Παρασκευή, 1 Αυγούστου, 2025
ΑρχικήΠεριβάλλονΝότιο Αιγαίο: Τα ξενικά είδη καταστρέφουν το θαλάσσιο οικοσύστημα

Νότιο Αιγαίο: Τα ξενικά είδη καταστρέφουν το θαλάσσιο οικοσύστημα

|

Στο Αιγαίο έχουν παρατηρηθεί 209 ξενικά είδη, εκ των οποίων τα 42 είναι ψάρια – Οι επιπτώσεις στο οικοσύστημα και από τον “γερμανό” της δεκαετίας του 30 έως τον Λαγοκέφαλο – Ποια μέτρα προτείνονται 

Αλλα είναι όμορφα, άλλα τρομακτικά, άλλα φέρονται ως λύκοι της θάλασσας (κι ας μοιάζουν με λαγό) κι άλλα με κατσίκες των βυθών, άλλα τρώνε μαζικά γόνο κι άλλα καταβροχθίζουν τα υποθαλάσσια λιβάδια, προκαλώντας και στις δύο περιπτώσεις ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις στο θαλάσσιο οικοσύστημα και στην αναπαραγωγή πολλών ειδών ψαριών. Πρόκειται για τα είδη εισβολείς, ένα μικρό μέρος των ξενικών ειδών που έχουν εισρεύσει στα νερά της Μεσογείου και του Αιγαίου και που αναπτύσσονται γρήγορα, σε συνάρτηση και με την άνοδο της θερμοκρασίας των υδάτων.

«Υπάρχει ήδη μια ανησυχητική κατάσταση, αλλοίωση της βιοποικιλότητας. Καθώς μεγαλώνει διαρκώς το ποσοστό των ξενικών ειδών στη βιομάζα των ιχθυοπληθυσμών, οι θάλασσές μας αλλάζουν, γίνονται κάτι διαφορετικό. Αρκεί να δούμε τι έγινε στη θαλάσσια περιοχή της Λεβαντίνης (σ.σ. η λεκάνη της ΝΑ Μεσογείου), όπου συχνά το μερίδιο των ξενικών ειδών ξεπερνά το 50%», λέει στην «Καθημερινή» ο Στέλιος Κατσανεβάκης, καθηγητής Θαλάσσιας Οικολογίας στο τμήμα Ωκεανογραφίας και Θαλάσσιων Βιοεπιστημών του Πανεπιστημίου του Αιγαίου.

Στις καταγραφές των ιχθυοπληθυσμών των υφάλων σε 71 περιοχές του Αιγαίου, που πραγματοποίησε τα προηγούμενα χρόνια το τμήμα, διαπιστώθηκε ότι στο νότιο Αιγαίο η βιομάζα των ξενικών ψαριών αντιπροσωπεύει κατά μέσον όρο το 21% του συνόλου, έχοντας όμως ως μέγιστη τιμή σε μία περιοχή το 58%. Αντίθετα στο Βόρειο Αιγαίο τα ξενικά είδη αντιπροσώπευαν μόλις το 0,7% του συνόλου με μέγιστη τιμή το 13,2% σε μία περιοχή.

Αποτυπώνεται στα στοιχεία αυτά η διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ των νερών Βορείου και Νοτίου Αιγαίου. Τα ξενικά είδη ψαριών έχουν έρθει στη Μεσόγειο από θερμότερες θάλασσες, μέσω της Διώρυγας του Σουέζ, γι’ αυτό ονομάζονται και «Λεσεψιανοί μετανάστες» από το όνομα του Γάλλου διπλωμάτη και μηχανικού Φερντινάντ Λεσέψ που διηύθυνε τις εργασίες.

«Τα είδη αυτά είναι στην πλειονότητά τους θερμόφιλα, προτιμούν τα πιο ζεστά νερά. Για παράδειγμα στη Λέσβο σχεδόν δεν έχουμε καμία επίπτωση. Από την άλλη, σε Κρήτη και Ρόδο υπάρχει αφθονία ξενικών πληθυσμών. Οσο όμως η θερμοκρασία της Μεσογείου και του Αιγαίου ανεβαίνει τόσο αναπτύσσονται», σημειώνει ο κ. Κατσανεβάκης. Μάλιστα, μοντέλα που έχει «τρέξει» το τμήμα Ωκεανογραφίας και Θαλάσσιων Βιοεπιστημών, δείχνουν πως με την άνοδο της θερμοκρασίας (σε συνάρτηση με την κλιματική αλλαγή) εισβολικά είδη θα περνούν βορειότερα και δυτικότερα, αναπτυσσόμενα και στη Δυτική Μεσόγειο.

Τα πέντε χειρότερα

Σήμερα στο Αιγαίο έχουν παρατηρηθεί 209 ξενικά είδη, εκ των οποίων τα 42 είναι ψάρια. Δεν έχουν όμως όλα σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Οσον αφορά τους ιχθύς πέντε είναι τα είδη με τις πιο σημαντικές αρνητικές επιδράσεις. Ας δούμε τα βασικά χαρακτηριστικά τους με τη βοήθεια του κ. Κατσανεβάκη.

Ενα από τα παλιότερα εισβολικά είδη είναι ο λεγόμενος γερμανός, ο οποίος πρωτοεμφανίστηκε στην Ελλάδα το 1925 αλλά πήρε το όνομά του από τα χρόνια της γερμανικής κατοχής, όπου έκανε πιο αισθητή την παρουσία του. Ο γερμανός έχει αναπτύξει μεγάλους πληθυσμούς στη νότια νησιωτική χώρα, αλλά εμφανίζεται και στο Βόρειο Αιγαίο και στο Ιόνιο. Είναι αδηφάγος βοσκητής, καταβροχθίζει τη χλωρίδα των βυθών, μετατρέποντας τους υφάλους σε ερήμους. Ετσι όμως καταστρέφονται οι βιότοποι αναπαραγωγής πολλών ψαριών.

Η αγριόσαλπα έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με τον γερμανό. Η αγριόσαλπα παρατηρήθηκε στην Ελλάδα το 1964, αλλά από τότε έχει εξαπλωθεί πολύ στα Δωδεκάνησα και στις Κυκλάδες. Μαζί με τον γερμανό έχει μετατρέψει υφάλους της περιοχής σε κρανίου τόπο.


Ο λαγοκέφαλος, εκτός από τοξικός, είναι και πολύ χωροκατακτητικός. Εμφανίστηκε στο Αιγαίο μόλις το 2003 και ήδη έχει μεγάλη επέκταση στην Κρήτη και στα νότια Δωδεκάνησα. (ΦΩΤ.G. KONDYLATOS)

Αχ το Λεοντορόψαρο

Το λεονταρόψαρο είναι ένα είδος με πολύ μεγάλες αρνητικές επιπτώσεις. Εμφανίστηκε στη Μεσόγειο τη δεκαετία του 1990, κατ’ αρχάς στις ακτές του Ισραήλ. Το 2012 υπήρχαν ήδη πολλά άτομα στη θαλάσσια περιοχή της Λεβαντίνης. Στην Ελλάδα η πρώτη καταγραφή έγινε το 2009 στην Κάλυμνο κι αργότερα σε Ρόδο και Κρήτη. Σήμερα έχει αναπτυχθεί πολύ στο Νότιο Αιγαίο αλλά και στο Ιόνιο, φτάνοντας μέχρι την Κέρκυρα.

Το λεονταρόψαρο είναι αδηφάγος θηρευτής, καταβροχθίζει γόνο, μικρά ψάρια και ασπόνδυλα, προκαλώντας μεγάλες μειώσεις σε πληθυσμούς και εμπορικών ειδών (όπως κουτσομούρες και σαργούς). Από την άλλη, κατά την εισβολή του στη Μεσόγειο δεν συνοδεύτηκε από τους εχθρούς του, με αποτέλεσμα να μην έχει πολλούς αντιπάλους στο νερό, αν κι έχει εντοπιστεί πως το τρώνε οι ροφοί και οι μεγάλες ζαργάνες.

Η εμφάνιση του λεονταρόψαρου είναι εντυπωσιακή, αλλά στα αγκάθια του κρύβει δηλητήριο, που μπορεί να προκαλέσει πόνο στον άνθρωπο σε περίπτωση επαφής (περίπου σε επίπεδα σκορπίνας ή δράκαινας) ή και μεγαλύτερη όχληση σε περίπτωση αλλεργίας.

Ο λαγοκέφαλος

Ο λαγοκέφαλος είναι το πλέον επικίνδυνο από τα ψάρια εισβολείς. Κατ’ αρχάς, αποτελεί ευθεία απειλή για την ανθρώπινη υγεία, καθώς συσσωρεύει στο σώμα του μια νευροτοξίνη, κυρίως σε ωοθήκες, συκώτι, έντερα αλλά και στο δέρμα. Η τοξίνη αυτή έχει μεγάλη τοξικότητα, προκαλεί σοβαρή δηλητηρίαση και μπορεί να δημιουργήσει σοβαρές επιπλοκές στον άνθρωπο που θα φάει λαγοκέφαλο. Γι’ αυτό έχουν  απαγορευτεί η κατανάλωση, η εμπορία και μεταφορά του συγκεκριμένου είδους, οι ψαράδες πρέπει να απορρίπτουν όσα άτομα πιάνουν.

Δεν τελειώνουν όμως εδώ οι αρνητικές συνέπειες του λαγοκέφαλου. Εκτός από το ότι είναι κι αυτός μεγάλος θηρευτής, καταναλώνοντας εμπορικά είδη ψαριών, προκαλεί ζημιές στα αλιευτικά εργαλεία, καταστρέφει δίκτυα, καθώς διαθέτει πολύ ισχυρό ράμφος, με το οποίο άλλωστε σπάει όστρακα. Ο λαγοκέφαλος είναι πολύ χωροκατακτητικός. Εμφανίστηκε στο Αιγαίο μόλις το 2003 και ήδη έχει μεγάλη επέκταση σε Κρήτη και νότια Δωδεκάνησα.

Τέλος, η φιστουλάρια ή ψάρι τρομπέτα, είναι επίσης ένας ανώτερος θηρευτής, που αντέχει όμως και σε χαμηλότερες θερμοκρασίες (παρότι προτιμά τη ζέστη) γι’ αυτό έχει αναπτυχθεί στο Βόρειο Αιγαίο και στη Δυτική Μεσόγειο.

Απαιτούνται περισσότερα μέτρα

Η κατάσταση με τα εισβολικά είδη είναι δύσκολη και απαιτούνται μέτρα. «Ηδη λαμβάνονται μέτρα για να μη γίνεται μεταφορά ξενικών ειδών, όπως με έλεγχο στις υδατοκαλλιέργειες, ή υποχρέωση διαχείρισης των νερών στα έρμα των πλοίων έτσι ώστε να σκοτώνονται οι οργανισμοί», σημειώνει ο κ. Κατσανεβάκης. Βεβαίως χρειάζονται και προγράμματα για τα είδη ψαριών. «Κατ’ αρχάς, μπορεί να ενθαρρυνθεί η βρώση όσων τρώγονται. Υπάρχει ιδιαίτερη εμπειρία στην Κύπρο, όπου ο γερμανός αποτελεί στόχο της αλιείας και πιάνει υψηλές τιμές. Στην Ελλάδα δυστυχώς θεωρείται χωρίς εμπορική αξία. Το λεονταρόψαρο, επίσης, όχι μόνο τρώγεται, αλλά θεωρείται νοστιμότατο. Μια εντατική και στοχευμένη αλιεία μπορεί να έχει αποτελέσματα», συμπληρώνει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Διαφορετική είναι η κατάσταση με τον λαγοκέφαλο. Στην περίπτωσή του πρέπει να πραγματοποιηθεί καμπάνια ενημέρωσης έτσι ώστε να μην υπάρχει κατανάλωση του τοξικού αυτού ψαριού.

Ταυτόχρονα, όμως θα μπορούσαν να υπάρχουν προγράμματα ελέγχου του πληθυσμού του. «Στην Κύπρο υπάρχει επικήρυξη του λαγοκέφαλου», καταλήγει ο κ. Κατσανεβάκης.


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Πάρος στην κορυφή: Το καλύτερο νησί της Ευρώπης για το 2025 σύμφωνα με το Travel + Leisure!

Η Πάρος εκθρονίζει κορυφαίους προορισμούς και κερδίζει την 1η θέση στη λίστα «World’s Best Awards» – Πέντε ελληνικά νησιά στις 15 κορυφαίες θέσεις της Ευρώπης.

Πρεμιέρα στην Αμοργό για την εκπομπή «Χωρίς Πυξίδα» της ΕΡΤ1 με την Πηνελόπη Πλάκα και τον Γιάννη Φραγκίσκο

Η Αμοργός των πανηγυριών, των μονοπατιών, της ψημένης ρακής και της αγνής ομορφιάς υποδέχεται την ταξιδιωτική σειρά της ΕΡΤ1 που εξερευνά το Αιγαίο χωρίς χαρτί και πυξίδα.

Ο Τάσος Δούσης «μετακομίζει» στον ΣΚΑΪ – Τέλος εποχής για τις «Εικόνες» στο Open

Ο γνωστός ταξιδιωτικός δημοσιογράφος βρίσκεται πολύ κοντά σε συμφωνία με τον ΣΚΑΪ – Στο τραπέζι και νέο τηλεοπτικό project

Η Νάξος στέκεται αλληλέγγυα στον Παλαιστινιακό λαό

Με επιτυχία πραγματοποιήθηκαν ενημερωτικές και πολιτιστικές δράσεις για τη γενοκτονία στη Γάζα – Δυναμική η παρουσία του κόσμου στις ομιλίες, την πορεία και τις συναυλίες

Δημήτρης Καρούσης: «Ο αθλητισμός της Νάξου δεν μπορεί να ζει στη ζητιανιά» (video)

Με αφορμή τη συμμετοχή του Πανναξιακού στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Στίβου, ο Δημήτρης Καρούσης μιλά για την αξία του αθλητισμού στο νησί και την ανάγκη ουσιαστικής στήριξης των σωματείων από Δήμο, φορείς και κοινωνία.

«Γκαζιά στο χωριό, προσγείωση στον στύλο – Ένα ακόμα crash test στους δρόμους της Νάξου»

Όταν η τουριστική ταχύτητα συναντά την επαρχιακή… στενότητα: Τροχαίο έξω από το Γαλανάδο υπενθυμίζει τι σημαίνει "δρόμοι made in 1965".

Έκτακτη σύσκεψη για τη χρηματοδότηση του νέου αεροδρομίου Πάρου στο Υπουργείο Οικονομικών

Συνάντηση του Δημάρχου Πάρου με τον Αναπλ. Υπουργό Οικονομικών για την εξεύρεση πόρων που θα ενισχύσουν τις υποδομές του αναπτυσσόμενου αεροδρομίου του νησιού.

Η Νύχτα των Κεριών στο Terra Grazia: Πανσέληνος, κρασί και καλοκαιρινή μαγεία στη Νάξο

Το Σάββατο 9 Αυγούστου, το οινοποιείο Terra Grazia προσκαλεί το κοινό σε μια εμπειρία μοναδική, με φόντο την Αυγουστιάτικη Πανσέληνο, ζωντανή μουσική και το φως εκατοντάδων κεριών.

Μανουρομελέτα: Η παραδοσιακή ναξιώτικη ομελέτα με την αυθεντική μανούρα

Μια απλή, αγνή και απολαυστική συνταγή από την Απείρανθο της Νάξου, με τη σφραγίδα της τοπικής γαστρονομικής παράδοσης.

Η Αμοργός στηρίζει τη Μαρία Φανουρία Τζιβελέκη στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Παρακολύμβησης

Ο Δήμος Αμοργού καλύπτει μέρος των εξόδων της παραολυμπιονίκη και απευθύνει κάλεσμα αλληλεγγύης για τη στήριξη της αποστολής της στη Σιγκαπούρη.

Νάξος: Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων βάζει “όρια” στην Πορτάρα, τέλος στην ανεξέλεγκτη πρόσβαση

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων βάζει “όρια” στην Πορτάρα – Τέλος στην ανεξέλεγκτη πρόσβαση - Όταν ο σεβασμός δεν είναι αυτονόητος, η προστασία γίνεται μονόδρομος

Ο Tom Hanks στη Νάξο: Στιγμές απλότητας, χαμόγελα και μια σέλφι στην Απείρανθο

Ο χολιγουντιανός σταρ επισκέφθηκε τη Νάξο την Τετάρτη 30 Ιουλίου, ανακαλύπτοντας τη μαγεία του Σαγκρίου και της Απειράνθου – Ένα γεύμα, μια σέλφι και πολλές όμορφες αναμνήσεις

Κυκλάδες: Γυρίζουν την πλάτη στα «χρυσά» νησιά, “χαμένη” και η Αμοργός, σταθερή η Νάξος

Υψηλές τιμές και οικονομική πίεση στρέφουν Έλληνες και ξένους σε εναλλακτικούς, οικονομικότερους προορισμούς

Νάξος – Τραγαία: Όταν η προσπάθεια γράφει ιστορία, Επιτυχίες για τους μαθητές του Γενικού Λυκείου (πίνακας)

Με δάκρυα συγκίνησης, χαμόγελα και βαθιά υπερηφάνεια, οι μαθητές του ΓΕΛ Τραγαίας πέτυχαν σπουδαίες εισαγωγές στις Πανελλαδικές 2025 — αποδεικνύοντας πως τα μεγάλα όνειρα ανθίζουν και στα μικρά σχολεία

Αμοργός: Ένταση και επεισόδια στο πανηγύρι της ψημένης ρακής μετά από πολιτικό σύνθημα

Απρόσμενη τροπή πήρε το παραδοσιακό γλέντι στα Κατάπολα, όταν συνθήματα υπέρ της Παλαιστίνης προκάλεσαν αντιδράσεις, λογομαχίες και τελικά, διακοπή της γιορτής.

«Γκαζιά στο χωριό, προσγείωση στον στύλο – Ένα ακόμα crash test στους δρόμους της Νάξου»

Όταν η τουριστική ταχύτητα συναντά την επαρχιακή… στενότητα: Τροχαίο έξω από το Γαλανάδο υπενθυμίζει τι σημαίνει "δρόμοι made in 1965".

Hellenic Seaways: Το “HIGHSPEED 4” αντικαθιστά το “HELLENIC HIGHSPEED”, ποιος ο λόγος;

Αλλαγή πλοίου στη γραμμή Πειραιάς – Κυκλάδες – Κατάπολα – Επιστροφή, σύμφωνα με ανακοίνωση της Hellenic Seaways

Πανελλαδικές 2025: «Πνοή» επιτυχίας για τους μαθητές της Νάξου

Μαθητές και μαθήτριες του φροντιστηρίου «ΠΝΟΗ» στη Νάξο διακρίνονται στις Πανελλαδικές εξετάσεις – Πού πέρασαν και τι βαθμούς συγκέντρωσαν

Έλενα Ξενάκη: Από το Σαγκρί Νάξου στην κορυφή του κόσμου με την Εθνική Πόλο (video)

Η MVP του παγκόσμιου τελικού μιλά με συγκίνηση για το χρυσό μετάλλιο, τις θυσίες, την ομάδα της καρδιάς της και το αίτημα για ένα κολυμβητήριο αποκλειστικά για την Εθνική – Μια Νάξια ψυχή που εμπνέει. (video)

Αυτοδιοικητικές εκλογές: Καταργείται ο δεύτερος γύρος, εκλογές τον Νοέμβριο, Νέο όριο το 42% για εκλογή Δημάρχου

Η κυβέρνηση φέρνει ριζικές αλλαγές στον εκλογικό νόμο για δήμους και περιφέρειες – Τέλος ο δεύτερος γύρος, λιγότεροι υποψήφιοι και αλλαγές στη σταυροδοσία.