Λήμνος: Νησί που χρόνο με το χρόνο γίνεται και πιο άνυδρο

Το 2019 μπήκε με …ορέξεις όσον αφορά τα καιρικά φαινόμενα και στην Λήμνο – στο Βόρειο Αιγαίο – εξετάζουν τρόπους αντίδρασεις θεωρώντας ότι χρόνο με το χρόνο μειώνεται η δυνατότητα ύδρευσης του νησιού λόγω έλλειψης βροχοπτώσεων 

Το θέμα του νερού είναι πλέον το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα ιδιαίτερα για την περιοχή μας. Καμία αναπτυξιακή πολιτική δεν μπορεί να ασκηθεί σε έναν τόπο αν υπάρχει έλλειψη νερού. Η χρονιά τελείωσε, και με τις τελευταίες καλούτσικες βροχές του Δεκεμβρίου ξεχάσαμε την ανομβρία που είχαμε το προηγούμενο διάστημα.

Του Κώστα Σκούρα (χημικός – limnosfm100.gr) 

Στο άρθρο αυτό θα προσπαθήσω να σας δώσω την εικόνα της Λήμνου από πλευράς βροχοπτώσεων. Οι εντυπώσεις περνούν αλλά μόνο οι επιστημονικές παρατηρήσεις περιγράφουν αντικειμενικά την κατάσταση.

Πολλοί παρασύρονται από κάποιες προσωπικές εμπειρίες που τις γενικεύουν και σχηματίζουν την εντύπωση ότι βρέχει πολύ ή ότι βρέχει ελάχιστα. Αν κάποιος π.χ. ζήσει μια μόνο χρονιά στη Λήμνο και τύχει η χρονιά αυτή να έχει βροχές, και μάλιστα αν του τύχει να πλημυρίσει το σπίτι του, σχηματίζει την εντύπωση ότι εδώ βρέχει συνέχεια. Καμιά φορά είναι και απόλυτος.  ΛΑΘΟΣ.

Τι λένε όμως τα στοιχεία; Ας τα δούμε με τη σειρά.

Όπως είναι γνωστό το πόσο βρέχει σε μια περιοχή μετριέται με το ύψος της ετήσιας βροχόπτωσης  σε χιλιοστά (mm) ανά τ.μ. Ένα χιλιοστό βροχής σημαίνει ότι στο σημείο αυτό, αν πάρουμε ένα τεραγωνικό μέτρο εδάφους, θα πέσει σε ένα χρόνο ένα λίτρο νερού. Δύο μικρά μπουκαλάκια του μισού λίτρου. Ίσα-ίσα που θα καταβρέξουμε το έδαφος δηλαδή, και το νερό αυτό θα εξατμισθεί σύντομα. Καμιά σχεδόν ωφέλεια για τα φυτά πολύ περισσότερο για τα υπόγεια νερά.

Στη Λήμνο πέφτουν κατά μέσο όρο 474 χιλιοστά βροχής το χρόνο. Δηλαδή σε ένα χρόνο θα πέσουν 474 λίτρα νερό σε κάθε τεραγωνικό μέτρο. Αν είμαστε τυχεροί και πέσει όταν χρειάζεται, και πέσει σιγά – σιγά για να απορροφηθεί από το έδαφος και να μην καταλήξει απευθείας στη θάλασσα καλώς. Αν είμαστε και προνοητικοί και το κρατήσουμε σε φράγματα και δεξαμενές ακόμα καλύτερα. Αν όμως πέσει όλο μαζεμένο και καταλήξει στη θάλασσα, σε λίγες μέρες θα είναι σαν να μην έπεσε σχεδόν τίποτα.

Εδώ στη Λήμνο το νερό αυτό το λέμε σέρτικο. Λίγο βοηθάει τις καλλιέργειες το σέρτικο νερό. Εμπλουτίζει όμως τα φράγματα και τις λιμνοδεξαμενές, αν βέβαια έχουμε φτιάξει την υποδομή για να το συγκρατήσουμε.

Σας παραθέτουμε στοιχεία για να καταλάβετε και τον τίτλο του άρθρου

1. Η Λήμνος ανήκει στις πιο άνυδρες περιοχές της χώρας. Το ένα τρίτο των βροχών περίπου έχουμε σε σχέση με τα νησιά του Ιονίου. Με μπλε οι περιοχές με τις περισσότερες βροχοπτώσεις με καφέ τις λιγότερες. Η περιοχή μας μαζί με την Αττική, τις Κυκλάδες, τη Χαλκιδική και τα νότια της Ανατολικής Μακεδονίας δέχονται πολύ μικρά ποσά βροχής.

2. Μέσος όρος βροχόπτωσης για τη Λήμνο ανά μήνα. Τα στοιχεία του πίνακα αφορούν περίοδο πάνω από τριάντα χρόνια.

3. Άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία

• Βροχόπτωση ολόκληρο το 2018 ( μέχρι 31-12-2018) 443,8 mm.
• Βροχόπτωση τον Δεκέμβριο 2018 88mm.
• Εντυπωσιακά ύψη βροχής 2018: Πήλιο με 3046 χιλιοστά (έως 18-12-2018).
• Τα τελευταία 10 έτη, το ετήσιο ύψος βροχής έχει ξεπεράσει τα 3000 χιλιοστά μόνο στα Θεοδώριανα Αρτας, το 2013 και το 2012.
• Μέση ετήσια βροχόπτωση στην Ελλάδα στα τελευταία χρόνια 823 mm.
• Λήμνος: Από τα τελευταία χρόνια τις λιγότερες βροχές είχαμε το 2012 με 356 mm ενώ το πιο βροχερό ήταν το 2014 με 747 mm.
• Το χωριό Μοσινράμ στη βορειοανατολική Ινδία είναι το μέρος με τη μεγαλύτερη βροχόπτωση στον πλανήτη, δεχόμενο ετησίως 860 χιλιοστά βροχής!

Παρατηρήσεις:

Α. Οι πιο «βροχεροί» μήνες για τη Λήμνο είναι κατά σειρά: Δεκέμβριος, Νοέμβριος, Ιανουάριος ενώ οι πιο άνυδροι ο Αύγουστος και ο Ιούλιος.

Β. Το 2018 με τα 443,8 mm συνολικά βροχής ήταν πιο άνυδρο από το μέσο όρο. Ο Δεκέμβριος 2018 με τα 88 mm ήταν κατά 10% πιο βροχερός από το μέσο όρο αυτού του μήνα. Τίποτα λοιπόν το εντυπωσιακό για τη χρονιά που μόλις πέρασε.

Γ. Η Λήμνος δέχεται τις μισές περίπου βροχές από το Μ.Ο. της υπόλοιπης Ελλάδας.

Δ. Τα στοιχεία για τη Λήμνο έχουν ληφθεί από το σταθμό του ΕΘΝΙΚΟΥ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ που έχει τοποθετηθεί στο προαύλιο του Γυμνασίου Λιβαδοχωρίου:

Τι γίνεται όμως το νερό που πέφτει στο έδαφος;

1. Όπως είναι γνωστό ένα μέρος του νερού της βροχής που πέφτει, καταλήγει με τα ρυάκια και τα ποτάμια στη θάλασσα (ανάλογα με το πόσο ραγδαία είναι).
2. Ένα άλλο μέρος εξατμίζεται αμέσως (ανάλογα με τη θερμοκρασία της ατμόσφαιρας, τους ανέμους κλπ).
3. Κάποια ποσότητα απορροφάται από τα φυτά και ενσωματώνεται στο ξύλο, αλλά και με τη διαπνοή φεύγει πάλι στην ατμόσφαιρα.
4. Το υπόλοιπο εισχωρεί στο έδαφος και εμπλουτίζει τον υδροφόρο ορίζοντα. Πολύ μικρή ποσότητα εισέρχεται στα βαθύτερα στρώματα του εδάφους.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Στο άνυδρο νησί της Λήμνου δεν πρέπει να χάνεται ούτε σταγόνα βροχής. Η κατασκευή φραγμάτων και λιμνοδεξαμενών είναι επιβεβλημένη. Η συλλογή σε στέρνες και δεξαμενές από ιδιώτες, πρέπει να ενισχυθεί και να δοθούν κίνητρα για το σκοπό αυτό. Το θέμα πρέπει να γίνει αντικείμενο συζήτησης και ενόψει των δημοτικών εκλογών του Μαΐου 2019.

Τα υπόγεια νερά σε μεγάλα βάθη, ελάχιστα επηρεάζονται από τις βροχοπτώσεις μιας χρονιάς. Το νερό έχει συγκεντρωθεί εκεί κατά τη διάρκεια πολλών χρόνων. Αν μία βαθειά γεώτρηση εξαντληθεί μην περιμένετε να εμπλουτισθεί ξανά από τις τελευταίες βροχοπτώσεις.