημήτριος Χριστοδούλου

Σε συγκινητική εκδήλωση τιμήθηκε το επιστημονικό έργο του διακεκριμένου Έλληνα φυσικού – Βράβευση μαθητών Γ’ Λυκείου για την εισαγωγή τους στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

Περισσότεροι σχολικοί καθαριστές στη Σαντορίνη – Ενίσχυση για το 2025-2026

Από 36 σε 44 οι θέσεις καθαριότητας στα σχολεία της Σαντορίνης – Ενίσχυση της υγειονομικής ασφάλειας με μέριμνα του Δήμου Θήρας

Νέο θεσμικό πλαίσιο για τα μεταχειρισμένα οχήματα προτείνει η Ε.Ε.

Απαραίτητο πιστοποιητικό κύκλου ζωής από ΚΤΕΟ για μεταβίβαση – Στόχος η σταδιακή ανανέωση του στόλου και η επιτάχυνση της ηλεκτροκίνησης

Ο Παντελής Θαλασσινός στο Φιλώτι, Μουσική βραδιά στη σκιά του Ζα

Ο σπουδαίος ερμηνευτής έρχεται στο ΆθλοΘέατρο Φιλωτίου στις 5 Αυγούστου για μια συναυλία γεμάτη συναίσθημα, με αγαπημένα τραγούδια και αφιέρωμα στον Μίκη Θεοδωράκη.

Στην κορυφή σε Ελλάδα και Κύπρο το ΕΚΠΑ – Σαρώνει στις διεθνείς κατατάξεις

1ο Πανεπιστήμιο σε Ελλάδα και Κύπρο, 216ο παγκοσμίως και με κορυφαίες επιδόσεις σε Ιατρική, Καρδιολογία και Δημόσια Υγεία – Διακρίσεις στις Times και US News Rankings 2025

ΑΑΔΕ: Δωρεάν app σαρώνει το Ψηφιακό Πελατολόγιο σε 20′

Τέλος στις πολύπλοκες διαδικασίες – Με ένα scan στην πινακίδα και το QR της απόδειξης, οι επαγγελματίες «ξεμπερδεύουν» χωρίς κόστος και καθυστερήσεις.

Ο Σωτήρης Μπιλλής στην Μύκονο, σημαντική ενίσχυση ενόψει της Stoiximan Basket League

Ο 28χρονος φόργουορντ με εμπειρία από Κολοσσό, Πανιώνιο και Καρδίτσα εντάσσεται στον Α.Ο. Μυκόνου για την παρθενική συμμετοχή του συλλόγου στην Α1 κατηγορία.

Η Σαντορίνη μαγεύει την Τουρκία, δημοσιογράφοι από Κωνσταντινούπολη εξυμνούν το νησί και τις γεύσεις του

Με φόντο την έναρξη της απευθείας σύνδεσης Κωνσταντινούπολης–Σαντορίνης, Τούρκοι δημοσιογράφοι επισκέφτηκαν το νησί και κατέγραψαν την απαράμιλλη ομορφιά του, τη γαστρονομία και τις υποδομές του.

Σεντ Τζόσεφς – Κλίφτονβιλ: Η έδρα δείχνει τον δρόμο στο 2.22

Η ομάδα από το Γιβραλτάρ θέλει να εκμεταλλευτεί τις αμυντικές αδυναμίες της Κλίφτονβιλ και να κάνει το πρώτο βήμα για την πρόκριση στον 1ο προκριματικό γύρο του Champions League.

Νάξος: “Σιωπή” στην τοπική κοινωνία, έφυγε πρόωρα ο Γεώργιος Λαΐος

Η Νάξος αποχαιρετά έναν νέο άνθρωπο με έντονη κοινωνική παρουσία και ανθρώπινη προσφορά – Κηδεύεται την Πέμπτη 3 Ιουλίου στον Ιερό Ναό Κοιμητηρίου Άνω Λιοσίων

Τζεφ Μπέζος: After wedding party στη Νάξο με την Λόρεν Σάντσεζ, η «έξυπνη» αγάπη του για το νησί

Μετά τον χλιδάτο γάμο των 48 εκατομμυρίων στη Βενετία, ο ιδρυτής της Amazon και η εκρηκτική σύζυγός του επιλέγουν τη Νάξο για το after wedding ταξίδι τους, επιβεβαιώνοντας την ιδιαίτερη σχέση του δισεκατομμυριούχου με το νησί και τα φιλόδοξα σχέδιά του για το «smart island» των Κυκλάδων.

Νάξος – Κωμιακή: «Έφυγε» ο Δημήτρης Ιωάννου Καρούσης, θλίψη για τον αγαπημένο “Τζήμα”

Αποχαιρετισμός σε έναν ήσυχο και αγαπητό συγχωριανό που δεν ξέχασε ποτέ τον τόπο του – Το χωριό τον τιμά με συγκίνηση

«Εκεί που η θάλασσα είναι ζωή» – Φόρος τιμής στους ναυτικούς της Νάξου και των Μικρών Κυκλάδων (video)

Με αφορμή τη Ναυτική Εβδομάδα, ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων τιμά με συγκίνηση τους ανθρώπους που ζουν, εργάζονται και αγαπούν τη θάλασσα (video)

Νάξος: Αλλαγές στην κυκλοφορία σε Χώρα, Αγία Άννα, Άγιο Προκόπη και Πλάκα, “εμφάνιση” του e-naxios

Ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων ανακοινώνει τις νέες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις για την τουριστική περίοδο – Δωρεάν στάθμευση και έλεγχος τροφοδοσίας στα παραλιακά μέτωπα

Νάξος: Ο 11χρονος Παναγιώτης ξεναγεί τουρίστες στα σοκάκια του Φασολά (video)

Ένα παιδί μεγαλώνει μέσα στον πολιτισμό και μεταφέρει με αγάπη και γνώσεις την ιστορία του Φιλοτίου και της γειτονιάς του, σε ξένους επισκέπτες.

Aperto – Cucina Italiana: Η αυθεντική ιταλική εμπειρία ήρθε στη Νάξο με την υπογραφή του κορυφαίου pizzaiolo Νίκου Σωτηρόπουλου

Ένα νέο γαστρονομικό σημείο στην καρδιά της Νάξου που ενώνει την ιταλική φινέτσα με τη δημιουργικότητα του Έλληνα pizzaiolo που διακρίθηκε δύο φορές ως ο καλύτερος της χώρας και στους 50 κορυφαίους της Ευρώπης.

Κατ’ Οίκον Νοσηλευτική Φροντίδα στη Νάξο από τη Φραντζέσκα Λαγογιάννη

Με επιστημονική γνώση, σεβασμό και ολιστική προσέγγιση, η Φραντζέσκα Λαγογιάννη προσφέρει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες νοσηλείας στο σπίτι, σε όλη τη Νάξο.

Μενδώνη για Κούρους Μελάνων: “Θα γίνει πιλοτική μεταφορά του ενός κούρου”

Οι κάτοικοι της Νάξου αντιστέκονται στην απομάκρυνση των αρχαίων αγαλμάτων από το Φλεριό, ενώ το Υπουργείο Πολιτισμού υπερασπίζεται μια μεταφορά που δημιουργεί ερωτήματα και αντιδράσεις.

Νέοι κανόνες για τις κολυμβητικές δεξαμενές σε τουριστικά καταλύματα – Τι αλλάζει από εδώ και πέρα

Με κοινή υπουργική απόφαση καθορίζεται η διαδικασία γνωστοποίησης λειτουργίας για πισίνες εντός τουριστικών μονάδων και υποδομών. Παραβόλο 300€, διοικητικά πρόστιμα για παραβάσεις και περιθώριο 90 ημερών για συμμόρφωση των υφιστάμενων εγκαταστάσεων.