Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που συνήθως διαγιγνώσκεται στην παιδική ηλικία, αλλά συχνά παραμένει και στην ενήλικη ζωή.
Κείμενο: Στέλλα Ζαχαράτου (Ψυχολόγος) *
Παρόλο που η ΔΕΠΥ έχει συνδεθεί παραδοσιακά με παιδιά, η κατανόηση της κατάστασης στους ενήλικες έχει αυξηθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες. Σύμφωνα με έρευνες, περίπου το 2,5%-4,4% του ενήλικου πληθυσμού παγκοσμίως αντιμετωπίζει συμπτώματα ΔΕΠΥ (Faraone et al., 2021).
Χαρακτηριστικά της ΔΕΠΥ στους Ενήλικες
Η ΔΕΠΥ στους ενήλικες εμφανίζει ορισμένες διαφορές σε σύγκριση με την παιδική ηλικία. Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Έλλειψη Εστίασης: Οι ενήλικες δυσκολεύονται να ολοκληρώσουν έργα, να οργανώσουν την εργασία τους ή να διατηρήσουν την προσοχή τους σε καθήκοντα που απαιτούν συγκέντρωση.
- Παρορμητικότητα: Αυτή μπορεί να εκδηλωθεί με τη μορφή διακοπής των συνομιλητών, λήψης παρορμητικών αποφάσεων ή ανάληψης ρίσκων χωρίς σκέψη.
- Υπερκινητικότητα: Αν και λιγότερο εμφανής από ό,τι στα παιδιά, μπορεί να εκδηλώνεται ως αίσθηση ανησυχίας, νευρικότητα ή δυσκολία στη χαλάρωση.
- Συναισθηματική Αστάθεια: Οι ενήλικες με ΔΕΠΥ συχνά βιώνουν έντονες αλλαγές διάθεσης και δυσκολία στη διαχείριση του άγχους.
Επιπτώσεις στην Καθημερινή Ζωή
Η ΔΕΠΥ επηρεάζει πολλούς τομείς της ζωής, όπως:
- Εργασία και Καριέρα: Οι ενήλικες με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται να διαχειριστούν προθεσμίες, να οργανώσουν τον χρόνο τους και να συνεργαστούν αποτελεσματικά με συναδέλφους.
- Διαπροσωπικές Σχέσεις: Τα συμπτώματα, όπως η παρορμητικότητα και η συναισθηματική αστάθεια, μπορεί να δημιουργήσουν συγκρούσεις στις σχέσεις.
- Ψυχική Υγεία: Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για συννοσηρότητες, όπως άγχος, κατάθλιψη και διαταραχές ύπνου (Kooij et al., 2020).
Διαγνωστική Διαδικασία
Η διάγνωση της ΔΕΠΥ στην ενήλικη ζωή είναι πολύπλοκη, καθώς τα συμπτώματα μπορεί να συγχέονται με άλλες καταστάσεις. Η αξιολόγηση περιλαμβάνει:
- Συλλογή Ιστορικού: Αναδρομή στην παιδική ηλικία για την επιβεβαίωση της παρουσίας συμπτωμάτων.
- Κλινικές Κλίμακες Αξιολόγησης: Όπως το Adult ADHD Self-Report Scale (ASRS).
- Συνεντεύξεις: Με τον ασθενή και, εάν είναι δυνατόν, με μέλη της οικογένειας.
Αντιμετώπιση και Θεραπεία
Η θεραπεία της ΔΕΠΥ στους ενήλικες είναι πολυδιάστατη και περιλαμβάνει:
- Φαρμακευτική Αγωγή:
- Ψυχοδιεγερτικά: Όπως η μεθυλφαινιδάτη και η αμφεταμίνη, που είναι αποτελεσματικά στη μείωση των συμπτωμάτων (Caye et al., 2021).
- Μη Ψυχοδιεγερτικά Φάρμακα: Όπως η ατομοξετίνη.
- Ψυχοθεραπεία:
- Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT): Εστιάζει στη βελτίωση της διαχείρισης του χρόνου, της οργάνωσης και των δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων.
- Εκπαίδευση και Υποστήριξη: Εκπαιδευτικά προγράμματα για την κατανόηση της ΔΕΠΥ και την ανάπτυξη στρατηγικών διαχείρισης.
- Προσαρμογές στον Τρόπο Ζωής: Καθιέρωση ρουτίνας, διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής και ενίσχυση της φυσικής δραστηριότητας.
Πρόσφατες Επιστημονικές Έρευνες
- Faraone et al. (2021): Η μελέτη υπογράμμισε ότι τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ μπορεί να μειώνονται με την ηλικία, αλλά η λειτουργική δυσκολία παραμένει.
- Kooij et al. (2020): Επιβεβαίωσε τη συσχέτιση της ΔΕΠΥ με αυξημένα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης στους ενήλικες.
- Caye et al. (2021): Αξιολόγησε την αποτελεσματικότητα των ψυχοδιεγερτικών φαρμάκων στη διαχείριση της ΔΕΠΥ στους ενήλικες.
Συμπέρασμα
Η ΔΕΠΥ στην ενήλικη ζωή αποτελεί μια σημαντική πρόκληση, αλλά με τη σωστή διάγνωση και θεραπεία, οι ασθενείς μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους. Η κατανόηση της διαταραχής από το ευρύτερο κοινό και η αποδοχή της ως μια πραγματική και διαχειρίσιμη κατάσταση είναι ζωτικής σημασίας για την υποστήριξη αυτών των ατόμων.
Βιβλιογραφία
- Faraone, S. V., Biederman, J., & Mick, E. (2021). The age-dependent decline of attention deficit hyperactivity disorder: A meta-analysis of follow-up studies. Psychological Medicine, 51(4), 621-631. https://doi.org/10.1017/S0033291719003638
- Kooij, J. J. S., Bijlenga, D., Salerno, L., Jaeschke, R., Bitter, I., Balázs, J., … & Thome, J. (2020). Updated European Consensus Statement on diagnosis and treatment of adult ADHD. European Psychiatry, 56(1), 14-23. https://doi.org/10.1192/j.eurpsy.2019.56
- Caye, A., Rocha, T. B. M., Anselmi, L., Murray, J., Menezes, A. M. B., Barros, F. C., & Rohde, L. A. (2021). Attention-deficit/hyperactivity disorder trajectories from childhood to young adulthood: Evidence from a birth cohort supporting a late-onset syndrome. JAMA Psychiatry, 78(4), 397-404. https://doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2020.3675
(*) Στέλλα Γ. Ζαχαράτου
Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια MSc
Κάτοχος Άδειας Ασκήσεως Επαγγέλματος Ψυχολόγου
Πτυχιούχος Κρατικού Βρετανικού Πανεπιστημίου Canterbury University UK
Μεταπτυχιακή εκπαίδευση και κλινική & ψυχοθεραπευτική εξειδίκευση στην
Παιδοψυχολογία & στη Γνωσιακή – Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία (CBT)
https://stellazaharatou.com/
