Ολοθούρια ή ..αγγούρια της θάλασσας. Πρόκειται για έναν πανάκριβο και εκλεκτό μεζέ που είναι περιζήτητος στην Άπω Ανατολή. Μάλιστα, τα αγγούρια αυτά που εντοπίζονται στις θάλασσες της Ελλάδας θεωρούνται εκλεκτά με αποτέλεσμα να είναι πολύ ακριβά. Ο απλός λαός τα έχει βαφτίσει «ψωλιάγκους», λόγω του… φαλλικού τους σχήματος.

Το πιο εντυπωσιακό; Η τιμή τους να φτάνει κυμαίνεται από 1.110 – 3.000 ευρώ το κιλό. Μάλιστα κατά καιρούς έχουμε ακούσει για “μάχες” των ψαράδων για την απόκτησή τους. Αναφορά γίνεται για τις παραλίες Νάξου και Πάρου όπου υπάρχουν αρκετά είδη. Οχι όπως αυτά της Ιαπωνίας που είναι απλησίαστα στη τιμή τους, λόγω της ποιότητας τους ως φαγητό αλλά και των θεραπευτικών ιδιοτήτων τους.

Το βασικό πρόβλημα είναι η Νομοθεσία για την αλίευσή τους. Χρήσιμα για το οικοσύστημα αλλά όταν δεν υπάρχει περιορισμός στην αλίευση υπάρχει πρόβλημα…

Και έρχεται ο Σύλλογος Προστασίας Αγριας Ζωής Νάξου (Naxos Island Wildlife Protection) να μας θυμίσει ότι τα Ολοθούρια απειλούνται με εξαφάνιση και οφείλουμε να τα προστατεύσουμε…

“Τα Ολοθούρια είναι θαλάσσια ζώα που μοιάζουν με χοντρούς σκώληκες και ανήκουν στην ομοταξία των Εχινόδερμων μαζί με τους αχινούς και τους αστερίες, τα οποία είναι ευρέως γνωστά με την ονομασία «θαλάσσια αγγούρια».

Η πλειοψηφία των ειδών τους είναι βενθικοί οργανισμοί και ιζηματοφάγοι, δηλαδή ζουν στον πυθμένα της θάλασσας και τρέφονται με άλγη και οργανική ύλη στο βενθικό υπόστρωμα, φιλτράροντας και ανακυκλώνοντας έτσι τα θρεπτικά συστατικά.

Τα Ολοθούρια τρέφονται αναμοχλεύοντας το ίζημα, δηλαδή το οργώνουν, οξυγονώνοντας και καθαρίζοντας τον πυθμένα από την νεκρή ύλη, συμβάλλοντας έτσι στην βελτίωση της ποιότητας της άμμου.

Εκτός αυτού, αποτελούν τροφή για θαλάσσιες χελώνες, καρκινοειδή, καρχαρίες και σαλάχια.

Τα τελευταία χρόνια ωστόσο έχει παρατηρηθεί έντονο ενδιαφέρον για την αλιεία τους, λόγω της αυξημένης ζήτησης από ασιατικές χώρες για κατανάλωση και φαρμακευτική χρήση.

Λόγω όμως της απουσίας πληροφοριών, όσον αφορά στην βιολογία των οργανισμών αυτών, την εκτίμηση του πληθυσμού τους και την απουσία νομοθεσίας που να τους προστατεύει πραγματικά, υπάρχει πλέον υπεραλίευση των ολοθούριων σε παγκόσμιο επίπεδο.

Μάλιστα η υπεραλιεία έχει επιφέρει ήδη αρνητικές επιπτώσεις στους πληθυσμούς τους, όπως μείωση του αριθμού μεγάλου μήκους ατόμων, ακόμα και εξαφανίσεις ειδών σε μικρής κλίμακας περιοχές.

Στις θάλασσες της Νάξου και των Κυκλάδων ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες, σχεδόν καθημερινά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, παρατηρείται η αλιεία τους με δύτες που χρησιμοποιούν “ναργιλέ”, όπου το αλιευτικό σκάφος αλιεύει ακόμη και λίγα μέτρα από την ακτή, πάνω σε υφάλους και λειμώνες του θαλάσσιου φυτού Posidonia oceanica, ευαίσθητα οικοσυστήματα και περιοχές όπου ζουν και τρέφονται και οι θαλάσσιες χελώνες.

Βάσει του Προεδρικού Διατάγματος 48 (2018) επιτρέπεται η αλιεία των ειδών του γένους Holothuria για χρήση ως δόλωμα ή για ανθρώπινη κατανάλωση. Η αλιεία αυτή επιτρέπεται από 1/11 έως 30/4 με μέγιστο αριθμό 400 ολοθούριων ανά σκάφος, ανά ημέρα και ελάχιστο επιτρεπόμενο βάρος τα 180 γρ (το κάθε ολοθούριο).

Δυστυχώς όμως, όπως όλοι μπορούμε ν’ αντιληφθούμε, ακόμη και αυτή η πολύ ελαστική νομοθεσία δεν τηρείται, καθώς οι ανεπαρκείς έλεγχοι και η απληστία ορισμένων επαγγελματιών στον βωμό του κέρδους, έχουν ολέθρια αποτελέσματα όχι μόνο στους πληθυσμούς των ίδιων των ολοθούριων, αλλά και στο ήδη επιβαρυμένο οικοσύστημα της υποπαραλιακής ζώνης, το οποίο υπόκειται ήδη σε πολλές ανθρωπογενείς πιέσεις.

Στη θαλάσσια περιοχή των αγαπημένων μας παραλιών κάποτε ευδοκιμούσε η ζωή, όμως όλα αυτά τα είδη ένα- ένα μειώνονται πλέον, δραστικά και εξαφανίζονται. Αν τα ολοθούρια εξαφανιστούν, γιατί η υπεραλίευσή τους εκεί θα οδηγήσει, θα βρεθούμε αντιμέτωποι μ’ ένα θαλάσσιο πυθμένα σαν λάσπη, ο οποίος με κάθε κυματισμό και κίνηση θα αυξάνει την θολερότητα της υδάτινης στήλης και θα κάνει τις παραλίες μας από διαυγείς και κρυστάλλινες που είναι τώρα, να μοιάζουν με βούρκο.

Αυτό με τη σειρά του θα δημιουργήσει σχεδόν απαγορευτικές συνθήκες για την ανάπτυξη του απειλούμενου θαλάσσιου φυτού Posidonia oceanica, αλλά και των υπολοίπων θαλασσίων οργανισμών που κατοικούν κοντά στις ακτές, κάνοντας ακόμα πιο φτωχή σε ζωή, βιοποικιλότητα και ποιότητα την άλλοτε πλούσια θάλασσα μας.

English Text 

Sea cucumbers, also called Holothurians are large worm-like marine animals belonging to the phylum of Echinodermata along with sea urchins and starfish. The majority of their species are benthic dwellers and deposit-feeders, meaning they live on the sea floor and feed on algae and organic matter in the benthic substrate, filtering and recycling nutrients. Sea cucumbers feed by stirring up the sediment, i.e. plowing it, oxygenating and cleaning the bottom from dead matter, thus contributing to the improvement of the quality of the sand.

In addition, they belong to the diet of sea turtles, crustaceans, sharks and rays.

In recent years, however, there has been strong interest in their fishing, due to the increased demand from Asian countries for consumption and medicinal use. However, due to the lack of information regarding the biology of these organisms, the estimation of their population and the absence of legislation which actually protects them, there is now an overfishing of holothurians at a global level. In fact, overfishing has already had negative effects on their populations, such as the reduction in the number of big sized individuals and even extinction of species in small-scale areas.

In the seas of Naxos and the Cyclades, especially during the winter months almost on a daily basis, with all that this entails, the fishing of sea cucumbers is observed with divers using hose to breathe which supplies air from the surface, where the fishing boat fishes even a few meters from the shore, on reefs and meadows of the sea plant Posidonia oceanica, sensitive ecosystems and areas where our known sea turtles also live and feed.

Under the Presidential Decree 48 (2018) fishing of species of the genus Holothuria for use as bait or for human consumption is permitted. This fishing is allowed from 1/11 to 30/4 with a maximum number of 400 sea cucumbers per boat per day and a minimum weight of 180 g (each sea cucumber).

Unfortunately, however, as we can all perceive, even this very flexible legislation is not respected, as the insufficient controls and the greed of some professional fishermen, have disastrous effects not only on the populations of the sea cucumbers themselves, but also on the already heavily burdened infralittoral zone, which is subject to so many anthropogenic pressures.

Life once thrived in the marine area of ​​our favorite beaches, but all these species are now drastically decreasing and disappearing.

If the Holothurians disappear, as their overfishing will lead to, we will be faced with a sea floor like mud, which with every wave and movement will increase the turbidity of the water column and make our beaches from crystal clear to look like mud. This in turn will create almost prohibitive conditions for the development of the endangered sea plant Posidonia oceanica, but also the rest of the marine organisms that live near the coasts, making our once rich sea even poorer in life, biodiversity and quality.