Μια σημαντική διάκριση για την πολιτιστική ταυτότητα της Νάξου και τις δυνατότητες βιώσιμης διατήρησης της τοπικής κληρονομιάς ήρθε από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Ο πύργος Κάμπονες 1615, ένα εξαιρετικό δείγμα βενετσιάνικης αρχιτεκτονικής και ιστορικής μνήμης, βραβεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Europa Nostra, στο πλαίσιο των European Heritage Awards / Europa Nostra Awards 2025, στην κατηγορία «Συντήρηση και προσαρμοσμένη νέα χρήση».
Η διάκριση αυτή αφορά έργα που με σεβασμό στην αυθεντικότητα, επιτυγχάνουν την αναβίωση ιστορικών κτιρίων και τους δίνουν νέα, λειτουργική ζωή με κοινωνικό αποτύπωμα. Και το συγκρότημα Κάμπονες, στην καρδιά της ορεινής Νάξου, αποτελεί ίσως το πιο χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα.
Από την εγκατάλειψη στην αναγέννηση
Ο πύργος, που χρονολογείται από το 1615, αποτελεί τμήμα ενός ιστορικού αγροτικού συνόλου, με κατοικία, ελαιοτριβείο, αγροτικές εγκαταστάσεις και ένα σπάνιο δίκλιτο παρεκκλήσι, αφιερωμένο τόσο στην ορθόδοξη όσο και την καθολική παράδοση. Βρίσκεται εντός ενός οικοσυστήματος 200 στρεμμάτων, όπου συνυπάρχουν αιωνόβιες ελιές, άγρια πτηνά και ένα φυσικό τοπίο σχεδόν ανέγγιχτο από τον χρόνο.
Η αποκατάσταση ξεκίνησε το 2012, σε μια κρίσιμη στιγμή που ο πύργος αντιμετώπιζε δομικές φθορές και κίνδυνο κατάρρευσης. Χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά με ιδιωτικά μέσα, με βαθύ σεβασμό στην ιστορία, την αισθητική και την παραδοσιακή γνώση των τεχνιτών της περιοχής.
Με οδηγό την τοπική τεχνογνωσία, αλλά και με τη βοήθεια ειδικών αρχιτεκτόνων και του Υπουργείου Πολιτισμού, αποκαταστάθηκαν πέτρινοι τοίχοι, στέγες, ξύλινα κουφώματα, δάπεδα, και οικιακά αντικείμενα. Κάθε παρέμβαση έγινε με απόλυτο σεβασμό στην ιστορική φυσιογνωμία του μνημείου.
Ζωντανός τόπος πολιτισμού και βιώσιμης ζωής
Η αποκατεστημένη μονάδα δεν λειτουργεί ως μουσείο, αλλά ως ενεργό κύτταρο κοινοτικής ζωής. Το παλιό ελαιοτριβείο φιλοξενεί μικρές συναυλίες, γευσιγνωσίες, μαθήματα μουσικής και τοπικής χειροτεχνίας. Το παρεκκλήσι είναι ανοιχτό σε όλους, μέρα και νύχτα, για προσευχή, βαπτίσεις ή ιδιαίτερες τελετές.
Παράλληλα, το σύνολο της δραστηριότητας διέπεται από οικολογικές αρχές: ενεργειακή αυτάρκεια με ηλιακούς συλλέκτες, κομποστοποίηση, βιολογικός καθαρισμός, φυσικός δροσισμός και διατήρηση της βιοποικιλότητας στο γύρω τοπίο.
Όπως σημειώνει η επιτροπή του βραβείου:
«Το Κάμπονες 1615 αποτελεί υπόδειγμα πολιτιστικής διατήρησης με ρίζες στην τοπική ταυτότητα. Το έργο συνδυάζει την αυθεντική αποκατάσταση με τη σύγχρονη κοινωνική χρησιμότητα, συμβάλλοντας ενεργά στη βιώσιμη αγροτική αναγέννηση».
Διεθνής αναγνώριση για τη Νάξο και κάλεσμα για ψήφο
Η τελετή βράβευσης θα πραγματοποιηθεί στις 13 Οκτωβρίου 2025 στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Συνόδου για την Πολιτιστική Κληρονομιά. Παράλληλα, έχει ανοίξει η διαδικτυακή ψηφοφορία για το Βραβείο Κοινού 2025, στην οποία οι φίλοι της Νάξου μπορούν να ενισχύσουν την προβολή του πύργου, στηρίζοντας μια γνήσια τοπική επιτυχία με ευρωπαϊκή ακτινοβολία.
Ο πύργος Κάμπονες 1615 δεν είναι απλώς ένα διατηρητέο μνημείο. Είναι μια ζωντανή απόδειξη ότι η πολιτιστική κληρονομιά μπορεί να είναι βιώσιμη, κοινόχρηστη και επίκαιρη – ένας φάρος μνήμης, αλλά και προοπτικής για τον τόπο μας.
📸 Φωτογραφίες: Yiannis Hadjiaslanis / Christina Vardali
🔗 Περισσότερα για το έργο και την ψηφοφορία στο www.europanostra.org
Με πληροφορίες από τη σελίδα Euronews.com
