Στη Σύρο, την πρώτη ίσως κρύα χειμωνιάτικη μέρα, πλήθος κόσμου βρέθηκε δια ζώσης αλλά και διαδικτυακά για να συζητήσει για (και με) τα κινήματα για ελεύθερες παραλίες του καλοκαιριού που μας πέρασε. Αφορμή αποτέλεσε η εκδήλωση «Ένα παράξενο καλοκαίρι: τα κινήματα πολιτών για τις παραλίες» που συνδιοργάνωσαν το Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, το Σάββατο 9 Δεκεμβρίου. Από την Πάρο, τη Νάξο, την Ρόδο και την Σύρο μέλη των συλλογικοτήτων που διεκδίκησαν μέσα από τις ελεύθερες παραλίες τον δημόσιο χώρο έκαναν απολογισμό των δράσεών τους, μίλησαν για το πώς οργανώθηκαν, πώς δικτυώθηκαν πανελλαδικά και τι κατάφεραν, εν τέλει.

Στην έναρξη της εκδήλωσης προβλήθηκε το ντοκιμαντέρ του Πάνου Κέκα «Έχουμε και άλλο μέσα μας ουρανό ατρύγητο». Ο σκηνοθέτης μιλώντας αργότερα ως μέλος της Κίνησης Πολιτών Πάρου για Ελεύθερες Παραλίες είπε «η παραλία ήταν μόνο η αρχή. Ήταν μια έκρηξη, όχι μόνο ιδεών. Δεν είναι η πετσέτα, αλλά η ανάγκη να υπάρχουμε μέσα από μια διαδικασία επαφής με τη φύση». Πρώτος από τους ομιλητές ήταν και τιμητικά ο Χρίστος Γεωργούσης, ποιητής και συγγραφέας, «η ψυχή του πολιτιστικού συλλόγου Αρχίλογος που δραστηριοποιείται στο νησί από το 1976», όπως ειπώθηκε και «ο πρώτος που κάλεσε τον κόσμο να υπερασπιστεί τις παραλίες». «Έφτασε ο κόσμος στο χτένι», είπε ο κ. Γεωργούσης, «με τις παρανομίες και τις υπερβολές, οι καταπατητές ισχυροποίησαν το θυμό που έβραζε». Ο ίδιος αναφέρθηκε στην έλλειψη ικανότητας των κυβερνήσεων και της αυτοδιοίκησης, στην αδυναμία της διοίκησης να παρέμβει· «για την απομάκρυνση μίας ξαπλώστρας χρειάζεται να κινηθούν οχτώ υπηρεσίες», είπε εμφατικά, προσθέτοντας ότι «με την αχορτασιά που παρουσιάζουμε συχνά πάμε να κάνουμε τους μικρούς παραδείσους βιομηχανικά πάρκα». «Το κίνημα δεν ήταν για τις πετσέτες, δεν ήταν μόνο για τις παραλίες. Ήταν και για τη δημοκρατία», κατέληξε, «να περιοριστεί η αίσθηση ότι μπορούμε να αντέχουμε την παρανομία, να είναι καθημερινή πράξη».

Πάρος: η αρχή

Ο Δαμιανός Γαβαλάς, επίσης από την Κίνηση Πολιτών Πάρου παρουσίασε το χρονικό των κινητοποιήσεων και των δράσεων. «Διεκδικήσαμε αυτό που μας ανήκει, το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα στην ελεύθερη πρόσβαση στην παραλία, το δικαίωμα στον ελεύθερο χώρο, το δικαίωμα στα δημόσια αγαθά», είπε εισαγωγικά. Στην Πάρο οργανώθηκαν διαδικτυακά αλλά και με ανοιχτές συνελεύσεις. Λειτούργησε ένα φόρουμ συζήτησης, ενημέρωσης και συντονισμού, τυπώθηκαν και μοιράστηκαν φυλλάδια, αφίσες και αυτοκόλλητα, μέχρι και διαγωνισμός συνθημάτων έγινε. Η πρώτη κινητοποίηση έγινε στην παραλία της Μικρής Σάντα Μαρία με την παρουσία 250 ανθρώπων. Η παραλία είναι αυθαίρετα κατειλημμένη στο 90% από δύο επιχειρήσεις, που δεν είχαν άδεια ούτε για ένα τετραγωνικό μέτρο. Στη δεύτερη κινητοποίηση, στην παραλία Μοναστήρι, ο κόσμος ξεπέρασε τα 800 άτομα. Με πρωτοβουλία της Πάρου πραγματοποιήθηκε  πανελλαδική ημέρα δράσης για τις παραλίες την Κυριακή 3 Σεπτεμβρίου με κινητοποιήσεις και σε Χανιά, Αττική, Νάξο, Αίγινα, Ρόδο, Κέρκυρα, Ίος, Χαλκιδική, Θεσπρωτία, Θάσος, Καβάλα, Σπέτσες και αλλού.

Το κίνημα των παραλιών όμως δεν έμεινε στις κινητοποιήσεις, αλλά δημιούργησε μια πλατφόρμα (lab.digitalparos.com), έναν διαδραστικό χάρτη παρανομίας, όπου αντιπαραβάλλεται η νόμιμη παραχώρηση με την πραγματικότητα και έτσι φαίνεται σε μία λήψη πώς σε μία παραλία έχουν μισθωθεί 50 τ.μ. και καταληφθεί 600 τ.μ. «Οι  πειρατές των παραλιών, οι επιχειρηματίες δηλαδή, είχαν την αίσθηση της ασυλίας και του ακαταδίωκτου. Έμαθαν να λειτουργούν ανεξέλεγκτα. Να οικειοποιούνται δημόσιο χώρο και να λειτουργούν σε βάρος των συμπολιτών τους, χωρίς κανένας να τους ζητά το λόγο ποτέ», τόνισε ο ομιλητής επισημαίνοντας «το μαλλιοκούβαρο ευθυνών, με θολές τις γραμμές που διαχωρίζουν τις αρμοδιότητες των εμπλεκόμενων υπηρεσιών (Δήμος, Λιμενικό Ταμείο, λιμενικό, αστυνομία, ΤΑΙΠΕΔ, Υπηρεσία Δόμησης, Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου) και που τελικά επιτρέπουν σε αιρετούς να επικαλούνται ακόμα και αναρμοδιότητα για τις παραλίες του τόπου τους.» Κάνοντας έναν απολογισμό του κινήματος ο κ. Γαβαλάς επισήμανε ότι ο δήμαρχος Πάρου, «για πρώτη φορά στην εννιαετή του θητεία υποχρεώθηκε να πάρει θέση και σύρθηκε στο να εγκρίνει προτάσεις της κίνησης πολιτών και της δημοτικής αντιπολίτευσης, ώστε οι υπηρεσίες του δήμου να αναλάβουν δράση», ότι «για πρώτη φορά μεικτά κλιμάκια πραγματοποίησαν ελέγχους, βεβαίωσαν παραβάσεις και προέβησαν σε δεκάδες αυτόφωρες συλλήψεις. Για πρώτη φορά στρέμματα παραλίας απελευθερώθηκαν και επέστρεψαν στους πολίτες. Το κυριότερο που πετύχαμε ήταν ότι δημιουργήσαμε μια συλλογικότητα, ότι βρεθήκαμε μεταξύ μας, αποδείξαμε ότι η κοινωνίας μας παραμένει ζωντανή και μπορεί να πετυχαίνει νίκες», κατέληξε.

«Πηγαίναμε, βάζαμε το πανό-μεζούρα εκεί που σκάει το κύμα και μετρούσαμε. Δεν υπήρχαν πια αμφισβητήσεις»

Ρόδος: 284.300 τ.μ. κατειλημμένων παραλιών

Ο Ιάκωβος Γρύλλης από την Κίνηση Πολιτών «Ομπρέλα» στη Ρόδο παρουσίασε με τη σειρά του το πώς οργανώθηκαν στο νησί, καταφέρνοντας στην πρώτη ανοιχτή συνέλευση να βρεθούν 330 άτομα: «για τα δεδομένα του νησιού ήταν τρομακτική επιτυχία», τόνισε. Όπως έδειξε με στοιχεία –και στη Ρόδο αξιοποίησαν την τεχνολογία και καταγράφουν σε χάρτη την κατάληψη χώρου- σε 76 αδειοδοτημένες παραλίες, η κάλυψη θα έπρεπε να αφορά 21.300 τ.μ. αλλά τελικά έχουν καταληφθεί 284.300 τ.μ. Ένας μόνο όμιλος διαθέτει 14.000 ξαπλώστρες και 7.000 ομπρέλες, κάνοντας τζίρο με συντηρητικούς υπολογισμούς, τουλάχιστον 350.000 ευρώ ημερησίως. Στην παραλία Άντονυ Κουήν έχουν μισθωθεί 82 τ.μ. και καταληφθεί 1.2000 τ.μ. Η άδεια προβλέπει την τοποθέτηση 24 ξαπλωστρών και έχουν μπει 190 ξαπλώστρες ακόμα και μέσα στη θάλασσα. Η παραλία Αγία Αγάθη εξαιρείται ρητά της παραχώρησης καθώς αποτελεί προστατευόμενο αρχαιολογικό χώρο, και λειτουργεί καντίνα με ξαπλώστρες και ομπρέλες χωρίς καμία αδειοδότηση.

Αποτέλεσμα των κινητοποιήσεων ήταν να ασκηθεί δίωξη από την η Εισαγγελία Πλημμελειοδικών Ρόδου για παράβαση καθήκοντος δια παραλείψεως κατ’ εξακολούθηση σε δήμαρχο Ρόδου και 11 μέλη της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής γιατί ακόμα λειτουργούν δέκα καταστήματα από τα οποία έχουν αφαιρεθεί οι άδειες. Το μεγαλύτερο σκάνδαλο για το νησί είναι η παραχώρηση χωρίς διαγωνιστική διαδικασία των Ιαματικών Πηγών Καλλιθέας, που έχει χαρακτηριστεί ως πολιτιστικό μνημείο, με μια σύμβαση που δεν πέρασε από το Ελεγκτικό συνέδριο, δεν αναρτήθηκε στη Διαύγεια, δεν δημοσιοποιήθηκε στο ΚΗΜΔΗΣ και όπως επισημάνθηκε «υπογράφηκε τον Μάιο με αναγραφόμενη ημερομηνία 31.12.2022, η οποία δεν πρόσεξαν καν να είναι εργάσιμη μέρα, καθώς έπεφτε Σάββατο!» Στη σύμβαση δε αναφέρεται ρητά ότι έως τη Δευτέρα 31 Ιουλίου 2023 θα έπρεπε να έχουν κατατεθεί 900.000 στην αναθέτουσα εταιρεία πρόβλεψη που δεν ικανοποιήθηκε. Οι Ροδίτες όλο το καλοκαίρι έπαιρναν ένα πανό-μεζούρα που είχαν φτιάξει, το οποίο «δείχνει με ακρίβεια πόσα είναι τα πέντε μέτρα, για να μην διαπραγματευόμαστε με τους επιχειρηματίες αν είναι εντός ορίου ή όχι». Όπως δηλώνουν είναι έτοιμοι να συνεχίσουν και το ερχόμενο καλοκαίρι όπως και να απαιτήσουν «από τις νέες δημοτικές αρχές να υπάρξουν δεσμεύσεις σε θέματα τήρησης της νομιμότητας».

Νάξος: το φιάσκο του κρατικού ελέγχου

Η Ελένη Ανδριανοπούλου από το Κίνημα Σώστε τις Παραλίες Νάξου επισήμανε με τη σειρά της πώς έχει εκσυγχρονιστεί το κίνημα, καθώς «η φωτογραφική απεικόνιση με drones ήταν αυτή που σόκαρε πολύ κόσμο. Αμέσως υπήρξε τεράστιο ενδιαφέρον και κάναμε συνελεύσεις κάθε βδομάδα, παρότι η Νάξος δεν έχει κινηματική παράδοση ούτε μαζικές συσπειρώσεις», τόνισε. Η ίδια εξήγησε πως το νησί της Νάξου έχει «δέκα χιλιόμετρα συνεχόμενης παραλίας, που έχουν γεμίσει με ομπρελοξαπλώστρες, τραπεζοκαθίσματα και πολλές κατασκευές ακόμα και με τσιμέντο μέσα στην αμμουδιά.» «Υπήρχαν διαμαρτυρίες πριν τη δημιουργία του κινήματος για χρόνια», πρόσθεσε τονίζοντας ότι «δεν δημιουργήθηκε ξαφνικά ένα κίνημα. Το αιφνίδιο ήταν η μαζική συσπείρωση του κόσμου». Αυτή η συσπείρωση υποχρέωσε και τις αδρανείς υπηρεσίες να κινητοποιηθούν, με αποτέλεσμα το τεράστιο φιάσκο κρατικού ελέγχου στις 7 Αυγούστου όταν «έπεσε σύρμα για ελέγχους της Κτηματικής Υπηρεσίας. Τότε ό,τι φορτηγό, τρακτερ και όχημα υπήρχε κυκλοφόρησε χωρίς πινακίδες μέσα στη νύχτα άδειασε τις παραλίες. Ένα χιλιόμετρο πριν τον έλεγχο έβγαζαν τις ξαπλώστρες ένα χιλιόμετρο μετά τον έλεγχο τις ξαναέβαζαν. Ήρθε και η εισαγγελία εφετών Σύρου, έγιναν πολλές αυτόφωρες συλλήψεις όμως δεν άλλαξε τίποτα στην κατάσταση που είχαμε στις παραλίες, διότι ήταν ένα παιχνίδι ποντικού και γάτας στους ελέγχους». «Ο τουρισμός είναι μια νέα αποικιοκρατία. Δεν μπορείς να πας στην παραλία, στον τόπο που μένεις. Προσπαθούμε να μην χάσουμε τον τόπο μας», κατέληξε η Ε. Ανδριανοπούλου.

Σύρος: οι παραλίες είναι τα πάρκα και οι πλατείες μας

Η Αλεξία Τζεφρίδου από το Παρατηρητήριο Ποιότητας και Περιβάλλοντος Σύρου αναφέρθηκε στην «ιδιαιτερότητα του νησιού, που έχει πολύ μικρές σε έκταση παραλίες πολλές εκ των οποίων δεν πληρούν τις προδιαγραφές για εγκατάσταση ομπρελών και ξαπλωστρών, αδυνατούν να εξασφαλίσουν την ελεύθερη διέλευση του κοινού κάθετα και παράλληλα προς τη θάλασσα, όπως ορίζει ο νόμος ούτε εξασφαλίζουν ελεύθερη ζώνη από την ακτογραμμή τουλάχιστον 5 μέτρων». Στη Σύρο όμως υπάρχει και μια άλλη ιδιαιτερότητα: τα παλούκια, οι βάσεις από τις ομπρέλες δηλαδή που είναι θαμμένες στην άμμο και παραμένουν στην παραλία μέχρι το επόμενο καλοκαίρι που θα ξαναμπεί το ψάθινο καπέλο και οι ξαπλώστρες. Έχουν δημιουργηθεί έτσι στις παραλίες της Σύρου «παλουκοδάση» παρότι «στην ΚΥΑ38609 στο παράρτημα V αναφέρεται ότι “μετά τη λήξη της περιόδου χρήσης τόσο οι ξαπλώστρες, όσο και οι ομπρέλες και τα λοιπά είδη αναψυχής απομακρύνονται από το χώρο του αιγιαλού, παραλίας, κ.λπ.” (παρ. 6) και στην παράγραφο 7 αναφέρεται ότι «μετά το πέρας της περιόδου χρήσης οι διατάξεις έδρασης (βάσεις, εμπήξεις, πακτώσεις, κλπ) θα πρέπει να αποκαλύπτονται και να αφαιρούνται χωρίς να παραμένουν εγκιβωτισμένες στην άμμο σε αναμονή της  επόμενης περιόδου». «Οι παραλίες για τα παιδιά που μένουν σε παραθαλάσσια χωριά ήταν ο τόπος που έπαιζαν. Τα διώχνουμε τα παιδιά από παντού από το δημόσιο χώρο» επεσήμανε η Α. Τζεφρίδου, προσθέτοντας «για τους νησιώτες οι παραλίες είναι τα πάρκα και οι πλατείες μας».

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με παρεμβάσεις παρευρισκόμενων, ανάμεσά τους ο Νίκος Αλμπανόπουλος επικεφαλής της δημοτικής κίνησης «Σύρος εξ Αρχής», ο οποίος δεσμεύτηκε ότι θα φέρει το θέμα στο δημοτικό συμβούλιο που θα αναλάβει από το νέο έτος, ο Μιχάλης Φραγκίσκος περιφερειακός σύμβουλος με την παράταξη «Ανοιχτοί Ορίζοντες στο Νότιο Αιγαίο» και ο Χρήστος Κόλλιας από το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της Σύρου. Η δέσμευση όλων ήταν να κρατήσουν την επαφή για να ξαναπιάσουν το νήμα από εκεί που το άφησαν το παράξενο καλοκαίρι που μας πέρασε.

Με πληροφορίες απο τη σελίδα Epohi.gr