Αρθρο του Μιχάλη Φραγκίσκου στην σημερινή έκδοση της “Εφημερίδα των Συντακτών”, – Η συνείδηση της πετραίας γης είναι ο όρος που χρησιμοποίησε ο Μανώλης Γλέζος στο ομώνυμο βιβλίο του, για να περιγράψει τους πολιτιστικούς δεσμούς του Κυκλαδίτη με το πετραίο περιβάλλον ανθρωπογενές και φυσικό, δηλαδή το πολιτισμικό τοπίο των νησιών.
Με τη «συνείδηση της πετραίας γης» οι Κυκλαδίτες λένε «όχι» στα αιολικά πάρκα
Μιχάλη Φραγκίσκου*
Το Πράσινο Ταμείο του ΥΠΕΝ, μετά τις μεγάλες κινητοποιήσεις στις Κυκλάδες, αποφάσισε να χρηματοδοτήσει πρόγραμμα «κάμψης των αντιδράσεων και απόκτηση της κοινωνικής συναίνεσης για την απρόσκοπτη εγκατάσταση των αιολικών πάρκων» σε προστατευόμενες περιοχές1. Το εγχείρημα βέβαια δεν θα είναι τόσο απλό στις Κυκλάδες, αφού οι κάτοικοι διατηρούν βαθιές ιστορικές ρίζες με το τοπίο που προβλέπονται οι εγκαταστάσεις.
Ας πάρουμε όμως την ιστορία από την αρχή της κατοίκησης στις βραχώδεις κορυφές της Αιγηίδας, δηλαδή των νησιών, όπου για να επιζήσει ο Κυκλαδίτης στο αφιλόξενο περιβάλλον άρχισε να το μεταμορφώνει με ήπιες παρεμβάσεις. Με την πέτρα που διαπερνά διαχρονικά την ύπαρξη του ξεκίνησε να δημιουργεί πολιτισμό. Ως υλικό, εργαλείο και τέχνη, ανασύνθεσε το τοπίο με λειτουργικές πετρόχτιστες κατασκευές, τράφους (πεζούλια), λιθόστρωτα, υδραγωγεία, αλώνια, ανεμόμυλους, περιστεριώνες, κτίσματα, οικισμούς, έργα πλαστικής και σε συνέργεια με τη φύση δημιούργησε τις αναβαθμίδες.
Οι περιορισμένοι πόροι και η αυτογνωσία της κλίμακας του νησιού, επέβαλαν την αειφορική διαχείριση του τοπίου με θεσμοθέτηση κανόνων. Η αρχέγονη παραγωγή σε κάθε μέρος του νησιωτικού τοπίου συνδέθηκε με μύθους, παραδόσεις που αποτέλεσαν αναπόσπαστο χαρακτηριστικό του. Ορίστηκαν οι περιοχές χωρίς ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως οι κορυφές των βουνών, οι πηγές, τα σπήλαια, που αφιερώθηκαν στους θεούς και τους προσδόθηκαν ιερά χαρακτηριστικά. (Παράδειγμα η οριοθέτηση της περιοχής του Δία στις κορυφές του ομώνυμου βουνού της Νάξου, με πέτρινες επιγραφές). Επίσης αντίστοιχα σε λατρευτικούς γεώτοπους κτίστηκαν ναοί, εκκλησιές, μοναστήρια, φρυκτωρίες, κτλ.
Το αξιοσημείωτο σήμερα είναι ότι στους ίδιους τόπους συνεχίζονται οι ίδιες ή παρόμοιες χρήσεις της πρωτογενούς παραγωγής, με τη ζωντανή λαϊκή παράδοση να μεταφέρει τις πολιτισμικές ορίζουσες του τοπίου και να συντηρεί αναλλοίωτες στο πυρήνα τους τις αρμονικές σχέσεις του Κυκλαδίτη με το περιβάλλον. Το ορεινό τοπίο των Κυκλάδων είναι μια πολυδιάστατη οντότητα, μια σύνθεση γεωτόπων, άγριας πανίδας και χλωρίδας, ήπιων ανθρωπογενών παρεμβάσεων και χρήσεων, ανθρώπινου μόχθου, μνημείων, μυθολογίας, ιστορίας και παραδόσεων.
Ο Κυκλαδίτης με ανεπτυγμένα τα πατρογονικά αισθητήρια, τη συνείδηση της ιστορικής συνέχειας, ζει με την βεβαιότητα ότι είναι κληρονομικά συνδημιουργός του τοπίου σε αρμονική συνέργεια με τη φύση και επομένως άγρυπνος θεματοφύλακάς του. Βιώνει το τοπίο του νησιού του με πολιτισμικούς όρους, αφού προσλαμβάνει από αυτό συμβολισμούς, νοήματα και αξίες που διατηρούνται για χιλιετίες στη συλλογική ιστορική μνήμη. Συνδέει τα τοπία με ισχυρά τοπόσημα με ζωντανή τη σημειολογική τους αξία. Συνεχίζει την παρουσία του με «συνείδηση της πετραίας γης» πάνω στην οποία ζει, όπως γράφει στο ομώνυμο βιβλίο του για τις Κυκλάδες ο Μανώλης Γλέζος (2). Είναι αυτό που αδυνατεί να συλλάβει ο αμύητος για τις Κυκλάδες, νομοθέτης, επενδυτής, δεξιός ή αριστερός κυβερνητικός.
Γι αυτό οι εγκαταστάσεις και τα έργα των αιολικών πάρκων στις βουνοκορυφές προκαλούν τις συλλογικές βιωματικές αντιδράσεις των νησιωτών, όπως και οι μεγάλες τουριστικές επενδύσεις ή τα φαραωνικά έργα υποδομής.
Καλό είναι λοιπόν, το κυβερνητικό Πράσινο Ταμείο και οι συνεργαζόμενοι συγγενείς, να σεβαστούν το πολιτισμικό τοπίο των Κυκλάδων. Ματαιοπονούν αν νομίζουν πως θα αποδυναμώσουν την συνείδηση της πετραίας γης των Κυκλαδιτών γιατί είναι πολύ πιο δυνατή και ιστορικά γειωμένη από τα “αίολα” κεφάλαια των επενδυτών!!
*Διδάκτορας Μηχανικός ΕΜΠ Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κυκλάδων
1. ΤΑΣΟΣ ΣΑΡΑΝΤΗΣ, ΕΦΣΥΝ 22/6/2020
2. ΜΑΝΩΛΗΣ ΓΛΕΖΟΣ, Η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΙΑΣ ΓΗΣ – ΚΥΚΛΑΔΟΓΡΑΦΕΣ , Αθήνα 1997 έκδοση ΤΥΠΩΘΗΤΩ – ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΑΡΔΑΝΟΣ
Διαβάστε εδώ όλες τις τελευταίες ειδήσεις μέσα από τις σελίδες του naxospress.gr
Δείτε εδώ όλες τις ειδήσεις μέσα από την πλατφόρμα του google news…
