Σε πυρήνα βιοποικιλότητας στο Αιγαίο μετατρέπεται η Γυάρος, καθώς το υπουργείο Περιβάλλοντος προχώρησε στη θέσπιση του πρώτου πλαισίου προστασίας του νησιού και της θαλάσσιας ζώνης – Επιτρέπονται μόνο η επιστημονική μελέτη και οι επεμβάσεις για τα διατηρητέα κτίρια των φυλακών – Σε απόσταση τριών ναυτικών μιλίων επιτρέπεται υπό προϋποθέσεις η αλιεία, με άδεια του λιμεναρχείου.
Επειτα από πέντε χρόνια μιας συντονισμένης προσπάθειας, η Γυάρος μετατρέπεται σε πυρήνα βιοποικιλότητας στο Αιγαίο. Το υπουργείο Περιβάλλοντος θέσπισε στα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας το πρώτο πλαίσιο προστασίας του νησιού και της θαλάσσιας ζώνης που το περιβάλλει, ένα σχέδιο το οποίο έχει τη συναίνεση όλων των «εμπλεκομένων»: επιστημόνων, πολιτείας, δήμων και αλιέων. Επόμενο βήμα θα είναι η ανακήρυξή της ως εθνικό πάρκο.
Από το 1947 έως το 1975 η Γυάρος επελέγη ως τόπος εξορίας και μαρτυρίου χιλιάδων πολιτικών κρατουμένων. Από το 2002 η θαλάσσια περιοχή της είχε γίνει πεδίο βολής του Ναυτικού. Οι πρώτες αναφορές για φώκιες στην περιοχή της Γυάρου (της φώκιας monachus monachus) φέρνουν την προηγούμενη δεκαετία στο νησί τους πρώτους ερευνητές από τη MOm, την οργάνωση για την προστασία της φώκιας. Το 2010 οι περιβαλλοντικές οργανώσεις WWF Ελλάς και MOm υπέβαλαν πρόταση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία και εγκρίθηκε, για το πενταετές πρόγραμμα «Ολοκληρωμένη προστασία για τη μεσογειακή φώκια στις Βόρειες Κυκλάδες» (Κυκλάδες LIFE), με συντονιστή το WWF και εταίρους το υπουργείο Περιβάλλοντος, την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου, την Αναπτυξιακή Εταιρεία Κυκλάδων, τους Δήμους Σύρου και Ανδρου, τη MOm, το Ινστιτούτο Tethys και το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο.
Η πρώτη θετική κίνηση έρχεται το 2011, όταν η Γυάρος και η θάλασσά της, σε ακτίνα 3 μιλίων, εντάχθηκαν στο δίκτυο Natura. Από το 2013 ξεκίνησε το πρόγραμμα Κυκλάδες-LIFE, ενώ λίγο αργότερα δημιουργήθηκε η «επιτροπή συνδιαχείρισης Γυάρου», ένα άτυπο όργανο στο οποίο συμμετέχουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι. Το 2014, το ΥΠΕΝ ανέθεσε ειδική περιβαλλοντική μελέτη για το νησί, απαραίτητη για την ανακήρυξη της περιοχής σε εθνικό πάρκο.
Το πρόγραμμα LIFE ολοκληρώθηκε πέρυσι. Το WWF, ως συντονιστής, παρέδωσε στο υπουργείο Περιβάλλοντος την ειδική περιβαλλοντική μελέτη και το σχέδιο προεδρικού διατάγματος, το οποίο θέσπιζε όρους προστασίας για το νησί. Ωστόσο, το υπουργείο δεν προχώρησε στη θεσμοθέτηση του πλαισίου, υποστηρίζοντας ότι θα έπρεπε να ακολουθήσει το υπόλοιπο «πακέτο» πλαισίων για προστατευόμενες περιοχές, για τις οποίες αυτή την περίοδο εκπονούνται μελέτες.
Υπήρξε όμως αντίδραση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς η θεσμοθέτηση πλαισίου προστασίας περιλαμβανόταν στις δεσμεύσεις του ΥΠΕΝ για το πρόγραμμα LIFE. Ετσι, την προηγούμενη εβδομάδα το ΥΠΕΝ προχώρησε στη θέσπιση ενός προσωρινού πλαισίου προστασίας, διάρκειας δύο ετών. Το νέο πλαίσιο χωρίζει το νησί σε τρεις ζώνες στις οποίες ουσιαστικά επιτρέπεται μόνο η επιστημονική μελέτη (και βέβαια οι επεμβάσεις που θα αποφασίσει το υπουργείο Πολιτισμού για τα διατηρητέα κτίρια των φυλακών). Ενώ σε απόσταση 3 ναυτικών μιλίων από το νησί επιτρέπονται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις η αλιεία με άδεια του λιμεναρχείου, από την 1η Ιουνίου έως τις 31 Οκτωβρίου και ο καταδυτικός τουρισμός σε συγκεκριμένο σημείο. «Πρόκειται ουσιαστικά για την πρόταση και τα μέτρα που αποφάσισε ομόφωνα η επιτροπή συνδιαχείρισης Γυάρου», λέει στην «Καθημερινή» ο Σπύρος Κοτομάτας, υπεύθυνος του Κυκλάδες LIFE και σύμβουλος του WWF για θέματα προστασίας θαλάσσιου περιβάλλοντος. «Ολοι είναι ευτυχείς, με πρώτους τους αλιείς. Είναι το αποτέλεσμα μιας πρωτοποριακής προσέγγισης, με ειλικρινή διάλογο. Με τους περιορισμούς αυτούς, τους οποίους θα περιφρουρήσει το λιμεναρχείο Σύρου, απαγορεύονται κάποιες μορφές αλιείας, ενώ οι επαγγελματίες αλιείς των γύρω νησιών θα μπορούν να εξασφαλίσουν το εισόδημά τους. Περιμένουμε τώρα να δούμε τα επόμενα βήματα».
Έντυπη
