Με την κύρωση της τετραμερούς συμφωνίας για τις 161 αρχαιότητες το ελληνικό κράτος αποκτά την κυριότητα της συλλογής
Από τα 15 κυκλαδικά ειδώλια που αναμένεται να φθάσουν τον Οκτώβριο στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης ξεχωρίζει –στα δικά μας μάτια– ένα μαρμάρινο αγαλματίδιο 19,5 εκατοστών που ανήκει στις λεγόμενες «ειδικές μορφές», στα συμπλέγματα ειδωλίων, και σώζεται ολόκληρο.
Οπως έγραψε η «Κ» (1/9/2022), πρόκειται για ένα από τα σπάνια «διπλά ειδώλια» της συλλογής Στερν, όπου πάνω στο κεφάλι του ειδωλίου πατάει μια μικρότερη μορφή με τα χέρια διπλωμένα στην περιοχή της κοιλιάς. Θραύσματα «διπλών ειδωλίων» υπάρχουν ήδη στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και θεωρείται ότι απηχούν αντιλήψεις του αρχαίου πολιτισμού των Κυκλάδων για τη γέννηση και τη μητρότητα, καθώς οι μορφές, η μεγάλη και η μικρή, είναι γυναικείες.
Τα ειδώλια θα έρθουν στην Ελλάδα στο πλαίσιο της συμφωνίας μεταξύ του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης της Αθήνας, του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης και του Ινστιτούτου Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού του Ντέλαγουερ, που κατατέθηκε χθες στη Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής και θα συζητηθεί τη Δευτέρα 5 Σεπτεμβρίου.
Η συμφωνία, που θα κυρωθεί με νόμο, προβλέπει τον τρόπο σταδιακής επιστροφής στην Ελλάδα της ιδιωτικής συλλογής 161 αρχαιοτήτων του κυκλαδικού πολιτισμού του Λέοναρντ Στερν και την έκθεσή τους στο ΜΕΤ της Νέας Υόρκης και σε ελληνικά μουσεία. Με την κύρωση της συμφωνίας, το ελληνικό κράτος αποκτά την κυριότητα της συλλογής, καθώς επίσης συνεργασία και ειδική αίθουσα προβολής του κυκλαδικού πολιτισμού στο αμερικανικό μουσείο.
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι αρχαιότητες που βρίσκονται τώρα στην κατοχή του κ. Στερν θα μεταφερθούν στο ΜΕΤ μέχρι το τέλος του μήνα. Μετά, τα 15 ειδώλια θα ταξιδέψουν στην Ελλάδα –μέσω του νεοσύστατου Ινστιτούτου Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού– για την παγκόσμια πρώτη παρουσίασή τους στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Οταν ολοκληρωθεί η έκθεση, τον Οκτώβριο του 2023, οι αρχαιότητες θα επιστρέψουν στην Αμερική και θα ενωθούν με την υπόλοιπη συλλογή.
Η συλλογή Στερν, κυριότητας πλέον του ελληνικού κράτους, θα παρουσιαστεί στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, όπου και θα παραμείνει για τα επόμενα 25 χρόνια. Στην ειδική αίθουσα που θα δημιουργηθεί στο μουσείο θα αναγράφεται η ένδειξη ότι η συλλογή Στερν αποτελεί δάνειο του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης στο ΜΕΤ και κτήμα του ελληνικού κράτους και του ΥΠΠΟΑ.
Στο ΜΕΤ έως το 2033
Το σύνολο της συλλογής (161 αρχαιότητες) θα εκτίθεται στο ΜΕΤ έως το 2033. Από την 1η Ιανουαρίου 2034 και ανά πενταετία θα επιστρέφονται στην Ελλάδα 15 κάθε φορά αρχαιότητες, που θα τις βλέπουμε στα ελληνικά μουσεία. Το μεγάλο ειδώλιο της συλλογής, ύψους 1,35 μ., συμπεριλαμβάνεται στις αρχαιότητες που θα έρθουν στην Ελλάδα το 2034. Αντίστοιχα, το ελληνικό κράτος θα δανείζει στο ΜΕΤ της Νέας Υόρκης αρχαιότητες του κυκλαδικού πολιτισμού από τις συλλογές των μουσείων του (Κυκλαδικού Μουσείου και άλλων).Συλλογή Στερν: Τα ειδώλια που επιστρέφουν από τις ΗΠΑ στην Ελλάδα-1
Στο τέλος της 25ετίας (2049), το ελληνικό κράτος, σύμφωνα με το νομοσχέδιο, μπορεί να συνεχίσει τον δανεισμό στο ΜΕΤ για επιπλέον 25 χρόνια, ή και όχι. Αν δεν συνεχιστεί ο δανεισμός, οι αρχαιότητες που θα βρίσκονται τότε στο αμερικανικό μουσείο θα επιστρέψουν όλες στην Ελλάδα και θα εκτίθενται μόνιμα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και σε ελληνικά μουσεία. Ωστόσο, το ΜΕΤ θα έχει την υποχρέωση να εκθέτει στην ίδια αίθουσα 122 ελληνικές αρχαιότητες για 25 χρόνια.
Ο επαναπατρισμός αρχαιοτήτων μέσω του «ενδιάμεσου» Ινστιτούτου στο Ντέλαγουερ, το οποίο ελέγχει διοικητικά το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, δεν περιλαμβάνει τη δικαστική διεκδίκησή τους. Αυτή η παράμετρος, σύμφωνα με πληροφορίες της «Καθημερινής», έχει κάνει και άλλους συλλέκτες να σκέφτονται να επιλέξουν αυτόν τον δρόμο για την επιστροφή ελληνικών αρχαιοτήτων.
Το χρονοδιάγραμμα της συμφωνίας
Νοέμβριος 2022
Ανοίγει η έκθεση με 15 ειδώλια της συλλογής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
Ιανουάριος 2024
Το ΜΕΤ της Νέας Υόρκης παρουσιάζει το σύνολο της συλλογής των 161 κυκλαδίτικων ειδωλίων.
Ιανουάριος 2034
Ξεκινάει η ανά πενταετία επιστροφή αρχαιοτήτων στην Ελλάδα – στην πρώτη παράδοση 15 αρχαιοτήτων περιλαμβάνεται και το μεγάλο ειδώλιο των 135 εκατοστών.
Ιανουάριος 2049
Ολοκληρώνεται η πρώτη φάση της 25ετούς συμφωνίας δανεισμού και το ελληνικό κράτος δύναται να αποφασίσει για τον τρόπο συνέχισής της.
