Σε κακή ποιοτική κατάσταση είναι περισσότερο από το ένα τρίτο των υπογείων υδάτων της χώρας. Τα προβλήματα εντοπίζονται κυρίως στο Αιγαίο και στις παράκτιες περιοχές, λόγω υφαλμύρινσης του υδροφορέα και στις αγροτικές περιοχές όπως η Θεσσαλία και η Κεντρική Μακεδονία, λόγω νιτρορρύπανσης από φυτοφάρμακα. Αντιθέτως, σε εξαιρετική κατάσταση είναι τα υπόγεια νερά στη βορειοδυτική Ελλάδα.

Τα στοιχεία προέρχονται από την ετήσια έκθεση (για το 2022) της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ). Η ΕΑΓΜΕ έχει από το 2015 αναλάβει για λογαριασμό του υπουργείου Περιβάλλοντος τον έλεγχο ενός δικτύου παρακολούθησης των υπογείων υδάτων, με περίπου 1.900 σημεία ελέγχου (γεωτρήσεις). Και κάθε χρονιά καταθέτει τα αποτελέσματα των δειγματοληψιών (περισσότερες από 6.000 για το προηγούμενο υδρολογικό έτος), τα οποία το υπουργείο καταθέτει με τη σειρά του στις κοινοτικές αρχές.

Η έκθεση αποτυπώνει την κατάσταση στα υπόγεια νερά τόσο από ποσοτική όσο και από ποιοτική κατάσταση. Στο σύνολο της χώρας, λοιπόν, το 76% των υπογείων υδάτων θεωρείται ότι βρίσκεται σε καλή ποσοτική κατάσταση και το 20% σε κακή (για το 4% δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία). Οσον αφορά την ποιότητα, το 58% θεωρείται ότι βρίσκεται σε καλή κατάσταση, το 29% σε κακή κατάσταση, ακόμη ένα 11% βρίσκεται σε κακή κατάσταση αλλά για φυσικούς λόγους (λ.χ. είδος πετρωμάτων), ενώ για το 2% δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία.

«Τα προβλήματα υποβάθμισης των ποσοτικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών των υπογείων υδάτων συνεχίζουν να εντοπίζονται σε περιοχές με εντατική εκμετάλλευση των υδροφορέων. Η νιτρορρύπανση και η υφαλμύρινση των υπογείων υδάτων αποτελούν τους κύριους παράγοντες υποβάθμισής τους, που σχετίζονται, αντίστοιχα, με τη χρήση αζωτούχων λιπασμάτων και τη θαλάσσια διείσδυση λόγω υπεραντλήσεων. Ενα μικρό ποσοστό υπερβάσεων στις συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων/ιχνοστοιχείων και ιόντων χλωρίου οφείλεται σε φυσικά αίτια», σημειώνεται στην ανακοίνωση της ΕΑΓΜΕ. Οι δειγματοληψίες και οι αναλύσεις πραγματοποιούνται από την ΕΑΓΜΕ κάθε τρίμηνο ή εξάμηνο σε περίπου 600 υπόγεια υδατικά συστήματα.

«Τα υπόγεια νερά είναι καλύτερα ποιοτικά και ποσοτικά στην Ηπειρο και στην Αιτωλοακαρνανία», εξηγεί στην «Κ» ο Βασίλης Ζόραπας, προϊστάμενος του Τμήματος Υδρογεωλογίας και Υδρολογίας της ΕΑΓΜΕ και επιστημονικός υπεύθυνος του έργου. «Αντιθέτως, τα μεγαλύτερα προβλήματα παρατηρούνται στην Κεντρική και Ανατολική Ελλάδα και ιδίως στη Θεσσαλία, στην Αργολίδα και στα νησιά του Αιγαίου εξαιτίας της υπεράντλησης των υδάτων και της νιτρορρύπανσης».

Ας δούμε ορισμένα παραδείγματα:

• Στο υδατικό διαμέρισμα της ανατολικής Πελοποννήσου, το 34% των υπογείων υδάτων βρίσκεται σε κακή κατάσταση. Υπερβάσεις σε χλωριόντα παρατηρούνται στις παράκτιες περιοχές του αργολικού πεδίου, της Τροιζηνίας, του Πόρτο-Χελίου και του Αστρους. Πολλά νερά είναι επιβαρυμένα και από νιτρικά ιόντα λόγω της αγροτικής δραστηριότητας, κυρίως στις προαναφερθείσες περιοχές αλλά και στο Ελος Βασιλοποτάμου και στις περιοχές Ασωπού-Γλυκόβρυσης και Νεάπολης.

• Στη Θεσσαλία, συγκρίνοντας με τα αποτελέσματα προηγούμενων ετών δεν διαφαίνεται τάση περαιτέρω υποβάθμισης των υπογείων νερών. Σε κακή κατάσταση βρίσκεται το ένα τέταρτο των σημείων ελέγχου (25%), λόγω ρύπανσης από λιπάσματα (υπερβάσεις στις αζωτούχες ενώσεις). Οσον αφορά την άρδευση, η έκθεση της ΕΑΓΜΕ σημειώνει ότι η πλειονότητα των δειγμάτων δείχνει ότι τα νερά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να καλύψουν ανάγκες σε βαριά εδάφη, με επιφύλαξη σε ευαίσθητες καλλιέργειες.

• Στα νησιά του Αιγαίου (πλην Κρήτης), πολλά υδροσυστήματα παραμένουν ποιοτικά και ποσοτικά υποβαθμισμένα. Στο νότιο Αιγαίο (Κυκλάδες και Δωδεκάνησα), «η υποβάθμιση σχετίζεται κατεξοχήν με την υπεράντληση των υπογείων υδάτων για την κάλυψη των αυξημένων υδρευτικών και αρδευτικών αναγκών, κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και συνδέεται με την τουριστική δραστηριότητα», αναφέρεται. Στα μεγάλα νησιά, όπως η Ρόδος και η Κως, τα υπόγεια νερά είναι σε καλύτερη κατάσταση, με εξαίρεση το νότιο τμήμα της Ρόδου και την Καρδάμαινα στην Κω όπου παρατηρείται υφαλμύρινση. Ενδιαφέρον είναι ότι στη νοτιοδυτική Νάξο οι γεωτρήσεις έχουν φτάσει σε κάποιο σημείο σε βάθος 400-500 μέτρων (δηλαδή, πολύ κάτω από τη στάθμη της θάλασσας), με την ΕΑΓΜΕ να εκτιμά ότι σύντομα κινδυνεύουν να εξαντληθούν. Στο βόρειο Αιγαίο, με την εξαίρεση της Λήμνου (που έχει σοβαρό πρόβλημα υφαλμύρινσης των υπογείων υδάτων), η κατάσταση είναι σαφώς καλύτερη.

Με πληροφορίες από την “Καθημερινή”