Σάββατο, 26 Ιουλίου, 2025
ΑρχικήΠεριβάλλονΚυκλάδες: Περί φέρουσας ικανότητας και πως θα βρούμε λύσεις

Κυκλάδες: Περί φέρουσας ικανότητας και πως θα βρούμε λύσεις

|

Αναζητώντας χρυσό κανόνα για τη δόμηση στα νησιά – Τι γίνεται σε Σαντορίνη, Μύκονο, Ιο και Πάρο 

Τελικά, πόσο κόσμο μπορούν –ή, καλύτερα, θα έπρεπε– να «σηκώσουν» τα νησιά μας; 

Μια σειρά από παράλληλες εξελίξεις υποχρεώνουν την πολιτεία να αποφασίσει και μάλιστα γρήγορα. Ο υπολογισμός της φέρουσας ικανότητας, ωστόσο, κάθε άλλο παρά απλή υπόθεση είναι και, όπως επισημαίνουν ειδικοί επιστήμονες, θα ήταν καλό να μη γίνει υπό ασφυκτική πίεση χρόνου.

Σε κάθε περίπτωση, η ευκαιρία δείχνει ήδη χαμένη για τη Μύκονο και τη Σαντορίνη, στις οποίες το πολεοδομικό σχέδιο βρίσκεται ήδη υπό εκπόνηση. Το γεγονός δημιουργεί ένα τεράστιο ερώτημα για τον τρόπο που θα ληφθούν αποφάσεις για τις τουριστικές «ναυαρχίδες» της χώρας, οι οποίες είναι παραδείγματα πολεοδομικής αναρχίας και υπερεκμετάλλευσης του χώρου.

Ο βασικός μοχλός πίεσης για τις εξελίξεις είναι για ακόμη μια φορά το Συμβούλιο της Επικρατείας. Το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο έχει ήδη από τη δεκαετία του ’90 υποδείξει την ανάγκη να υπολογίζεται η φέρουσα ικανότητα, δηλαδή η αντοχή μιας περιοχής, όταν η πολιτεία αποφασίζει την επέκταση ή τη δημιουργία νέων οικισμών (οι πρώτες αποφάσεις αφορούσαν τις πολεοδομικές μελέτες για το Κρανίδι και την Κάρυστο το 1992 και 1993). Ειδικά δε για τα νησιά και τις Κυκλάδες, η νομολογία του ΣτΕ είναι πιο πλούσια και υποδεικνύει την ανάγκη ο υπολογισμός της φέρουσας ικανότητας να λαμβάνει υπόψη την προστασία όχι μόνο του ευαίσθητου περιβάλλοντός τους, αλλά και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και του νησιωτικού τοπίου.

Ωστόσο, πριν από ένα έτος η πίεση του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου κλιμακώθηκε. Με νέες αποφάσεις το ΣτΕ σταμάτησε δύο μεγάλες τουριστικές επενδύσεις στη Μύκονο και στην Ιο (οι οποίες δρομολογούνταν ως στρατηγικές επενδύσεις, η πρώτη με ειδικό σχέδιο χωρικής ανάπτυξης – ΕΣΧΑΣΕ και η δεύτερη ως σύνθετο τουριστικό κατάλυμα). Ακύρωσε επίσης το γενικό πολεοδομικό σχέδιο της Πάρου, που προέβλεπε γενναίες επεκτάσεις οικισμών.

Και στις τρεις περιπτώσεις το ΣτΕ αναφέρθηκε με σαφήνεια στην ανάγκη όχι μόνο χωροταξικής οργάνωσης των νησιών, ώστε να μη λαμβάνονται αποφάσεις «α λα καρτ» (κάτι που επέτρεψαν οι πολεοδομικές ρυθμίσεις της προηγούμενης δεκαετίας υπέρ των στρατηγικών επενδύσεων), αλλά και υπολογισμού της φέρουσας ικανότητας των νησιών όχι με γενικό τρόπο αλλά (εδώ βρίσκεται η μεγάλη διαφοροποίηση σε σχέση με το παρελθόν) νομοθετημένο, με σαφή κριτήρια.

Ο νομοθετικός ορισμός

sintaxi.jpgΗ πολιτεία δεν μπορούσε να αγνοήσει άλλο το ΣτΕ. Είναι πλέον σαφές ότι το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο θα απορρίπτει στο εξής κάθε μεγάλη τουριστική επένδυση στα νησιά, κάθε πολεοδομικό σχέδιο. Ετσι, σε πρόσφατο νόμο (4964/22, άρθρο 64) το υπουργείο Περιβάλλοντος ήρθε για πρώτη φορά να δώσει έναν πρώτο νομοθετικό ορισμό: «Ως Φέρουσα Ικανότητα ενός χωρικού συστήματος νοούνται τα μέγιστα ανεκτά όρια επιβαρύνσεων ή και μεταβολών των συνθηκών που επικρατούν σε αυτό, πέραν των οποίων παύει να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στο φυσικό περιβάλλον, την οικονομία και την κοινωνία που διαβιοί σε αυτό, με αποτέλεσμα να προκαλούνται υπέρμετρες ή μη αναστρέψιμες φθορές στο φυσικό περιβάλλον και να ασκούνται αρνητικές πιέσεις στο ανθρωπογενές περιβάλλον και στην κοινωνία». Σύμφωνα με τη ρύθμιση, θα ακολουθήσει προεδρικό διάταγμα (άρα κείμενο που θα ελεγχθεί προδικαστικά από το ΣτΕ) με το οποίο θα προσδιοριστεί η μεθοδολογία για την εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας και τα όρια που αυτή θα θέτει.

Παράλληλα, το υπουργείο Περιβάλλοντος δημιούργησε μια επιτροπή ειδικών η οποία εξετάζει το θέμα. «Φέρουσα ικανότητα σημαίνει ότι δεν θα φορτώνουμε το γαϊδουράκι μέχρι να πέσει κάτω», λέει στην «Κ» ο υφυπουργός Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος Νίκος Ταγαράς. «Η φέρουσα ικανότητα θα πρέπει να συνεκτιμάται στον σχεδιασμό, ώστε να διατηρηθεί το αγαθό, η πραγματική αξία ενός τόπου. Η ανάπτυξη πρέπει να είναι βιώσιμη. Την περίοδο αυτή η επιτροπή συζητάει τις προδιαγραφές που οι μελετητές των πολεοδομικών σχεδίων θα καλούνται να λάβουν υπόψη. Η διαδικασία παρακολουθείται από την ηγεσία του υπουργείου και εκτιμώ ότι θα ολοκληρωθεί μέσα στο επόμενο έτος».

Ομως, η ανεύρεση ενός αξιόπιστου τρόπου υπολογισμού της φέρουσας ικανότητας ενός τόπου δεν είναι απλή υπόθεση. Ο πολεοδόμος Πάνος Βουλέλλης ασχολείται με τη φέρουσα ικανότητα στο πλαίσιο της διδακτορικής διατριβής του, ήταν μέλος της ομάδας που εκπόνησε μελέτη φέρουσας ικανότητας για λογαριασμό του Δήμου Θήρας και συμμετέχει στην επιτροπή ειδικών του υπουργείου Περιβάλλοντος (ενώ συμμετείχε και στην ομάδα που εκπόνησε άλλη μελέτη ΕΣΧΑΣΕ για τουριστική επένδυση στη Μύκονο, η οποία «πέρασε» από το ΣτΕ). «Το ζήτημα είναι πώς ποσοτικοποιείς τη φέρουσα ικανότητα. Ποιους δείκτες επιλέγεις για να την ορίσεις και τι όριο θέτεις σε αυτούς, ώστε η ανάπτυξη μιας περιοχής να είναι βιώσιμη», εξηγεί.

«Οι δείκτες πρέπει να αφορούν ορισμένες κρίσιμες παραμέτρους, για παράδειγμα την εξέλιξη του πραγματικού πληθυσμού, όχι μόνο αυτού που έχει καταγραφεί ως μόνιμος, τους εποχικούς κατοίκους και τους επισκέπτες. Πρέπει να καλύπτουν τη δόμηση σε κατηγορίες, ανάλογα με τη χρήση, περιλαμβάνοντας όχι μόνο την κάλυψη των κτιρίων αλλά και τη “σφράγιση” του εδάφους στην έκταση γύρω από αυτά. Πρέπει επίσης να καλύπτουν τις κρίσιμες υποδομές, που αφορούν την ενέργεια, το νερό, τη διαχείριση απορριμμάτων και λυμάτων και φυσικά τις κοινωνικές υποδομές».

Αφού η πολιτεία καταλήξει στο ποιοι δείκτες θα εξετάζονται για τη φέρουσα ικανότητα μιας περιοχής, θα πρέπει να ορίσει το ελάχιστο ανεκτό όριο σε αυτές (πέρα από το οποίο θα θεωρείται ότι οι αντοχές του νησιού έχουν ξεπεραστεί). «Πρόκειται για ένα σύνθετο μέγεθος, δεν εκφράζεται απλώς με έναν αριθμό. Πρέπει να συνθέτει διαφορετικούς παράγοντες, ανάλογα με την περιοχή. Για παράδειγμα, η έλλειψη πρασίνου έχει άλλη βαρύτητα σε μια περιοχή που βρίσκεται δίπλα σε μια βιομηχανική ζώνη», καταλήγει ο κ. Βουλέλλης.

Το υπουργείο Περιβάλλοντος έχει συγκεκριμένους πολιτικούς λόγους να θέλει να «κλείσει» όσο το δυνατόν πιο γρήγορα τον τρόπο ορισμού της φέρουσας ικανότητας. Είναι όμως ένα ζήτημα που μπορεί να λυθεί σε τόσο λίγο χρόνο; «Για τον υπολογισμό της φέρουσας ικανότητας υπάρχουν υλικά χαρακτηριστικά (όπως η δόμηση, οι υποδομές) αλλά και άυλα (πολιτιστικές παράμετροι, το τοπίο) που πρέπει επίσης να συνυπολογιστούν», εκτιμά ο Κώστας Σερράος, καθηγητής Αστικού Σχεδιασμού και Πολεοδομίας στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ. «Κατά τη γνώμη μου, αυτά τα θέματα είναι σύνθετα και απαιτείται επιστημονική έρευνα και διάλογος, δεν λύνονται εν τάχει. Η εκτίμησή μου είναι ότι δεν υπάρχει αρκετός χρόνος για να δομηθεί ένα σύστημα υπολογισμού και διαχείρισης των ορίων αντοχής ενός τόπου έως το 2025, οπότε και ολοκληρώνεται το πρόγραμμα πολεοδομικού σχεδιασμού του υπουργείου. Γιατί ακόμη κι αν οριοθετήσεις μια μεθοδολογία, όταν έρθει η ώρα να την εφαρμόσεις θα χρειαστείς στοιχεία και έρευνα».

Πάντως, η επιμονή του ΣτΕ να τεθεί ένας τρόπος μέτρησης της φέρουσας ικανότητας δεν είναι τυχαία. Από τα πρώτα χρόνια της οικονομικής κρίσης θεσπίστηκε πλήθος «ειδικών» πολεοδομικών μοντέλων που είχαν ως στόχο να παρακάμπτουν τον υφιστάμενο σχεδιασμό για την υλοποίηση όποιας επένδυσης χαρακτηριζόταν ως στρατηγική. Η νομοθεσία εγκρίθηκε με την επίκληση της επείγουσας οικονομικής ανάγκης της περιόδου, διατηρείται ωστόσο και σήμερα, με αποτέλεσμα να συνεχίζεται η διάχυση δραστηριοτήτων στον εξωαστικό χώρο. 

Με πληροφορίες από τη σελίδα Kathimerini.gr 


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Ανδρος, Λειψοί, Νάξος: Τρία νησιά, ένα καλοκαίρι γεμάτο ουσία και εμπειρίες

Όταν η αυθεντικότητα, η βιωσιμότητα και ο πολιτισμός νικούν τις προκλήσεις του τουρισμού — και προτείνουν ένα διαφορετικό μοντέλο για το μέλλον των νησιών

Ακτοπλοΐα 2025: Αισιοδοξία, αύξηση επιβατών και άνοδος του Island Hopping

Με αύξηση 6,7% στην επιβατική κίνηση και ενισχυμένο το μοντέλο Island Hopping, η φετινή σεζόν αναμένεται σταθερή – Ποιοι προορισμοί κερδίζουν έδαφος, τι αλλάζει για τις άγονες γραμμές

Ζούλτε Βάρεγκεμ – Μαλίν: Με ρυθμό, φάσεις και γκολ στην πρεμιέρα της Pro League

Με φόντο την επιθετική φόρμα και των δύο ομάδων, η πρεμιέρα του βελγικού πρωταθλήματος «μυρίζει» γκολ – δυνατό combo το G/G & Over 2.5

Ημέρα γιορτής: Η Αγία Παρασκευή στο Νιο Χωριό, ιστορία, πίστη και ρίζες Κρητικές στη Χώρα Νάξου

Μια μεγάλη γιορτή για τους Νιοχωρίτες – Εκατοντάδες προσκυνητές τίμησαν την προστάτιδα τους Αγία Παρασκευή, σε έναν από τους παλαιότερους ενοριακούς ναούς της Χώρας

Νάξος: Μουσική πανδαισία στον Απόλλωνα, γιορτάζει απόψε (25/07) με μελωδίες, κρασί και χορό!

Το χωριό Απόλλωνας στήνει γλέντι το Σάββατο 26 Ιουλίου με ζωντανή μουσική, ντόπιο κρασί, κεράσματα και την ομάδα «Αξοπατήματα» σε ένα μαγευτικό καλοκαιρινό βράδυ

Νάξος – Οι καρποί του φροντιστηρίου “Παιδεία”: Επιτυχίες μαθητών στις Πανελλαδικές 2025

Με κόπο, επιμονή και την υποστήριξη του φροντιστηρίου «Παιδεία» του Γιώργου Βάβουλα, οι μαθητές της Νάξου κατακτούν τις κορυφαίες σχολές της χώρας.

Νάξος – Τραγαία: Όταν η προσπάθεια γράφει ιστορία, Επιτυχίες για τους μαθητές του Γενικού Λυκείου (πίνακας)

Με δάκρυα συγκίνησης, χαμόγελα και βαθιά υπερηφάνεια, οι μαθητές του ΓΕΛ Τραγαίας πέτυχαν σπουδαίες εισαγωγές στις Πανελλαδικές 2025 — αποδεικνύοντας πως τα μεγάλα όνειρα ανθίζουν και στα μικρά σχολεία

Με καρδιά και γνώση: Το σούπερ 13αρι του Φροντιστηρίου “Αντώνη Χερουβείμ” στις Πανελλαδικές 2025

Μαθητές από τη Νάξο κατέκτησαν τις σχολές των ονείρων τους με τη στήριξη του φροντιστηρίου – Πρωτιές, υψηλές θέσεις και πολλή περηφάνια!

Καμίνι η Ελλάδα! Στους 45.8°C η μέγιστη θερμοκρασία (Σκάλα Μεσσηνίας), στους 39°C η Ηρακλειά, 36°C η Σχοινούσα (πίνακας)

Πρωτοφανές θερμικό κύμα έπληξε τη χώρα – Αναλυτικά οι θερμοκρασίες στις Κυκλάδες και η εικόνα της Νάξου

Η Γιορτή του Βοσκού “επιστρέφει” στην Κωμιακή με τυροκόμηση, μουσική και το «ταξίδι του μαλλιού»

Μια αυθεντική εμπειρία παράδοσης και γεύσης στην αυλή της Θεοσκέπαστης, με πρωταγωνιστές τους βοσκούς της Νάξου

“Μαχαιριά” στο λιμάνι της Νάξου: Σοβαρό επεισόδιο βίας μεταξύ νεαρών εργαζομένων

Ένα μεσημέρι του Ιουλίου μετατράπηκε σε σκηνικό τρόμου για περαστικούς και ντόπιους, όταν διαπληκτισμός ανάμεσα σε δύο υπαλλήλους γραφείου ενοικίασης εξελίχθηκε σε αιματηρό περιστατικό.

Νάξος – «Τέλος στα πρόστιμα, Δήμαρχε – Πεζοδρόμηση τώρα»: Η κραυγή μίας πόλης που πνίγεται

Αδικημένοι επαγγελματίες κρεμούν πανό αγανάκτησης στην καρδιά της Νάξου και ζητούν κάτι απλό: Ίδιους όρους για όλους.

Δικαστική δικαίωση για τους κατοίκους του Καλοξύλου, ακυρώθηκε η άδεια λειτουργίας του νέου τυροκομείου της ΕΑΣ Νάξου

Μετά από μακροχρόνιο δικαστικό αγώνα, το Τριμελές Διοικητικό Εφετείο Πειραιά ακύρωσε την άδεια λειτουργίας του υπό ανέγερση τυροκομείου, δικαιώνοντας πλήρως τους περιοίκους

Όταν το GPS σε οδηγεί… σε αδιέξοδο: Τουρίστας σφήνωσε όχημα σε σοκάκι της Νάξου

Αμερικανός οδηγός ακολούθησε πιστά τις οδηγίες πλοήγησης και κατέληξε… στα στενά της Φουντάνας – Η φωτογραφία που έγινε viral και η ανάγκη για καλύτερη καθοδήγηση στους τουρίστες

Δονούσα: Ο τραυματισμός κοπέλας από ομπρέλα (!!!) αποκαλύπτει μια τρύπα στο σύστημα

Μια γυναίκα τραυματίστηκε σοβαρά σε απομονωμένη παραλία της Δονούσας και σώθηκε χάρη στην αλληλεγγύη ντόπιων και τουριστών — αλλά η πολιτεία έλειπε. Και την επόμενη φορά;

Αλυκό Νάξου: Κατεδαφίζεται το φάντασμα του ξενοδοχείου – Σώζεται το κεδροδάσος

Υπεγράφη η σύμβαση κατεδάφισης των ερειπίων στο Αλυκό – Ένα διαχρονικό «τραύμα» για τη Νάξο οδεύει προς θεραπεία μετά από δεκαετίες αδράνειας

Έκτακτα μέτρα στη Σέριφο λόγω υπερκατανάλωσης νερού – Απαγορεύσεις και πρόστιμα

Ο Δήμος Σερίφου καλεί τους πολίτες να περιορίσουν τη χρήση νερού λόγω αυξημένης κατανάλωσης και περιορισμένων αποθεμάτων – Πρόστιμα έως και 1.000€ για παραβάτες.

Κυκλάδες – Ανατροπή στο τουριστικό χάρτη: Νάξος και Πάρος ανεβαίνουν, Μύκονος και Σαντορίνη «κατεβαίνουν»

Το καλοκαίρι του 2025 φέρνει ανακατατάξεις στους δημοφιλείς νησιωτικούς προορισμούς – Η Νάξος και η Πάρος «λάμπουν» με αύξηση ζήτησης, ενώ Σαντορίνη και Μύκονος μετρούν απώλειες και ανησυχίες

Θλίψη στη Σχοινούσα: Το ύστατο χαίρε στη Ρίτα Μούρτζη από τον Σύλλογο Σχοινουσιωτών

Μια αγαπημένη παρουσία του νησιού έφυγε πρόωρα – Συγκινητικό μήνυμα αποχαιρετισμού και κάλεσμα για στήριξη στη μνήμη της

Νάξος -“Ξόβορα 2025”: Μουσικά σεμινάρια, χορός και παράδοση στην καρδιά της Απειράνθου

Από 26 έως 31 Ιουλίου, η Απείρανθος φιλοξενεί για τέταρτη χρονιά τα Ξόβορα — με δασκάλους τον Γ. Ζευγόλη, Ν. Αγγελόπουλο, Δ. Παππούλη και Στ. Γανωτή — σε ένα πενθήμερο γεμάτο μουσική, χορό, παραμύθι και εξορμήσεις