Τετάρτη, 30 Ιουλίου, 2025
ΑρχικήΠεριβάλλονΝάξος: Καθημερινές ιστορίες γύρω από το σμυρίγλι (video)

Νάξος: Καθημερινές ιστορίες γύρω από το σμυρίγλι (video)

|

Η σμύριδα αποτελεί τη δύναμη της Νάξου σε επίπεδο ορυκτού πλούτου, όμως παραμένει ανεκμετάλλευτη καθότι ακόμη είναι στα χαρτιά η σωστή διαχείρισή της και μένει μόνο η καθημερινότητα και το μεροκάματο για να υπάρχει «αύριο» στη ζωή των σμυριδεργατών 

Η σμύριδα (αγγλ.emery), το κοινώς λεγόμενο “σμυρίγλι”, είναι πέτρωμα που αποτελείται κυρίως από κορούνδιο (Al2O3) . Οι ιδιότητες της σμύριδας είχαν ήδη χρησιμοποιηθεί στην αρχαιότητα. Το πέτρωμα αυτό χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή μυλοπετρών σε αλευρόμυλους. Κονιοποιημένο  χρησιμοποιείται ευρέως ως λειαντικό: στίλβωση λίθων όταν βρέχεται με νερό ή μετάλλων όταν αναμειγνύεται με λάδι. Επίσης η κονιοποιημένη σμύριδα χρησιμοποιείται για κατασκευή σμυριδόπανου ή γυαλόχαρτου σε επιφάνειες που καλύπτονται με κόλλα.

Επιμέλεια: Πέτρου Τζεφέρη (ιστοσελίδα oryktosploutos.net) – βίντεο Μανώλης Λυκουρόπουλος 

Στον Ελληνικό χώρο τα πλουσιότερα κοιτάσματα και τα καλύτερα από πλευράς ποιότητας, βρίσκονται στο βόρειο τμήμα της ανατολικής πλευράς της Νάξου απ’ όπου και εξορύσσεται και εξάγεται η γνωστή Σμύριδα Νάξου. Κοιτάσματα σμύριδας έχουν ανακαλυφθεί στα νησιά του Αιγαίου και ειδικά στις Κυκλάδες. Ομοίως στις νοτιοδυτικές ακτές της Μικράς Ασίας καθώς και στην Ιταλία.

Η εκμετάλλευση της ελληνικής σμύριδας τις τελευταίες δεκαετίες μετά την ανάπτυξη των τεχνητών ανταγωνιστικών αποξεστικών / λειαντικών υλικών είχε αυξημένο κόστος παραγωγής που υπερέβαινε την τιμή πώλησης των παραγομένων προϊόντων. Σημαντικοί παράγοντες για το υψηλό κόστος και τη μειωμένη βιωσιμότητα της πρωτογενούς παραγωγής είναι το αυξημένο κόστος εξόρυξης όσο και η μη επεξεργασία για την παραγωγή και εμπορία προϊόντων με υψηλότερη αξία. Το αποτέλεσμα ήταν, να περιοριστεί η εξορυκτική δραστηριότητα. Εντούτοις, τα τελευταία χρόνια η ζήτηση έχει αυξηθεί ως αποτέλεσμα κυρίως της ανάπτυξης νέων χρήσεων σμύριδας.

 «Η δουλειά στα ορυχεία είναι πολύ σκληρή. Μέσα στις στοές που φθάνουν και τα 500 μέτρα βάθος, εξαερισμός δεν υπάρχει και οι σμυριδεργάτες εισπνέουν την “αγκούσα”, τη μυρωδιά του δυναμίτη που αφήνουν τα φουρνέλα. Οι περισσότεροι υποφέρουν από πνευμονοκονιάσεις, ενώ εάν τη γλιτώσουν… έχουν αρθριτικά και ρευματικά από την υγρασία και τις λάσπες μέσα στο ορυχείο».

Ο Μανώλης Μανωλάς είναι ο άνθρωπος που γνωρίζει όσο λίγοι τα ορυχεία της σμύριδας στην ορεινή Νάξο. Ο ίδιος μεγάλωσε σε οικογένεια σμυριδεργατών και οι κουβέντες στο σπίτι περιστρέφονταν πάντα γύρω από το σμυρίγλι – έτσι το αποκαλούν οι ντόπιοι. Γνωρίζει την ιστορία του, τους ανθρώπους του, ακόμη και τους νόμους του κράτους που για το συγκεκριμένο ορυκτό ξεπερνούν, λέει, τους 250.

Συναντηθήκαμε στην Κόρωνο, το πανέμορφο χωριό με τα 22.476 σκαλοπάτια που δεκαετίες τώρα αποτελεί το βασικό σμυριδοχώρι της περιοχής και από εκεί πήραμε τον δρόμο για τα ορυχεία. «Στα χωριά της σμύριδας υπάρχει το προνόμιο της εργασίας για τους ντόπιους, δηλαδή στα ορυχεία μπορούν να εργαστούν μόνον εκείνοι που ζουν ή κατάγονται από εδώ». «Η σμύριδα είναι κρατικό μονοπώλιο. Αυτό σημαίνει ότι οι εργάτες είναι υποχρεωμένοι να παραδίδουν κάθε χρόνο τις ποσότητες που συγκεντρώνουν στο κράτος και αυτό να τις πουλάει, αφού διαθέτει το αποκλειστικό προνόμιο εμπορίας της».

Περίπου 300 άνθρωποι εργάζονται κάθε χρόνο στην εξόρυξη της σμύριδας, όταν πριν από το ‘40 ξεπερνούσαν τις 3.000. Πολλοί από αυτούς επιστρέφουν στον τόπο τους, τους 3 ή 4 μήνες που είναι ανοιχτά τα ορυχεία, με μοναδικό κέρδος, όπως λένε, την ασφάλισή τους στο ΙΚΑ. Ο πρόεδρος της κοινότητας της Κορώνου, Νίκος Χουζούρης, που και ο ίδιος εργάζεται επί 32 χρόνια στη σμύριδα, λέει  πως κανείς δεν μπορεί πλέον να ζήσει μόνο από τη δουλειά αυτή.

Emery Tales… ιστορίες για τη σμύριδα…

Εξι είναι όλα κι όλα τα χωριά της σμύριδας στην ορεινή Νάξο από τα οποία κάποτε ζούσαν ολόκληρες οικογένειες. Η Κόρωνος, το Σκαδό, η Μέση, η Κεραμωτή, η Απείρανθος και ο Δανακός. Γύρω τους, σε μια έκταση εκατοντάδων στρεμμάτων, απλώνονται τα ορυχεία, περίπου 250 στον αριθμό. Σε ένα από αυτά εργάζεται ο Γιάννης Κουφόπουλος, που σήμερα είναι 51 ετών και σε έναν χρόνο «βγαίνει» στη σύνταξη. Ζει στην Αθήνα και εργάζεται στις οικοδομές, αλλά το καλοκαίρι κατεβαίνει στη Νάξο, περιμένοντας να ανοίξουν τα ορυχεία. «Εμαθα να δουλεύω στο σμυρίγλι από 8 χρόνων, πλάι στον πατέρα μου. Πολλές φορές δεν πήγαινα στο σχολείο για να πάω στα ορυχεία – ήμασταν φτωχή οικογένεια και έπρεπε να βγει το μεροκάματο. Σήμερα είναι κρίμα που η δουλειά έχει απαξιωθεί. Εχουμε δώσει τη ζωή μας γενιές και γενιές μέσα στα ορυχεία, δεν θέλουμε να τα δούμε να καταρρέουν. Θέλουμε να συνεχίσουν να υπάρχουν για να δίνουν ζωή και στα χωριά μας».

Η καθημερινή αγωνία

Περίπου 8.000 τόνοι σμύριδας παραδίδονται κάθε χρόνο στο κράτος, το οποίο αναλαμβάνει να την πουλήσει ακατέργαστη, εξασφαλίζοντας τα ένσημα των εργατών. Ο Απόστολος Κουφόπουλος, 31 ετών, που εργάζεται ως ηλεκτρολόγος στη Χώρα της Νάξου, ανηφορίζει στα ορεινά, συνήθως το φθινόπωρο, όταν ξεκινάει η δουλειά. «Το κάνω για την ασφάλισή μου, αλλά και γιατί την αγαπώ αυτή τη δουλειά. Την έμαθα κοντά στον παππού και στον πατέρα μου. Αλλά παλαιότερα ήταν καλύτερα τα πράγματα. Κάποτε οι εργάτες έβγαζαν κάποιο εισόδημα και με αυτό, μας έλεγαν, πήγαιναν και πλήρωναν τα χρέη που τον υπόλοιπο χρόνο έγραφαν στα τεφτέρια. Οι παππούδες μας έχουν «χύσει αίμα» για να ανοίξουν αυτές τις τρύπες. Το κράτος πρέπει να βοηθήσει να αναπτυχθεί η δουλειά μας, να μας στηρίξει», λέει εμφατικά.

Η αγωνία. Κάθε χρόνο η αγωνία είναι η ίδια. Να προλάβουν να παραδώσουν την ποσότητα που έχει συμφωνηθεί, πριν έρθει ο χειμώνας. «Αυτό που ζητούμε είναι τα ορυχεία να ανοίγουν από τον Μάιο ώστε να μην υπάρχει άγχος για την ποσότητα που θα εξορύξουμε και να εξασφαλίζονται έτσι όλα τα ένσημα των εργατών», λέει ο πρόεδρος του Σωματείου Σμυριδεργατών Λυώνα, Μιχάλης Πάσουλας. «Δύο καντάρια, δηλαδή 112 κιλά σμύριδας, είναι ένα ένσημο, επομένως με περίπου 500 καντάρια ένας εργάτης είναι εξασφαλισμένος», καταλήγει.

Το εργοστάσιο, ο εναέριος και το μουσείο. Η σμύριδα είναι ένα υλικό που χρησιμοποιείται στις βιομηχανίες λειαντικών μέσων και σε αντιολισθητικές εφαρμογές. Από τα μέσα του ’90, βρίσκεται σε εμπορική παρακμή και όπως λένε οι εργαζόμενοι, σε αυτό συνετέλεσε η αδιαφορία του ελληνικού Δημοσίου να προωθήσει το ορυκτό στις διεθνείς αγορές. Το αίτημα σήμερα είναι η βιομηχανική αξιοποίησή του, με την κατασκευή εργοστασίου στην περιοχή, ώστε να έχει μόνιμη απασχόληση ο πληθυσμός της ορεινής Νάξου.

Πάνω από τα ορυχεία, ο εναέριος σιδηρόδρομος που κάποτε μετέφερε τη σμύριδα από την Πηγή μέχρι τον Ορμο της Μουτσούνας, έχει σταματήσει να λειτουργεί από το 1982. Οι κάτοικοι ζητούν την αποκατάστασή του ώστε να αξιοποιηθεί τουριστικά. Οπως και για το Μουσείο της Σμύριδας, έξω από το ορυχείο της Σαραντάρας που στέκει ημιτελές. Η λειτουργία του μουσείου μπορεί  να συμβάλει στην αναζωογόνηση της κοινωνικής και οικονομικής ζωής του τόπου, που συνεχώς ερημώνει.


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Η τέχνη της ξερολιθιάς ξαναζωντανεύει στην Ηρακλειά: Τα “Αλλαξημάρια” φέρνουν έναν νέο τρόπο μάθησης

Ένα πιλοτικό εργαστήριο ξερολιθιάς εμπνευσμένο από την παράδοση της ανταλλαγής και της κοινοτικής γνώσης, ετοιμάζεται για τον Οκτώβριο στις Κυκλάδες

Η Κέα λέει «όχι» στην τουριστική υπερβολή, το νησί αντέχει μέχρι 1.000 ακόμη κλίνες

Ο Δήμος Κέας ζητά επίσημη απαγόρευση για τα Σύνθετα Τουριστικά Καταλύματα – Στο τραπέζι το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας και της ταυτότητας του νησιού

ΠΕΠΙΕΘ: Ο «Μουσικός Περίβολος» της Νάξου απέκτησε χορηγό καρδιάς

Ο «Μουσικός Περίβολος» της Νάξου απέκτησε χορηγό καρδιάς: η ΠΕΠΙΕΘ και ο Γιώργος Βάλλης στο πλευρό του Συλλόγου ΔΑΜΑΡΙΣ

«Χωρίς Πυξίδα»: Μια νέα ταξιδιωτική σειρά της ΕΡΤ1 ταξιδεύει από 2 Αυγούστου στο Αιγαίο

Η Πηνελόπη Πλάκα και ο Γιάννης Φραγκίσκος εξερευνούν τα νησιά του Αιγαίου μέσα από μια μοναδική εκπομπή με συναίσθημα, αυθεντικότητα και χιούμορ. Πρεμιέρα το Σάββατο 2 Αυγούστου, στις 9 το πρωί με Αμοργό

Νάξος: Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων βάζει “όρια” στην Πορτάρα, τέλος στην ανεξέλεγκτη πρόσβαση

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων βάζει “όρια” στην Πορτάρα – Τέλος στην ανεξέλεγκτη πρόσβαση - Όταν ο σεβασμός δεν είναι αυτονόητος, η προστασία γίνεται μονόδρομος

Καύσωνας Ιουλίου 2025: 13 ημέρες «πύρινης» δοκιμασίας σε όλη τη χώρα

Η πιο θερμή ημέρα η 25η Ιουλίου – Στους 45,8 °C η κορυφή της θερμοκρασίας – Αστικά κέντρα στο «κόκκινο» ακόμη και τις νύχτες

Πράσινα Σημεία στην Πάρο: Ξεκίνησαν οι εργασίες για το μεγάλο περιβαλλοντικό έργο

Ο Δήμος Πάρου επενδύει στη βιώσιμη ανάπτυξη με δύο σύγχρονα Πράσινα Σημεία σε Νάουσα και Παροικία – «Στόχος μας μια Πάρος πρότυπο κυκλικής οικονομίας», δηλώνει ο Δήμαρχος Κ. Μπιζάς

Παρέμβαση Φίλιππου Φόρτωμα για τις συνεχείς διακοπές ρεύματος στην Τήνο

Συνάντηση με τον Υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας παρουσία του Δημάρχου Τήνου – Έκκληση για άμεσες λύσεις εν μέσω καύσωνα και τουριστικής αιχμής

Κατ. Μονογυιού: Παρέμβαση για τις φωτιζόμενες διαφημίσεις στο Αεροδρόμιο Μυκόνου

Το Υπουργείο Πολιτισμού διαπιστώνει ότι δεν έχει δοθεί έγκριση για τις εγκατεστημένες πινακίδες σε προστατευμένη περιοχή – Αναμένονται απαντήσεις και από άλλα Υπουργεία

Επιμελητήριο Κυκλάδων: Το ANIMASYROS ταξιδεύει και πάλι στις Κυκλάδες

Το Επιμελητήριο Κυκλάδων στηρίζει για άλλη μια φορά τον θεσμό που φέρνει το παγκόσμιο animation στα νησιά – Από 22 έως 28 Σεπτεμβρίου με θέμα "Animated Cosmos"

Δικαστική δικαίωση για τους κατοίκους του Καλοξύλου, ακυρώθηκε η άδεια λειτουργίας του νέου τυροκομείου της ΕΑΣ Νάξου

Μετά από μακροχρόνιο δικαστικό αγώνα, το Τριμελές Διοικητικό Εφετείο Πειραιά ακύρωσε την άδεια λειτουργίας του υπό ανέγερση τυροκομείου, δικαιώνοντας πλήρως τους περιοίκους

Νάξος: Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων βάζει “όρια” στην Πορτάρα, τέλος στην ανεξέλεγκτη πρόσβαση

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων βάζει “όρια” στην Πορτάρα – Τέλος στην ανεξέλεγκτη πρόσβαση - Όταν ο σεβασμός δεν είναι αυτονόητος, η προστασία γίνεται μονόδρομος

Δονούσα: Ο τραυματισμός κοπέλας από ομπρέλα (!!!) αποκαλύπτει μια τρύπα στο σύστημα

Μια γυναίκα τραυματίστηκε σοβαρά σε απομονωμένη παραλία της Δονούσας και σώθηκε χάρη στην αλληλεγγύη ντόπιων και τουριστών — αλλά η πολιτεία έλειπε. Και την επόμενη φορά;

Νάξος – Τραγαία: Όταν η προσπάθεια γράφει ιστορία, Επιτυχίες για τους μαθητές του Γενικού Λυκείου (πίνακας)

Με δάκρυα συγκίνησης, χαμόγελα και βαθιά υπερηφάνεια, οι μαθητές του ΓΕΛ Τραγαίας πέτυχαν σπουδαίες εισαγωγές στις Πανελλαδικές 2025 — αποδεικνύοντας πως τα μεγάλα όνειρα ανθίζουν και στα μικρά σχολεία

Αμοργός: Ένταση και επεισόδια στο πανηγύρι της ψημένης ρακής μετά από πολιτικό σύνθημα

Απρόσμενη τροπή πήρε το παραδοσιακό γλέντι στα Κατάπολα, όταν συνθήματα υπέρ της Παλαιστίνης προκάλεσαν αντιδράσεις, λογομαχίες και τελικά, διακοπή της γιορτής.

Πολεοδομική επανεκκίνηση σε Αντίπαρο και Μικρές Κυκλάδες: Νέα Ειδικά Σχέδια για Ηρακλειά, Σχοινούσα, Κουφονήσια και Δονούσα

Με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, ξεκινά ένα ολιστικό πολεοδομικό σχέδιο που αλλάζει το αναπτυξιακό τοπίο σε πέντε νησιά των Κυκλάδων

Ανυπόφορη η “ανάσα” στις Κυκλάδες, ο καύσωνας “έγραψε” 40 βαθμούς στη Μέση της Νάξου (!!!)

Ακραίες θερμοκρασίες σάρωσαν το Αιγαίο: 40άρια σε Μέση Νάξου, Δαμαριώνα, Κουφονήσια – Πνιγηρές συνθήκες ακόμα και στις πιο δροσερές νησιωτικές ανάσες

“Μαχαιριά” στο λιμάνι της Νάξου: Σοβαρό επεισόδιο βίας μεταξύ νεαρών εργαζομένων

Ένα μεσημέρι του Ιουλίου μετατράπηκε σε σκηνικό τρόμου για περαστικούς και ντόπιους, όταν διαπληκτισμός ανάμεσα σε δύο υπαλλήλους γραφείου ενοικίασης εξελίχθηκε σε αιματηρό περιστατικό.

Νάξος: Παραίτηση Φλεριανού από τη θέση του Αντιδημάρχου Ισότητας, ποιους λόγους επικαλείται (έγγραφο παραίτησης)

Ο Βασίλης Φλεριανός παραιτήθηκε από την προεδρία της Δημοτικής Επιτροπής Ισότητας, επικαλούμενος αντικειμενική αδυναμία άσκησης των καθηκόντων του – Συζητείται η αντικατάστασή του στο σημερινό (23/07) Δημοτικό Συμβούλιο.

Οι ψίθυροι της πέτρας: Η γλυπτική …ποίηση του Γιάννη Φραντζέσκου στον Καλόξυλο

Ο πολυδιάστατος Ναξιώτης δημιουργός σε μια μοναδική έκθεση γλυπτικής, ακολουθώντας το κάλεσμα των λίθων και της μνήμης – 26 και 27 Ιουλίου στην αίθουσα «Δρακούλη»