Μενδώνη για Κούρους Μελάνων: “Θα γίνει πιλοτική μεταφορά του ενός κούρου”

Στο φαράγγι του Φλεριού, στις Μέλανες, όπου το πράσινο σμίγει με το μάρμαρο και η παράδοση ακουμπά τη γη της Νάξου, οι δυο αρχαίοι Κούροι παραμένουν ξαπλωμένοι στο ίδιο σημείο για περισσότερα από 2700 χρόνια. Όμως, σύμφωνα με την πρόσφατη απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, το ιστορικό τους ταξίδι ίσως μεταφερθεί – κυριολεκτικά – σε άλλη γη: στο υπό κατασκευή Μουσείο ή πιο σωστά Νησίδα Μουσείων Νάξου.

Η απόφαση αυτή, με φόντο μια σειρά «νέων» επιχειρημάτων από το Υπουργείο Πολιτισμού, έχει προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων. Η τοπική κοινωνία, συλλογικότητες, φορείς αλλά και χιλιάδες πολίτες εντός και εκτός Νάξου, αντιτίθενται στο σχέδιο μεταφοράς, το οποίο χαρακτηρίζουν περιττό, επικίνδυνο και πολιτιστικά άτοπο.

Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, απαντώντας στη Βουλή, υποστήριξε πως οι Κούροι είναι «κινητά μνημεία» που δεν βρίσκονται στη θέση που λαξεύτηκαν, άρα δεν δεσμεύονται από τη σταθερότητα του χώρου. Επιπλέον, αναφέρθηκε σε κινδύνους όπως η κλιματική κρίση, η ανομβρία, η τουριστική πίεση και ακόμη και το «γειτνιάζον θαλάσσιο περιβάλλον» – παρά το γεγονός ότι το Φλεριό απέχει 20 χιλιόμετρα από τη θάλασσα και βρίσκεται σε υψόμετρο 180 μέτρων.

Η ίδια παραδέχεται ότι θα γίνει πιλοτική μεταφορά του ενός εκ των δύο Κούρων, ώστε να «αξιολογηθεί η διαδικασία». Αν όλα πάνε καλά, θα ακολουθήσει η μετακίνηση και του δεύτερου, συνοδευόμενη από την τοποθέτηση αντιγράφων στο φαράγγι.

Ερώτηση στη Βουλή από την Κυριακή Μάλαμα για τη μεταφορά των Κούρων της Νάξου

Να σημειωθεί εδώ ότι η σχετική απόφαση στηρίζεται στη μελέτη «Συντήρηση και προστασία τριών ημίεργων κούρων αρχαϊκής περιόδου της Νάξου», η οποία εκπονήθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και εγκρίθηκε ομόφωνα – όπως είχαμε αναφέρει και σε προηγούμενο άρθρο – από το ΚΑΣ, στη συνεδρίαση της 21ης Μαΐου 2025. Παράλληλα, η σχετική απόφαση της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς εκδόθηκε στις 4 Ιουνίου 2025 (ΑΔΑ: Ρ4Ε546ΝΚΟΤ-Λ0Ρ).

Όμως για τους Ναξιώτες, η μεταφορά δεν είναι απλή τεχνική πράξη: είναι πολιτισμική αποκοπή. Όπως λένε, ο τόπος έχει μνήμη, και οι Κούροι ανήκουν στο φαράγγι τους. Είναι μέρος του τοπίου και της ταυτότητας της περιοχής – όχι απλώς αντικείμενα προς έκθεση. Άλλωστε, αν ο στόχος είναι η προστασία τους, γιατί να μη ληφθούν μέτρα επιτόπου; Αν μπορεί να γίνει συντήρηση εκεί, γιατί όχι και προστασία;

Νάξος – Μέλανες: Δύο (από τους τρείς) Κούρους αναμένεται να πάρουν το δρόμο για την υπό κατασκευή Νησίδα Μουσείων

Η επιμονή του Υπουργείου ερμηνεύεται από πολλούς ως μέρος μιας ευρύτερης λογικής «μουσειοποίησης» της ιστορίας, αποκοπής των μνημείων από τον φυσικό τους χώρο και μετατροπής τους σε προϊόντα κατανάλωσης εντός τυποποιημένων πολιτιστικών πακέτων.

Σε μια εποχή που ζητούμενο είναι η βιώσιμη ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς με σεβασμό στον τόπο και τη συλλογική μνήμη, οι φωνές που υψώνονται από τη Νάξο υπενθυμίζουν ότι ορισμένα μνημεία δεν μεταφέρονται – γιατί είναι δεμένα με τις ρίζες του λαού που τα δημιούργησε.

Οι Κούροι του Φλεριού δεν είναι απλώς αρχαία έργα τέχνης. Είναι κάτι βαθύτερο: είναι οι φρουροί της τοπικής συνείδησης. Και όσο μένουν εκεί, κοιτώντας τον ουρανό της Νάξου, μας θυμίζουν ότι ο πολιτισμός δεν είναι μόνο έκθεμα. Είναι παρουσία.

Δείτε την σχετική απάντηση της κας Μενδώνη στην ερώτηση που κατέθεσε η ανεξάρτητη βουλευτής Κυριακή Μάλαμα