Ο Γιάννης Κρητικάκης από παιδί μαγεύονταν με την ιδέα να δει από τα βουνά της Κρήτης την Σαντορίνη, ή το ανάστροφο, όπως είχε φανταστεί άπειρες φορές ανεβαίνοντας στις οροσειρές με τη φωτογραφική του μηχανή.
«”Κυνηγάω” και μάλιστα με πάθος να πετύχω ιδανικές ατμοσφαιρικές συνθήκες και να δω Κυκλάδες από την Κρήτη 25 περίπου χρόνια. Από μικρός θυμάμαι που υπολόγιζα με τον μαθηματικό τύπο τα απαραίτητα υψόμετρα που απαιτούνται για να καλυφθεί η καμπυλότητα της γης σε αντίστοιχες αποστάσεις» λέει χαρακτηριστικά στην εφημερίδα «Νέα Κρήτη».
Όμως παρά τις προσπάθειες του το όνειρο παρέμενε ανεκπλήρωτο, και ο ίδιος όπως μας ανέφερε είχε πλέον καταλήξει στο συμπέρασμα οτι δεν υπάρχει πιθανότητα ποτέ να πραγματοποιήσει αυτήν την επιθυμία καθώς είχε την πεποίθηση ότι “η Σαντορίνη δεν φαίνεται από την Κρήτη λόγω πολύ μεγάλης αποστάσεως (120χλμ)”.
Το Όρος Κουδούνι από το νησί της Νάξου.
Όλα αυτά ως το 2011, όταν η ευχή όχι απλά εκπληρώθηκε αλλά με έναν σχεδόν μαγικό τρόπο ξετυλίχτηκε μπροστά του ένα σκηνικό ανεπανάληπτο από το πιο απίθανο σημείο που θα μπορούσε να φανταστεί. Όπως ο ίδιος μας διηγείται «Τον Σεπτέμβρη του 2011 βρισκόμουν στην Νάξο και είχα προσπαθήσει πολλές φορές από την νότια πλευρά του νησιού (Αλυκό) ή την κορυφή του Ζα (1004m υψόμετρο) να δω την “μακρινή” Σαντορίνη (γύρω στα 70 χλμ. απόσταση) αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Οι Κυκλάδες από κοντά.
Μάλιστα αξίζει να αναφέρω ότι στις 14 Σεπτέμβρη του 2011 σε κουβέντα που είχα με έναν ψαρά της περιοχής για το εάν φαίνεται η Σαντορίνη από το Αλυκό (ανάμεσα σε Ηρακλειά – Ίο), μου ανέφερε επί λέξη “τι είναι αυτά που λες, δεν φαίνονται αυτά τα πράγματα”.
Οι Κυκλάδες από την Ιεράπετρα.
“Έγινε το θαύμα”
Την επόμενη ακριβώς ημέρα, στις 15 Σεπτέμβρη, έγινε το θαύμα, με μυθιστορηματικό τρόπο θα έλεγα. Εκείνη την ημέρα ξεπρόβαλαν πεντακάθαρα στον ορίζοντα της Νάξου όλα τα νησιά κρυστάλλινα στον ορίζοντα, τέτοιες ατμοσφαιρικές συνθήκες δεν έχω ξαναδεί. Ήταν σαν να μην υπήρχε καν ατμόσφαιρα. Από την χώρα της Νάξου η Σύρος, η Ικαρία, η Τήνος, η Μύκονος κ.α. νησιά κρυστάλλινα στον ορίζοντα. Από τα νότια Αμοργός, Ανάφη, Σαντορίνη, Ίος, Σίκινος, Φολέγανδρος, Μήλος, Κίμωλος πεντακάθαρα.
Άγιος Τρύφωνας, Φιλότιον, Νάξος (15 Σεπτεμβρίου 2011).
“Δεν ήταν βραχονησίδες αλλά… ο Ψηλορείτης!
Αντικρίζοντας αυτό το θέαμα από το Αλυκό της Νάξου, ανέβηκα το απόγευμα σε ένα ύψωμα που υπάρχει στην επαρχιακή οδό Φιλωτίου – Καλαντού, στον Άγιο Τρύφωνα, με σκοπό να φωτογραφίσω πανοραμικά την “σπανιοεμφανιζόμενη” Σαντορίνη με μια κόμπακτ φωτογραφική μηχανή -με μισοάδεια δυστυχώς μπαταρία-. Φωτογραφίζοντας τα νότια Κυκλαδονήσια από εκεί πάνω (570μ υψόμετρο), διέκρινα κάποια στιγμή καθαρά έναν μακρινό ορεινό όγκο μεταξύ Θηρασίας – Ίου. Ένιωσα μια από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις της ζωής μου, δεν περιγράφονται με λόγια τα συναισθήματα που ένιωσα εκείνες τις στιγμές όταν συνειδητοποίησα ότι δεν πρόκειται για τις βραχονησίδες Χριστιανά αλλα… για τον Ψηλορείτη!!! (απόσταση 208 χλμ. στην ευθεία)».
Η μαγεία της στιγμής ήταν μοναδική. Το όνειρο επιτέλους πραγματοποιούνταν όμως το σύμπαν δεν είχε ακόμα ανοίξει όλα του τα… χαρτιά. Ο ήλιος ετοιμάζονταν να δύσει και ο ορίζοντας άνοιγε την αυλαία σε ένα ακόμα πιο μοναδικό υπερθέαμα. Δεξιά της Ίου άρχισαν να αποκαλύπτονται και τα Λευκά Όρη που σε ευθεία γραμμή βρίσκονταν σε απόσταση περίπου 240 χιλιομέτρων. Ο ουρανός λουσμένος στο λυκόφως γίνονταν όλο και πιο μαγευτικός. Όσο βράδιαζε τόσο άρχισαν να ξεκαθαρίζουν ακόμα και τα Λασιθιώτικα βουνά «τόσο έντονα που ενώθηκαν κυριολεκτικά με τη Σαντορίνη, την ώρα που άρχισε να νυχτώνει». Και όσο τα χρώματα περνούσαν από τα μαβιά στο φάσμα του μαύρου, τόσο πιο έντονο γίνονταν το περίγραμμα τους. Και όπως μας διηγείται ο Γιάννης Κρητικάκης «ένιωσα ότι μετά από τόσα χρόνια οι προσπάθειές μου δεν πήγαν χαμένες. Μόνη πίκρα μου έδωσε η μπαταρία της κόμπακτ, με πρόδωσε πάνω στο καλύτερο. Ίσα ίσα που πρόλαβα να τραβήξω την τελευταία φωτογραφία (με εστιακό μήκος ευρυγωνίου καθώς όταν άνοιγα το ζουμ έκλεινε η φωτογραφική λόγω μπαταρίας) όπου διακρίνονται τα Λευκά όρη των Χανίων».
Συγκλονιστικές και ιστορικές φωτογραφίες
Οι φωτογραφίες του Γιάννη Κρητικάκη που δημοσίευσε η εφημερίδα “Νέα Κρήτη” είναι συγκλονιστικές και ιστορικές καθώς όπως εκτιμά ο ίδιος η εμφάνιση των Λευκών Ορέων από την Νάξο με ατμοσφαιρική διαύγεια στα 240 χιλιόμετρα είναι η μεγαλύτερη απόσταση στον ορίζοντα σε χαμηλά υψομετρικά που έχει φωτογραφηθεί και δημοσιοποιηθεί. Όπως ο ίδιος αναφέρει «αυτό το οποίο κάνει τις συγκεκριμένες λήψεις ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος είναι ότι δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με κορυφές βουνών οι οποίες βρίσκονται σε μεγάλα υψόμετρα και άρα διακρίνονται σχετικά εύκολα σε μεγάλες αποστάσεις (καθώς η ατμόσφαιρα συνήθως το επιτρέπει πολύ πιο εύκολα σε μεγάλα ύψη), αλλά και με χαμηλά υψομετρικά στον ορίζοντα. Οι φωτογραφίες από την Νάξο το 2011 είναι τραβηγμένες στο χέρι (χωρίς τρίποδο) με μια απλή κόμπακτ φωτογραφική μηχανή και δεν καταδεικνύουν επακριβώς αυτά τα οποία έβλεπα, με το μάτι φαινόταν όλα πολύ πιο έντονα και καθαρά. Εκείνη την ημέρα -που αντίστοιχή της από ατμοσφαιρική διαύγεια δεν έχω ξαναδεί ποτέ στην ζωή μου- είμαι πεπεισμένος και θα τολμήσω να πω ότι τα Λευκά όρη της Κρήτης φαινόταν κατά την δύση του ηλίου ακόμα ΚΑΙ από τις ψηλές κορυφές της Αττικής – οι αποστάσεις των 240χλμ είναι αντίστοιχες Αττικής-Χανίων. Ευχαριστώ την συμπαντική δύναμη που μου έδωσε την ευκαιρία να ζήσω αυτή την Αποκάλυψη, και ειδικά αυτές τις συγκλονιστικές στιγμές την ευλογημένη και αξέχαστη 15η Σεπτεμβρίου του 2011» αφηγείται ενθουσιασμένος ο κ. Κρητικάκης.
Οι Κυκλάδες μαγικές από την Κρήτη
Οι συγκλονιστικές στιγμές που έζησε στη Νάξο το 2011 δεν ξεχάστηκαν. Και τον φετινό Οκτώβριο η τύχη χαμογέλασε και πάλι στο φακό του Γιάννη Κρητικάκη. Στις 9 Οκτωβρίου η διαύγεια της ατμόσφαιρας ήταν τέτοια που τον έκανε να πάρει την κάμερα και να ετοιμαστεί για μια ακόμα εξόρμηση. Βλέποντας τα Λασιθιώτικα βουνά “σαν κρύσταλλο” από τις Βασιλειές όπου εργάζεται αποφάσισε να «κυνηγήσει» τη θέα για άλλη μια φορά, όπως μας διηγείται. «Έβαλα την μπαταρία να φορτίσει, πήρα το τρίποδο και την dslr και έτρεξα στο Βασιλικό. Και τότε, για πρώτη φορά από Κρήτη αντίκρισα επιτέλους Κυκλάδες». Το παιδικό όνειρο γίνονταν επιτέλους πράξη. Στον ορίζοντα δεν διακρίνονταν μόνο η Σαντορίνη αλλά και άλλα νησιά των Κυκλάδων καθαρά όπως η Ίος, η Ανάφη, η Σίκινος κ.ά.
Ήταν δε τέτοια η διαύγεια της ατμόσφαιρας που επέτρεψε στις φωτογραφίες να αποτυπωθούν αμυδρά ακόμα και η Αμοργός σε απόσταση 170 εώς 194χλμ, η Νάξος στα 189 χλμ., ενώ δυτικά ξεπρόβαλαν πεντακάθαρα τα ακρωτήρια της Σπάθας και της Γραμβούσας Χανίων, καθώς και τα μακρινά Αντικύθηρα σε αποστάσεις (σε ευθεία γραμμή) 116 χλμ., 128 χλμ. και 162 χλμ. αντίστοιχα. Και μάλιστα, όπως είχε συμβεί και στην περίπτωση της Νάξου, όσο βράδιαζε το περίγραμμα τους γίνονταν όλο και πιο ευδιάκριτο, όπως φαίνεται στις φωτογραφίες.
Η εξήγηση για το σπάνιο φαινόμενο
Δυο φορές μέσα σε λίγα χρόνια είναι πραγματικά ένα συμπαντικό δώρο για έναν «κυνηγό της θέας» και του παιδικού ονείρου. Πως όμως εξηγείται αυτό το σπάνιο φαινόμενο που αποτυπώθηκε με αυτό τον τρόπο στις φωτογραφίες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας μέσα από την εφημερίδα “Νέα Κρήτη”;
Το «μυστικό» εκτός από τις κρυστάλλινες ατμοσφαιρικές συνθήκες, είναι η σκιαγράφηση του τοπίου με φωτεινό υπόβαθρο όπως το φως από το ηλιοβασίλεμα ή το λυκόφως κάτι που εξηγεί το γιατί η διαύγεια γίνονταν όλο και πιο έντονη όσο σκοτείνιαζε. Όπως σημειώνει ο Γιάννης «ούτε με φαινόμενα “mirage” έχουμε να κάνουμε, ούτε με περιορισμούς καμπυλότητας της γης (για να δεις την Σαντορίνη από Κρήτη αρκούν 500 μέτρα υψόμετρο βάσει του μαθηματικού τύπου). Έχω επιχειρήσει πολλές φορές από βουνά σε μέρες με ατμοσφαιρική διαύγεια χωρίς αποτέλεσμα και γνωρίζω ότι είναι κάτι ιδιαίτερα σπάνιο, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν συμβαίνει. Όλα είναι κυρίως θέμα ατμοσφαιρικών συνθηκών (χαμηλής υγρασίας κ.α.) και ώρας / θέσης στον ορίζοντα, καθώς πριν την ανατολή ή μετά την δύση του ηλίου τα αντικείμενα αναδεικνύονται σε μεγαλύτερες αποστάσεις».
Τα Κύθηρα από τη δυτική Κρήτη.
Τέλος, ο ίδιος εκφράζει τον προβληματισμό του για τις εύκολες (παρ)ερμηνείες ή κάποια εκτός πραγματικότητας πικρόχολα σχόλια αμφισβήτησης που δίνονται από ορισμένους “ειδικούς” για παρόμοια φαινόμενα, ενώ παράλληλα καυτηριάζει τη λεηλασία που γίνεται στο διαδίκτυο με την κλοπή φωτογραφιών τονίζοντας ότι αυτός είναι ένας από τους λόγους που σπάνια δημοσιοποιεί δικές του δουλειές στο ίντερνετ, χρησιμοποιώντας πάντα φίλτρα και κρατώντας τα RAW αρχεία, τα οποία λειτουργούν όπως τα “αρνητικά” των παλιών φωτογραφικών φιλμ ώστε να πιστοποιείται η αυθεντικότητα των φωτογραφιών του.
Επιμέλεια: Σταύρος Μουντουφάρης
