Στη νοτιοανατολική πλευρά της Νάξου βρίσκεται ένα από τα σημαντικότερα αρχαία μνημεία της, στη μέση περίπου του δρόμου ανάμεσα στο όρος Ζας και τη θάλασσα, σ’ ένα ύψωμα που ορίζεται από τους δύο χειμάρρους, το Χείμαρρο ανατολικά και τα Πετρόνια δυτικά.
Στη νοτιοανατολική πλευρά της Νάξου βρίσκεται ένα από τα σημαντικότερα αρχαία μνημεία της, στη μέση περίπου του δρόμου ανάμεσα στο όρος Ζας και τη θάλασσα, σ’ ένα ύψωμα που ορίζεται από τους δύο χειμάρρους, το Χείμαρρο ανατολικά και τα Πετρόνια δυτικά.
Ο εντυπωσιακός τετραώροφος στρογγύλος Πύργος, με εξωτερική διάμετρο 9,20μ. και εσωτερική 7,12μ., διατηρείται σε ύψος περίπου 15 μέτρων, και οι διπλοί τοίχοι του έχουν πάχος 1,10 μ.. Από τον τρόπο λάξευσης των μαρμάρινων λιθοπλίνθων του που οικοδομήθηκαν χωρίς συνδετικό υλικό με πολύ προσεγμένη συναρμογή χρονολογείται στο τέλος του 4ου ή τις αρχές του 3ου αι. π. Χ. Η εσωτερική επένδυση των τοίχων αποτελείται από λίθους διαφόρων μεγεθών. Στη νότια πλευρά υπάρχει η θύρα, και στον ίδιο άξονα, σε ύψος 10μ. από το έδαφος, στον δεύτερο όροφο, βρίσκεται το μοναδικό παράθυρό του. Μόνα άλλα ανοίγματα είναι οι υδρορρόες και οι τοξοθυρίδες (πολεμίστρες). Από τις δοκοθήκες, τις υποδοχές, δηλαδή, για τα δοκάρια του πατώματος γίνεται αντιληπτό ότι εκτός από το ισόγειο, άλλοι τρεις όροφοι θα υπήρχαν στο εσωτερικό του. Αριστερά από την είσοδο μία σκάλα με μαρμάρινα σκαλοπάτια, πακτωμένα στον τοίχο, οδηγεί ακτινωτά προς τα πάνω. Η οροφή του πύργου δεν σώζεται ούτε μέλη της έχουν έως σήμερα αναγνωρισθεί , τα οποία θα επέτρεπαν την αποκατάστασή της με ακρίβεια.
Ο πύργος περιβάλλεται από ένα περιτείχισμα περίπου τετράγωνο με πλευρά 35μ., το οποίο διατηρείται καλύτερα στη νότια καθώς και στο μεγαλύτερο μέρος της δυτικής και ανατολικής πλευράς. Τμήματα της βόρειας πλευράς ξαναχρησιμοποιήθηκαν σε νεότερες κατασκευές .
Ο αρχαίος στρογγύλος Πύργος του Χειμάρρου είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία των Κυκλάδων που διασώζονται από την αρχαιότητα έως σήμερα. Το μεγάλο σωζόμενο ύψος του, η περίπλοκη δομή του και η κατάσταση διατήρησής του τον καθιστούν ένα από τα σημαντικότερα μνημεία στο είδος του που σώζεται σε τόσο καλή κατάσταση.
Η συνεχής έκθεση, όμως, του μνημείου αυτού, απροστάτευτου και ασυντήρητου, ανά τους αιώνες στις δύσκολες καιρικές συνθήκες επέφερε σημαντικές καταστροφές με συνέπεια να αντιμετωπίζει σοβαρό κίνδυνο ετοιμορροπίας, ειδικά στους εσωτερικούς τοίχους του και σήμερα να χρήζει άμεσης αναστήλωσης.
Οι φιλότιμες προσπάθειες του πρόσφατου παρελθόντος για την αποκατάστασή του και οι ανασκαφές που έγιναν, και με χρήματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, από την τότε ΚΑ’Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, ενθύμιο των οποίων αποτελούν οι σιδηροσκαλωσιές, που περιβάλλουν περιμετρικά αλλά και στο εσωτερικό του πύργου, δεν συνεχίστηκαν, με αποτέλεσμα, εδώ και χρόνια, οι σωστικές εργασίες, που τότε άρχισαν να μην ολοκληρωθούν επιτυχώς, ώστε το μνημείο να αποδοθεί σώο σε όλους. Επιπλέον, οι σκαλωσιές σήμερα, είναι δυνατόν να αποτελέσουν την αιτία κατάπτωσής του, λόγω της διάβρωσής τους από την μακροχρόνια εγκατάλειψή τους.
Η Εταιρεία Κυκλαδικών Μελετών, όπως και στην ανάλογη περίπτωση του Αρχαίου Πύργου στον Αγ. Πέτρο Άνδρου, λαμβάνει την πρωτοβουλία και καλεί όλους τους αρμοδίους αλλά και κάθε ενδιαφερόμενο να συμβάλλουν με τις δυνάμεις τους για την προστασία και ανάδειξη του μοναδικού αυτού μνημείου των Κυκλάδων.
Να αναφέρουμε ότι τον Ιούλιο του 2014 πήρε το «πράσινο φως» του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου να αποκατασταθεί μέσα από την μελέτη του πολιτικού μηχανικού δρ. Κ. Ζάμπα. Σύμφωνα με την παρουσίαση της μελέτης, το μνημείο εξωτερικά βρίσκεται σε καλή κατάσταση, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και εσωτερικά. Ο Πύργος Χειμάρρου υπέστη σωστική επέμβαση το 2001, γεγονός που απέτρεψε την ετοιμορροπία του εσωτερικού του.
Ωστόσο χρειάζεται περαιτέρω ενίσχυση και συγκεκριμένα στερέωση και ανακατασκευή των ερειπωμένων τμημάτων, επανατοποθέτηση λιθόπλινθων από το διάσπαρτο υλικό που υπάρχει γύρω του, αφού πρώτα αναγνωριστούν οι αρχικές θέσεις, συγκολλήσεις, επαναφορά πλίνθων που έχουν μετακινηθεί, προστασία από βροχές και κεραυνούς.
Επίσης θα τοποθετηθούν στέγη και πατώματα. Σημειώνεται ότι ο πύργος ήταν τριώροφος, με μία σκάλα με μαρμάρινα πακτωμένα στον τοίχο σκαλοπάτια να οδηγούν ακτινωτά προς τα πάνω. Τμήμα της σκάλας έχει αποκολληθεί.
Το 2011 το μνημείο κηρύχθηκε αρχαιολογικός χώρος, μαζί με δύο παραπλήσιους βυζαντινούς ναούς, τμήμα της αρχαίας οδού και κομμάτια του τετράγωνου περιτειχίσματος του πύργου.
Αθήνα Πέμπτη 11 Μαΐου 2017
Υπογράφουν οι Εμμανουήλ Μαρμαράς, Δημήτριος Στ. Κορρές, Γεώργιος Γαβαλάς, Γεράσιμος Θεόδωρος Μαγκανιώτης, Λυδία Παλαιοκρασσά,Στέφανος Προβελέγγιος, Ιάκωβος Ρήγος, Ιωάννης Λογαράς, Στέφανος Ψαρράς, Στέλιος Δ. Κορρές, Λεωνίδας Δ. Κορρές, Κωνσταντίνος Σιδερής, Βασίλειος Φραγκουλόπουλος, Γεώργιος Στ. Κορρές, Λεονάρδος Χατζηανδρέου, Αικατερίνη Κανακάρη, Θεοδώρα Μονιούδη Γαβαλά, Παναγιώτης Στάμου, Ιωάννης Κ. Τουμπακάρης, Ιωάννης Σ. Βερώνης,Παναγιώτης Χουζούρης, Ευστάθιος Σιδερής, Όλγα Φιλανιώτου,
