Με εφτά νέα προγράμματα σε πέντε νησιά των Κυκλάδων, δύο στην Αμοργό, ένα στην Αντίπαρο, ένα στη Σίκινο, ένα στη Σίφνο, ένα στη Σύρο και ένα διακυκλαδικό, το Cycladic Identity συμπληρώνει ένας έτος λειτουργίας και περνά στη δεύτερη φάση χρηματοδότησης, επεκτείνοντας τη στήριξη στους φορείς και στις τοπικές κοινωνίες των Κυκλάδων. Παράλληλα, η πρόσκληση για την τρίτη φάση χρηματοδότησης προγραμμάτων για το έτος 2025-2026 θα αναρτηθεί στο website της Πρωτοβουλίας από τις 15 Οκτωβρίου 2024.
Μετά τα 9 προγράμματα της πρώτης φάσης που στην πλειοψηφία τους έχουν ολοκληρωθεί, τα μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής, οι Δρ Δημήτρης Αθανασούλης, Διευθυντής Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Dr Michael Boyd, συν-διευθυντής της Ανασκαφής στην Κέρο, Δημήτρης Καραβέλλας, Γενικός Διευθυντής WWF Ελλάς και Δρ Αγγελική Κοσμοπούλου, Αρχαιολόγος και Σύμβουλος Βιωσιμότητας, αξιολόγησαν τις προτάσεις της δεύτερης φάσης βάσει προκαθορισμένων κριτηρίων και προέκριναν για φέτος τα εξής προγράμματα:
- Γονέων και Κηδεμόνων των μαθητών του Δημοτικού Σχολείου και του Νηπιαγωγείου Καταπόλων Αμοργού Νομού Κυκλάδων
- Aμοργός | 3ο Εργαστήριο Ξερολιθιάς «H Αμοργιανή Μαστοριά» | Φορέας υλοποίησης: Το Μιτάτο της Αμοργού
- Διακυκλαδικό | «Greek Islands Trail – Cyclades» | Φορέας υλοποίησης: Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση Συλλογικής και Κοινωνικής Ωφέλειας «Μονοπάτια της Ελλάδας»
- Σίκινος | «Καταγραφή και ανάδειξη της χλωρίδας της Σικίνου»| Φορέας υλοποίησης: Σύνδεσμος Σικινητών
- Σίφνος | «Ψηφιακό αποθετήριο Σιφνέικων Τραγουδιών και Καλάντων» |Φορέας υλοποίησης: Πολιτιστικός Σύλλογος Σίφνου
- Σύρος | «Οι υφάντρες και οι αναμνήσεις τους» | Φορέας υλοποίησης: Hermoupolis Heritage
- Αντίπαρος | «Μελέτη Αρχιτεκτονικής Τεκμηρίωσης/ Αποτύπωσης Κάστρου Αντιπάρου» | Φορέας υλοποίησης: Σύλλογος για την Προστασία – Ανάπτυξη της Αντιπάρου – Δεσποτικού
Τέλος, με στόχο την ευαισθητοποίηση του ευρύ κοινού για θέματα που αφορούν το παρελθόν και το μέλλον των Κυκλάδων, το Cycladic Identity διοργανώνει στις 30 Οκτωβρίου ημερίδα με τίτλο: «Παράδοση vs Εξέλιξη: Η Συνύπαρξη του Παρελθόντος με το Μέλλον στις Κυκλάδες».
ΤΑ ΕΦΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ
ΑΜΟΡΓΟΣ
Παιχνίδια στο πέρασμα του χρόνου
Φορέας: Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων των Μαθητών του Δημοτικού Σχολείου και του Νηπιαγωγείου Καταπόλων Αμοργού Νομού Κυκλάδων
Διάρκεια Προγράμματος: 1 Απριλίου 2024 – 31 Μαρτίου 2025 (12 μήνες)
Κύριος στόχος του προγράμματος είναι η καταγραφή και αναβίωση των παραδοσιακών παιχνιδιών της Αμοργού. Το πρόγραμμα υλοποιείται σε συνεργασία με τον Δήμο Αμοργού και περιλαμβάνει τα παρακάτω στάδια:
α) την έρευνα και καταγραφή των παιχνιδιών της Αμοργού με κύριο σημείο εστίασης τα παιχνίδια που έχουν τοπικό χαρακτήρα, είναι δηλαδή εμπνευσμένα από τη φύση και τον τρόπο ζωής των Αμοργινών.
β)Διδαχή- εκτέλεση: οι χώροι διδαχής και εκτέλεσης των παιχνιδιών θα είναι τα σχολεία των Καταπόλων και Αιγιάλης. Τα παιχνίδια θα χωριστούν σε δύο κατηγορίες: για παιδιά ηλικίας 3-7 ετών και για παιδιά ηλικίας 8-12 ετών. Κάθε ομάδα παιδιών θα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει το παιχνίδι της επιλογής της μέσα από τη διαθέσιμη λίστα. Η ομάδα παιδιών θα έρχεται σε επαφή με τον εκάστοτε ηλικιωμένο, ο οποίος θα τους διδάσκει το παιχνίδι. Στο πρόγραμμα θα συμμετέχουν επίσης τα τέσσερα Δημοτικά σχολεία Κουφονησίων, Δονούσας, Ηρακλειάς, Σχοινούσας. Οι ομάδες των παιδιών θα παρουσιάσουν τα παιχνίδια σε ειδική εκδήλωση με μαθητές και δασκάλους από τα άλλα σχολεία των Κυκλάδων και της Αθήνας. Η παρουσίαση των παιχνιδιών θα παραδοθεί σε κινηματογραφημένη μορφή και η περιγραφή τους θα παραδοθεί σε έντυπη μορφή. Η πρώτη έκδοση θα διανεμηθεί σε 200 μαθητές Αμοργού και Μικρών Κυκλάδων.
ΑΜΟΡΓΟΣ
3ο Εργαστήριο Ξερολιθιάς «Η Αμοργιανή Μαστοριά»
Φορέας: Το Μιτάτο της Αμοργού
Διάρκεια Προγράμματος: 1 Ιουνίου 2024 – 30 Νοεμβρίου 2024 (6 μήνες)
Σκοπός του προγράμματος είναι η μετάδοση της γνώσης της τέχνης της ξερολιθιάς και η εξοικείωση του κοινού με τις ξερολιθικές κατασκευές, την πολιτιστική αλλά και περιβαλλοντική σημασία τους, καθώς και την ανάγνωση του ανθρωπογενούς νησιωτικού τοπίου, όπως έχει διαμορφωθεί από αυτές. Το 3ο Εργαστήριο Ξερολιθιάς θα κινηθεί σε τρεις άξονες:
1) Εργασίες αποκατάστασης αναλημματικών τοίχων στη θέση Καλοπόταμα. Πρόκειται για ένα σημείο εξαιρετικής ομορφιάς και πολιτιστικής αξίας, όπου οι πλαγιές στο παρελθόν καλλιεργούνταν εξ ολοκλήρου σε εκπληκτικής τεχνικής αναβαθμίδες.
2) Εκπαιδευτική διάσταση της δράσης που θα αφορά στις κυρίως εργασίες αποκατάστασης και δημιουργίας των ξερολιθικών κατασκευών. Οι εργασίες θα καθοδηγούνται από ντόπιους μάστορες και θα υλοποιούνται με τη συνδρομή των μαθητευόμενων εργατών/συμμετεχόντων. Παρόντες θα είναι μάστορες από την υπόλοιπη Ελλάδα και μαθητές του τμήματος Γεωπονίας του Επαγγελματικού Λυκείου Αμοργού, στα πλαίσια πρακτικής εξοικείωσής τους με το αντικείμενο.
3) Θεωρητικό κομμάτι του Εργαστηρίου με εκπροσώπους της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού, της κοινότητας της ξερολιθιάς της Ιρλανδίας, στα πλαίσια της υποστήριξης του φορέα ως προς την ένταξη της χώρας στο φάκελο της Τέχνης της Ξερολιθιάς στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Τέλος, θα ακολουθήσει συζήτηση με τους μάστορες της ξερολιθιάς, ντόπιους και προσκεκλημένους. Αναμένεται να ολοκληρωθούν περί τα 40 μέτρα αναλημματικών τοίχων με τη συμμετοχή περίπου 20 μαθητευόμενων.
Greek Islands Trail – Cyclades
Φορέας: Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση Συλλογικής και Κοινωνικής Ωφέλειας «Μονοπάτια της Ελλάδας»
Διάρκεια Προγράμματος:1 Μαΐου 2024 – 30 Απριλίου 2025 (12 μήνες)
Το “Greek Islands Trail – Cyclades” είναι μία πρόταση για να ενωθούν τα καλύτερα μονοπάτια του κάθε νησιού των Κυκλάδων σε μια ενιαία πεζοπορική διαδρομή και να δημιουργηθεί μία μεγάλου μήκους διαδρομή (υπολογίζεται σε 150 – 200 χιλιόμετρα), που θα περνάει από όλα τα νησιά των Κυκλάδων. Η διαδρομή θα αποτελείται από το πιο “πλούσιο” σε φύση και πολιτισμό μονοπάτι του κάθε νησιού. Ο πεζοπόρος θα βιώσει τη φύση, τη βιοποικιλότητα, τη γεωλογία, την ιστορία (άυλη και υλική) και θα περάσει μέσα από οικισμούς ζώντας μια μοναδική εμπειρία. Οι δράσεις που θα πραγματοποιηθούν συμπεριλαμβάνουν:
α) Τη διοργάνωση ημερίδας με προσκεκλημένους τοπικούς φορείς και τοπικές/περιφερειακές αρχές για την παρουσίαση του εγχειρήματος, τη δικτύωση των Φορέων και την υιοθέτηση της προσπάθειας από τους πολίτες
β) Σε συνεργασία με τοπικές ομάδες πεζοπορίας θα καθοριστεί το κορυφαίο μονοπάτι κάθε νησιού
γ) Θα ανακοινωθεί μέσω Social Media και email campaigns ανοιχτός διαγωνισμός φωτογραφίας. Οι 5 καλύτερες φωτογραφίες ανά μονοπάτι θα χρησιμοποιηθούν για την προβολή του προγράμματος στην ιστοσελίδα, με αναφορά στον φωτογράφο.
δ) Δημιουργία ιστοσελίδας που θα βασίζεται σε χάρτες της μεγαλύτερης παγκοσμίως πλατφόρμας τουρισμού περιπέτειας, την Outdooractive και θα παρουσιάζει με λεπτομέρεια κάθε διαδρομή και τον τρόπο μετακίνησης από νησί σε νησί.
ε) Ενημέρωση και προώθηση του μονοπατιού σε Tour Operators που ασχολούνται ενεργά με πεζοπορία στην Ελλάδα.
ΣΙΚΙΝΟΣ
Καταγραφή και ανάδειξη της χλωρίδας της Σικίνου
Φορέας: Σύνδεσμος Σικινητών
Διάρκεια Προγράμματος: 1 Απριλίου 2024 – 31 Μαρτίου 2025 (12 μήνες)
Η Σίκινος, όντας από τα τελευταία κατοικημένα νησιά των Κυκλάδων που διατηρούν την ερημιά σε μεγάλο τους κομμάτι, προσφέρεται για την έρευνα της χλωρίδας που φιλοξενεί. Το νησί έχει 41.000 στρέμματα έκταση και τα 4.500 περίπου από αυτά ήταν καλλιεργημένα επί αιώνες. Ο χαρακτήρας της ζωής στη Σίκινο ήταν ανέκαθεν αγροτικός, το νησί δεν είχε παράδοση στα θαλάσσια επαγγέλματα αλλά στην καλλιέργεια. Βασικοί στόχοι του προγράμματος είναι η καταγραφή των ειδών των αρωματικών φυτών και των ενδημικών φυτών του νησιού και η όσο μεγαλύτερη καταγραφή των υπόλοιπων ειδών χλωρίδας που απαντώνται στη Σίκινο. Στη συνέχεια θα ακολουθήσει η αναγνώριση και κατάταξή τους σε είδη και υποείδη και η δημιουργία ενός φυσικού ερμπαρίου, μορφή με την οποία θα εκτεθούν στο νησί ώστε οι ντόπιοι κάτοικοι αλλά και οι επισκέπτες να μάθουν για τη χλωρίδα και τη σημασία διαφύλαξης της βιοποικιλότητας. Επιπλέον θα εκπονηθεί και ένα σχέδιο προτάσεων για καλλιέργεια αρωματικών στο νησί έχοντας καταγραφεί ποια είδη είναι αυτοφυή και ποια έχουν περισσότερες πιθανότητες να ευδοκιμήσουν στο νησί. Η έκθεση του φυσικού ερμπαρίου αναμένεται να την επισκεφθούν 4750 άτομα ενώ 22 μαθητές θα ενημερωθούν για τη βιοποικιλότητα του νησιού, ως δυνητικά μελλοντικοί θεματοφύλακες της.
ΣΙΦΝΟΣ
Ψηφιακό αποθετήριο Σιφνέικων Τραγουδιών και Καλάντων
Φορέας: Πολιτιστικός Σύλλογος Σίφνου
Διάρκεια Προγράμματος: 1 Απριλίου 2024 – 31 Μαρτίου 2025 (12 μήνες)
Το πρόγραμμα αποσκοπεί στη διαφύλαξη, ανάδειξη, αλλά και αναβίωση μιας πολιτιστικής όψης της σιφνέικης κοινωνίας και ταυτότητας: της ποιητικής και μουσικής έκφρασης των Σιφνιών, όπως αυτή αναδεικνύεται μέσω τριών συγκεκριμένων δρώμενων και εκφάνσεων της κοινωνικής ζωής, δηλαδή το Σιφνέικο Παραδοσιακό Γλέντι, τα Σιφνέικα Κάλαντα και οι Σιφνέικοι Αποκριάτικοι Χοροί. Στόχοι του προγράμματος αποτελούν η διάσωση του τοπικού γλωσσικού ιδιώματος μέσω της καταγραφής του, το υλικό για λαογραφική/ανθρωπολογική έρευνα στη διάθεση της ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας και η δημιουργία και προσφορά κινήτρων για αξιοποίηση του αποθετηρίου από τους νεαρούς μαθητές ή φοιτητές. Οι δράσεις περιλαμβάνουν:
α) εντοπισμό και καταγραφή τραγουδιών, σκοπών και καλάντων
β) καταγραφή στίχων τραγουδιών σιφνέικης προέλευσης
γ) ποιοτική κατηγοριοποίηση τραγουδιών και σκοπών, συμπεριλαμβανομένου του ενδεχόμενου χορευτικού τους ρόλου
δ) καταγραφή τραγουδιών της δισκογραφίας που ενσωματώθηκαν στο σιφνέικο ρεπερτόριο και περιγραφή των διασκευών από τοπικούς οργανοπαίκτες
ε) εντοπισμός και ψηφιοποίηση σπάνιων εκτελέσεων, καθώς και έντυπων εκδόσεων καλάντων, στ) ιστορική διερεύνηση του φαινομένου των καλάντων
ζ) καταγραφή των στιχουργών καλάντων
η) καταγραφή αποκριάτικων χορών
θ) καταγραφή παλαιών και νεότερων στιχοπλόκων στους αποκριάτικους χορούς, με έμφαση στον ρόλο των γυναικών στη λαϊκή ποίηση. Θα δημιουργηθεί αρχείο (έντυπο, ψηφιοποιημένο, οπτικοακουστικό) ως αποθετήριο (βάση δεδομένων με μηχανή αναζήτησης που θα χρησιμοποιεί λέξεις-κλειδιά) το οποίο θα περιλαμβάνει σκαναρισμένο το υλικό. Θα αναρτηθεί ενδεικτική βιβλιογραφία και υλικό τεκμηρίωσης για εκπαιδευτική και ερευνητική χρήση. Το αποθετήριο θα ανανεώνεται διαρκώς και θα δίνει την δυνατότητα σε εξωτερικούς χρήστες να προσθέτουν το υλικό τους, το οποίο αφού αξιολογηθεί, θα αναρτάται.
Οι υφάντρες και οι αναμνήσεις τους
Φορέας: Hermoupolis Heritage
Διάρκεια Προγράμματος: 1 Μαΐου 2024 – 30 Απριλίου 2025 (12 μήνες)
Τα 140 χρόνια βιομηχανικής κλωστοϋφαντουργίας (παράλληλα με άλλες βιομηχανικές μονάδες και την ναυπηγική και το εμπόριο), αποτέλεσαν τον βασικό πυλώνα της οικονομικής ανάπτυξης της Ερμούπολης, συντελώντας σε μια πολιτιστική έξαρση και μετασχηματίζοντας το νησί σε άστυ, αντίθετα με ότι συνέβαινε στα άλλα νησιά. Σημειωτέο, ότι στην Ερμούπολη την εποχή της βιομηχανικής ακμής της λειτούργησαν 68 εργοστάσια, μεταξύ αυτών 24 κλωστοϋφαντουργίας. Από τα τέλη του 19ου αιώνα ως το κλείσιμο της τελευταίας βιομηχανίας, το εργατικό δυναμικό στη Κλωστοϋφαντουργία ήταν κυρίως γυναίκες. Ο σκοπός του προγράμματος είναι:
α) η ανάδειξη της ταυτότητας της Ερμούπολης όσον αφορά την καθημερινότητα και την επαγγελματική ζωή της συγκεκριμένης κοινωνικής τάξης
β) η διάσωση αυθεντικών μαρτυριών ηλικιωμένων, που θα εμπλουτίσουν την καταγεγραμμένη ιστορία ως πρωτογενή πηγή
γ) η καταγραφή σημαντικών πολιτισμικών ντοκουμέντων με ελεύθερη πρόσβαση μέσω της ιστοσελίδας Hermoupolis Heritage
δ) η χρήση αυτών των στοιχείων για την ενίσχυση δράσεων προβολής του βιομηχανικού πολιτισμού
ε) η ανεύρεση περισσότερων ανθρώπων που θα συμβάλουν σε αυτό το υλικό.
Οι βασικές δράσεις του προγράμματος περιλαμβάνουν την καταγραφή 10 μαρτυριών 10 εργατριών του εργοστασίου Ζησιμάτου με ψηφιακά μέσα, τη δημιουργία ολιγόλεπτων προωθητικών σποτ και την υλοποίηση μιας εκδήλωσης στο εργοστάσιο Ζησιμάτου με προβολή μικρών αποσπασμάτων από το υλικό.
Μελέτη Αρχιτεκτονικής Τεκμηρίωσης/ Αποτύπωσης Κάστρου Αντιπάρου
Φορέας: Σύλλογος για την Προστασία – Ανάπτυξη της Αντιπάρου – Δεσποτικού
Διάρκεια Προγράμματος: 13 Σεπτεμβρίου 2024 – 13 Ιανουαρίου 2025 (4 μήνες)
Το πρόγραμμα αφορά τη μελέτη αρχιτεκτονικής τεκμηρίωσης και αποτύπωσης του ενετικού Κάστρου της Αντιπάρου, ένα σημαντικό παράδειγμα οχυρωμένης αρχιτεκτονικής από την εποχή της Ενετοκρατίας (13ος-16ος αιώνας). Σύμφωνα με την παραδοσιακή αρχαιολογική έρευνα, το Κάστρο κτίστηκε με κεντρικό πύργο και περιμετρικά τριώροφα κτίσματα, σχηματίζοντας έναν κλειστό οικισμό. Πρόσφατες ανασκαφές υποδεικνύουν ότι ο πύργος πιθανώς προϋπήρχε του οικισμού, γεγονός που ανατρέπει τις μέχρι τώρα αντιλήψεις. Η μελέτη αποσκοπεί στην αποτύπωση αυτών των νέων δεδομένων και στη σύνταξη οριστικής αρχιτεκτονικής μελέτης για την προστασία, μορφολογική και δομική αποκατάσταση και ανάδειξη του Κάστρου. Στόχος είναι η προστασία και ανάδειξη του μνημείου, η ένταξή του στη σύγχρονη κοινωνική ζωή της Αντιπάρου, και η διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού για τις επόμενες γενιές.
* Το Cycladic Identity είναι η πρωτοβουλία του Μουσείου Κυκλαδική Τέχνης που ξεκίνησε πέρσι, με στόχο την προστασία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς των Κυκλάδων και τη διατήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη της μοναδικής τους ταυτότητας. Με άξονες προτεραιότητας τον Πολιτισμό, τη Βιοποικιλότητα και την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά, η πρωτοβουλία λειτουργεί ως πλατφόρμα προσέλκυσης και κατανομής πόρων σε προγράμματα τα οποία υλοποιούνται από φορείς που δραστηριοποιούνται στα νησιά. Η αξιολόγηση των προτάσεων προς χρηματοδότηση γίνεται από την Επιστημονική Επιτροπή του Cycladic Identity ενώ στην τελική επιλογή των προτάσεων συμμετέχει η Συμβουλευτική Επιτροπή της Πρωτοβουλίας, η οποία παρέχει σημαντική χρηματοδότηση και συμβάλλει στη χάραξη στρατηγικής.
