Ο Πολεοδομικός Χάρτης στην Ελλάδα είναι έτοιμος να ξεκινήσει… Τα πρώτα νησιά στο Νότο Αιγαίο που μπαίνουν στο μικροσκόπιο – Ποια είναι τα προβλήματα που πρέπει να λυθούν άμεσα
Από το Καστελλόριζο, την Κάρπαθο και την Κάσο θα ξεκινήσει το νέο πρόγραμμα πολεοδομικού σχεδιασμού της χώρας. Τα τρία νησιά θα είναι στην πρώτη ομάδα περιοχών για τις οποίες το υπουργείο Περιβάλλοντος θα αναθέσει την εκπόνηση πολεοδομικών σχεδίων, με στόχο να καλύψει το 75% της χώρας έως το 2026. Με διαφορετική διαδικασία, αλλά στο ίδιο πλαίσιο, θα ανατεθούν και τρία νέα πολεοδομικά σχέδια που θα αφορούν αποκλειστικά παραλιακά μέτωπα. Στην Αττική, από τη Βούλα έως και τον Δήμο Σαρωνικού, για ένα μεγάλο τμήμα του παραλιακού μετώπου της Ηλείας και για την περιοχή των Δήμων Λουτρακίου και Κορίνθου, με επίκεντρο τη διώρυγα.
Οπως έχει πρόσφατα ανακοινωθεί, το υπουργείο Περιβάλλοντος ενέταξε στο Ταμείο Ανάκαμψης τη χρηματοδότηση (με 245 εκατ. ευρώ) του μεγαλύτερου προγράμματος πολεοδομικού σχεδιασμού στη χώρα μας από την εποχή της Επιχείρησης Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης (ΕΠΑ), στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Οσο και αν η σύγκριση δείχνει άνιση, καθώς έχουμε εδώ και χρόνια απομακρυνθεί από τις οραματικές σε πιο «πραγματιστικές» προσεγγίσεις στον πολεοδομικό σχεδιασμό, ο στόχος της εκπόνησης πολεοδομικών σχεδίων για το 75% της χώρας και μάλιστα με αυστηρό χρονοδιάγραμμα (λόγω του Ταμείου Ανάκαμψης) είναι σε κάθε περίπτωση εντυπωσιακός.
Οπως αποκαλύπτει στην «Καθημερινή» ο υφυπουργός Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος Νίκος Ταγαράς, το πρόγραμμα θα ξεκινήσει από τους Δήμους Μεγίστης, Καρπάθου και Κάσου. «Η επιλογή μας έχει έναν συμβολισμό, γιατί θέλουμε να δώσουμε προτεραιότητα στις ευαίσθητες νησιωτικές περιοχές», αναφέρει. Οπως εξηγεί, η πρώτη ομάδα περιοχών οριστικοποιείται αυτή την περίοδο προκειμένου ο διαγωνισμός για την ανάθεση των σχεδίων σε ιδιώτες μελετητές να γίνει περί τα τέλη Ιουνίου. Η ομάδα αυτή τελικά δεν θα περιλαμβάνει «αντιπροσωπευτικές» περιοχές από όλη τη χώρα, αλλά περιοχές χωρίς σοβαρά πολεοδομικά προβλήματα.
«Στόχος μας είναι να λειτουργήσει ως οδηγός, να εντοπίσουμε τυχόν προβλήματα στη διαδικασία αναθέσεων και εκπόνησης, ώστε να τα διορθώσουμε στους επόμενους διαγωνισμούς. Γενικώς η ανάθεση τοπικών πολεοδομικών για περίπου 800 από τις 1.135 δημοτικές ενότητες της χώρας θα γίνει μέσω του ΤΕΕ σε τέσσερις ομάδες και ο στόχος είναι να ανατεθούν στο σύνολό τους έως το 2022. Το Ταμείο Ανάκαμψης θέτει συγκεκριμένες χρονικές προϋποθέσεις: το 2023 πρέπει να γίνει η παραλαβή και η αξιολόγηση του 70% των μελετών και το 2024 των υπολοίπων, ενώ η αποπληρωμή τους να γίνει έως το 2026. Με αυτά τα δεδομένα, θεωρώ ότι μπορούμε με ασφάλεια να πούμε ότι τα πρώτα τοπικά πολεοδομικά σχέδια θα θεσπιστούν (σ.σ. με Προεδρικό Διάταγμα) στα τέλη του 2024 ή στις αρχές του 2025».
Ζητήματα προς επίλυση
Υπάρχουν, όμως, πολλά βασικά ζητήματα που δεν έχουν ακόμη επιλυθεί. Για παράδειγμα, δεν έχουν εκδοθεί οι προδιαγραφές και ο τρόπος υπολογισμού των αμοιβών για τις μελέτες. Επιπλέον, σε τρεις περιφέρειες (στο Νότιο Αιγαίο, από όπου θα ξεκινήσει το πρόγραμμα, στην Πελοπόννησο και στη Δυτική Μακεδονία) δεν έχει ολοκληρωθεί η αναθεώρηση των περιφερειακών χωροταξικών σχεδίων – επομένως οι μελετητές δεν θα έχουν χωροταξικές κατευθύνσεις επάνω στις οποίες να σχεδιάσουν. «Είμαστε σχεδόν έτοιμοι να εκδώσουμε το σύνολο των απαραίτητων αποφάσεων. Τα δε περιφερειακά χωροταξικά που “λείπουν” θα έχουν αναθεωρηθεί μέχρι να συμβασιοποιήσουμε τις μελέτες. Αυτό που μας λείπει είναι τα πρότυπα τεύχη δημοπράτησης των διαγωνισμών από την Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων, σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία που τα αναμένουμε σύντομα», λέει ο κ. Ταγαράς.
Ενα δεύτερο, βασικό ζήτημα είναι πώς θα καταφέρει το υπουργείο να πετύχει τόσο «σφιχτούς» χρόνους, όταν μέχρι σήμερα η ολοκλήρωση των πολεοδομικών σχεδίων έπαιρνε κατά μέσον όρο μια δεκαετία. «Είναι ένα στοίχημα, που είμαστε υποχρεωμένοι να κερδίσουμε», τονίζει ο κ. Ταγαράς. «Πρόθεσή μας είναι να παρακολουθούμε στενά την εκπόνηση των σχεδίων και να έχουμε ετοιμάσει εναλλακτικές προτάσεις ή συμπληρωματικές κινήσεις για τα σημεία όπου τυχόν η υπόθεση θα κολλήσει. Οσο για τις ενστάσεις που ακούσαμε, σχετικά με τον περιορισμένο χρόνο διαβούλευσης, οι μελετητές θα λάβουν οδηγίες να είναι συνεχώς σε επαφή με τον δήμο και τα σχέδια να παρουσιαστούν όχι μόνο στα δημοτικά συμβούλια αλλά σε ανοιχτές εκδηλώσεις. Επιπλέον, η στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων που θα συνοδεύει τα τοπικά πολεοδομικά σχέδια θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση με τους χρόνους που ορίζει η νομοθεσία».
Παράλληλα με τους τέσσερις διαγωνισμούς για την απευθείας ανάθεση των τοπικών πολεοδομικών σχεδίων, το υπουργείο Περιβάλλοντος θα προχωρήσει και σε αναθέσεις ορισμένων ειδικών πολεοδομικών σχεδίων. Η διαφορά ανάμεσα στα δύο είναι ότι τα δεύτερα καλούνται να αντιμετωπίσουν ένα συγκεκριμένο ζήτημα σε μια περιοχή, ανεξαρτήτως διοικητικών ορίων. Το υπουργείο έχει ήδη γνωστοποιήσει ότι θα αναθέσει με αυτό τον τρόπο πολεοδομικές μελέτες για την Ελαφόνησο Λακωνίας (λόγω των πυρκαγιών που είχε τα τελευταία χρόνια και των πιέσεων που δέχεται), τη Μύκονο και τη Σαντορίνη (αμφότερες λόγω υπερτουρισμού και πολλών συγκρούσεων στις χρήσεις γης), τον Δήμο Μινώα-Πεδιάδας (προκειμένου να προληφθεί διάχυση χρήσεων, λόγω της κατασκευής του νέου αεροδρομίου στο Καστέλλι).
Στην ομάδα αυτή θα υπάρχουν και τρεις εκπλήξεις: η ανάθεση ειδικών πολεοδομικών σχεδίων για παραλιακά μέτωπα. Το πρώτο στην Αττική, από τον Δήμο Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης έως και τον Δήμο Σαρωνικού. Το δεύτερο στην Ηλεία, από τον Δήμο Ανδραβίδας-Κυλλήνης μέχρι τον Δήμο Ζαχάρως. Και το τρίτο στους Δήμους Λουτρακίου-Περαχώρας-Αγίων Θεοδώρων και Κορινθίων, με κεντρικό σημείο αναφοράς τη διώρυγα. «Και τα τρία θα κληθούν να επιλύσουν ζητήματα που αφορούν τη διαχείριση των παράκτιων ζωνών και να προσδιορίσουν έργα για εκτεταμένες αναπλάσεις», λέει ο κ. Ταγαράς. «Η εκπόνηση των τοπικών και των ειδικών πολεοδομικών σχεδίων θα ξεκαθαρίσει το τοπίο, δηλαδή τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται σε κάθε σημείο. Και θα απελευθερώσουν τις δυνάμεις των περιοχών, επιταχύνοντας τις επενδύσεις με ασφάλεια δικαίου και διασφαλίζοντας την προστασία του περιβάλλοντος».
Υπενθυμίζεται ότι για όλες τις περιοχές Natura εκπονούνται ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες, που θα ορίζουν μεταξύ άλλων και τις χρήσεις γης στις προστατευόμενες περιοχές. Σύμφωνα με τον κ. Ταγαρά, οι μελέτες θα είναι όλες έτοιμες έως τις αρχές του 2022, ενώ θα ληφθούν υπόψη μέσω της συνεργασίας των μελετητών που έχουν αναλάβει πολεοδομικά σχέδια και περιβαλλοντικές μελέτες σε κάθε περιοχή.
