Ποσοστό 75% καρχαριών και σαλαχιών που ζουν κοντά σε κοραλλιογενείς υφάλους κινδυνεύει με εξαφάνιση, απειλώντας την επιβίωση χιλιάδων άλλων θαλάσσιων ειδών, σύμφωνα με νέα επιστημονική μελέτη.

Η υπεραλιεία των τελευταίων 50 ετών ευθύνεται για το φαινόμενο αυτό, με τους μεγαλύτερους καρχαρίες και τα σαλάχια να πλήττονται κατεξοχήν. «Οι καρχαρίες και τα σαλάχια είναι αποτέλεσμα εξέλιξης 450 εκατομμυρίων ετών, ενώ έχουν επιβιώσει από έξι μαζικές εξαφανίσεις ειδών. Δεν πρόκειται, όμως, να επιβιώσουν από την πίεση που τους ασκεί η βιομηχανική αλιεία. Δεν μιλάω εδώ για λίγα θαλάσσια είδη, αλλά για ευρεία κρίση εξαφάνισης», τονίζει ο καθηγητής Ωκεανολογίας Κόλιν Σιμφεντόρφερ του Πανεπιστημίου Τζέιμς Κουκ στην Αυστραλία, μιλώντας στην εφημερίδα The Guardian.

Καθώς καρχαρίες και σαλάχια εξαφανίζονται, η μελέτη εκτιμά πως οι επιπτώσεις θα είναι μοιραίες και για πολλά άλλα είδη «με αυξανόμενο περιβαλλοντικό αντίκτυπο στους κοραλλιογενείς υφάλους, πολλοί από τους οποίους θα υποστούν μη αναστρέψιμη ζημιά», αναφέρει στη μελέτη της η επιστημονική ομάδα. Η αύξηση της θερμοκρασίας των υδάτων απειλεί και αυτή την επιβίωση των κοραλλιογενών υφάλων, περιορίζοντας ακόμη περισσότερο τις πιθανότητες επιβίωσης απειλούμενων θαλάσσιων ειδών.

Λήψη μέτρων

Χωρίς την άμεση λήψη μέτρων σε διεθνή κλίμακα με στόχο τον περιορισμό του αριθμού καρχαριών και σαλαχιών που αλιεύονται κάθε χρόνο, «το εύθραυστο οικοσύστημα και η υγεία των κοραλλιογενών υφάλων δεν πρόκειται να επιβιώσει για πολύ», όπως αναφέρει η μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Nature Communications. Η νέα μελέτη βάσισε τα αρχικά της συμπεράσματα σε έρευνα του 2020, η οποία αποκάλυπτε ότι οι καρχαρίες έχουν εξαφανισθεί από το 20% των κοραλλιογενών υφάλων στον κόσμο.

Οι συντάκτες της νέας μελέτης εξέτασαν τα υπάρχοντα στοιχεία για το σύνολο των 1.200 ειδών καρχαριών και σαλαχιών και εστίασαν στα 134 είδη που διαβιούν σε κοραλλιογενείς υφάλους. Συγκρίνοντας τα δεδομένα αυτά με στοιχεία ερευνών αλιευμάτων, οι επιστήμονες κατέληξαν ότι οι καρχαρίες των υφάλων και τα σαλάχια, που ζουν κοντά στους υφάλους, απειλούνταν κατεξοχήν.

Η ωκεανολόγος Σαμάνθα Σέρμαν του Πανεπιστημίου Σάιμον Φρέιζερ του Καναδά εξηγεί ότι τα μεγαλύτερα είδη καρχαριών, όπως οι καρχαρίες-ταύροι, οι τίγρεις και οι σφυροκέφαλοι, καθώς και τα σαλάχια, αντιμετωπίζουν μεγαλύτερη απειλή από τα αλιευτικά δίχτυα. «Ας μην ξεχνάμε ότι τα καρχαριοειδή ωριμάζουν στα 20 έτη της ηλικίας τους και η αναπλήρωση του πληθυσμού απαιτεί μεγάλο χρόνο. Οταν αλιεύονται πριν από την ωρίμανσή τους η δραστική συρρίκνωση του πληθυσμού είναι αναμενόμενη», επισημαίνει η δρ Σέρμαν.

Η καθηγήτρια Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Τζέιμς Κουκ Τζόντι Ράμερ, που δεν συμμετείχε στη μελέτη, λέει ότι η εξάλειψη μεγάλων κυνηγών από το οικοσύστημα έχει πάντα δεινές συνέπειες για όλα τα είδη που διαβιούν εκεί. Η προστασία θαλάσσιων ειδών από την υπεραλιεία είναι εφικτή, εξηγεί η δρ Ράμερ, αλλά δυσχερής εξαιτίας των διαφορετικών κανόνων που εφαρμόζει η κάθε χώρα. Η χαλαρή αλιευτική νομοθεσία ορισμένων κρατών προσελκύει αλιευτικούς στόλους, οι οποίοι πλήττουν ανεπανόρθωτα τα τοπικά θαλάσσια οικοσυστήματα.

Θαλάσσια καταφύγια

Η δημιουργία θαλάσσιων καταφυγίων, όπου η αλιεία απαγορεύεται ρητά, θα αποτελέσει το πρώτο βήμα μιας τέτοιας διεθνούς προσπάθειας. Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι, που φιλοξενούν μεγάλο αριθμό καρχαριών και σαλαχιών, έχουν ήδη υποστεί μεγάλη ζημιά από την υπερθέρμανση των υδάτων του πλανήτη, υποχρεώνοντας τα ζώα αυτά να μετοικήσουν, να προσαρμοσθούν ή να πεθάνουν.

«Οι τόποι αναπαραγωγής και κυνηγιού για καρχαρίες και σαλάχια που συνδέονται με κοραλλιογενείς υφάλους έχουν πληγεί από το φαινόμενο της λεύκανσης των κοραλλιών, αλλά και από καύσωνες και αμέτρητους τροπικούς κυκλώνες. Η ανάληψη δράσης είναι επιτακτική και πρέπει να είναι συνολική. Ο ορισμός ζωνών προστασίας σε χάρτες δεν αρκεί για να προλάβει την καταστροφή των υφάλων», τονίζει η δρ Ράμερ.