Κυριακή, 27 Ιουλίου, 2025
ΑρχικήΠεριβάλλονΣαντορίνη: Η εικόνα μέσω ... αξονικού τομογράφου του ηφαιστείου

Σαντορίνη: Η εικόνα μέσω … αξονικού τομογράφου του ηφαιστείου

|

Επί 26 ημέρες, ενενήντα υποθαλάσσιοι σεισμογράφοι κατέγραψαν και πέρασαν από … τομογραφία κάθε ήχο και εικόνα της καρδιάς του ηφαιστείου της Σαντορίνης – Τι λένε οι καθηγήτριες Εμιλι Χουφτ και Παρασκευή Νομικού για την … καρδιά του ηφαιστείου 

Νοέμβριος 2015, Σαντορίνη. Μια πολυπληθής ομάδα επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων από την Αμερική, την Αγγλία και την Ελλάδα, αψηφούν το τσουχτερό κρύο και από τη γέφυρα τού «Marcus Langseth», ενός από τα μεγαλύτερα σεισμικά πλοία του κόσμου, ελέγχουν τον ορίζοντα για το ίχνος μιας πορτοκαλί σημαίας. Λίγη ώρα νωρίτερα το σκάφος είχε εκπέμψει ένα σήμα σαν τιτίβισμα πουλιού. Ηταν το σύνθημα προς τους σεισμογράφους που βρίσκονταν στον βυθό να αναδυθούν στην επιφάνεια της θάλασσας. Το πλήρωμα θα τους εντόπιζε από το πορτοκαλί σημαιάκι στην κορυφή τους.

Οσοι δεν γνώριζαν, δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι όλα αυτά σχετίζονταν με το ηφαίστειο της Σαντορίνης. Ούτε βέβαια ότι εκείνη τη στιγμή βρισκόταν σε εξέλιξη μια πρωτοποριακή έρευνα: η χαρτογράφηση για πρώτη φορά παγκοσμίως του μαγματικού θαλάμου ενός ενεργού ηφαιστείου, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν πρόσφατα (Hoofr et al., 2019, EPSL). Επικεφαλής της έρευνας η Αμερικανίδα γεωφυσικός, καθηγήτρια Γεωλογικών Επιστημών και Ηφαιστειολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ορεγκον, Εμιλι Χουφτ, την οποία πάντα γοήτευε το ηφαίστειο της Σαντορίνης, «αυτό το εμβληματικό μέρος όπου το μεγαλύτερο μέρος του ηφαιστείου είναι βυθισμένο κάτω από το νερό» όπως λέει στην «Καθημερινή». Με την έρευνά της όμως ήθελε να πάει βαθύτερα – στην κυριολεξία. Να δει τι κρύβεται κάτω από την επιφάνεια και μέσα στην καρδιά ενός ενεργού ακόμα ηφαιστείου.

Τα τελευταία χρόνια, η Εμιλι Χουφτ έχει αναπτύξει μια καινοτόμο μέθοδο «σκαναρίσματος» των ηφαιστείων με τη χρήση ήχων. «Είναι σαν μία “αξονική τομογραφία” του εσωτερικού της Γης», εξηγεί η ίδια. «Απλώς αντί να αποτυπώνουμε την εικόνα με ακτίνες Χ, τη φωτίζουμε χρησιμοποιώντας ηχητικά κύματα». Στην προκειμένη περίπτωση τους ήχους παρήγαγαν 36 βαριά μεταλλικά κουτιά, σαν αεροβόλα, που ρυμουλκούνταν πίσω από το πλοίο. Οταν τα «αεροβόλα» ανοίξουν «πυρ», συμπιεσμένος αέρας εκλύεται στη θάλασσα δημιουργώντας ένα ηχητικό κύμα που ταξιδεύει στη Γη. Εν προκειμένω, ο ήχος ταξιδεύει μέσα στα πετρώματα κάτω από το ηφαίστειο. Ενενήντα υποθαλάσσιοι σεισμογράφοι που είχαν αποτεθεί στον βυθό περιμετρικά του ηφαιστείου κατέγραφαν, επί 26 ημέρες, το πότε ακριβώς ο ήχος έφτανε σε αυτούς. «Οταν σκανάρεις τη δομή από πολλές διαφορετικές πλευρές και από διαφορετικά βάθη, μπορείς να ανακτήσεις μια πολύ λεπτομερή εικόνα του εσωτερικού της Γης», λέει η κ. Χουφτ.

Η έκπληξη

Η εικόνα που προέκυψε από την ανάλυση των δεδομένων εντυπωσίασε τους επιστήμονες. «Με έκπληξη καταγράψαμε μια στενή ζώνη από βράχια που είχαν κατολισθήσει και τώρα είναι κρυμμένα μέσα στη βόρεια πλευρά της καλντέρας της Σαντορίνης. Αντίθετα πιστεύαμε ότι όλη η καλντέρα θα ήταν γεμάτη με αυτό το είδος του σπασμένου βράχου. Τα ευρήματά μας σημαίνουν ότι το τμήμα της καλντέρας που κατέρρευσε ήταν πολύ στενότερο και βαθύτερο από ό,τι φαίνεται από την επιφάνεια». Μεγάλη ήταν η έκπληξη και για την «ελληνική πλευρά» της ερευνητικής ομάδας, όπως την επίκουρη καθηγήτρια του τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του Ινστιτούτου Μελέτης και Παρακολούθησης Ηφαιστείου Σαντορίνης, Παρασκευή Νομικού, η οποία μάλιστα κατάγεται από τη Σαντορίνη. «Πράγματι, αν και θα θέλαμε να έχουμε κάποιες ιδανικές διαστάσεις για το μαγματικό θάλαμο του ηφαιστείου, σαν μια δεξαμενή μάγματος, τα πρώτα αποτελέσματα μας έδειξαν μια κυλινδρική ανωμαλία, διαμέτρου 3 χλμ., η οποία εκτείνεται από την επιφάνεια μέχρι και σε βάθος περίπου 3 χλμ. στη βόρεια λεκάνη της καλντέρας, και αντιστοιχεί σε υλικό πολύ χαμηλής πυκνότητας, με πόρους γεμάτους με θερμό θαλασσινό νερό» αναφέρει στην «Κ» η Ελληνίδα πανεπιστημιακός. «Πάντως, το σημείο εντοπισμού της ανωμαλίας αυτής ταυτίζεται με το σημείο της αναθόλωσης που είχε παρατηρηθεί κατά την ηφαιστειο-σεισμική ανησυχία το 2011-2012. Επίσης ακριβώς σε αυτή την περιοχή στη βόρεια καλντέρα εντοπίζονται και οι θέσεις που “έδωσαν” τις διάφορες φάσεις της μινωικής έκρηξης πριν από 3.600 χρόνια!». Ισως το πιο εντυπωσιακό εύρημα είναι ότι κάτω από αυτή την κολόνα βράχου, με αργούς ρυθμούς εξακολουθεί να συσσωρεύεται μάγμα, χιλιάδες χρόνια μετά την έκρηξη που δημιούργησε την καλντέρα.

Οπως για όλους τους Σαντορινιούς, έτσι και για την Παρασκευή Νομικού, το ηφαίστειο έχει παίξει κρίσιμο ρόλο στην εξέλιξη της ζωής της. «Οταν μεγαλώνεις σε ένα ηφαίστειο νιώθεις και αφουγκράζεσαι τη δύναμη της φύσης και εμπνέεσαι να εξηγήσεις το πώς δημιουργήθηκε και πώς εξελίσσεται ένας “ζωντανός οργανισμός” όπως είναι το ηφαίστειο». Ηταν για το ηφαίστειο που οι Σαντορινιοί λάξευσαν την ελαφρόπετρα για να φτιάξουν μέσα τα σπίτια τους, που καλλιέργησαν χωρίς νερό τα προϊόντα τους (ντοματάκι, άσπρη μελιτζάνα, κατσούνι, σταφύλι) γνωρίζοντας ότι η υγρασία και η ελαφρόπετρα θα τα φροντίσουν. «Και ήταν για τις… αναπνοές του ηφαιστείου, που τους θυμίζει πάντα ότι είναι ενεργό, που έχτισαν πολλές εκκλησιές για να τους προσέχουν», συμπληρώνει η ίδια.

Η συμμετοχή στη συγκεκριμένη ερευνητική ομάδα ήταν πολύ σημαντική για τους Ελληνες επιστήμονες. «Τον Νοέμβριο του 2015 ήταν η πρώτη φορά που έγινε “ενεργό σεισμικό πείραμα” σε μια καλντέρα που είναι γεμάτη νερό και τα μυστικά της ενεργότητάς της βρίσκονται κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας», λέει η κ. Νομικού. «Σκιαγραφώντας τον μαγματικό θάλαμο του ηφαιστείου της Σαντορίνης αλλά και του υποθαλάσσιου ηφαιστείου του Κολούμπου, μόλις 7 χλμ. ΒΑ της Σαντορίνης, θέλουμε να κατανοήσουμε τις κινήσεις του μαγματικού υλικού, τη γεωλογική δομή του υπεδάφους και τον τρόπο δημιουργίας της καλντέρας. Κατανοώντας τον σχηματισμό της, τον τρόπο εξέλιξής της αλλά και την επαναφόρτιση του μαγματικού θαλάμου, αντλείς στοιχεία για την επόμενη ηφαιστειακή έκρηξη».

Ειδικότερα, όπως εξηγεί η κ. Χουφτ, «σε περίπτωση που το ηφαίστειο δείξει σημάδια “ξυπνήματος”, όπως αύξηση των σεισμών, διόγκωση του εδάφους, ή/και αύξηση των ηφαιστειακών αερίων, τα ευρήματά μας θα βοηθήσουν στη μετάφραση αυτών των σημάτων. Η σκιαγράφηση του εσωτερικού του ηφαιστείου δημιουργεί το πλαίσιο για την αποκρυπτογράφηση της σημασίας της ηφαιστειακής αναταραχής». Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο υποθαλάσσιος χώρος θα αποτελέσει μέρος εντατικής έρευνας για τα επόμενα χρόνια, «γιατί η γέννηση των ηφαιστείων ξεκινά από εκεί».


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

45 βαθμοί στη σκιά: Ο καύσωνας «ψήνει» τη Δυτική Ελλάδα – Ασφυκτική η κατάσταση και στην Αττική (πίνακας)

Από τη Σκάλα Μεσσηνίας έως την Αμφιλοχία, οι θερμοκρασίες σπάνε τα όρια – 24 σταθμοί κατέγραψαν πάνω από 42°C, σύμφωνα με το meteo.gr – Πού λειτουργεί το μελτέμι ως «καταβάτης»

Εθνική μάχη με τις φλόγες: Σπίτια καίγονται, χωριά εκκενώνονται σε 6 περιοχές της Ελλάδας

Αττική, Εύβοια, Μεσσηνία, Κύθηρα, Θεσσαλονίκη και τώρα και η Ήπειρος βρίσκονται στο έλεος της φωτιάς – Εικόνες απόλυτης καταστροφής, αγώνας επιβίωσης από πολίτες και Πυροσβεστική

Η Δονούσα και ο θησαυρός της: Η παραλία Κέδρος στις κορυφαίες παγκοσμίως

Ο Κέδρος της Δονούσας γοητεύει παγκόσμια, κατακτώντας μια θέση ανάμεσα στις ωραιότερες παραλίες του κόσμου σύμφωνα με το Forbes — ένας τόπος φυσικής μαγείας, ιστορίας και απόλυτης ηρεμίας.

Σ.Α.Ε.Κ. Νάξου στο Φιλώτι: Γεφυρώνοντας το σχολείο με την αγορά εργασίας

Ανώτερη Επαγγελματική Κατάρτιση στον τόπο μας με ειδικότητες που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της Νάξου – Μια μοναδική ευκαιρία για νέους και νέες

Αμοργός – Γιορτή Ψημένης Ρακής: Μια νύχτα γεμάτη παράδοση, χορό και αρώματα του νησιού!

Το Σάββατο 26 Ιουλίου 2025 στα Κατάπολα η Αμοργός στήνει ένα γλέντι που μυρίζει ψημένη, ακούγεται σαν βιολί και χτυπάει κατευθείαν στην καρδιά του καλοκαιριού.

Η Νάξος έγινε ξανά πανεπιστημιακή πολιτεία, oλοκληρώθηκε το 22ο Θερινό Σχολείο «Μανώλης Μαρμαράς»

Για 22η συνεχή χρονιά, φοιτητές και επιστήμονες συνάντησαν τη γεωγραφία, τον πολιτισμό και τον τουρισμό στο πλαίσιο του Θερινού Σχολείου Νάξου – Φέτος με αφορμή τα 30 χρόνια του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου

Νίσυρος – Μήλος – Κίμωλος ενωμένες: Κατηγορηματικό “όχι” στη γεωθερμία υψηλής ενθαλπίας

Με ομόφωνη απόφαση της ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου, οι νησιωτικές κοινωνίες απαιτούν την εξαίρεση από κάθε σχεδιασμό εξόρυξης λιθίου, επικαλούμενες σοβαρούς κινδύνους για περιβάλλον, τουρισμό και δημόσια υγεία.

Διπλή θαλάσσια εμπειρία για παιδιά από το Naxos Water Sports με κολύμβηση & ιστιοπλοΐα!

Από 28 Ιουλίου έως 8 Αυγούστου, μικροί Ναξιώτες και επισκέπτες μαθαίνουν τα μυστικά της θάλασσας μέσα από δημιουργικά καλοκαιρινά προγράμματα.

Lennart Neubauer: Η μάχη στη Fuerteventura, ο τραυματισμός και η υπόσχεση επιστροφής

Ο παγκόσμιος πρωταθλητής από τη Νάξο πάλεψε με πόνο, έγραψε την υψηλότερη βαθμολογία του event και αποχαιρέτησε την Καναρία με ένα μεγάλο “θα επιστρέψω”.

«Ζωολογικός Ήχος»: Παιδιά, τραγούδια και φαντασία στον Πύργο Μπαζαίου με τον Γιώργη Χριστοδούλου

Μια γιορτή για μικρούς και μεγάλους με τα ωραιότερα παιδικά τραγούδια για ζώα στην ελληνική γλώσσα, έρχεται την Τετάρτη 30 Ιουλίου στο Φεστιβάλ Νάξου.

“Μαχαιριά” στο λιμάνι της Νάξου: Σοβαρό επεισόδιο βίας μεταξύ νεαρών εργαζομένων

Ένα μεσημέρι του Ιουλίου μετατράπηκε σε σκηνικό τρόμου για περαστικούς και ντόπιους, όταν διαπληκτισμός ανάμεσα σε δύο υπαλλήλους γραφείου ενοικίασης εξελίχθηκε σε αιματηρό περιστατικό.

Νάξος – «Τέλος στα πρόστιμα, Δήμαρχε – Πεζοδρόμηση τώρα»: Η κραυγή μίας πόλης που πνίγεται

Αδικημένοι επαγγελματίες κρεμούν πανό αγανάκτησης στην καρδιά της Νάξου και ζητούν κάτι απλό: Ίδιους όρους για όλους.

Δικαστική δικαίωση για τους κατοίκους του Καλοξύλου, ακυρώθηκε η άδεια λειτουργίας του νέου τυροκομείου της ΕΑΣ Νάξου

Μετά από μακροχρόνιο δικαστικό αγώνα, το Τριμελές Διοικητικό Εφετείο Πειραιά ακύρωσε την άδεια λειτουργίας του υπό ανέγερση τυροκομείου, δικαιώνοντας πλήρως τους περιοίκους

Όταν το GPS σε οδηγεί… σε αδιέξοδο: Τουρίστας σφήνωσε όχημα σε σοκάκι της Νάξου

Αμερικανός οδηγός ακολούθησε πιστά τις οδηγίες πλοήγησης και κατέληξε… στα στενά της Φουντάνας – Η φωτογραφία που έγινε viral και η ανάγκη για καλύτερη καθοδήγηση στους τουρίστες

Δονούσα: Ο τραυματισμός κοπέλας από ομπρέλα (!!!) αποκαλύπτει μια τρύπα στο σύστημα

Μια γυναίκα τραυματίστηκε σοβαρά σε απομονωμένη παραλία της Δονούσας και σώθηκε χάρη στην αλληλεγγύη ντόπιων και τουριστών — αλλά η πολιτεία έλειπε. Και την επόμενη φορά;

Αλυκό Νάξου: Κατεδαφίζεται το φάντασμα του ξενοδοχείου – Σώζεται το κεδροδάσος

Υπεγράφη η σύμβαση κατεδάφισης των ερειπίων στο Αλυκό – Ένα διαχρονικό «τραύμα» για τη Νάξο οδεύει προς θεραπεία μετά από δεκαετίες αδράνειας

Έκτακτα μέτρα στη Σέριφο λόγω υπερκατανάλωσης νερού – Απαγορεύσεις και πρόστιμα

Ο Δήμος Σερίφου καλεί τους πολίτες να περιορίσουν τη χρήση νερού λόγω αυξημένης κατανάλωσης και περιορισμένων αποθεμάτων – Πρόστιμα έως και 1.000€ για παραβάτες.

Κυκλάδες – Ανατροπή στο τουριστικό χάρτη: Νάξος και Πάρος ανεβαίνουν, Μύκονος και Σαντορίνη «κατεβαίνουν»

Το καλοκαίρι του 2025 φέρνει ανακατατάξεις στους δημοφιλείς νησιωτικούς προορισμούς – Η Νάξος και η Πάρος «λάμπουν» με αύξηση ζήτησης, ενώ Σαντορίνη και Μύκονος μετρούν απώλειες και ανησυχίες

Θλίψη στη Σχοινούσα: Το ύστατο χαίρε στη Ρίτα Μούρτζη από τον Σύλλογο Σχοινουσιωτών

Μια αγαπημένη παρουσία του νησιού έφυγε πρόωρα – Συγκινητικό μήνυμα αποχαιρετισμού και κάλεσμα για στήριξη στη μνήμη της

Νάξος -“Ξόβορα 2025”: Μουσικά σεμινάρια, χορός και παράδοση στην καρδιά της Απειράνθου

Από 26 έως 31 Ιουλίου, η Απείρανθος φιλοξενεί για τέταρτη χρονιά τα Ξόβορα — με δασκάλους τον Γ. Ζευγόλη, Ν. Αγγελόπουλο, Δ. Παππούλη και Στ. Γανωτή — σε ένα πενθήμερο γεμάτο μουσική, χορό, παραμύθι και εξορμήσεις