Την περασμένη Κυριακή, ένας ποδοσφαιριστής, μόλις 20 ετών, κατέρρευσε στο γήπεδο κατά τη διάρκεια ενός ματς στην Καρδίτσα. Παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες γιατρών, ο νεαρός ποδοσφαιριστής δεν επανήλθε.

Το 2016, ο θάνατος του 14χρονου Σωτήρη Νικολακόπουλου, ο οποίος πέθανε από ανακοπή καρδιάς κατά τη διάρκεια φιλικού αγώνα στην Καλαμάτα, είχε σοκάρει την κοινή γνώμη. Λίγο αργότερα, διοργανώθηκε ένα ποδοσφαιρικό τουρνουά στη μνήμη του, με τα έσοδα να δίνονται για την αγορά απινιδωτή. Την ίδια χρονιά, με παρόμοιο τρόπο, έχασε τη ζωή του και ο Χαράλαμπος Καμπουρίδης του Αρη Ανθούπολης, στο γήπεδο Περιστερίου.

Το 2019, ο ποδοσφαιριστής Χρήστος Πετρίδης, κατά τη διάρκεια αγώνα του ΕΠΣ Μαγνησίας, κατέρρευσε μέσα στο γήπεδο και κατέληξε λίγο αργότερα στο νοσοκομείο.

Τον Φεβρουάριο του 2022, ο 22χρονος Αλέξανδρος Λάμπι κατέληξε κατά τη διάρκεια αγώνα μεταξύ των ομάδων της Ηλιούπολης και της Ερμιονίδας. Το περασμένο καλοκαίρι, 13χρονος υπέστη καρδιακό επεισόδιο και πέθανε μπροστά στα μάτια των γονιών του οι οποίοι παρακολουθούσαν τον αγώνα σε γήπεδο στην Ερέτρια.

Βέβαια, το περιστατικό που έχει καταγραφεί στη μνήμη των περισσοτέρων ήταν αυτό με τον Κρίστιαν Ερικσεν, ο οποίος σωριάστηκε στο έδαφος, στον αγώνα της Δανίας με τη Φινλανδία, κατά τη διάρκεια του Euro 2021. Ο Ερικσεν σώθηκε γιατί έπαιζε σε αγώνα κορυφαίας αθλητικής διοργάνωσης και χάρη στην παρουσία εξειδικευμένου ιατρικού τιμ το οποίο κατέβαλε υπεράνθρωπες προσπάθειες.

Η καρδιακή ανακοπή είναι η συχνότερη αιτία θανάτου στον δυτικό κόσμο, από την οποία χάνονται 350.000 Ευρωπαίοι τον χρόνο.

Μολονότι στην Ελλάδα έχουν ληφθεί ορισμένες πρωτοβουλίες, το ερώτημα που προκύπτει, και αφορά κυρίως τον ερασιτεχνικό αθλητισμό, είναι πόσο έτοιμοι είμαστε να αντιμετωπίσουμε παρόμοια περιστατικά; Είναι επαρκή τα μέτρα ασφαλείας; Οι ομάδες διαθέτουν στο δυναμικό τους ανθρώπους που ξέρουν να διαχειρίζονται τέτοια συμβάντα;

Το χάος μετά τη Σούπερ Λιγκ

Ποιοι κανόνες προστασίας προβλέπονται για τα ατυχήματα στη διάρκεια των ποδοσφαιρικών αγώνων; Οι ομάδες της Σούπερ Λιγκ 1 και 2 πρέπει να διαθέτουν ένα πλήρως εξοπλισμένο ιατρείο εντός γηπέδου, αλλά και ασθενοφόρο (ιδιωτικό ή του ΕΚΑΒ). Η Σούπερ Λιγκ ορίζει επίσης γιατρό για κάθε αγώνα του πρωταθλήματος -εκτός δηλαδή από αυτούς που διαθέτουν οι ομάδες-.

Μετά το περιστατικό με τον Ερικσεν, η ΕΠΟ υποχρέωσε τις ομάδες που παίζουν στη Γ’ Εθνική να διαθέτουν απινιδωτή εντός του αγωνιστικού χώρου. Στις χαμηλότερες κατηγορίες -Δ’ Εθνική και τοπικά πρωταθλήματα- όλα είναι «στον αέρα» και εξαρτώνται από το μπάτζετ και τις… καλές προθέσεις κάθε ομάδας.

Την ίδια στιγμή, ο όγκος των ποδοσφαιρικών αγώνων που διεξάγονται κάθε Κυριακή είναι πραγματικά μεγάλος. Μόνο στη Γ’ Εθνική συμμετέχουν φέτος 73 ομάδες από πέντε ομίλους.

Και φυσικά υπάρχουν και τα τοπικά πρωταθλήματα. Κάθε νομός έχει Α’ τοπικό, Β’ τοπικό και πολλές φορές και Γ’ τοπικό. Οπως είπε στην «Κ» παράγοντας από ομάδα της Γ’ Εθνικής: «Κάθε Κυριακή στον νομό Αργολίδας τρέχουν 15 ματς ταυτόχρονα. Το να υπάρχει σε αυτά ιδιωτικό ασθενοφόρο μόνο ως ανέκδοτο μπορεί να ακουστεί, ενώ ως ανέκδοτο ακούγεται και το να σταθμεύουν έξω από όλους αυτούς τους αγώνες ασθενοφόρα του ΕΚΑΒ».

Σημειώνεται ότι αμέσως μετά τον θάνατο του 20χρονου ποδοσφαιριστή στην Καρδίτσα (από ισχαιμία του μυοκαρδίου, όπως έδειξε η ιατροδικαστική έκθεση), η ΕΠΟ συνεδρίασε εκτάκτως και αποφάσισε να στείλει επιστολή στην Κεντρική Ενωση Δήμων Ελλάδας με την οποία ζητεί να ενημερωθούν όλοι οι δήμοι που έχουν στην ιδιοκτησία τους γήπεδα ότι είναι υποχρεωτική η ύπαρξη απινιδωτή ως προϋπόθεση για την αδειοδότησή τους.

Φαρμακοποιοί που εκτελούν χρέη γιατρού
Ο Αθανάσιος Παλάντζος, προπονητής του 20χρονου που κατέρρευσε πριν από τέσσερις ημέρες στην Καρδίτσα, λέει στην «Καθημερινή» πως οι απινιδωτές στα τοπικά πρωταθλήματα είναι είδος σπάνιο. Οπως σημειώνει: «Προφανώς και δεν είχαμε απινιδωτή στο γήπεδο, ποιος έχει; Σε όλη την Καρδίτσα, στις χαμηλές κατηγορίες, δεν υπάρχει ούτε ένας. Οταν κατέρρευσε το παλικάρι, δύο μέτρα αθλητής, που στους καρδιολογικούς ελέγχους έβγαινε πάντα “πεντακάθαρος”, ο άνθρωπος που εκτελούσε χρέη γιατρού έσπευσε να του κάνει ΚΑΡΠΑ. Με ένα ταλαίπωρο βαλιτσάκι πρώτων βοηθειών κινούνται οι περισσότεροι γιατροί στους αγώνες της περιφέρειας». Και τι σημαίνει «χρέη γιατρού»;

Ο κ. Παλάντζος εξηγεί πως ο «γιατρός» του αγώνα την περασμένη Κυριακή ήταν ένας «συγχωριανός φαρμακοποιός που έχει παρακολουθήσει σεμινάριο ΚΑΡΠΑ». Να σημειωθεί πως το ασθενοφόρο στην εν λόγω περίπτωση έφτασε στο γήπεδο μετά από 10 λεπτά.

Πάντως, ακόμα και εκεί όπου υπάρχουν απινιδωτές, η λειτουργία τους δεν είναι εξασφαλισμένη. Οταν πέθανε ο 22χρονος ποδοσφαιριστής στην Ηλιούπολη, τον Φεβρουάριο του 2022, απινιδωτής υπήρχε μεν στο γήπεδο, αλλά μακριά από τον αγωνιστικό χώρο. Μέχρι να φτάσει στον αθλητή πέρασε κάποιος χρόνος, ενώ και το ασθενοφόρο έκανε 20 λεπτά για να προσεγγίσει το γήπεδο.

«Είναι θέμα τύχης»
Ο ποδοσφαιριστής Γιώργος Γερεντές έχει βιώσει από πρώτο χέρι την καθυστερημένη ανταπόκριση σε ατύχημα μέσα στο γήπεδο. Τον Απρίλιο του 2021, ο παίκτης της Α.Ο. Σελλάνων (στα Τρίκαλα) συγκρούστηκε με παίκτη της αντίπαλης ομάδας. Ο Γερεντές έχασε τις αισθήσεις του από τη σφοδρότατη σύγκρουση, ενώ έπαθε διάσειση, κάταγμα στο ζυγωματικό και σπασμένα δόντια. Το ασθενοφόρο από τη Λάρισα έφτασε ύστερα από 40 λεπτά.

«Εγώ ήμουν τυχερός γιατί η ομάδα μου τότε είχε φροντίσει να υπάρχει πάντα ένα κλιμάκιο του Ερυθρού Σταυρού σε κάθε αγώνα μας» περιγράφει ο ίδιος και συνεχίζει: «Όταν λιποθύμησα, έπεσαν πάνω μου 2-3 γιατροί. Χάρη στις μεγάλες προσπάθειές τους επανήλθα. Απινιδωτής, πάντως, δεν υπήρχε στο γήπεδο». Ο ίδιος σημειώνει ακόμα πως η ομάδα της Καλαμπάκας, όπου παίζει τώρα, διαθέτει απινιδωτή, αλλά, όπως τονίζει, είναι η μοναδική που έχει αυτό το απαραίτητο ιατρικό μηχάνημα σε όλα τα Τρίκαλα.

«Οσο πέφτουν οι κατηγορίες, τόσο χειρότερα γίνονται τα πράγματα» σημειώνει ο κ. Γερεντές, και εξηγεί: «Είναι θέμα τύχης τι μέσα ασφάλειας θα διαθέτει η ομάδα σου. Στα Β’ τοπικά πρωταθλήματα, τις περισσότερες φορές δεν υπάρχει καν γιατρός αγώνα. Και στη Γ’ Εθνική, όμως, πολλές ομάδες επιστρατεύουν ανθρώπους που έχουν κάνει απλώς σεμινάρια, για να μην πέφτουν πρόστιμα. Θέλω να πω, με αφορμή την τελευταία ανακοίνωση της ΕΠΟ, πως οι καθυστερημένες αποφάσεις κάθε φορά που συμβαίνει ένα τραγικό περιστατικό δεν λύνουν το πρόβλημα. Χρειάζεται πρόληψη και έλεγχος για το τι τηρείται σε όλα τα επίπεδα».

Ποδοσφαιριστής που αγωνίζεται σε αθηναϊκές ομάδες έθεσε και την εξής παράμετρο: «Η ασφάλειά μας μέσα στα γήπεδα δεν κρίνεται μόνο από τους απινιδωτές και τους γιατρούς. Στα περισσότερα γήπεδα που έχω αγωνιστεί ο χλοοτάπητας είναι πολυτέλεια. Το έδαφος είναι συχνά τόσο κακοτράχαλο που από θαύμα δεν τραυματιζόμαστε συνέχεια».

Ανάγκη για αναβάθμιση του προαθλητικού ελέγχου

Θολό είναι και το κομμάτι του προαθλητικού ελέγχου που οφείλουν να κάνουν οι αθλητές πριν πάρουν το δελτίο τους για να αγωνιστούν, όπως ορίζει η ΕΠΟ. Σύμφωνα με τον κανονισμό, οι αθλητές που συμμετέχουν σε ομάδες πρέπει να υποβάλλονται σε καρδιογράφημα και σε triplex καρδιάς και να διαθέτουν και τη σχετική βεβαίωση από έναν καρδιολόγο.

Οπως όμως σημειώνει στην «Κ» ο Φώτης Πατσουράκος, καρδιολόγος, αντιπρόεδρος ΙΣΑ (Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών) και μέλος της ομάδας εργασίας καρδιαγγειακών νοσημάτων του υπουργείου Υγείας: «Σε πολλές περιπτώσεις, και ειδικά στην περιφέρεια, οι έλεγχοι γίνονται… στο πόδι. Οι ποδοσφαιριστές πηγαίνουν σε έναν ιδιώτη που πληρώνει η ομάδα για να δώσει μαζικές βεβαιώσεις, οι οποίες, αρκετές φορές, είναι διεκπεραιωτικές. Δεν υπάρχει η απαραίτητη εξατομικευμένη ματιά για κάθε αθλητή. Και να σημειωθεί πως τα triplex απαιτούν καλούς γιατρούς, καρδιολόγους απαραίτητα. Οι έλεγχοι πρέπει να είναι εξονυχιστικοί – πολλοί αθλητές μπορεί επί ευρημάτων να χρειαστεί να βάλουν ένα holter, για παράδειγμα. Εχω δει παιδιά που ήθελαν να αθληθούν και τους εξήγησα ότι δεν μπορούν να το κάνουν».

Σε αυτό το σημείο, ο κ. Πατσουράκος τονίζει πως ο καλός καρδιολογικός έλεγχος είναι σε σημαντικό βαθμό και ευθύνη του αθλητή και της οικογένειάς του. Οπως εξηγεί ο έμπειρος γιατρός: «δυστυχώς, είναι κάτι που συχνά αμελούν οι οικογένειες. Να τονιστεί, πάντως, ότι όλοι όσοι χάνουν τη ζωή τους στα γήπεδα δεν είναι γιατί υπάρχει κακή αντιμετώπιση εκείνη τη στιγμή ή κακός προαθλητικός έλεγχος».

Σε αυτό συμφωνεί και ο ιατροδικαστής Δημήτρης Γαλεντέρης. Ο ίδιος σημειώνει πως τα καρδιογραφήματα και τα υπερηχογραφήματα «μπορούν» να αναγνωρίσουν πολλές αλλοιώσεις στην καρδιά, όχι όμως όλες.

«Η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια, για παράδειγμα, η οποία είναι ένας συχνός λόγος που ποδοσφαιριστές παγκοσμίως χάνουν τη ζωή τους στο γήπεδο, είναι ένα γονιδιακό πρόβλημα που δεν δίνει μακροσκοπικά ευρήματα» εξηγεί ο Δ. Γαλεντέρης και συνεχίζει: «Η ανωμαλία στην έκφυση των στεφανιαίων αγγείων επίσης δεν αναγνωρίζεται με αυτές τις εξετάσεις. Σε κάθε περίπτωση, ποιος τσεκάρει αν γίνεται σωστά ο έλεγχος σε όλα αυτά τα παιδιά που αγωνίζονται στα ελληνικά γήπεδα;».

Αμφότεροι οι γιατροί τονίζουν, μάλιστα, πως ο έλεγχος πρέπει να γίνει ακόμα πιο προσεκτικός τώρα που βρισκόμαστε στη μετά πανδημική εποχή και έχει αποδειχθεί πως ο κορωνοϊός μπορεί να προκαλέσει περικαρδίτιδα σε κάποιους ανθρώπους.

Ο Α. Παλάντζος, όπως και άλλοι προπονητές του ερασιτεχνικού ποδοσφαίρου, θεωρούν πως πρέπει να προστεθεί ακόμη ένας καρδιολογικός έλεγχος στα μέσα της χρονιάς, ώστε να αισθάνονται και οι ίδιοι, αλλά και οι παίκτες, πιο ασφαλείς.

Τέλος, ο Φ. Πατσουράκος σημειώνει πως η επιτροπή των καρδιαγγειακών νοσημάτων, στην οποία συμμετέχει, εισηγείται στο υπουργείο Υγείας την αναβάθμιση των προληπτικών, προαθλητικών εξετάσεων ως μέρος ενός αυτοτελούς πακέτου, όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, με το εθνικό πρόγραμμα για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού.

Κείμενο της Δήμητρας Τριανταφύλλου (Kathimerini.gr)

Φωτογραφίες: SportCyclades.gr