Είναι γνωστό ότι ο Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού & Προστασίας (ΟΑΣΠ) έχει στις προτεραιότητες του την ενημέρωση και εκπαίδευση των μαθητών σε θέματα των φυσικών κινδύνων και καταστροφών. Με κυριότερο πρόβλημα στη διαδικασία των εκπαιδεύσεων την έλλειψη βιωματικής εμπειρίας των μαθητών και εν προκειμένω στους σεισμούς της επικαιρότητας.

Κείμενο: Μιχάλης Φραγκίσκος (*)

Συζώντας πια εδώ και δέκα μέρες έντονα με τη σεισμική δραστηριότητα στις Κυκλάδες, πέρα από τις επιστημονικές συζητήσεις για την εξέλιξη του φαινομένου, τα μέτρα προφύλαξης, τις συνέπιες στα κτήρια και στον τουρισμό, αναπτύσσονται κάποιοι προβληματισμοί σχετικά με την εκπαίδευση των νέων στην αντιμετώπιση του.

Οι Δήμοι στα περισσότερα νησιά των Κυκλάδων αντιμετώπισαν την κατάσταση  κλείνοντας τις σχολικές μονάδες, θεωρώντας τα κτήρια άκρως επικίνδυνα. Το Υπουργείο Παιδείας σε πανικό επιβάλει ξανά τη γνωστή τηλεκπαίδευση ώστε να μη χαθεί δήθεν καμιά παράγραφος της τετριμμένης ύλης. Η ευθύνη και το πρόβλημα της ασφάλειας μετατίθεται στην οικογένεια του μαθητή, ο οποίος βιώνει με αμφίβολη προστασία τους επαναλαμβανόμενους σεισμούς την ώρα του υποχρεωτικού μαθήματος στην κατοικία του.

Κανείς μάλλον δεν έχει καταλάβει ότι αυτές τις μέρες στις Κυκλάδες βρισκόμαστε σε ένα σπάνιο σχολείο, ίσως σε ένα μοναδικό παγκόσμιο πανεπιστήμιο. Κάποιοι σπουδάζουν ήδη υποσυνείδητα, άλλοι αγχώνονται όπως στα δύσκολα μαθήματα και άλλοι κάνουν σκασιαρχείο φεύγοντας από τα νησιά.

Η κυβέρνηση προσδεμένη με το μοντέλο του υπερτουρισμού – υπερδόμησης, δεν αντιλήφθηκε ότι μέρες τώρα η Γη μας διδάσκει, με μαθήματα που δεν παραδίνονται στα σπουδαιότερα πανεπιστήμια του κόσμου από τους εγκυρότερους σεισμολόγους, μηχανικούς και πολιτικούς.

Δυνατότητα άσκησης σε πραγματικές συνθήκες

Η συνθήκη κατοικία – διαδικτυακό μάθημα – ήπια σεισμική δραστηριότητα,   επιτρέπει την πρωτόγνωρη δυνατότητα βιωματικής εκπαίδευσης στο φαινόμενο του σεισμού. Είναι μια ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί.

Σε αυτή τη λογική γράφονται κάποιές γρήγορες σκέψεις και προτάσεις, όπως να προσθέσει το ΥΠΑΙΘΑ το ψηφιακό εκπαιδευτικό πρόγραμμα του ΟΑΣΠ στα διαδικτυακά σχολικά μαθήματα. Ο καθηγητής θα εντάσσει στην μαθησιακή διαδικασία τις σεισμικές δονήσεις που θα γίνονται την ώρα του μαθήματος.

Όλες οι ασκήσεις για τα μέτρα πρόληψης και ετοιμότητας του σχολείου κατά τη διάρκεια ενός σεισμού, μπορούν να γίνονται σε πραγματικές ήπιες σεισμικές συνθήκες. Δυστυχώς όχι ομαδικά στο σχολείο, αλλά ατομικά ο κάθε μαθητής και με διαδικτυακές αναφορές της εμπειρίας των άλλων. Όταν ανοίξουν τα σχολεία και το φαινόμενο συνεχίζεται (με σεισμούς ή μετασεισμούς) θα υπάρχει δυνατότητα ομαδικής άσκησης σε πραγματικές ομαδικές συνθήκες στο χώρο της σχολικής μονάδας.

Με τη βοήθεια των καθηγητών οι μαθητές θα μπορούν να καταγράφουν τις συνεχείς δονήσεις, να τις συζητούν στη διαδικτυακή τάξη, συσχετίζοντας τες με την επίσημη εκτίμηση μεγέθους, βάθους και τόπου που δίνεται από το γεωδυναμικό ινστιτούτο.

Έτσι θα γίνεται η σύνδεση της υποκειμενικής αίσθησης της κάθε δόνησης με τα παραπάνω στοιχεία. Θα ξεχωρίζουν το βάθος και την ένταση, τον μεγάλο σεισμό από το μικρό σαν παιγνίδι. Θα παρατηρούν τη συμπεριφορά των κινητών αντικείμενών, του φυσικού περιβάλλοντος, ακόμα και κατοικίδιων ζώων. Θα αφουγκράζονται τη βοή του, την αντίδραση των κτηρίων, θα ξεχωρίζουν τις ασφαλείς θέσεις του σπιτιού τους και της γειτονιάς. Θα ξεπερνούν τα αρνητικά συναισθήματα, τη φοβία και τον πανικό.

Θα αναγνωρίζουν τους κινδύνους και θα αφομοιώνουν γνώσεις για τη σεισμικότητα της περιοχής τους. Οι μεγαλύτεροι μαθητές θα εισέρχονται βαθύτερα στην επιστήμη της γεωλογίας, στις αίτιες που γενούν τα φυσικά φαινόμενα και στα αποτελέσματα τους. Στην επιβάρυνση της γης από το πλήθος των κατασκευών. Και κάποιοι θα προετοιμάζονται να γίνουν οι αυριανοί επιστήμονες, οι μηχανικοί, οι σεισμολόγοι του μέλλοντος μας.

Θα μπορούσαν αυτές τις μέρες να αποκτήσουν οικειότητα με τους σεισμούς, να διαμορφώσουν στάση ζωής απέναντί τους, μια συνολική γεωκουλτούρα χθόνια και επίγεια σεβασμού της Γης, απαραίτητο εφόδιο για την παραπέρα ζωή τους, μεταβιβάσιμη ως λαϊκή παράδοση στις επόμενες γενεές.

Να αποκτήσουν τη γεωαίσθηση, για να θυμηθούμε τον δικό μας δάσκαλο τον Μανώλη Γλέζο, που έλεγε ότι ο Κυκλαδίτης βρίσκεται συνεχώς από τα προϊστορικά χρόνια σε μια αμφίδρομη επικοινωνία με τον περιβάλλοντα γεωχώρο δημιούργημα των σεισμών και των ηφαιστείων, με τα κορφοβούνια της Αιγηίδας. Χώρο που βιώνει έντονα και διαπαιδαγωγείται από αυτόν, αποκτώντας τη συνείδηση της πετραίας Γης.

(*) Διδάκτορας Μηχανικός ΕΜΠ, Περιφερειακός Σύμβουλος Νοτίου Αιγαίου, Γραμματέας Περιφερειακού Συμβούλου

Αρθρο που δημοσιεύτηκε στην σημερινή (07/02) έκδοση της “Εφημερίδας των Συντακτών”, με τίτλο “ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΙΑΣ ΓΗΣ”, Μια πρωτόγνωρη δυνατότητα βιωματικής εκπαίδευσης στο φαινόμενο του σεισμού.