Πέμπτη, 1 Μαΐου, 2025
ΑρχικήΠολιτισμόςΚέρος: Ενα νησί γεμάτο αινίγματα και ερωτήματα

Κέρος: Ενα νησί γεμάτο αινίγματα και ερωτήματα

|

Η Κέρος και το μικρό νησάκι Δασκαλιό, στα δυτικά της, κάποτε ενώνονταν με ισθμό. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας τα χώρισε και κάπως έτσι το ένα νησί έγινε δύο. Μαζί με τα Κουφονήσια, τη Σχοινούσα, την Ηρακλειά, τη Δονούσα και άλλες μικρότερες νησίδες, Κέρος και Δασκαλιό συνθέτουν το σύμπλεγμα των Μικρών Κυκλάδων, με την Αμοργό στa ανατολικά τους και τη Νάξο βορειοδυτικά.

Ο χρόνος
Στην εποχή του Χαλκού, την 3η χιλιετία π.Χ. αναπτύχθηκε στην περιοχή ο κυκλαδικός πολιτισμός. Πρόκειται για μια περίοδο χωρίς γραπτές πηγές, γεγονός που δυσκολεύει την τεκμηρίωση για το πώς ζούσαν, σε ποιους θεούς πίστευαν και πώς είχαν δομήσει την κοινωνία τους οι άνθρωποι. Η Κέρος αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα προϊστορικού αινίγματος, με αναπάντεχα ευρήματα και συναρπαστικές υποθέσεις.

Η αρχαιοκαπηλία και η αρχαιολογία

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, όταν οι καταγεγραμμένοι κάτοικοι της Κέρου ήταν μόλις οκτώ*, διαπιστώθηκαν εκτεταμένες λαθρανασκαφές, συγκεκριμένα στη θέση Κάβος, στη δυτική πλευρά του νησιού, απέναντι από το Δασκαλιό. Τότε ξεκίνησε η εμπλοκή της αρχαιολογικής υπηρεσίας στο νησί, σε ένα -όπως αποδείχθηκε- μαραθώνιο έργο που θα κρατούσε δεκαετίες. Ο Χρίστος Ντούμας και ο Colin Renfrew από το Πανεπιστήμιο του Cambridge είναι δύο από τους αρχαιολόγους που το όνομά τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την Κέρο. Η τελευταία ανασκαφική φάση της Κέρου -που ονομάστηκε Keros Project- ήταν μεταξύ 2015-2018.

Τα ευρήματα

Στο Δασκαλιό αποκαλύφθηκε ένας μεγάλος οικισμός περίπου 13 στρεμμάτων, ο οποίος λόγω του απόκρημνου εδάφους αναπτύχθηκε σε άνδηρα, βάσει ενός εξαιρετικού πολεοδομικού σχεδίου, με δρόμους, σπίτια, πλατείες, χώρους συναθροίσεων και κλίμακες. Πρόκειται για ένα παράδειγμα πρώιμης αστικοποίησης, πρωτόγνωρο για τα δεδομένα της εποχής. Κύριο πολεοδομικό υλικό ήταν το μάρμαρο, όχι από την Κέρο καθώς θεωρούνταν κακής ποιότητας, αλλά από τη Νάξο, έξι ναυτικά μίλια μακριά. Τόνοι μαρμάρου μεταφέρθηκαν με κωπήλατα πλοία, μέσα από ένα επίπονο, μεγαλεπήβολο εγχείρημα, που προϋπέθετε πόρους, στρατηγική και ανθρώπινο δυναμικό. Στα πιο ιδιαίτερα ευρήματα του Δασκαλιού συγκαταλέγονται τα -αμέτρητα- βότσαλα που εντοπίστηκαν σε ένα κτίριο μήκους 15 μέτρων.

Πολιτισμός

Την ίδια στιγμή που στο Δασκαλιό προκύπτουν ίχνη οργανωμένου οικισμού, η Κέρος αποκαλύπτει τους δικούς της περίεργους θησαυρούς. Στον Κάβο, απέναντι από την είσοδο του Δασκαλιού, εντοπίστηκαν δύο αποθέτες, ο βόρειος και ο νότιος, στους οποίους βρέθηκαν μεγάλες ποσότητες σπασμένων ειδωλίων και κεραμικών. Μέσω ανάλυσης του υλικού κατασκευής αποκαλύφθηκε, μάλιστα, ότι τα αντικείμενα δεν προέρχονταν από την Κέρο, αλλά από γειτονικά νησιά: Νάξο-Ίο-Αμοργό (το λεγόμενο «τρίγωνο της Κέρου»), Μήλο, Θήρα, Τήνο και άλλα.

Η επικρατούσα θεωρία
Η επικρατούσα θεωρία σήμερα λέει ότι οι προϊστορικοί Κυκλαδίτες έσπαγαν τα ειδώλια σε διαφορα κυκλαδονήσια, τα έβαζαν σε ξύλινα -πιθανώς- καλάθια και τα μετέφεραν στους αποθέτες της Κέρου. Κι αυτό γιατί στο νησί βρισκόταν ένα πανκυκλαδικό ιερό, ίσως το πρώτο νησιωτικό ιερό του κόσμου. Σύμφωνα με μία άλλη θεωρία, που στις μέρες έχει παραμεριστεί, τα σπασμένα ειδώλια της Κέρου τοποθετήθηκαν εκεί λόγω ύπαρξης νεκροταφείου.

Η μεταλλουργία

Κάποια από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα που εντοπίστηκαν στο πλαίσιο των ανασκαφών ήταν τα φυσερά και οι μήτρες μεταλλουργικών αντικειμένων. Η προϊστορική Κέρος θεωρείται κέντρο μεταλλουργίας, γεγονός πολύ σημαντικό, αφού κατά την εποχή του Χαλκού η μεταλλουργία ήταν εξαιρετικά σημαντική για την άνθιση του πολιτισμού. Κέρος και Δασκαλιό δεν είχαν μεταλλεύματα, κάτι που σημαίνει ότι τα μέταλλα εισάγονταν από άλλα νησιά, όπως η Κύθνος και η Σέριφος, και η επεξεργασία τους γινόταν εδώ. Η υπόθεση για ένα πανκυκλαδικό ιερό, δηλαδή, συμπληρώνεται από τον βιοτεχνικό και εμπορικό χαρακτήρα των νησιών.

Η πρόσβαση
Η Κέρος είναι δύσβατο νησί και η πρόσβαση δεν επιτρέπεται. Στο μέλλον, αφού πραγματοποιηθούν οι κατάλληλες τεχνικές εργασίες, αναμένεται να καταστεί επισκέψιμη, πρώτα για ένα ειδικό κοινό και αργότερα για το ευρύ.

Το αύριο

Πρόθεση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων είναι να επιστρέψει, μαζί με τη Βρετανική Σχολή Αθηνών, το 2025 στην Κέρο και το Δασκαλιό, συνεχίζοντας μία πολύπλευρη έρευνα που μετράει πάνω από 60 χρόνια πορείας. Ενδιαφέρον έχει ότι στόχος δεν είναι να μελετηθεί μόνο η προϊστορική Κέρος, αλλά και η κλασική και η μεσαιωνική, προκειμένου να γίνει κατανοητή η πορεία του ιδιαίτερου αυτού τόπου στον χρόνο. Το γεγονός ότι σήμερα Κέρος και Δασκαλιό είναι νησιά ακατοίκητα θεωρείται πλεονέκτημα, γιατί προσφέρουν μια αδιατάρακτη στρωματογραφία, στην οποία φαίνεται αρκετά καθαρά η εξέλιξή τους. Παράλληλα, ένα μεγάλο αρχαιολογικό project των Κυκλάδων, με χρονικό ορίζοντα το 2027, είναι η δημιουργία Νησίδας Μουσείων στο Κάστρο της Χώρας της Νάξου.

Η Νησίδα θα περιλαμβάνει τρία μουσεία, εκ των οποίων το ένα θα είναι Μουσείο Κυκλαδικού Πολιτισμού με ευρήματα και από την Κέρο. Μέχρι τότε, κάποια από τα θραύσματα της Κέρου εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάξου.

Τα ντοκιμαντέρ
Αν αγαπάτε το Αιγαίο και τα αρχαιολογικά αινίγματά του, αναζητήστε δύο ντοκιμαντέρ για την Κέρο. Στο «Κέρος: Το Μυστήριο Των Σπασμένων Ειδωλίων» (συμπαραγωγή της COSMOTE TV με το National Geographic, διαθέσιμο σε συνδρομητές της COSMOTE TV) παρουσιάζεται διεξοδικά η προϊστορική Κέρος, μέσα από επιστήμονες διαφορετικών ειδικοτήτων, ενώ στο «Αίνιγμά της Κέρου» (διαθέσιμο δωρεάν στο ERTFLIX) περιλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, μια πολύτιμη μαρτυρία, αυτή της Κουφονησιώτισσας, Γεωργούλας Πράσινου, που μεγάλωσε στην Κέρο και ανακαλεί στη μνήμη της έναν λαθρανασκαφέα που έβλεπε ως παιδί στο νησί (γνωστό και ως «Θείο»).

Ευχαριστούμε θερμά τους Δημήτρη Αθανασούλη, Διευθυντή της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και Ειρήνη Λεγάκη, Αρχαιολόγο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και αναπληρώτρια διευθύντρια του ερευνητικού προγράμματος για τις πληροφορίες που μας έδωσαν σχετικά με τη φυσιογνωμία, την ανασκαφή και το μέλλον της Κέρου.

* Από το βιβλίο «Συστηματική Θεώρηση των Ελληνικών Νησιών, 1951-1981», του Γεωργίου Κ. Γιαγκάκη.

 


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Νάξος: Σε εξέλιξη η 2η Λογοδοσία Νάξου και Μικρών Κυκλάδων (video)

Σε εξέλιξη η ειδική συνεδρίαση της 2ης λογοδοσίας του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων - Ποια είναι τα θέματα (video)

Περιβαλλοντικός Συναγερμός στην Πλάκα Νάξου: Αυθαίρετες Παρεμβάσεις Απειλούν το Οικοσύστημα

Καταγγελίες για σοβαρές παραβιάσεις στη ζώνη Natura 2000 φέρνει στη Βουλή η βουλευτής Σοφία Ασημακοπούλου – Απαιτούνται άμεσα μέτρα προστασίας και αποκατάστασης

30 Χρόνια μετά: Επιστρέφει το συνέδριο “Κέα – Κύθνος” τον Μάιο του 2025!

Ένα νέο διεθνές επιστημονικό συνέδριο θα πραγματοποιηθεί, αναδεικνύοντας την πρόοδο στην έρευνα, ανασκαφή και ανάδειξη των αρχαιολογικών θησαυρών της Κέας και της Κύθνου.

Πάρος – Δήμος: Φώτισε «μπλε» τον Μύλο στον λόφο της Αγίας Άννας

Ο Δήμος Πάρου φώτισε «μπλε» τον Μύλο στον λόφο της Αγίας Άννας δίπλα στο Δημαρχείο για την Παγκόσμια Ημέρα Ευχής

Γ. Πολυχρονάκος: Πρόταση για θέσπιση μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά

Πρόταση για θέσπιση μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά και ειδικό φορολογικό καθεστώς για νησιά με πληθυσμό έως 3.000 κατοίκους από τον Τομεάρχη Νησιωτικής Πολιτικής του ΠΑΣΟΚ Γιάννη Πολυχρονάκο

Στη Βοστώνη για τον εορτασμό της Εθνικής Επετείου της 25ης Μαρτίου ο Φ. Φόρτωμας

Ιδιαίτερη στιγμή του ταξιδιού, αποτέλεσε η συμμετοχή στην ετήσια παρέλαση για την Ελληνική Ανεξαρτησία, στο κέντρο της Βοστώνης

Γ. Λεονταρίτης: “Ο ναυταθλητισμός θα έπρεπε να είναι από τις πρώτες προτιμήσεις της νεολαίας των νησιών μας”

Ο χωρικός Αντιπεριφερειάρχης Κυκλάδων συγχαίρει τα παιδιά των Ναυτικών Ομίλων Σύρου και Πάρου για τις επιτυχίες τους

Στη Βαλένθια, στο Συνέδριο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος ο Περιφερειάρχης

Στην διάρκεια των εργασιών του Συνεδρίου, παρόντος του Πρωθυπουργού της χώρας Κυριάκου Μητσοτάκη, βρέθηκαν οι ευρωπαϊκές προκλήσεις, όπως συλλογική ασφάλεια και άμυνα

Αντιπυρική Περίοδος 2025: Από αύριο (01/05) ξεκινάει και οι οδηγίες που δίνει η Πυροσβεστική Υπηρεσία Κυκλάδων

Η Διοίκηση Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Νομού Κυκλάδων απευθύνει ισχυρή σύσταση στους πολίτες, ενόψει της νέας αντιπυρικής περιόδου – Η πρόληψη είναι η πρώτη μας άμυνα

Τάβλι – 11ο Πανναξιακό Πρωτάθλημα: Ο Παναγιώτης “Βράχος” Σορώκος νέος πρωταθλητής!

Το κονκλάβιο στο Βατικανό μπορεί να περιμένει – στη Νάξο έχουμε νέο βασιλιά του τάβλι και το όνομά του γράφτηκε με ζάρια και μαεστρία!

Νάξος – Αστυνομία: Σύλληψη έξι ατόμων για διακίνηση κοκαΐνης και κάνναβης

Συνελήφθησαν στη Νάξο από Αστυνομικούς του ΑΤ Νάξου έξι άτομα για διακίνηση κοκαΐνης και κάνναβης

Αλλοίωση αποτελέσματος στο Πανναξιακός – Θύελλα (1-1): Δεν δόθηκε καθαρό πέναλτι στο 90’!

Σε φάση εντός περιοχής, ο Μανούσος της Θύελλας έκανε ξεκάθαρο χέρι, με τον διαιτητή να υποδεικνύει φάουλ εκτός περιοχής — παρότι το σημείο της παράβασης ήταν ξεκάθαρα μέσα στη μεγάλη περιοχή.

Αμοργός – Νέα Πνοή: Κίνδυνος απαξίωσης της περιουσίας από το Π.Δ. 129/2025

Ο κίνδυνος απώλειας οικοδομησιμότητας στους οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων προκαλεί αναστάτωση και έντονες αντιδράσεις στην Αμοργό - Δελτίο Τύπου από την παράταξη "Νέα Πνοή"

Blue Star Ferries – Πρωτομαγιά: Δεμένα τα πλοία, το “Blue Star Naxos” θα ταξιδέψει λίγο πριν τα μεσάνυχτα

Απεργία των πλοίων την Πρωτομαγιά με βάση την απόφαση της ΠΝΟ - Πως θα κινηθούν τα πλοία της Blue Star Ferries;

Κυκλάδες: Κατασκευαστικά παράδοξα σε Πάρο – Σέριφο προκαλούν αντιδράσεις

Δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις σε νησιά των Κυκλάδων οι οποίες προκάλεσαν τις αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών

Blue Star Naxos: Ο Cpt Πολυχρόνης Ραπτάκης μιλά για τη ζωή στη θάλασσα και τις δυσκολίες της ακτοπλοΐας (video)

Ο cpt Πολυχρόνης Ραπτάκης άνοιξε την καρδιά του στην κάμερα της ΕΡΤ3, περιγράφοντας τη μοναξιά του ναυτικού και τα προβλήματα των λιμενικών υποδομών. (video)

Νάξος: “Fast & Furious” στις Αμμοθίνες της Πλάκας

Επεισόδιο με όχημα μέσα σε προστατευόμενη περιοχή Natura 2000 στη Νάξο – Καταγγελία πολιτών και άμεση παρέμβαση της Αστυνομίας

Blue Star Ferries: Τροποποίηση δρομολογίων σε πλοία προς Βόρειο Αιγαίο και Δωδεκάνησα

Με την ένταξη των ανέμων να αγγίζει και τα 9 μποφόρ έχουμε τροποποίηση δρομολογίων από τον Πειραιά προς Δωδεκάνησα και Βόρειο Αιγαίο

Κίνηση για τη Προστασία των Νησίδων – Νάξος: “Όχι στη θυσία της Δονούσας”, έρχονται ενημερωτικές συναντήσεις

Δύο εκδηλώσεις στη Νάξο για την απειλή που συνιστούν τα πλωτά αιολικά στη Δονούσα και οι νέες ανεμογεννήτριες στο Αιγαίο - Πότε και Που ;