Τετάρτη, 7 Μαΐου, 2025
ΑρχικήΠολιτισμόςΚύθνος: Τί έδειξε η αρχαιολογική σκαπάνη και τα νέα δεδομένα

Κύθνος: Τί έδειξε η αρχαιολογική σκαπάνη και τα νέα δεδομένα

|

Οι έρευνες που έγιναν από 24 Ιουνίου έως 3 Αυγούστου στην Βραχονησίδα “Βρυοκαστράκι” αποκάλυψαν πλήθος νέων ευρημάτων και αρχίζει η απογραφή ώστε να έχουμε πλήρη εικόνα της περιοχής στην Κύθνο 

Σημαντικά αποτελέσματα, μεταξύ των οποίων, εκτεταμένη πρωτοβυζαντινή εγκατάσταση με τμήμα του παράκτιου τείχους και πύλη, παλαιοχριστιανική βασιλική, καθώς και μνημειώδεις κατασκευές που ανήκουν σε σημαντικό ιερό της αρχαιότητας έφεραν στο φως οι ανασκαφές στη βραχονησίδα «Βρυοκαστράκι» απέναντι από το «Βρυόκαστρο», την αρχαία πόλη της Κύθνου.

Στο νότιο ανώτερο πλάτωμα της νησίδας αποκαλύφθηκε μνημειώδες ανάλημμα, μήκους σχεδόν 22 μέτρων, που προσωρινά μπορεί να χρονολογηθεί στους κλασικούς χρόνους, τόσο από την ισόδομη τοιχοποιία του, όσο και από την κεραμική που συλλέχθηκε εντός του στρώματος «λατύπης» που συνδέεται με την κατασκευή του.


Μνημειακό ανάλημμα κλασικών-ελληνιστικών χρόνων και ορθογώνιοι χώροι της ύστερης αρχαιότητας / Πρωτοβυζαντινών χρόνων

Τα ευρήματα είναι εξαιρετικής ποιότητας κεραμική των Γεωμετρικών και αρχαϊκών χρόνων, καθώς και ορισμένα ευρήματα αναμφίβολα αναθηματικού χαρακτήρα (μικρογραφικά αγγεία, πήλινα γυναικεία ειδώλια, κ.ά.)


Κορμός γυναικείου ακέφαλου καθήμενου πήλινου ειδωλίου κλασικών χρόνων από το ιερό.

Σε απόσταση 5 μέτρων ανατολικά του αναλήμματος, ο λαξευμένος βράχος σχηματίζει ορθογώνιο έξαρμα διαστάσεων 11×4 μ. περίπου, εξαιρετικά διαβρωμένο σήμερα, το οποίο φαίνεται ότι ταυτίζεται με μνημειώδη βωμό.

Το ανάλημμα σχηματίζει ένα είδος κρηπίδας ύψους 4,50 μ., δυτικά του οποίου ο φυσικός βράχος σχηματίζει ένα ευρύχωρο άνδηρο με πολυάριθμα ίχνη από αρχαία λαξεύματα, ορισμένα από τα οποία φαίνεται ότι σχετίζονται με κάποιο μνημειώδη ναό που προφανώς είχε ιδρυθεί εδώ.

Η προσεκτική μελέτη των λαξευμάτων αυτών ίσως επιτρέψει να αποσαφηνιστεί ως έναν βαθμό η μορφή του κλασικού-ελληνιστικού ναού. Η ταυτότητα της λατρευόμενης θεότητας παραμένει άγνωστη προς το παρόν.

Η ανθρώπινη δραστηριότητα της πρωτοβυζαντινής περιόδου είναι έντονη και η διατάραξη των παλαιότερων κτηρίων μεγάλη. Πολυάριθμοι τοίχοι και ευρύχωροι χώροι χρησιμοποίησαν εν μέρει τις ερειπωμένες σε κάποιο βαθμό αρχαίες δομές.

Η υστερότερη κεραμική χρονολογείται στα τέλη του 6ου και στο πρώτο μισό του 7ου αιώνα μ.Χ.

Μετά την περίοδο αυτή φαίνεται ότι εγκαταλείπεται η πόλη της Κύθνου και οι κάτοικοί της μετακινήθηκαν στο Κάστρο της Ωριάς, τη μεσαιωνική πρωτεύουσα του νησιού.

Η εντατική πρωτοβυζαντινή χρήση της βραχονησίδας, η οποία φαίνεται ότι ήταν η περιοχή όπου συρρικνώθηκε η πόλη στην ύστερη αρχαιότητα, διαρκεί μέχρι τουλάχιστον τον 7ο αιώνα οπότε και εγκαταλείπεται, όπως και από τα ευρήματα στις άλλες δύο θέσεις που ερευνήθηκαν.

Επίμηκες Κτήριο 2 και οχύρωση

Η παράκτια οχύρωση της ύστερης αρχαιότητας προστάτευε το αδύναμο ανατολικό τμήμα της βραχονησίδας. Οι υπόλοιπες πλευρές ήταν απροσπέλαστες λόγω της κατακόρυφης διαμόρφωσης των βράχων.

Στην εσωτερική πλευρά της είχαν κτιστεί πολυάριθμα επάλληλα ορθογώνια δωμάτια, σε ένα από τα οποία εντοπίστηκε χάλκινος φόλλις του αυτοκράτορα Μαυρικίου Τιβερίου (582-602).


Χάλκινος φόλλις Μαυρικίου Τιβερίου (582-602) από το Χώρο ΙΒ του κτηρίου 2 (τέλη 6ου αιώνα).

Η έρευνα λίγο βορειότερα έφερε στο φως την κύρια είσοδο της οχύρωσης, πιθανόν προστατευμένη με πύργο. Η οχύρωση της ύστερης αρχαιότητας εδράζεται πάνω σε παλαιότερη, πιθανώς των αρχαϊκών χρόνων, φάση με την οποία φαίνεται να συνδέονται χώροι εν μέρει λαξευμένοι στο φυσικό βράχο.

Από τις αναμοχλευμένες επιχώσεις των πρωτοβυζαντινών χρόνων προέρχονται και λίγα ευρήματα (κεραμική και εργαλεία από οψιανό) της Πρωτοκυκλαδικής περιόδου, καθώς και σημαντικές ποσότητες κεραμικής των Γεωμετρικών έως ρωμαϊκών χρόνων.
Τρίκλιτη Βασιλική

Σε ψηλότερο άνδηρο, αλλά αξονικά με την είσοδο της πρωτοβυζαντινής οχύρωσης, ολοκληρώθηκε φέτος η ανασκαφή του εσωτερικού της τρίκλιτης παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Από την σχεδόν τετράγωνη κάτοψη εξέχει ανατολικά η αψίδα του ιερού. Οι εξωτερικές είσοδοι ανοίγονται στους πλάγιους τοίχους του νάρθηκα, αφού δυτικά το έδαφος ήταν υπερυψωμένο. Η ανισοσταθμία των δαπέδων των χώρων οφείλεται στην μορφολογία του εδάφους. Κάθε κλίτος επικοινωνούσε απ΄ ευθείας με τον νάρθηκα.



Αεροφωτογραφία της τρίκλιτης βασιλικής (φωτ. Κώστα Ξενικάκη).

Η εκκλησία διαθέτει προσκτίσματα προς βορρά και νότο, από τα οποία ερευνήθηκε το βόρειο, που είχε απ’ ευθείας πρόσβαση στο εσωτερικό του ναού. Το μνημείο έχει σύνθετη οικοδομική ιστορία: διακρίνονται τρεις κύριες φάσεις.

Από αυτές, σημειώνεται εκείνη όπου ο διαχωρισμός των κλιτών γίνεται με εναλλασσόμενους πεσσούς και κίονες, καθώς και η τελευταία όπου τα μετακιόνια σφραγίζονται αφήνοντας μικρές διόδους μεταξύ των κλιτών.

Στη θέση του διατηρείται το φράγμα του πρεσβυτερίου, αλλά και τμήματα του αρχιτεκτονικού διακόσμου.

Στο κτήριο είχαν χρησιμοποιηθεί ως spolia μαρμάρινα μέλη, όπως επενδύσεις αρχαίων μνημείων, βάθρα, έλικα ιωνικού κιονοκράνου πιθανώς αρχαϊκών χρόνων (εικ. 12) και τραπεζοφόρο σε δύο θραύσματα με απόληξη λεοντοπόδαρου.. Ένα ανοικτό πήλινο αγγείο βρέθηκε στο νότιο κλίτος, σε επαφή με το φράγμα του πρεσβυτερίου.

Δύο αποσπασματικά σωζόμενες επιγραφές βρέθηκαν στο νάρθηκα, η μία στοιχηδόν των αρχών του 4ου αι. π.Χ., η άλλη, χαραγμένη σε tabula ansata, τιμητική του αυτοκράτορα Βεσπασιανού ή Δομιτιανού του 1ου αι. μ.Χ.

Σύνθρονο με επισκοπικό θρόνο διαμορφώνεται στην αψίδα. Αποκαλύφθηκαν επίσης σημαντικά ευρήματα από τον ακίνητο και κινητό εξοπλισμό του Ιερού Βήματος: μαρμάρινος κιονίσκος, μαρμάρινη κυκλική τράπεζα, τμήμα σιδερένιου σταυρού, χάλκινη κανθαρόσχημη καντήλα με την αλυσίδα ανάρτησής του β’ μισού του 6ου αι. – αρχών 7ου αι. και μολύβδινο ποτήρι με εγχάρακτο διάκοσμο και ψηλό πόδι.

Κάτω από το διαταραγμένο δάπεδο της αψίδας ήλθε στο φως στρώμα θραυσμένων πρωτοβυζαντινών αγγείων: κοντόχοντρες χύτρες με καρινωτό περίγραμμα που προκαταρκτικά χρονολογούνται μάλλον στον 5ο αι., χωνοειδές στόμιο σφαιρικού αμφορέα τύπου Late Roman Amphora 2, αλλά κυρίως πληθώρα θραυσμάτων από το σώμα κυλινδρικών αμφορέων τύπου Late Roman Amphora 1 με αυλακωτή διακόσμηση που χρονολογούνται κυρίως στον 6ο αιώνα και ως τις αρχές του 7ου, και φαίνεται να οριοθετούν το terminus ante quem της οικοδόμησης της βασιλικής.

Κάτω από το στρώμα αυτό και στον διαμήκη άξονα του ναού, αποκαλύφθηκε μικρό ορθογωνικό λάξευμα στον φυσικό βράχο με την μορφή θήκης με καλυπτήρια πλάκα.

Πρόκειται προφανώς για το εγκαίνιο του ναού, αφού στο εσωτερικό του αποκαλύφθηκε μολύβδινο σωληνωτό αντικείμενο με περιεχόμενο που τώρα ερευνάται. Η βασιλική βρίσκεται εν λειτουργία τουλάχιστον έως τον 7ο αιώνα, χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και οψιμότερη χρήση της.

Οι ανασκαφές στη βραχονησίδα, διενεργήθηκαν φέτος από 24 Ιουνίου έως 3 Αυγούστου.

Το ανασκαφικό πρόγραμμα διενεργείται από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, υπό τη διεύθυνση του Καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας Αλεξάνδρου Μαζαράκη Αινιάνος, σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, υπό τη διεύθυνση του Εφόρου Δρος Δημήτρη Αθανασούλη.

Οι ανασκαφές χρηματοδοτούνται από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, τη ΓΓ Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής και από τον κ. Αθανάσιο Μαρτίνο.

Με πληροφορίες από την ιστοσελίδα kathimerini.gr – Φωτογραφίες: Κώστας Ξενικάκης 


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Τουρκία: Η Arkas όπως ο… Πανναξιακός ΑΟΝ!

Η διάσημη τουρκική ομάδα βόλεϊ αποσύρεται από τη μεγάλη κατηγορία για να ενισχύσει τις ακαδημίες της

Η Ελλάδα έχει πρόβλημα με τον τουρισμό

Υποδοχή ρεκόρ επισκεπτών, αλλά και έλλειψη εργαζομένων σε όλη την Ελλάδα

Η Ρουμανία δεν είναι μόνο ο Δράκουλας

Ανακαλύψτε μια άγνωστη, αυθεντική Ρουμανία: από τις οχυρωμένες σαξονικές πόλεις και τα πολύχρωμα μοναστήρια της Βουκοβίνας, μέχρι τους θρύλους της Τρανσυλβανίας και τα κάστρα των Καρπαθίων.

Πρεμιέρα του Δήμου Θήρας στην έκθεση Τουρισμού Arabian Travel Market 2025

Η Σαντορίνη κέντρισε το ενδιαφέρον των διεθνών τουριστικών αγορών στο Ντουμπάι – Ενισχυμένη εξωστρέφεια και στρατηγικές επαφές

Κως – Λιμάνι: Οδηγός «πάρκαρε»… στη θάλασσα

Ευτυχώς χωρίς τραυματισμούς η πτώση οχήματος στα βράχια – Άμεση η επέμβαση του Λιμενικού και της Πυροσβεστικής

Μητρόπολη Παροναξίας: Λαμπρός εορτασμός των Αγίων Ειρήνης και Εφραίμ

Με τη συμμετοχή του Μητροπολίτη Παροναξίας και πλήθους πιστών οι λατρευτικές εκδηλώσεις στον Δαμαλά και τη Γαλήνη

Νάξος – Περιβάλλον και κοινωνία: Μία εβδομάδα δράσεων για τη βιώσιμη ανάπτυξη

Ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων ενώνει δυνάμεις με πανεπιστήμια και οργανώσεις για την περιβαλλοντική εκπαίδευση, τους καθαρισμούς ακτών και την καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης.

Amorgos Trail Challenge 2025: Η καρδιά του ορεινού τρεξίματος χτυπά στην Αμοργό

Για 8η χρονιά, η Αμοργός υποδέχεται αθλητές και φίλους της φύσης σε μια μοναδική εμπειρία ορεινού τρεξίματος που αναδεικνύει τον αθλητισμό, τον εθελοντισμό και τη φιλοξενία του νησιού

Νάξος – Φιλώτι: Αντίο με σεβασμό και αγάπη στον Τάσο Τζιώτη, άνθρωπο του μέτρου και της προσφοράς

Ο Φιλωτίτης που δεν είπε ποτέ κακή κουβέντα, μόνο έδινε—με τα χέρια, με την καρδιά, με την ψυχή του. Μια απώλεια που βαραίνει την κοινότητα, μια μορφή που δεν ξεχνιέται.

Τήνος – Τριήμερο Πίστης και συγκίνησης: Προσκυνήματα, μνημόσυνο και ξωκλήσια γεμάτα χάρη

Από το Ιωβηλαίο στον Άγιο Ιωσήφ και το μνημόσυνο του Πάπα Φραγκίσκου έως την καρδιακή λειτουργία στον Άγιο Γεώργιο στον Καράδο – Η Τήνος τίμησε την πίστη με σεμνότητα και ευλάβεια.

Νάξος – Κινητοποίηση στη ΔΟΥ: Διαμαρτυρία επαγγελματιών για το ψηφιακό πελατολόγιο (video)

Επιχειρηματίες και επαγγελματίες από τη Νάξο διαμαρτύρονται για ένα μέτρο που χαρακτηρίζουν άδικο και ανεφάρμοστο – «Επιβαρύνει αδικαιολόγητα τις μικρές επιχειρήσεις», δηλώνει ο Κ. Φαρκώνας.

Νάξος – Φιλώτι: Αντίο με σεβασμό και αγάπη στον Τάσο Τζιώτη, άνθρωπο του μέτρου και της προσφοράς

Ο Φιλωτίτης που δεν είπε ποτέ κακή κουβέντα, μόνο έδινε—με τα χέρια, με την καρδιά, με την ψυχή του. Μια απώλεια που βαραίνει την κοινότητα, μια μορφή που δεν ξεχνιέται.

Κουφονήσι: Μπαίνει νέο πλοίο; από 3 Ιουνίου το πρωινό δρομολόγιο του Blue Star Naxos

Ενημέρωση από τον ΣΤΕΚ για τις φετινές συνδέσεις, τις ανησυχίες των επαγγελματιών και τις επερχόμενες ανακοινώσεις της Hellenic Seaways – Blue Star Ferries σχετικά με την ακτοπλοϊκή σύνδεση του Κουφονησίου

Στ. Φουτάκογλου: Το περίπτερο της πλατείας πρώην Δημαρχείου, που φεύγει σιωπηλά (!!!)

Μνήμες, άνθρωποι, ιστορίες δεκαετιών γύρω από ένα μικρό περίπτερο που αποτέλεσε σταθερό σημείο αναφοράς για γενιές Χωραϊτών - Η τοποθέτηση του Στράτου Φουτάκογλου

Τάβλι – 11ο Πανναξιακό Πρωτάθλημα: Ο Παναγιώτης “Βράχος” Σορώκος νέος πρωταθλητής!

Το κονκλάβιο στο Βατικανό μπορεί να περιμένει – στη Νάξο έχουμε νέο βασιλιά του τάβλι και το όνομά του γράφτηκε με ζάρια και μαεστρία!

Καλοκαιρινή εξόρμηση Raptor Club Greece στη Νάξο το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος

Για πρώτη φορά οι ιδιοκτήτες των εντυπωσιακών pick-up επιλέγουν Κυκλάδες και ξεκινούν από τη Νάξο, με ένα τριήμερο χαλάρωσης, εξερεύνησης και απολαυστικής οδήγησης

Νάξος: Ο Προφήτης Ηλίας “ζητά βοήθεια” – Ένα μνημείο κινδυνεύει να σωπάσει

Ο ιστορικός ναός στην Παλιά Χώρα στέκει πληγωμένος από τον χρόνο και τη σιωπή, καθώς οι προσπάθειες αποκατάστασής του παραμένουν στάσιμες για πάνω από μία δεκαετία.

Διήμερο Πολιτισμού στη Νάξο με τα “Αξοπατήματα” και το 5ο Γυμνάσιο Κοζάνης

Η μουσική, ο χορός και τα έθιμα ενώνουν Κοζάνη και Νάξο σε ένα γιορτινό διήμερο πολιτιστικών ανταμωμάτων

Δονούσα – Μια νησίδα μνήμης και ταυτότητας: Παρουσιάζεται το Ιστορικό Αρχείο του νησιού

Αφηγήσεις, φωτογραφίες, ντοπιολαλιά και γενεαλογικά ίχνη συνθέτουν το πολιτιστικό αποτύπωμα της Δονούσας, μέσα από ένα ψηφιακό αρχείο που τιμά το χθες και εμπνέει το αύριο.

Νάξος: Μία εικόνα που προκαλεί δέος, πραγματικότητα ή όχι;

Ένα βιομηχανικής κλίμακας έργο απειλεί το φυσικό, πολιτιστικό και κοινωνικό κεφάλαιο της Νάξου και των Κυκλάδων, με επιπτώσεις που ξεπερνούν την ενεργειακή "ανάπτυξη" - Δύο ομιλίες σήμερα και αύριο. Που; Πότε;