Σε Πάρο και Αντίπαρο πραγματοποιείτε από το 2014 ένα ενδιαφέρον πείραμα σχετικά με την δυνατότητα επιβίωσης ενός συγκεκριμένου είδους σαύρας – Τι αναφερουν οι επιστήμενος και ποια η σχέση με τη Νάξο
Πέντε ερημικές βραχονησίδες του Αιγαίου και δη στη Παροναξία, οκτώ αρσενικές σαύρες και δώδεκα θηλυκές από τη Νάξο, πέντε επιστήμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Ακούγεται σαν σενάριο για… φυσιολατρικό reality, αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα επιστημονικό πείραμα που πραγματοποιείται από το 2014 στην Πάρο και έχει ως στόχο να μελετήσει τις διαδικασίες της εξέλιξης. Τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν ότι στο νέο τους περιβάλλον οι σαύρες αύξησαν τη δύναμη του δαγκώματος, μια βασική για την επιβίωση και αναπαραγωγή τους λειτουργία.
Επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας είναι ο Colin Donihue από το τμήμα Εξελικτικής Βιολογίας του Harvard University, ενώ από ελληνικής πλευράς συμμετέχει ο αναπλ. καθηγητής στο τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Παναγιώτης Παφίλης (οι υπόλοιποι προέρχονται από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, το Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Γαλλίας και το Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας). Το πείραμα ξεκίνησε το 2014. Εχοντας πάρει άδεια από το υπουργείο Περιβάλλοντος, οι ερευνητές πήγαν στη Νάξο και αιχμαλώτισαν 100 αιγαιόσαυρες (Podarcis erhardii), ένα κοινό είδος των νησιών του Αιγαίου. Στη συνέχεια τις χώρισαν σε πέντε ομάδες των οκτώ αρσενικών και δώδεκα θηλυκών και τις μετέφεραν σε ισάριθμες, πολύ μικρές βραχονησίδες ανάμεσα την Πάρο και την Αντίπαρο. Προηγουμένως τοποθετήθηκαν στις σαύρες – εποίκους τσιπ, ώστε να μπορούν οι επιστήμονες να τις αναγνωρίζουν.
«Κάθε χρόνο επιστρέφουμε στις νησίδες και πραγματοποιούμε ορισμένες μετρήσεις», εξηγεί ο κ. Παφίλης. «Μετράμε ορισμένες ιδιότητές τους: τη δύναμη του δαγκώματος, το μέγεθος του σώματός τους και το βάρος τους, το πώς ρυθμίζεται η θερμοκρασία του σώματός τους (τα ερπετά είναι “εξώθερμα”, δηλαδή αντίθετα με τον άνθρωπο, για να ρυθμίσουν τη θερμοκρασία τους έχουν ανάγκη το περιβάλλον), την πεπτική αποδοτικότητα (πόσο αποτελεσματικά εξοικονομούν ενέργεια από την τροφή που τρώνε), την ταχύτητά τους, την ικανότητα αναγνώρισης νέου περιβάλλοντος (με τη βοήθεια ενός μικρού λαβυρίνθου από χαρτόνι)».
Η πιο ενδιαφέρουσα από τις μεταβολές που έχουν μέχρι στιγμής παρατηρήσει οι επιστήμονες είναι ότι με την παραμονή τους στις βραχονησίδες οι αιγαιόσαυρες άρχισαν να αυξάνουν την ισχύ του δαγκώματός τους. «Με το δάγκωμα βρίσκουν φαγητό, διεκδικούν το ταίρι τους, διώχνουν τους αντιπάλους. Η δύναμη είναι ένα συγκριτικό πλεονέκτημα. Είχαμε λοιπόν υποθέσει ότι όσοι από την αρχική ομάδα των “εποίκων” επιζήσουν θα είχαν μεγαλύτερη ισχύ δαγκώματος. Αυτό όμως που παρατηρήσαμε είναι ότι η ισχύς αυξάνεται διαρκώς από γενιά σε γενιά».
Ο στόχος του πειράματος είναι να διαπιστωθεί πώς και με ποιο τρόπο τα είδη εξελίσσονται σε ένα νέο περιβάλλον. «Μας ενδιαφέρει η “πλαστικότητα” της εξέλιξης, πόσο γρήγορα προχωρούν οι εξελικτικές διαδικασίες. Αυτό με τη σειρά του μας βοηθά να κατανοήσουμε τον τρόπο που λειτουργεί», εξηγεί ο κ. Παφίλης.
Νέα είδη
Γιατί όμως επελέγη το Αιγαίο και όχι η ηπειρωτική Ελλάδα; «Το Αιγαίο είναι ένα μοναδικό στον κόσμο σημείο όπου τρεις ήπειροι συναντώνται, “συνεισφέροντας” η καθεμία με τη δική της χλωρίδα και πανίδα. Επιπλέον τα χιλιάδες, συχνά απομονωμένα νησιά “δημιουργούν” νέα είδη. Το Αιγαίο είναι ένα πραγματικό εργαστήριο εξέλιξης».
Εντυπη Εκδοση της Καθημερινής
