Ρήσεις του Αποστόλου Παύλου και του Πλάτωνα, καθώς και στίχους του Νίκου Γκάτσου χρησιμοποίησε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, στην σημερινή του ομιλία κατά την τελετή ανακήρυξής του σε επίτιμο δημότη Αμοργού, ενώ δεν ξέχασε τα θύματα της φονικής πυρκαγιάς στην Ανατολική Αττική.
Εκδήλωση που έγινε στο Δημαρχειακό Μέγαρο με τον Δήμαρχο Αμοργού κο Νίκο Φωστιέρη να του παραδίδει την σχετική πλακέτα. Ο κος Παυλόπουλος βρίσκεται (σ.σ. αυτή τη στιγμή παρατίθεται γεύμα προς τιμή του) στην Αμοργό ως τιμή για τις εορταστικές εκδηλώσεις της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στον ιστορικό Ναό στη Χώρα Αμοργού.
Παρακολούθησε νωρίς το πρωί την θεία λειτουργία προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Θήρας, Αμοργού και Νήσων κ.Επιφανίου, στη συνέχεια στο δημαρχιακό μέγαρο έγινε η τελετή ανακήρυξής του σε επίτιμο Δημότη Αμοργού από τον Δήμαρχο Νίκο Φωστιέρη. Επισκέφθηκε δε την Ιερά Μονή Χοζοβιωτίσσης, όπου ξεναγήθηκε και στο μουσείο της μονής. Παρόντες εκ μέρους της Κυβέρνησης ο Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής κος Παναγιώτης Κουρουμπλής, οι βουλευτές Κυκλάδων του ΣΥΡΙΖΑ (Νίκος Μανιός, Αντώνης Συρίγος, Νίκος Συρμαλένιος), της Νέας Δημοκρατίας (Ιωάννης Βρούτσης) και βέβαια ο Επαρχος Νάξου, Μικρών Κυκλάδων και Αμοργού Ιωάννης Μαργαρίτης…
Αναλυτικά ο λόγος του Προκόπη Παυλόπουλου.
“Από τούτο το πνεύμα της σημερινής μεγάλης γιορτής της Χριστιανοσύνης, της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, μας καλεί ν’ αφιερώσουμε την σκέψη μας στα τραγικά θύματα της φονικής πυρκαγιάς της 23ης Ιουλίου στην Ανατολική Αττική. Ας κάνουμε, λοιπόν, αυτό το Μνημόσυνο για τις ψυχές όσων χάθηκαν, τόσο άδικα, και ας προσευχηθούμε για εκείνους που δίνουν την μάχη για την ζωή. Και όλοι εμείς «οι ζώντες, οι περιλειπόμενοι» σ’ αυτήν την τραγωδία, κατά την ρήση του Αποστόλου Παύλου, ας αναλογισθούμε τις ευθύνες μας και ας τις αναλάβουμε, με περίσκεψη και ταπεινότητα, για να μην βιώσουμε στο μέλλον άλλη τέτοια καταστροφή.
Η τιμή που σήμερα περιποιείτε στο πρόσωπό μου, υπό την ιδιότητά μου ως Προέδρου της Δημοκρατίας, με την ανακήρυξή μου ως Επίτιμου Δημότη Αμοργού, είναι ξεχωριστή και, ως εκ τούτου, άκρως τιμητική, καθώς προέρχεται από τον Δήμο ενός πολλαπλώς εμβληματικού νησιού της Πατρίδος μας. Στο οποίο, παρά την μικρή του έκταση αλλά χάρη στην μακρόχρονη και σπουδαία Ιστορία του, συναντώνται, κατά τρόπο αρμονικό, ο Αρχαίος Ελληνικός Πολιτισμός με την Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση.
Ι. Επιτρέψατέ μου, λοιπόν, ν’ αναφερθώ, έστω και δι’ ολίγων, στην λαμπρή Ιστορία του Τόπου σας, στην Ιστορία της εκθαμβωτικής Κυκλαδίτισας Αμοργού, η οποία προσθέτει την λαμπερή της ψηφίδα στο ανεκτίμητο ψηφιδωτό του Αιγαίου και της Μεσογείου, κοιτίδας και λίκνου Πολιτισμών.
Α. Από τα τέλη της 4ης χιλιετίας π.Χ υπάρχουν ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στην Αμοργό. Κατά την αρχαιότητα, η Αμοργός γίνεται ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του Κυκλαδικού Πολιτισμού. Αργότερα, κατά την μινωϊκή εποχή, καταφθάνουν στο νησί πολλοί Μινωίτες, ιδρύοντας μία από τις πρώτες πόλεις του Νησιού, την Μινώα. Ακολούθως, Ναξιώτες ιδρύουν την Αρσεκίνη, στην σημερινή περιοχή Καστρί, ενώ την ίδια εποχή Μιλήσιοι εγκαθίστανται στην Αιγιάλη, κοντά στο σημερινό χωριό Θολάρια. Αυτές ήταν, κατά την αρχαιότητα, οι σπουδαιότερες πόλεις του Νησιού.
Β. Στους ρωμαϊκούς χρόνους, η Αμοργός θα γίνει τόπος εξορίας: Επί Τιβέριου, το 23 μ.Χ., θα εξορισθεί σ’ αυτήν ο Βέβιος Σειρήνος, ανθύπατος της Ισπανίας.
Γ. Kατά την Βυζαντινή περίοδο, κτίσθηκε στην Αμοργό, στην απόμακρη νότια ακτή της και σε υψόμετρο 300 μέτρων, η Ιερά Μονή της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας, στο Ιστορικό Μετόχιο της οποίας σήμερα εορτάσαμε, με την δέουσα λαμπρότητα, την μεγάλη για την Χριστιανοσύνη Εορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Χριστού.
1. Η Μονή πήρε τ’ όνομά της από την παραφθορά του «Χοζιβίτισσα» ή «Κοζιβίτισσα», το οποίο με την σειρά του, προέρχεται από το τοπωνύμιο Χοζιβά ή Κοζιβά (σήμερα Ουάντι Κελτ, Παλαιστίνη), όπου υπήρχαν ορθόδοξα μοναστήρια. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, η Εικόνα της Παναγιάς Χοζοβιώτισσας έφθασε την εποχή της Εικονομαχίας, δια θαλάσσης, στον όρμο της Αγίας Άννας, κοντά στη Μονή. Μάλιστα, θεωρείται ότι το Μοναστήρι αυτό κατασκευάσθηκε τον 9ο αιώνα, την εποχή της άφιξης της Ιερής Εικόνας.
2. Ο Αυτοκράτορας Αλέξιος Α′ Κομνηνός εκχώρησε, με βασιλικό χρυσόβουλο, σταυροπηγιακά δικαιώματα στη Μονή, το 1088. Επίσης, ένα ασημένιο εξαπτέρυγο στην Μονή αναφέρει ότι αυτή ανακαινίσθηκε από τον Αλέξιο Α΄ Κομνηνό. Είναι αξιοσημείωτο το ότι οι ευρισκόμενες στο εσωτερικό του κτιρίου αψίδες, βυζαντινές ή οξυκόρυφες, είναι κτισμένες με πωρόλιθο από την Μήλο.
Δ. Μετά την Επανάσταση του 1821, η Αμοργός ενσωματώθηκε στο νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος. Αποτελεί, μάλιστα, άκρως ενδιαφέρουσα ιστορική λεπτομέρεια ότι στο κτήριο του σημερινού ΕΠΑ.Λ Αμοργού βρίσκεται μια επιγραφή που αναφέρει ότι το σχολείο ιδρύθηκε την 21η Ιουλίου 1826, με χρήματα της Ιεράς Μονής Χοζοβιωτίσσης, γεγονός που αποδεικνύει ότι στην Αμοργό λειτούργησε ένα από τα πρώτα σχολεία της Ελεύθερης Ελλάδας.
ΙΙ. Αυτή η σύντομη ιστορική αναδρομή στο παρελθόν της Αμοργού μπορεί να εξηγήσει, έστω και εν μέρει, το γιατί, το 1943, μέσα στην φωτιά του πολέμου, ο Νίκος Γκάτσος έγραψε ένα από τα αριστουργήματα της σύγχρονης Ελληνικής Ποίησης τιτλοφορώντας το, δίχως εμφανή λόγο, «Αμοργός». Ειδικότερα:
Α. Σ’ αυτό το νησί που δεν γνώρισε, μα μόνο φαντάσθηκε, ο Νίκος Γκάτσος «συμπύκνωσε» τον Τόπο μας: Τα τοπία του, με τις «ανήριθμες» ομορφιές τους και τους ανθρώπους του, με τις αρετές και τα πάθη της ζωής τους. Βιώνοντας εδώ, μαζί σας, την Αμοργό, θαρρώ ότι ο Νίκος Γκάτσος, μέσ’ από την ενόραση του αυθεντικού Ποιητή, δεν λάθεψε. Η Αμοργός είναι το «κουκούτσι» του καρπού που τον λένε «Ελλάδα».
Β. Και οι ακόλουθοι στίχοι της -έστω και με μεγάλη, εκ μέρους μου, υποκειμενική αυθαιρεσία- νομίζω το δείχνουν:
«Μα είταν αγέρας κι έφυγε κορυδαλλός κι εχάθη
είταν του Μάη το πρόσωπο του φεγγαριού η ασπράδα
Ένα περπάτημα ελαφρύ σα σκίρτημα του κάμπου
Ένα φιλί της θάλασσας της αφροστολισμένης».
IΙΙ. Καταλήγοντας, έρχομαι στον λόγο, ο οποίος μας συγκέντρωσε στην Αμοργό και που, όπως είναι ευνόητο, μας εμπνέει όχι μόνο Θρησκευτικώς αλλά και Εθνικώς. Η σημερινή μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης, η Μεταμόρφωση του Σωτήρος, μας καταυγάζει με το Θαβώρειο φως, το φως της Αλήθειας και της Δικαιοσύνης. Ιδίως δε σήμερα εμείς, οι Έλληνες, οφείλουμε, ως Λαός και ως Έθνος, να μένουμε προσηλωμένοι στην πιστή τήρηση και των δύο αυτών αρετών.
Α. Της Αλήθειας, για να εκπληρώσουμε το Εθνικό μας Χρέος, όπως ταιριάζει σε δικαιούχους μιας Ιστορικής, πραγματικά, Κληρονομιάς, οι οποίοι, όμως, πρέπει να γράψουν και την δική τους Ιστορία. Η ρήση του Πλάτωνος στον «Μενέξενο» μας το θυμίζει, διαχρονικώς: «Ανδρί οιωμένω τι είναι ουκ έστιν αίσχιον ουδέν, ή παρέχειν εαυτόν τιμώμενον μη δι’ εαυτόν αλλά δια δόξαν προγόνων».
Β. Και της Δικαιοσύνης, για να μας καθοδηγεί, κατά την εκπλήρωση του ως άνω Εθνικού Χρέους -κι αυτό αποκτά εξαιρετική κρισιμότητα στις μέρες μας, μεσ’ από τις φονικές συμφορές που πλήττουν τον Τόπο μας και τον Λαό μας- ώστε να θυμόμαστε ότι βασικές συνιστώσες του Πολιτισμού μας, αλλά και του κοινού μας Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, είναι ο Ανθρωπισμός, η Αλληλεγγύη και η Κοινωνική Δικαιοσύνη.
Κύριε Δήμαρχε,
Αναχωρώ από την Αμοργό παίρνοντας στις «αποσκευές» μου τις καλύτερες αναμνήσεις από την μοναδική φιλοξενία που μου επιφυλάξατε, για την οποία εκ νέου σας ευχαριστώ. Και η οποία μ’ επιφορτίζει με το Ιερό Χρέος ν’ ανταποκριθώ, με όλες μου τις δυνάμεις, στην μεγάλη προσπάθεια όλων των κατοίκων της για την οικοδόμηση ενός καλύτερου μέλλοντος για τον Τόπο σας αλλά και για την Ελλάδα μας. Σας ευχαριστώ!”.
Φωτογραφίες: Σοφία Θεολογίτου
