Το καλοκαίρι του 1959, ο Πάμπλο Πικάσο ζωγραφίζει την Ακρόπολη και απεικονίζει την Ακρόπολη με το Μανώλη Γλέζο να φαίνεται στην κορυφή του βράχου, ενώ υπάρχει και το σύμβολο της Ειρήνης, ένα περιστέρι – Συναντήθηκαν το 1963… Τι είπε ο Πικάσο στον Μανώλη Γλέζο – Που είναι σήμερα ο πίνακας
ΤΜανώλης Γλέζος και μία ξεχωριστή ιστορία… Καθημερινά πλέον έχουμε δημοσιεύσεις που αφορούν την πορεία του στο χρόνο με σημείο αναφοράς πάντα την ενέργειά του (μαζί με τον Σάντα) να κατεβάσουν την ναζιστική σημαία από την Ακρόπολη. Ηταν η πρώτη κίνηση αντίστασης απέναντι στους κατακτητές Ναζί, μία ενέργεια που σήμερα αναγνωρίζεται από τους Γερμανούς, όπως διαβάσαμε στο μήνυμα του πρέσβη της Γερμανίας στην Ελλάδα… Ο Μανώλης Γλέζος, ο οποίος έφυγε από τη ζωή το μεσημέρι της Δευτέρας, είχε αναφερθεί πολλές φορές στην ηρωική του πράξη και στον τρόπο που το αντιμετώπισε η οικογένεια του.
Αυτό όμως που κρατάμε είναι η σχέση του Ναξιώτη αγωνιστή με τον Πάμπλο Πικάσο, με τον ισπανό καλλιτέχνη να δημιουργεί ένα απλό αλλά τόσο δυνατό σκίτσο… Και το οποίο απεικονίζει την Ακρόπολη με το Μανώλη Γλέζο να φαίνεται στην κορυφή του βράχου. Φτιάχτηκε το καλοκαίρι του 1959 σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή για τον αριστερό αγωνιστή. Ένα χρόνο πριν ο Γλέζος συλλαμβάνεται και παραπέμπεται σε δίκη με την κατηγορία της κατασκοπείας, επειδή είχε συναντήσει τον Κώστα Κολιγιάννη, τότε Γενικό Γραμματέα του ΚΚΕ που είχε μπει παράνομα στην Ελλάδα.
Καμύ και Γλέζος
Ο Γλέζος στη δίκη του υποστηρίζει ότι είχε καθήκον να συναντήσει τον Κολιγιάννη, ως άνθρωπος, επειδή τον γνώριζε προσωπικά, ως δημοσιογράφος αλλά και ως κομμουνιστής ήταν αναντίρρητη υποχρέωση να συναντήσει ανώτερο στέλεχος του κόμματος. Τελικά, ο Μανώλης Γλέζος καταδικάζεται σε πενταετή κάθειρξη για συνεργία σε κατασκοπεία και φυλακίζεται. Στην προσπάθεια προσωπικοτήτων από όλο τον κόσμο να πιέσουν για την αποφυλάκιση Γλέζου, κίνημα που ξεκίνησε ο Καμύ, προστίθεται αμέσως και ο Πάμπλο Πικάσο.
Μάλιστα, ο Καμύ σε επιστολή του προς τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή ανάμεσα στα άλλα θα αναφέρει «Πέρα από κάθε κομματικό πνεύμα, θα ήθελα να σας εκφράσω τα συναισθήματα με τα οποία οι ελεύθεροι Γάλλοι διανοούμενοι παρακολουθούν την υπόθεση Γλέζου. Η φιλία και το χρέος της προσωπικής ευγνωμοσύνης που αισθανόμαστε για τη χώρα σας μας οδηγούν να πάρουμε θέση στην υπόθεση αυτή. Απευθύνοντας έκκληση στα πιστεύω σας περί δικαιοσύνης, θα ήμασταν ευγνώμονες εάν θελήσετε να δείξετε ευμένεια ως προς τον διανοούμενο, του οποίου δεν ασπάζομαι τις πεποιθήσεις μεν, αλλά θεωρώ ότι η γενναιότητα του είναι άξια, αν μη τι άλλο, εκτίμησης».
Στις 2 Ιουλίου του 1959, κι ενώ ο Μ. Γλέζος βρίσκεται στη φυλακή, ο Πικάσο σχεδιάζει έναν «Παρθενώνα»: στην κορυφή του αετώματος στέκεται η μορφή του Μ. Γλέζου να εγείρει μια σημαία με το περιστέρι της ειρήνης. Η υπογραφή του Πικάσο σχηματίζει τα ριζά του βράχου
.
Το σχέδιο γίνεται πρωτοσέλιδο στην Humanite με τίτλο «Το μολύβι του Πικάσο σε βοήθεια του Ηρωα της Ακρόπολης». Ο Ναξιώτης αγωνιστής αποφυλακίστηκε το 1962 και ένα χρόνο αργότερα επισκέφθηκε τον καλλιτέχνη. Την συνάντηση εκείνη περιγράφει ο ίδιος ο Μανώλης Γλέζος στον Ηλία Μαγκλίνη και την εφημερίδα «Καθημερινή».
«Στις 15 Δεκεμβρίου 1962 αποφυλακίστηκα και η επιτροπή που είχε σχηματιστεί στη Γαλλία για την απελευθέρωσή μου με προσκάλεσε εκεί. Συνάντησα τον Πικάσο στην έπαυλή του, στην Aix-en-Provence. Εκείνη την εποχή είχε δημιουργήσει μια σειρά έργων σε μέταλλο, που είχαν εκτεθεί στην έπαυλή του. Μέσα από αυτά τα έργα πέρασα και ανεβήκαμε στον πρώτο όροφο. Εκεί ήταν η κρεβατοκάμαρά του. Ηταν άρρωστος αλλά ήθελε να με δει. Μπήκα μέσα σε μια τεράστια αίθουσα.
Υπήρχε ένα μεγάλο κρεβάτι και όπως ήταν καθισμένος, είχε δεξιά του έναν όγκο από γράμματα, τα διάβαζε και μετά τα έριχνε αριστερά του. Η αίθουσα ήταν εντελώς άδεια από έργα και πίνακες. Μπροστά του όμως είχε παράθυρα απ’ όπου έμπαινε άπλετο φως. Τον πλησίασα και μόλις έφτασα κοντά του, και άπλωσα το χέρι μου, μου έδωσε το δικό του και μου είπε: «Ελλάδα! Φως!» Μετά, καθίσαμε και κουβεντιάσαμε. Αλλά δεν μπορώ να ξεχάσω αυτή του τη φράση. Μου ανέλυσε πότε και πώς ήρθε στην Ελλάδα, τις εντυπώσεις του από τον Παρθενώνα αλλά δεν είπαμε τίποτα για το σχέδιο που είχε φτιάξει για μένα. Φυσικά, τον ευχαρίστησα για τη βοήθειά του”.
Που βρίσκεται το έργο
Η αλήθεια είναι ότι για αυτό το έργο κυκλοφορούσε, ένας ακόμα αστικός μύθος. Μέχρι που ο Poka-Yio συνιδρυτής και συνεπιμελητής της Μπιενάλε το αναζήτησε και το εντόπισε για την πρώτη Μπιενάλε της Αθήνας με τίτλο «Destroy Athens». Οπως ανέφερε ο ίδιος ο Poka-Yio στο iefimerida «προσέγγισα τον Έλληνα ιδιοκτήτη του έργου και ζήτησα να το δω. Αμέσως του είπα θέλουμε να το εκθέσουμε στην Μπιενάλε». Και έτσι έγινε. Ηταν το 2007 και ήταν η μοναδική φορά που το έργο παρουσιάστηκε στο κοινό.
Και συνεχίζουμε την αναφορά από την ιστοσελίδα iefimerida και την Κατερίνα Ανέστη: “Ρωτάω τον Poka-Yio για τα συναισθήματά του όταν το αντίκρυσε για πρώτη φορά. «Ηταν συγκινητικό. Ενα μικρό κομμάτι χαρτί, μικρότερο από Α4. Με πέντε απλές πινελιές παστέλ έφτιαξε την Ακρόπολη, μια σημαία που θυμίζει την ελληνική, και τη μορφή ενός άνδρα. Το κίτρινο παραπέμπει στον ήλιο, στο φως. Με λίγες μόνο γραμμές έφτιαξε την Ακρόπολη σαν σύμβολο που ακτινοβολεί. Απλές κινήσεις, σαν να ζωγράφιζε πάνω σε μια χαρτοπετσέτα.» Το σχέδιο γίνεται πρωτοσέλιδο στην Humanité με τίτλο «Το μολύβι του Πικάσσο» σε βοήθεια του Ήρωα της Ακρόπολης.
Οπως σημείωνε στον κατάλογο της Μπιενάλε ο Θεόφιλος Τραμπούλης «ο Πάμπλο Πικάσο [ήταν] ενεργό μέλος του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος από το 1944 και στρατευμένος στην υποστήριξη όσων διώκονται στη Δύση για τις αριστερές τους πεποιθήσεις. Ίσως αυτές ακριβώς οι χειρονομίες του Πικάσο –χειρονομίες με τη διπλή σημασία της λέξης: τόσο συμβολικές πράξεις αλληλεγγύης και πολιτικής έκφρασης όσο και ζωγραφικές εκρήξεις που πηγαίνουν πέρα από τη δεξιότητα και εγγράφουν το σώμα στην επιφάνεια του έργου (αν είναι δύο σημασίες αυτές)¬– να τον κατέστησαν έναν από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες του 20ού αιώνα. Λίγα χρόνια πριν, το 1952, την εποχή που εκτυλισσόταν η δίκη του Μπελογιάννη, είχε ζωγραφίσει τον περίφημο Άνθρωπο με το γαρύφαλλο. Τώρα, σχεδιάζει τον Παρθενώνα με σκοπό το σχέδιο να τυπωθεί σε καρτ ποστάλ και τα χρήματα από τις πωλήσεις της να διατεθούν στον αγώνα υποστήριξης του Γλέζου. Στην κορυφή του αετώματος στέκεται η μορφή του Γλέζου να εγείρει μια σημαία με το περιστέρι της ειρήνης.»
Τέσσερα χρόνια αργότερα ο Γλέζος αποφυλακίστηκε και το 1963 επισκέπτηκε τον Πικάσο στο σπίτι του στην Προβηγκία, στην Aix-en-Provence. Τον βρήκε στο κρεβάτι. Αρρωστο. Ο Ισπανός δημιουργός όταν κατάλαβε ποιον έχει μπροστά του αναφώνησε «Ελλάδα-Φως». Αυτό που αποτύπωσε και στο σκίτσο του. Στη Μπιενάλε, πήραν το πολύτιμο μικρό έργο με τον τεράστιο συμβολισμό και το έβαλαν σε έναν τοίχο πίσω από τον οποίον απλωνόταν οι γιγαντιαία τοιχογραφία του Στέλιου Φαϊτάκη . «Ηταν σαν να μπαίνεις σε εκκλησία, ο Σωκράτης πίνει το κώνιο και γύρω η Αθήνα φλέγεται. Ηταν η συνέχεια, της εικόνας του Πικάσο» μας θυμίζει ο Poka Yio 13 χρόνια μετά.
