Δευτέρα, 28 Ιουλίου, 2025
ΑρχικήΠολιτισμόςΚέρος: Ενα νησί γεμάτο αινίγματα και ερωτήματα

Κέρος: Ενα νησί γεμάτο αινίγματα και ερωτήματα

|

Η Κέρος και το μικρό νησάκι Δασκαλιό, στα δυτικά της, κάποτε ενώνονταν με ισθμό. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας τα χώρισε και κάπως έτσι το ένα νησί έγινε δύο. Μαζί με τα Κουφονήσια, τη Σχοινούσα, την Ηρακλειά, τη Δονούσα και άλλες μικρότερες νησίδες, Κέρος και Δασκαλιό συνθέτουν το σύμπλεγμα των Μικρών Κυκλάδων, με την Αμοργό στa ανατολικά τους και τη Νάξο βορειοδυτικά.

Ο χρόνος
Στην εποχή του Χαλκού, την 3η χιλιετία π.Χ. αναπτύχθηκε στην περιοχή ο κυκλαδικός πολιτισμός. Πρόκειται για μια περίοδο χωρίς γραπτές πηγές, γεγονός που δυσκολεύει την τεκμηρίωση για το πώς ζούσαν, σε ποιους θεούς πίστευαν και πώς είχαν δομήσει την κοινωνία τους οι άνθρωποι. Η Κέρος αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα προϊστορικού αινίγματος, με αναπάντεχα ευρήματα και συναρπαστικές υποθέσεις.

Η αρχαιοκαπηλία και η αρχαιολογία

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, όταν οι καταγεγραμμένοι κάτοικοι της Κέρου ήταν μόλις οκτώ*, διαπιστώθηκαν εκτεταμένες λαθρανασκαφές, συγκεκριμένα στη θέση Κάβος, στη δυτική πλευρά του νησιού, απέναντι από το Δασκαλιό. Τότε ξεκίνησε η εμπλοκή της αρχαιολογικής υπηρεσίας στο νησί, σε ένα -όπως αποδείχθηκε- μαραθώνιο έργο που θα κρατούσε δεκαετίες. Ο Χρίστος Ντούμας και ο Colin Renfrew από το Πανεπιστήμιο του Cambridge είναι δύο από τους αρχαιολόγους που το όνομά τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την Κέρο. Η τελευταία ανασκαφική φάση της Κέρου -που ονομάστηκε Keros Project- ήταν μεταξύ 2015-2018.

Τα ευρήματα

Στο Δασκαλιό αποκαλύφθηκε ένας μεγάλος οικισμός περίπου 13 στρεμμάτων, ο οποίος λόγω του απόκρημνου εδάφους αναπτύχθηκε σε άνδηρα, βάσει ενός εξαιρετικού πολεοδομικού σχεδίου, με δρόμους, σπίτια, πλατείες, χώρους συναθροίσεων και κλίμακες. Πρόκειται για ένα παράδειγμα πρώιμης αστικοποίησης, πρωτόγνωρο για τα δεδομένα της εποχής. Κύριο πολεοδομικό υλικό ήταν το μάρμαρο, όχι από την Κέρο καθώς θεωρούνταν κακής ποιότητας, αλλά από τη Νάξο, έξι ναυτικά μίλια μακριά. Τόνοι μαρμάρου μεταφέρθηκαν με κωπήλατα πλοία, μέσα από ένα επίπονο, μεγαλεπήβολο εγχείρημα, που προϋπέθετε πόρους, στρατηγική και ανθρώπινο δυναμικό. Στα πιο ιδιαίτερα ευρήματα του Δασκαλιού συγκαταλέγονται τα -αμέτρητα- βότσαλα που εντοπίστηκαν σε ένα κτίριο μήκους 15 μέτρων.

Πολιτισμός

Την ίδια στιγμή που στο Δασκαλιό προκύπτουν ίχνη οργανωμένου οικισμού, η Κέρος αποκαλύπτει τους δικούς της περίεργους θησαυρούς. Στον Κάβο, απέναντι από την είσοδο του Δασκαλιού, εντοπίστηκαν δύο αποθέτες, ο βόρειος και ο νότιος, στους οποίους βρέθηκαν μεγάλες ποσότητες σπασμένων ειδωλίων και κεραμικών. Μέσω ανάλυσης του υλικού κατασκευής αποκαλύφθηκε, μάλιστα, ότι τα αντικείμενα δεν προέρχονταν από την Κέρο, αλλά από γειτονικά νησιά: Νάξο-Ίο-Αμοργό (το λεγόμενο «τρίγωνο της Κέρου»), Μήλο, Θήρα, Τήνο και άλλα.

Η επικρατούσα θεωρία
Η επικρατούσα θεωρία σήμερα λέει ότι οι προϊστορικοί Κυκλαδίτες έσπαγαν τα ειδώλια σε διαφορα κυκλαδονήσια, τα έβαζαν σε ξύλινα -πιθανώς- καλάθια και τα μετέφεραν στους αποθέτες της Κέρου. Κι αυτό γιατί στο νησί βρισκόταν ένα πανκυκλαδικό ιερό, ίσως το πρώτο νησιωτικό ιερό του κόσμου. Σύμφωνα με μία άλλη θεωρία, που στις μέρες έχει παραμεριστεί, τα σπασμένα ειδώλια της Κέρου τοποθετήθηκαν εκεί λόγω ύπαρξης νεκροταφείου.

Η μεταλλουργία

Κάποια από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα που εντοπίστηκαν στο πλαίσιο των ανασκαφών ήταν τα φυσερά και οι μήτρες μεταλλουργικών αντικειμένων. Η προϊστορική Κέρος θεωρείται κέντρο μεταλλουργίας, γεγονός πολύ σημαντικό, αφού κατά την εποχή του Χαλκού η μεταλλουργία ήταν εξαιρετικά σημαντική για την άνθιση του πολιτισμού. Κέρος και Δασκαλιό δεν είχαν μεταλλεύματα, κάτι που σημαίνει ότι τα μέταλλα εισάγονταν από άλλα νησιά, όπως η Κύθνος και η Σέριφος, και η επεξεργασία τους γινόταν εδώ. Η υπόθεση για ένα πανκυκλαδικό ιερό, δηλαδή, συμπληρώνεται από τον βιοτεχνικό και εμπορικό χαρακτήρα των νησιών.

Η πρόσβαση
Η Κέρος είναι δύσβατο νησί και η πρόσβαση δεν επιτρέπεται. Στο μέλλον, αφού πραγματοποιηθούν οι κατάλληλες τεχνικές εργασίες, αναμένεται να καταστεί επισκέψιμη, πρώτα για ένα ειδικό κοινό και αργότερα για το ευρύ.

Το αύριο

Πρόθεση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων είναι να επιστρέψει, μαζί με τη Βρετανική Σχολή Αθηνών, το 2025 στην Κέρο και το Δασκαλιό, συνεχίζοντας μία πολύπλευρη έρευνα που μετράει πάνω από 60 χρόνια πορείας. Ενδιαφέρον έχει ότι στόχος δεν είναι να μελετηθεί μόνο η προϊστορική Κέρος, αλλά και η κλασική και η μεσαιωνική, προκειμένου να γίνει κατανοητή η πορεία του ιδιαίτερου αυτού τόπου στον χρόνο. Το γεγονός ότι σήμερα Κέρος και Δασκαλιό είναι νησιά ακατοίκητα θεωρείται πλεονέκτημα, γιατί προσφέρουν μια αδιατάρακτη στρωματογραφία, στην οποία φαίνεται αρκετά καθαρά η εξέλιξή τους. Παράλληλα, ένα μεγάλο αρχαιολογικό project των Κυκλάδων, με χρονικό ορίζοντα το 2027, είναι η δημιουργία Νησίδας Μουσείων στο Κάστρο της Χώρας της Νάξου.

Η Νησίδα θα περιλαμβάνει τρία μουσεία, εκ των οποίων το ένα θα είναι Μουσείο Κυκλαδικού Πολιτισμού με ευρήματα και από την Κέρο. Μέχρι τότε, κάποια από τα θραύσματα της Κέρου εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάξου.

Τα ντοκιμαντέρ
Αν αγαπάτε το Αιγαίο και τα αρχαιολογικά αινίγματά του, αναζητήστε δύο ντοκιμαντέρ για την Κέρο. Στο «Κέρος: Το Μυστήριο Των Σπασμένων Ειδωλίων» (συμπαραγωγή της COSMOTE TV με το National Geographic, διαθέσιμο σε συνδρομητές της COSMOTE TV) παρουσιάζεται διεξοδικά η προϊστορική Κέρος, μέσα από επιστήμονες διαφορετικών ειδικοτήτων, ενώ στο «Αίνιγμά της Κέρου» (διαθέσιμο δωρεάν στο ERTFLIX) περιλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, μια πολύτιμη μαρτυρία, αυτή της Κουφονησιώτισσας, Γεωργούλας Πράσινου, που μεγάλωσε στην Κέρο και ανακαλεί στη μνήμη της έναν λαθρανασκαφέα που έβλεπε ως παιδί στο νησί (γνωστό και ως «Θείο»).

Ευχαριστούμε θερμά τους Δημήτρη Αθανασούλη, Διευθυντή της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και Ειρήνη Λεγάκη, Αρχαιολόγο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και αναπληρώτρια διευθύντρια του ερευνητικού προγράμματος για τις πληροφορίες που μας έδωσαν σχετικά με τη φυσιογνωμία, την ανασκαφή και το μέλλον της Κέρου.

* Από το βιβλίο «Συστηματική Θεώρηση των Ελληνικών Νησιών, 1951-1981», του Γεωργίου Κ. Γιαγκάκη.

 


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Σαντορίνη: Βεντέμα 2025 – Η μεγάλη γιορτή του καλοκαιριού, εκεί που ο τρύγος γίνεται γιορτή!

Η Ένωση Συνεταιρισμών Θηραϊκών Προϊόντων τιμά την παράδοση του τρύγου με ένα αυθεντικό σαντορινιό γλέντι

Σαντορίνη: Βήμα προόδου για την εκπαίδευση, με ίδρυση νέων τμημάτων ένταξης σε σχολεία

Ο Δήμος Θήρας χαιρετίζει την απόφαση του Υπουργείου Παιδείας που ενισχύει την ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση για όλους τους μαθητές.

Απόλλωνας Νάξου: Πέντε μέρες γεμάτες μουσική, χορό και παιδικά χαμόγελα!

Τα Θερινά Εργαστήρια Μουσικής επιστρέφουν από 26 έως 30 Ιουλίου 2025 στον Απόλλωνα Νάξου, με εργαστήρια, συναυλίες, ταινίες και γιορτές για μικρούς και μεγάλους.

Η γραβιέρα Πιτταρά που κατέκτησε τον κόσμο – Μια γεύση Νάξου στην κορυφή της γαστρονομίας

Από τα ημιορεινά της Νάξου στα κορυφαία βραβεία παγκοσμίως – Το τυροκομείο Πιτταράς φέρνει την ελληνική παράδοση στο τραπέζι του κόσμου

Γκνιστάν – Ελσίνκι: Με τον δύσκολο τρόπο στο 4.20

Ένα ειδικό στοίχημα για όσους πιστεύουν στο σενάριο της πρώτης έκπληξης και της τελικής ανατροπής.

Κινηματογραφική Λέσχη: Η «Λάουρα» του Ότο Πρέμινγκερ επιστρέφει στο Κάστρο της Νάξου

Μια υπνωτιστική νύχτα κινηματογράφου στην αυλή του Πολιτιστικού Κέντρου του Δήμου Νάξου, με τη διαχρονική noir ταινία «Laura» (1944), την Τετάρτη 30 Ιουλίου στις 21:30.

Επιστροφή των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά: Αίτημα ζωτικής σημασίας από το Επιμελητήριο Κυκλάδων

Ο Γιάννης Ρούσσος ζητά την άμεση επαναφορά του μειωμένου ΦΠΑ από 1/1/2025, βάσει της νέας ευρωπαϊκής οδηγίας – Τα νησιά του Αιγαίου δεν αντέχουν άλλη καθυστέρηση

Αναλήψεις μετρητών από ΑΤΜ: Τέλος στις υπέρογκες χρεώσεις, tι αλλάζει από 11 Αυγούστου

Μετά από δεκαεπτά χρόνια παρεμβάσεων και διαμαρτυριών, οι νέες ρυθμίσεις για τις χρεώσεις στα ΑΤΜ επιχειρούν να βάλουν τέλος στις υψηλότερες προμήθειες της Ευρώπης.

Το γραβιεροπιτάκι, οι Ιταλοί και η ουρά στον φούρνο

Μια καλοκαιρινή σκηνή από την καθημερινότητα της Νάξου: Ιταλοί τουρίστες, πολύβουες αναμονές και το αθάνατο γραβιεροπιτάκι πρωταγωνιστούν στο νέο χρονογράφημα του Γιώργου Καστελλάνου.

Η συνήθεια του καλοκαιριού που έγινε λατρεία: Ο Δημήτρης Ζερβουδάκης στη Βρύση του Δανακού!

Ο αγαπημένος τραγουδοποιός Δημήτρης Ζερβουδάκης επιστρέφει στη Νάξο για μια μοναδική καλοκαιρινή συναυλία την Τετάρτη 30 Ιουλίου – Μουσική, συναίσθημα και λαϊκή παράδοση σε μια βραδιά-θεσμό στη Βρύση του Δανακού.

“Μαχαιριά” στο λιμάνι της Νάξου: Σοβαρό επεισόδιο βίας μεταξύ νεαρών εργαζομένων

Ένα μεσημέρι του Ιουλίου μετατράπηκε σε σκηνικό τρόμου για περαστικούς και ντόπιους, όταν διαπληκτισμός ανάμεσα σε δύο υπαλλήλους γραφείου ενοικίασης εξελίχθηκε σε αιματηρό περιστατικό.

Δικαστική δικαίωση για τους κατοίκους του Καλοξύλου, ακυρώθηκε η άδεια λειτουργίας του νέου τυροκομείου της ΕΑΣ Νάξου

Μετά από μακροχρόνιο δικαστικό αγώνα, το Τριμελές Διοικητικό Εφετείο Πειραιά ακύρωσε την άδεια λειτουργίας του υπό ανέγερση τυροκομείου, δικαιώνοντας πλήρως τους περιοίκους

Όταν το GPS σε οδηγεί… σε αδιέξοδο: Τουρίστας σφήνωσε όχημα σε σοκάκι της Νάξου

Αμερικανός οδηγός ακολούθησε πιστά τις οδηγίες πλοήγησης και κατέληξε… στα στενά της Φουντάνας – Η φωτογραφία που έγινε viral και η ανάγκη για καλύτερη καθοδήγηση στους τουρίστες

Δονούσα: Ο τραυματισμός κοπέλας από ομπρέλα (!!!) αποκαλύπτει μια τρύπα στο σύστημα

Μια γυναίκα τραυματίστηκε σοβαρά σε απομονωμένη παραλία της Δονούσας και σώθηκε χάρη στην αλληλεγγύη ντόπιων και τουριστών — αλλά η πολιτεία έλειπε. Και την επόμενη φορά;

Κυκλάδες – Ανατροπή στο τουριστικό χάρτη: Νάξος και Πάρος ανεβαίνουν, Μύκονος και Σαντορίνη «κατεβαίνουν»

Το καλοκαίρι του 2025 φέρνει ανακατατάξεις στους δημοφιλείς νησιωτικούς προορισμούς – Η Νάξος και η Πάρος «λάμπουν» με αύξηση ζήτησης, ενώ Σαντορίνη και Μύκονος μετρούν απώλειες και ανησυχίες

Νάξος – Τραγαία: Όταν η προσπάθεια γράφει ιστορία, Επιτυχίες για τους μαθητές του Γενικού Λυκείου (πίνακας)

Με δάκρυα συγκίνησης, χαμόγελα και βαθιά υπερηφάνεια, οι μαθητές του ΓΕΛ Τραγαίας πέτυχαν σπουδαίες εισαγωγές στις Πανελλαδικές 2025 — αποδεικνύοντας πως τα μεγάλα όνειρα ανθίζουν και στα μικρά σχολεία

Νάξος -“Ξόβορα 2025”: Μουσικά σεμινάρια, χορός και παράδοση στην καρδιά της Απειράνθου

Από 26 έως 31 Ιουλίου, η Απείρανθος φιλοξενεί για τέταρτη χρονιά τα Ξόβορα — με δασκάλους τον Γ. Ζευγόλη, Ν. Αγγελόπουλο, Δ. Παππούλη και Στ. Γανωτή — σε ένα πενθήμερο γεμάτο μουσική, χορό, παραμύθι και εξορμήσεις

Ανυπόφορη η “ανάσα” στις Κυκλάδες, ο καύσωνας “έγραψε” 40 βαθμούς στη Μέση της Νάξου (!!!)

Ακραίες θερμοκρασίες σάρωσαν το Αιγαίο: 40άρια σε Μέση Νάξου, Δαμαριώνα, Κουφονήσια – Πνιγηρές συνθήκες ακόμα και στις πιο δροσερές νησιωτικές ανάσες

Πολεοδομική επανεκκίνηση σε Αντίπαρο και Μικρές Κυκλάδες: Νέα Ειδικά Σχέδια για Ηρακλειά, Σχοινούσα, Κουφονήσια και Δονούσα

Με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, ξεκινά ένα ολιστικό πολεοδομικό σχέδιο που αλλάζει το αναπτυξιακό τοπίο σε πέντε νησιά των Κυκλάδων

Αμοργός: Ένταση και επεισόδια στο πανηγύρι της ψημένης ρακής μετά από πολιτικό σύνθημα

Απρόσμενη τροπή πήρε το παραδοσιακό γλέντι στα Κατάπολα, όταν συνθήματα υπέρ της Παλαιστίνης προκάλεσαν αντιδράσεις, λογομαχίες και τελικά, διακοπή της γιορτής.