Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια είναι μόνιμα στην πρώτη τριάδα του διεθνούς προγράμματος «Γαλάζια Σημαία», φέτος συμπληρώνει τριάντα χρόνια και έχει ως στόχο την κατάκτηση της κορυφής απέναντι κυρίως στην Ισπανία
Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα βρίσκεται σταθερά μέσα στις 3 πρώτες θέσεις παγκοσμίως σε αριθμό βραβευμένων ακτών, 3η το 2016, επισημαίνει η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, καθώς το διεθνές πρόγραμμα «Γαλάζια Σημαία», το πλέον αναγνωρίσιμο οικολογικό σήμα ποιότητας για ακτές, μαρίνες και σκάφη αειφόρου τουρισμού, συμπληρώνει φέτος 30 χρόνια εφαρμογής στον κόσμο και στην Ελλάδα. Διαχρονικός στόχος της ΕΕΠΦ είναι η κατάκτηση της πρώτης θέσης, διατηρώντας παράλληλα την ποιότητα και αξιοπιστίας του θεσμού, όπως υπογραμμίζεται. Το 1987 η Γαλάζια Σημαία ανέμιζε σε 244 ακτές σε όλο τον κόσμο και σε 7 ακτές της Ελλάδας. Σήμερα, οι χώρες έφτασαν τις 47 και οι βραβευμένες ακτές τις 3.568 παγκοσμίως και τις 430 στην Ελλάδα.
«Η Γαλάζια Σημαία είναι συλλογική προσπάθεια και η ΕΕΠΦ ευχαριστεί θερμά όλους τους διαχειριστές των ακτών και μαρινών, τους υποστηρικτές, τους χορηγούς και τους εθελοντές που στηρίζουν το Πρόγραμμα όλα αυτά τα χρόνια. Με την απαράμιλλη εργατικότητα, τους κοινούς στόχους και όραμα θα πορευτούμε για τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα στην ανάπτυξη του αειφόρου τουρισμού προς όφελος της χώρα μας» δήλωσε ο Πρόεδρος της ΕΕΠΦ, Νίκος Πέτρου.
Το 1987 μέλη του Περιβαλλοντικού Οργανισμού FEEE (Foundation for Environmental Education in Europe – Ίδρυμα για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην Ευρώπη) από τη Γαλλία, τη Δανία, την Ισπανία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, τη Γερμανία, την Αγγλία και την Ιταλία παρουσίασαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Πρόγραμμα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης «Γαλάζια Σημαία». Η Επιτροπή αγκάλιασε το Πρόγραμμα με την ελπίδα να υπάρξει σύντομα συμμετοχή από πολλές χώρες της Ευρώπης. Την ίδια χρονιά η Ελλάδα γίνεται μέλος του FEEE και εφαρμόζει το Πρόγραμμα. Το 2001, το FEEE δέχτηκε ως μέλος του τη Νότια Αφρική, πρώτη χώρα εκτός Ευρώπης, και έγινε πλέον το διεθνές ‘Ιδρυμα FEE.
Από το 1992, χειριστής του Προγράμματος στην Ελλάδα είναι η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ). Το 1995 φιλοξένησε στο Ναύπλιο την ετήσια Γενική Συνέλευση του FEE. Το 1997 οργάνωσε το 1ο Διεθνές Συνέδριο του Προγράμματος για τον εορτασμό της συμπλήρωσης 10 ετών λειτουργίας του, με συμμετοχή πολλών χωρών, στο ξενοδοχείο Πόρτο Καρράς στη Χαλκιδική. Παράλληλα έχει οργανώσει δύο ετήσιες συναντήσεις των εθνικών χειριστών από όλο τον κόσμο στη Ρόδο και στα Χανιά.
Σημειώνεται ότι το 2016 ήταν χρονιά ορόσημο για τη χώρα μας, δεδομένου ότι για πρώτη φορά η αναγγελία των παγκόσμιων αποτελεσμάτων έγινε από το FEE με ανοικτή εκδήλωση στη Χαλκιδική. Λίγο αργότερα, ο προέδρος της ΕΕΠΦ, κος Νίκος Πέτρου, εξελέγει μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του FEE.
Και λίγα λόγια σχετικά με το πρόγραμμα ….
Το Πρόγραμμα «Γαλάζια Σημαία»
Η «Γαλάζια Σημαία» αποτελεί το πλέον αναγνωρίσιμο και διαδεδομένο διεθνώς οικολογικό σύμβολο ποιότητας στον κόσμο. Απονέμεται από το 1987, σε ακτές και μαρίνες οι οποίες πληρούν τις αυστηρές προϋποθέσεις βράβευσης. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη βράβευση μίας ακτής με τη «Γαλάζια Σημαία», είναι η ποιότητα υδάτων σε αυτήν να είναι «Εξαιρετική». Καμία άλλη διαβάθμιση της ποιότητας, ακόμα και «Καλή», δεν είναι αποδεκτή από το Πρόγραμμα. Η βράβευση έχει διάρκεια ενός έτους.
Πρέπει επί πλέον να τηρούνται και τα υπόλοιπα από τα συνολικά 33 κριτήρια (25 για τις μαρίνες), τα οποία αναφέρονται σε καθαριότητα, οργάνωση, πληροφόρηση, ασφάλεια λουομένων και επισκεπτών, προστασία του φυσικού πλούτου της ακτής και του παράκτιου χώρου και περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. Τα μεγάλα ταξιδιωτικά γραφεία του εξωτερικού δίνουν ιδιαίτερη σημασία στη «Γαλάζια Σημαία» όταν επιλέγουν τους προορισμούς που προτείνουν στους πελάτες τους, ως εγγύηση των υψηλής ποιότητας υπηρεσιών που προσφέρονται στην ακτή, αλλά και της προστασίας του περιβάλλοντος. Αυτό το γνωρίζουν και το αξιολογούν όλοι οι διαχειριστές ακτών, Δήμοι, Ξενοδοχεία και Camping, που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα εθελοντικά.
Ιδρυτής και Διεθνής Συντονιστής του Προγράμματος είναι το Ίδρυμα για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Foundation for Environmental Education – FEE), που εδρεύει στη Δανία, με μέλη 73 χώρες από όλες τις ηπείρους. Εκπροσωπείται στην Ελλάδα από την Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ), την παλαιότερη περιβαλλοντική οργάνωση εθνικής εμβέλειας της χώρας (1951), που έκλεισε το 2016, 65 χρόνια αδιάλειπτης δράσης σε περιβαλλοντικές παρεμβάσεις, σε προγράμματα προστασίας της φύσης, στην περιβαλλοντική εκπαίδευση με 5 δίκτυα εγκεκριμένα από το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, και στη γενικότερη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού. (www.eepf.gr)
Υποστήριξη του Προγράμματος
Το ΥΠΕΝ, διά της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων (ΕΓΥ), υποστηρίζει ενεργώς το Πρόγραμμα «Γαλάζια Σημαία», αναγνωρίζοντας τη συμβολή του στη βελτίωση της ποιότητας υπηρεσιών στις ακτές και μαρίνες και την προώθηση της περιβαλλοντικής εικόνας της χώρας μας. Το ΥΠΕΝ, δια της ΕΓΥ, συμμετέχει επίσης στην Εθνική Επιτροπή Κρίσεων (EEK) του Προγράμματος. Η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης υπέγραψε τον Οκτώβριο του 2013 πρωτόκολλο συνεργασίας με το Υπουργείο Τουρισμού, επισφραγίζοντας και τυπικά τους κοινούς στόχους στην προσπάθεια βελτίωσης της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος. Η εφαρμογή των κριτηρίων των δύο διεθνών προγραμμάτων αειφορικής διαχείρισης και ευαισθητοποίησης της ΕΕΠΦ που σχετίζονται άμεσα με τον τουρισμό (Γαλάζια Σημαία και Green Key για τουριστικά καταλύματα), διασφαλίζει την παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών, με βιώσιμες πρακτικές και απόλυτο σεβασμό προς το περιβάλλον. Το Υπουργείο Τουρισμού εκπροσωπείται στην ΕΕΚ, συμμετέχοντας ενεργά στην αξιολόγηση των αιτήσεων συμμετοχής στο Πρόγραμμα «Γαλάζια Σημαία».
Η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ), υποστηρίζει το Πρόγραμμα και προτρέπει τους ΟΤΑ στην τήρηση της εφαρμογής των κριτηρίων του. Εκπροσωπείται επίσης στην ΕΕΚ.
Διαδικασία υλοποίησης του Προγράμματος
Η ΕΕΠΦ αποστέλλει στους διαχειριστές ακτών και μαρινών, παλαιούς και νέους υποψήφιους, τις αιτήσεις που πρέπει να επιστραφούν σε τακτή προθεσμία.
Μετά τον έλεγχό τους οι αιτήσεις προωθούνται στην ΕΕΚ. Πολιτική της ΕΕΠΦ είναι η αποτελεσματική εκπροσώπηση των φορέων που εμπλέκονται στη διαχείριση των ακτών και μαρίνων, έτσι στην ΕΕΚ μετέχουν εκπρόσωποι των: Υπουργείου Εσωτερικών, Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΕΓΥ), Υπουργείου Τουρισμού, ΕΟΤ, Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Υπουργείου Υγείας, Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού (εκπρόσωπος της Διεθνούς Ναυαγοσωστικής Ακαδημίας στην Ελλάδα), ΜΚΟ Αρχέλων, Επιθεωρητών ακτών και μαρινών.
Η ΕΕΚ εξετάζει τις αιτήσεις και συντάσσει έκθεση με την οποία διαβιβάζει την πρότασή της, με τα στοιχεία των ακτών και μαρινών που θεωρεί άξιες βράβευσης, στη Διεθνή Επιτροπή Κρίσεων (ΔΕΚ), με έδρα τη Δανία, η οποία και μόνη αποφασίζει για τις βραβεύσεις σε όλο τον κόσμο.
Στη ΔΕΚ συμμετέχουν εκπρόσωποι του Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP), του Παγκοσμίου Οργανισμού Τουρισμού (WTO), της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ναυαγοσωστών (ILSE), της Επιτροπής Περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Προστασία των Ακτών (ΕUCC) και του Διοικητικού Συμβουλίου του FEE.
Η Διεθνής Επιτροπή Κρίσεων εξετάζει με τη σειρά της τις εκθέσεις και προτάσεις που της διαβιβάζονται από τους εθνικούς χειριστές και αποφασίζει τελεσίδικα για τις βραβεύσεις.
Οι ακτές που έχουν βραβευθεί για τη συμμετοχή τους την προηγούμενη χρονιά, ξεκινούν να ετοιμάζουν την ακτή τους στις αρχές του Ιουνίου. Οι διαχειριστές έχουν το δικαίωμα, αφού ετοιμάσουν την ακτή τους, να παραλάβουν και αναρτήσουν τη Γαλάζια Σημαία έως την 1η Ιουλίου. Δεν μπορούν όμως να την αναρτήσουν εάν δεν έχουν και τα αποτελέσματα μικροβιολογικών αναλύσεων των νερών για την ακτή τους.
Επιθεωρητές, από τον Εθνικό Χειριστή αλλά και τον Διεθνή Συντονιστή, επισκέπτονται, πολλές φορές απροειδοποίητα, τις βραβευμένες ακτές της χώρας μεταξύ Ιουλίου και Αυγούστου και μαρίνες σε όλη τη διάρκεια του έτους και ελέγχουν αν τηρούνται τα κριτήρια του Προγράμματος.
Προβλήματα ή παραλείψεις που εντοπίζονται κατά την επιθεώρηση γνωστοποιούνται στον διαχειριστή ώστε να αντιμετωπιστούν. Σε περίπτωση σημαντικού προβλήματος απαιτείται από τον Εθνικό Χειριστή η απόσυρση της Γαλάζιας Σημαίας για χρονικό διάστημα 3 ως 15 ημερών, και μέχρι την αντιμετώπισή του, με υποχρεωτική αντίστοιχη πληροφόρηση για το γεγονός στον Πίνακα Ανακοινώσεων. Σε περίπτωση σοβαρής παράλειψης, αποσύρεται οριστικώς, με εντολή του Εθνικού Χειριστή, η Γαλάζια Σημαία, και η ακτή αφαιρείται από τους πίνακες βραβευμένων ακτών. Επισκέπτες των ακτών που εντοπίζουν προβλήματα συχνά αναφέρονται στον Εθνικό Χειριστή, αλλά και απ’ ευθείας στο Διεθνή Συντονιστή.
Έλεγχος της ποιότητας των Νερών Κολύμβησης
Η ποιότητα των υδάτων κολύμβησης παρακολουθείται κάθε χρόνο από την ΕΓΥ, μέσω δειγματοληψιών ελέγχου που γίνονται από διαπιστευμένα από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (ΕΣΥΔ) εργαστήρια. Πριν από το 2011 τα σχετικά στοιχεία ήταν προσβάσιμα στις ιστοσελίδες iason.minenv.gr και www.e-per.gr .
Μετά το 2011 η ΕΓΥ δημιούργησε το «Μητρώο Ταυτοτήτων Ακτών Κολύμβησης», που αποτελεί υποχρέωση της χώρας μας βάσει της ενωσιακής νομοθεσίας, παρακολουθώντας συστηματικά τις ακτές που συγκεντρώνουν σημαντικό αριθμό λουομένων, παρουσιάζουν οικολογικό, κυρίως, αλλά και αισθητικό ενδιαφέρον ή δέχονται έντονες περιβαλλοντικές πιέσεις. Τα αποτελέσματα των δειγματοληψιών ελέγχου της ποιότητας των υδάτων συνδυάζονται στο Μητρώο με την κατάσταση της ακτής και, μέσω της διαδικασίας αυτής, αποδίδεται ο επίσημος χαρακτηρισμός της ποιότητας των υδάτων σε εθνικό επίπεδο σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Κατά την εφαρμογή του προγράμματος παρακολούθησης τηρούνται οι απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2006/7/ΕΚ «σχετικά με τη διαχείριση της ποιότητας των υδάτων κολύμβησης», όπως αυτή εναρμονίστηκε στην εθνική νομοθεσία με την ΚΥΑ υπ’ αριθ. Η.Π. 8600/416/E103/23.2.2009 (ΦΕΚ Β΄ 356/2009). Τα στοιχεία του Μητρώου αποστέλλονται κάθε χρόνο υποχρεωτικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση σύμφωνα με το άρθρο 14 της ως άνω ΚΥΑ. Η ετήσια έκθεση δημοσιεύεται στον ιστότοπο www.bathingwaterprofiles.gr.
3. Κριτήρια του Προγράμματος
Α. Καθαριότητα θάλασσας και ακτής
§ «Εξαιρετική» ποιότητα των υδάτων κολύμβησης που επιβεβαιώνεται με δειγματοληπτικούς ελέγχους όπως ορίζεται από την ενωσιακή και εθνική νομοθεσία.
§ Μη απόρριψη στην περιοχή βιομηχανικών και αστικών λυμάτων, χωρίς κατάλληλη επεξεργασία και καθαρισμό.
§ Επαρκείς κάδοι απορριμμάτων, που να αδειάζονται σε τακτά διαστήματα καθώς και ειδικοί κάδοι ανακύκλωσης.
§ Συνεχής, τακτικός καθαρισμός της ακτής από σκουπίδια, αποτσίγαρα κ.λπ.
Β. Οργάνωση ακτής
§ Συνεχής πληροφόρηση του κοινού για την ποιότητα των υδάτων κολύμβησης, με την ανάρτηση των επίσημων αποτελεσμάτων των μικροβιολογικών αναλύσεων στον υποχρεωτικό πίνακα ανακοινώσεων της κάθε ακτής.
§ Σχέδια δράσης για την αντιμετώπιση τυχόν θαλάσσιας ρύπανσης εξ ατυχήματος, με άμεση ενημέρωση του κοινού.
§ Απαγόρευση της κίνησης οχημάτων και μοτοποδηλάτων στην ακτή.
§ Απαγόρευση της ελεύθερης κατασκήνωσης.
§ Επαρκείς εγκαταστάσεις υγιεινής, με ελεγχόμενο σύστημα αποχέτευσης.
Γ. Ασφάλεια επισκεπτών
§ Παρουσία εκπαιδευμένων, πτυχιούχων ναυαγοσωστών σε υπηρεσία, σύμφωνα με τις διατάξεις του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και τη σχετική νομοθεσία, ή άμεση πρόσβαση σε τηλέφωνο για περίπτωση ανάγκης, σωστικά εφόδια και πρώτες βοήθειες.
§ Προσβασιμότητα και παροχή υπηρεσιών για άτομα με ειδικές ανάγκες (ΑΜΕΑ).
Δ. Προστασία της φύσης και περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση
§ Έντυπες πληροφορίες και οδηγίες συμπεριφοράς για την ακτή, καθώς και για περιοχές με ευαίσθητο φυσικό περιβάλλον, χλωρίδας και πανίδας, στον παράκτιο χώρο.
§ Οργάνωση δραστηριοτήτων από τον διαχειριστή της ακτής, που να επιβεβαιώνουν και να υλοποιούν το ενδιαφέρον του για το φυσικό περιβάλλον της ακτής και την ανάγκη προστασίας του.
§ Υλοποίηση συγκεκριμένων δράσεων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για τους επισκέπτες της ακτής.
