Αρθρο της Κατερίνα Γιαννακά με τίτλο “Τα Κυκλαδονήσια του Πολιτισμού απαιτούν την επιστροφή των κλεμμένων θησαυρών τους”
Πολλοί είναι εκείνοι που χαρακτηρίζουν τα κυκλαδονήσια ως νησιά της πέτρας, νησιά του ήλιου, νησιά του αέρα. Είναι όμως τα νησιά που πάνω σ’ αυτούς τους κακοτράχαλους βράχους γεννήθηκε πριν από χιλιάδες χρόνια ο ξακουστός Κυκλαδικός Πολιτισμός, ένας από τους πρώτους Ελλαδικούς και παγκόσμιους Πολιτισμούς!
Της Κατερίνας Γιαννακά (*)
Μέσα στις χιλιετίες οι Κυκλαδίτες ζούσαν πάνω σε τούτα τα βράχια, έγραψαν ιστορία και δημιούργησαν πολιτισμό. Αδιάψευστοι μάρτυρες τα άπειρα μνημεία σε όλα τα κυκλαδονήσια, που καταμαρτυρούν την αδιάλειπτη πορεία των αξερίζωτων αυτών ανθρώπων στο χρόνο. Δεν είναι λίγοι οι εισβολείς που λεηλάτησαν σαν αρπακτικά όρνεα αυτούς τους τόπους, που τους υπόταξαν και τους κατέκτησαν, μα δεν μπόρεσαν να τους αφανίσουν. Απόμειναν… σώθηκαν… υπάρχουν… και είναι τα απομεινάρια μιας πανάρχαιας μνήμης. Για τούτη την πολιτιστική κληρονομιά, που θαυμάζει η ανθρωπότητα, εμείς οι Κυκλαδίτες θα δίνουμε πάντα μάχες για την προστασία της και δε θα επιτρέψουμε τη νομιμοποίηση αρχαιολογικών θησαυρών, προϊόντων λαθρανασκαφών και αρχαιοκαπηλίας, παράνομα εξαχθέντων στο εξωτερικό.
Η επιχειρούμενη από την κυβέρνηση κύρωση με νομοσχέδιο της σύμβασης που υπογράφηκε στις 21/7/2022 με άκρα μυστικότητα, όπως καταγγέλλει ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, μεταξύ της Υπουργού Πολιτισμού, του «Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης» της Ν. Υόρκης, και ενός «Ινστιτούτου Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού του Ντελαγουέρ», αγνώστων λοιπών στοιχείων, που εδρεύει στην Αμερική, ιδιοκτησίας του δισεκατομμυριούχου συλλέκτη αρχαιοτήτων L. Stern, γεννά πολλά ερωτηματικά.
Η σύμβαση αυτή, προκειμένου να προχωρήσει η συναλλαγή ανάμεσα στο Μητροπολιτικό Μουσείο Ν. Υόρκης και τον συλλέκτη των 161 κυκλαδικών αρχαιοτήτων, θέτει ως «όρο» την αναγνώριση νομικά από το ελληνικό κράτος της συγκεκριμένης συλλογής, ώστε αυτή να εκτεθεί στη συνέχεια στο Μητροπολιτικό Μουσείο για διάστημα 50 (25+25) ετών… Παράλληλα προβλέπει ότι δεκαπέντε (15) μόνο από τις 161 συνολικά αρχαιότητες αυτής της συλλογής θα μεταφερθούν από την Αμερική στην Αθήνα, για να εκτεθούν στο ιδιωτικό «Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης» από την 1η Νοεμβρίου 2022 σε έκθεση, που θα διαρκέσει ένα χρόνο. Αυτή την «παραχώρηση» η κυβέρνηση χαρακτηρίζει ως «επιστροφή» δήθεν στην Ελλάδα των εκατόν εξήντα μία (161) αρχαιοτήτων του κυκλαδικού πολιτισμού, που κλάπηκαν από τα Κυκλαδονήσια. Ανάμεσα στις αρχαιότητες αυτές υπάρχουν σπάνια κυκλαδικά ειδώλια, που χρονολογούνται στην 3η χιλιετία π.Χ.
Όπως καταγγέλλουν με επιστολή τους στον Πρόεδρο της Βουλής η γραμματέας της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ Όλγα Γεροβασίλη και η τομεάρχης Πολιτισμού Σία Αναγνωστοπούλου «Πρόκειται για ένα ακραίο νομοσχέδιο, που αντιβαίνει στην αρχαιολογική νομοθεσία, εκθέτει τη χώρα και την απομακρύνει από τη νόμιμη διεκδίκηση αρχαιοτήτων, που παρανόμως έχουν αφαιρεθεί από το έδαφος της» και ζητούν την άμεση απόσυρσή του ως απαράδεκτου, γιατί με αυτό καταστρατηγείται η νομοθεσία περί αρχαιοτήτων, βαφτίζεται «επαναπατρισμός» η αναγνώριση συλλογών ιδιωτικών και μουσείων και ανοίγει ο δρόμος για τη νομιμοποίηση δράσεων αρχαιοκαπηλίας, παράνομων εξαγωγών αρχαιοτήτων, αλλά και την απεμπόληση των απαράγραπτων δικαιωμάτων που έχουμε ως χώρα επί της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Ως Κυκλαδίτες καλούμαστε όλοι, η Αυτοδιοίκηση, οι μαζικοί φορείς, τα κόμματα, οι πολίτες, να διεκδικήσουμε αγωνιστικά για μια ακόμη φορά την προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, την άμεση απόσυρση του συγκεκριμένου ν/σ., την επιστροφή των θησαυρών που παράνομα έχουν φύγει στο εξωτερικό. Τα αριστουργήματα του κυκλαδικού πολιτισμού, όπου κι αν βρίσκονται, είναι η προίκα μας, η προίκα των γενιών που έρχονται και δεν θα επιτρέψουμε άλλο τη συνέχιση της λεηλασίας τους, πολύ περισσότερο την επιχειρούμενη νομιμοποίηση της παράνομης εξαγωγής τους στο εξωτερικό.
Καλούμε την κυβέρνηση, αντί να υπογράφει και να νομοθετεί περίεργες συμφωνίες με ιδιώτες αρχαιοκάπηλους, νομιμοποιώντας τις παράνομες δραστηριότητές τους, να προχωρήσει άμεσα στη διεκδίκησή της συγκεκριμένης συλλογής νομικά, όπως προβλέπεται από τον αρχαιολογικό νόμο.
Να προωθήσει: Τη χρηματοδότηση και συνέχιση των αρχαιολογικών ανασκαφών, που φέρνουν αδιάκοπα στο φως μνημεία και αριστουργήματα του κυκλαδικού πολιτισμού, όπως στην Κύθνο, στο Δεσποτικό της Αντιπάρου, στο Δασκαλιό της Κέρου και αλλού. Την αναστήλωση και συντήρηση εκατοντάδων ερειπωμένων και εγκαταλειμμένων μνημείων. Την αποκέντρωση στα νησιά των αρμόδιων για τις Κυκλάδες αρχαιολογικών υπηρεσιών που εδρεύουν στην Αθήνα, τη στελέχωσή τους με αρχαιολόγους και υπαλλήλους, την πρόσληψη φυλάκων στους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία των νησιών, πολλοί από τους οποίους παραμένουν τα τελευταία χρόνια κλειστοί και εγκαταλειμμένοι. Την ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων στα σχολεία όλων των βαθμίδων στα νησιά, ώστε τα παιδιά μας να γνωρίζουν τους αρχαιολογικούς μας θησαυρούς, να γίνουν κοινωνοί τους και να συνειδητοποιήσουν τη διαχρονική τους αξία. Το προκλητικό παράδειγμα του επί 30 χρόνια «φασκιωμένου» με σιδερένιες σκαλωσιές «Πύργου Χειμάρρου» στη Νάξο, είναι ζωντανό παράδειγμα της αδιαφορίας και της εγκατάλειψης και δεν είναι το μόνο.
(*) Κατερίνα Γιαννακά Μέλος της Κεντρικής Επιτροπής ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου
